عثمان بن عفان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، نوادۀ [[حکم بن عاص]] و جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به | عثمان بن عفان از [[قبیله قریش]]، تیره [[اموی]]، نوادۀ [[حکم بن عاص]] و جزء اولین گروندگان به [[دین اسلام]] و در زمره [[مهاجرین]] به سرزمین [[حبشه]] است. [[عثمان]] با [[رقیه]]، فرزند [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و پس از [[وفات]] او در سال دوم [[هجرت]] با [[ام‌کلثوم]]، [[فرزند]] دیگر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[ازدواج]] کرد. از این‌رو [[لقب]] "ذوالنورین" به او دادند. کنیه او "[[ابوعبدالله]]" است. [[عثمان]] فردی متمول بود که از [[مال]] خود در راه پیش‌برد [[اسلام]] مایه می‌گذاشت، اما از وی [[مجاهدت]] خاصی در میدان [[نبرد]] گزارش نشده است. نقطه عطف اقدام‌های او در زمان [[پیامبر]] {{صل}} مربوط به سال [[ششم هجری]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است. [[پیامبر]] در آن سال آهنگ [[حج]] کرده بود. از این‌رو در نزدیکی [[مکه]] از حرکت بازایستاد و [[عثمان]] را به‌دلیل اعتباری که در [[شهر مکه]] داشت، همراه خانواده‌اش به‌عنوان پیام‌رسان [[پیامبر]] مبنی بر اینکه ایشان قصد [[جنگ]] ندارند، نزد مکیان فرستاد. [[مشرکان]] از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این [[گمان]] قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال [[پیامبر]] برای [[جنگ]] با مشرکان [[پیمان]] بست و در آن پیمان یک دست خود را از جانب عثمان روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او می‌شمرند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸۲.</ref>. | ||
== خلافت عثمان == | == خلافت عثمان == | ||
نسخهٔ ۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۵۱
عثمان بن عفان از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عثمان بن عفان در تاریخ اسلامی - عثمان بن عفان در نهج البلاغه - پرسش مرتبط نداردعثمان بن عفان نوادۀ حکم بن عاص، جزء اولین گروندگان به دین اسلام و در زمره مهاجرین به سرزمین حبشه است. عثمان با دو دختر فرزند پیامبر اکرم(ص) ازدواج کرد، از این‌رو لقب "ذوالنورین" را به او دادند. از وی مجاهدت خاصی در میدان نبرد گزارش نشده است.
خلافت عثمان در محرم سال ۲۴ هجری آغاز شد. در زمان عثمان و زیر نظر او، در رأس هیئتی قرآن کریم جمع و تدوین شد.
رفتارهای خلیفه به‌خصوص در سال‌های ۳۱ و ۳۲ هجری به‌گونه‌ای بود که موجب نارضایتی و در نهایت شورش مردم علیه وی شد. سرانجام عثمان بن عفان به‌دست جمعی از مصریان در یازدهم ذی‌الحجه سال ۳۵ هجری به قتل رسید.
مقدمه
عثمان بن عفان از قبیله قریش، تیره اموی، نوادۀ حکم بن عاص و جزء اولین گروندگان به دین اسلام و در زمره مهاجرین به سرزمین حبشه است. عثمان با رقیه، فرزند پیامبر اکرم(ص) و پس از وفات او در سال دوم هجرت با ام‌کلثوم، فرزند دیگر پیامبر اکرم (ص) ازدواج کرد. از این‌رو لقب "ذوالنورین" به او دادند. کنیه او "ابوعبدالله" است. عثمان فردی متمول بود که از مال خود در راه پیش‌برد اسلام مایه می‌گذاشت، اما از وی مجاهدت خاصی در میدان نبرد گزارش نشده است. نقطه عطف اقدام‌های او در زمان پیامبر (ص) مربوط به سال ششم هجری در جریان صلح حدیبیه است. پیامبر در آن سال آهنگ حج کرده بود. از این‌رو در نزدیکی مکه از حرکت بازایستاد و عثمان را به‌دلیل اعتباری که در شهر مکه داشت، همراه خانواده‌اش به‌عنوان پیام‌رسان پیامبر مبنی بر اینکه ایشان قصد جنگ ندارند، نزد مکیان فرستاد. مشرکان از بازگشت آنها برای چند روز جلوگیری کردند و در نتیجه این گمان قوت گرفت که او کشته شده است. در آن حال پیامبر برای جنگ با مشرکان پیمان بست و در آن پیمان یک دست خود را از جانب عثمان روی دست دیگر گذاشت. این امر را از افتخارات او می‌شمرند[۱].
خلافت عثمان
عثمان در زمان خلیفه اول بیشتر به پیشه اصلی خود، تجارت مشغول بود. اما در عین حال در شمار کاتبان خلیفه نیز به‌شمار می‌آمد، به‌گونه‌ای که متن تعیین جانشین خلیفه اول با دست‌خط او و امضای خلیفه به تثبیت رسید. او به‌عنوان یکی از اعضای شورای شش نفره برای تعیین جانشین خلیفه دوم انتخاب شد. در این شورا حق مسلم امام علی (ع) زیر پا گذاشته شد و در نهایت خلافت به عثمان رسید.
خلافت عثمان در محرم سال ۲۴ هجری آغاز شد. در اوایل خلافت عثمان، برخی شورش‌ها در سرزمین‌های تازه‌مسلمان شکل گرفته بود، اما در نهایت مسلمانان موفق به کنترل اوضاع و ادامه فتوحات شدند و دامنه دولت اسلامی را گسترش دادند. در زمان عثمان و زیر نظر او، در رأس هیئتی قرآن کریم جمع و تدوین شد و او از صحابه و حافظان قرآن در مورد صحیح بودن مصحف شهادت گرفت. این مصحف را "مصحف امام" می‌نامند، زیرا چند نسخه از روی آن تهیه و به‌عنوان الگوی قرائت صحیح به شهرهای مهم اسلامی ارسال شد.
رفتارهای خلیفه به‌خصوص در سال‌های ۳۱ و ۳۲ هجری به‌گونه‌ای بود که موجب نارضایتی و در نهایت شورش مردم علیه وی شد. به‌کارگیری خویشان و نزدیکان که اغلب از بنی‌امیه بودند، در امور حساس حکومتی و بدون در نظر گرفتن صلاحیت‌های فردی، بیت‌المال را ملک شخصی دانستن و سوءاستفاده از بیت المال و نیز تبعیض در مصرف بیت المال و اعطای آن به خویشاوندان با عنوان صله‌رحم، از جمله علل و عواملی بودند که باعث خشم و شورش مسلمانان شدند، به‌گونه‌ای که در منابع نقل است او ۴ میلیون و ۳۱۰ هزار دینار و ۱۲۶ میلیون و ۷۷۰ هزار درهم از بیت‌المال را به خود و تعداد اندکی از نزدیکانش اختصاص داد.
هم‌چنین آزار و شکنجه برخی خواص منتقد چون ابوذر غفاری، عمار یاسر، عبدالله بن مسعود، چشم‌پوشی از اجرای حدود الهی به تشخیص خود و بدون در نظر گرفتن احکام فقهی از عوامل اصلی شورش و نارضایتی عمومی از دستگاه خلافت شد و سرانجام به شورش و انقلاب علیه خلیفه انجامید[۲].
قتل عثمان
سرانجام عثمان بن عفان به‌دست جمعی از مصریان در یازدهم ذی‌الحجه سال ۳۵ هجری به قتل رسید. بنا بر قول مشهور، سن وی در پایان عمر ۸۲ سال گزارش شده است. مدت خلافت وی ۱۲ سال به طول انجامید[۳].
خلافت عثمان
جستارهای وابسته
- عبدالله بن عامر بن کریز (دایی‌زاده)
منابع
پانویس
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸۲.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۸۲.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۵۵۲-۵۵۴.
| تبارنامه بنی‌امیه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||