بحث:آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
===نتیجهگیری=== | ===نتیجهگیری=== | ||
*بنابراین، [[انتظار]] به عنوان یکی از اصول [[مسلم]] [[اعتقادی]]، امری لازم و حیاتی است که با توجه به [[حقیقت انتظار]]، بررسی [[تاریخ]] و مواضع [[دشمنان]] [[ضرورت]] آن معلوم میشود و در بسیاری از [[روایات]] بر [[وجوب]] آن تصریح شده است | *بنابراین، [[انتظار]] به عنوان یکی از اصول [[مسلم]] [[اعتقادی]]، امری لازم و حیاتی است که با توجه به [[حقیقت انتظار]]، بررسی [[تاریخ]] و مواضع [[دشمنان]] [[ضرورت]] آن معلوم میشود و در بسیاری از [[روایات]] بر [[وجوب]] آن تصریح شده است | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{یادآوری پانویس}} | {{یادآوری پانویس}} | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} |
نسخهٔ ۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۱۷
پاسخ جامع اجمالی نخست
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخها ودیدگاههای متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده میشود:
حیدرینیک | شفائی | مهدویفرد | شفیعی | رضوانی | نصرآبادی | طاووسی | هاشمی | مسجد جمکران |
جایگاه انتظار
- عقیده به ظهور مصلح جهانی و ایجاد آمادگی در کل عالم و در یک عبارت "انتظار داشتن" امر حیاتی و لازمی است که پیشوایان دینی آن را راهبردی مهم در دوران غیبت دانسته و علاوه بر امر نمودن نسبت به آن، به وجوب انتظار هم اشاره کردهاند[۱]. در تفکر شیعی انتظار مهدی موعود (ع) همواره به عنوان یکی از اصول مسلم اعتقادی مطرح و انتظار آن منجی از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده و بخش عظیمی از معارف شیعی را به خود اختصاص داده است[۲].
دلایل ضرورت انتظار
توجه به معنا و حقیقت انتظار
- انتظار یک دورۀ آمادهسازی و زمینهسازی است و هر انقلاب و حرکتی که این دوره را پشت سر نگذاشته باشد، ناقص و بی ثمر است. این خاصیت انتظار است که منتظر را وادار میکند تا کمبودها را حدس بزند و مانعها را بشناسد و برای زدودن آنها، برنامه بریزد. بنابراین، برای هر انقلابی گذر از دورۀ انتظار ضرورت است و هر قدر اهداف انقلابی بزرگتر باشد، دورۀ انتظار آن هم گستردهتر خواهد بود[۳].
بررسی اوراق زرین تاریخ
- همۀ ادیان و اکثر ملل در انتظار شخصی به سر میبرند که با قیام خود جهان را از ظلم و فساد و گناه پاک، و عدالتی همه جانبه و فراگیر را در زمین حاکم خواهد کرد. تحقق چنین اتفاق نظری میان پیروان ادیان گذشته و اکثر ملتها و اقوام و نیز نوابغ و فلاسفه غرب ـ با وجود تعدد ادیان و فاصله بسیار میان باورها و اختلاف افکار آنان ـ بر اصل ایدۀ منجی باوری و انتظار منجی هیچگاه ممکن نیست بدون مدرک و پشتوانهای استوار و اصیل باشد؛ زیرا نظایر چنین وحدت نظر جهان شمولی عادة بدون وجود سند و دلیل عقلپسند و معتبر صورت نمیپذیرد[۴]. همچنین ضرورت و اهمیت دورۀ انتظار را از لابه لای صفحات تاریخ نیز میتوان به دست آورد. پس از رحلت رسول اکرم(ص) و شهادت امیرالمؤمنین(ع) و سیدالشهداء(ع) تا امروز، ریشۀ تمام حرکتها و نهضتهای شیعی علیه باطل و استثمارگران، همین فلسفۀ اجتماعی انتظار و عقیده به ادامۀ مبارزه تا پیروزی حق بوده است. این امر چنان مورد توجه بزرگان دین قرار گرفته تا آنجا که یکی از معیارهای پذیرش اعمال نامیده شده است[۵].
فلسفۀ بعثت انبیاء
- هدف اساسی بعثت پیامبران، کامل کردن شرایط رشد و کمال برای انسانهاست و نیز به گواهی قرآن مأموریت بنیادین پیامبران، اشاعۀ توحید و پرستش خداست، منتها برای هیچکدام از آنان، شرایط تحقق جامعۀ توحیدی فراهم نگردیده و در نتیجه، غایت خلقت انسان و بعثت انبیا تحقق نیافته است. اکنون دو راه پیش روی تاریخ قرار دارد: یا راهی را خواهد رفت که تاکنون رفته است و چنانکه برخی میپندارند بشر آینده با قدرت فوقالعاده و امکانات و ابزار بسیار پیشرفتۀ خویش، سعادت و زندگی انسان را در معبد خودپرستی و هوای نفس قربانی خواهد کرد، که در این صورت بعثت انبیا لغو خواهد بود و یا اینکه سرانجام تاریخ، با ارادۀ قاهرۀ خداوند بزرگ و با مشیت او رقم خواهد خورد و برای همیشه، زمین از آن صالحان خواهد بود و این اراده با دست با کفایت وارث انبیا و ذخیره الهی و منجی آخرالزمان محقق خواهد شد[۶].
بشارتهای قرآن
- قرآن کریم با بشارتهای متعددی که درباره آینده جهان داده است همۀ تشنگان فضیلت را به آمادگی برای رسیدن به وضعیت ایدهآل جهان که از آن بندگان صالح خداست دعوت مینماید و به این وسیله روح حرکت و پویایی را در رگهای بشریت به جریان انداخته است. در قرآن کریم وعدۀ روزی داده شده است که حق پرستان و صالحان جهان، وارثان زمین خواهند شد. این وعده در آیاتی چند از جمله در آیات به چشم میخورد مانند: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۷]. با این بیان نورانی قرآن کریم به همه صالحان بشارت میدهد که از وجود فساد و تباهی در عالم مأیوس نگردید و منتظر باشید که عاقبت این دنیا از آن پاکان و صالحان است و با آمدن منجی الهی، زمین گلستان خواهد شد[۸].
بحرانها و بنبستها
- بشریت امروزه به هر محوری که در زندگی پیش روی دارد نظر میافکند، خود را در حصار ناکامی و سرخوردگی میبیند و برای نجات از این گرفتاری به هر سوی سر میکشد و به فکر چارهای میافتد. چون این راه چارهها و تدابیر به منبع فیض الهی متّصل نیستند نه تنها عطش روحی او را برطرف نمیسازند. بنبستهایی که بشریت را مضطر میکند تا به ظهور یک منجی و مصلح جهانی دل ببندد بدین قرار است:
- بنبست علم و صنعت: بشر با انقلاب صنعتی در این خیال بود که بر همۀ مشکلات و معضلات فائق خواهد آمد و رفاه و آسایش خود را فراهم خواهد ساخت، اما واقعیت این است که حاصل رشد علم و صنعت بدون توجه به ارزشهای انسانی، تولید سلاحهای کشتار جمعی و مخرّبی است که سردمداران قلدر جهان آن را به دست گرفتند و در این بین آنچه شکست میخورد انسانیت است.
- بنبست سیاسی: بشر برای اصلاح حاکمیت سیاسی و نجات از گرفتاری حکومتهای ملوک الطوایفی به حکومتهای پادشاهی و سلطنتی روی آورد ولی در عمل دید که این نوع حکومتها به دیکتاتورهای خون آشامی تبدیل شدهاند که حق آزادی و حیات را از انسانها سلب میکنند و برای رهایی از این مشکل به چارهاندیشی افتاد تا اینکه بعد از رنسانس ره آورد اندیشه بشری حکومتهای مبتنی بر دموکراسی بود که در تجربه ثابت گشت مردم از این نوع مترقی حکومت نیز سرخورده و دل سرد شدهاند[۹].
ارتباط انسان با هستی
- مطلب دیگری که ظهور منجی و لزوم انتظار آن را ثابت میکند این است که انسان با هستی ارتباطی عمیق و پیچیده دارد حتی کوچکترین حرکتهایش بزرگترین رابطه را با عالم برقرار میکند. چنین دنیای پر از رابطه و ارتباطی؛ انسان را به جستجوی ضابطهای میکشاند و در این مسیر آشکار میشود نه علم و نه غریزه کفایت لازم را ندارند و فاقد کارایی هستند و از طرفی دیگر، حرکت آدمی با آن بلند پروازیهای بیحسابش بدون عکسالعمل نمیماند. اکنون با این پیوند مستمر و ارتباط پیچیده انسان با جهان و هستی ناچار باید انتظار طلایهداری الهی را کشید تا بیاید و مسیر این حرکت را رهبری کند[۱۰].
بررسی مواضع دشمنان
- در اهمیت دوران انتظار همین بس که دشمنان، آن را مانع تسلط خود بر مسلمانان برشمردهاند و دو نکته را عامل پایداری شیعه میدانند: "نگاه سرخ" شیعیان، یعنی عاشورا و "نگاه سبز" شان یعنی انتظار[۱۱].
روایات ضرورت انتظار
- در بسیاری از روایات بر لزوم و ضرورت بلکه وجوب انتظار حضرت مهدی موعود(ع) در دوران غیبت تصریح شده است[۱۲]:
- امام جواد(ع) میفرماید: «همانا قیام کنندۀ از ما اهل بیت همان مهدی است که انتظار او در زمان غیبتش واجب است».[۱۳]
- از ابوبصیر روایت شده است، روزی امام صادق(ع) خطاب به اصحاب خود فرمودند[۱۴]: «...آیا شما را خبر ندهم به چیزی که خداوند عزوجل هیچ عملی را جز به وسیله آن از بندگان قبول نمیکند؟! گفتم: آری. فرمود: گواهی دادن به اینکه هیچ کس شایسته پرستش، جز خداوند نیست و اینکه محمد(ص) بنده و فرستادۀ اوست، و اقرار کردن به آنچه خداوند به آن امر فرموده و ولایت ما و بیزاری از دشمنان ما ـ اهل بیت(ع) ـ و تسلیم شدن در برابر دستورات آنان و پرهیزگاری و اجتهاد (کوشش) و صبر و انتظار برای آمدن قائم(ع)..».[۱۵].
- در روایتی از امام صادق(ع) یکی از ملاکهای قبولی اعمال بندگان، انتظار مهدی قائم آل محمد(ع)، عنوان شده است[۱۶]. از این روایات روشن میشود دینداری و بندگی خدا جز به شرط تحقق انتظار قائم، امکان ندارد[۱۷].
نتیجهگیری
- بنابراین، انتظار به عنوان یکی از اصول مسلم اعتقادی، امری لازم و حیاتی است که با توجه به حقیقت انتظار، بررسی تاریخ و مواضع دشمنان ضرورت آن معلوم میشود و در بسیاری از روایات بر وجوب آن تصریح شده است
پانویس
- ↑ ر.ک. صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، ص ۲۲۳؛ طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص ۱۲؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۲۱.
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مسجد مقدس جمکران، انتظار چیست منتظر کیست؟، ص ۱۶ ـ ۱۸.
- ↑ ر.ک. حیدرینیک، مجید، نگاهی دوباره به انتظار، ص ۲۳ ـ ۲۷.
- ↑ ر.ک: مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص ۶۴ ـ ۸۲.
- ↑ ر.ک. ابن ابی زینب، نعمانی، الغیبه، ص ۲۰۰.
- ↑ ر.ک: مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص ۶۴ ـ ۸۲.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ ر.ک: مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص ۶۴ ـ ۸۲.
- ↑ ر.ک: مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص ۶۴ ـ ۸۲.
- ↑ ر.ک: مهدویفرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص ۶۴ ـ ۸۲.
- ↑ به نقل از: مجله بازتاب اندیشه، خرداد ۸۰، ص ۱۹۳ (مجله موعود، ش ۲۵ و ۲۶).
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۸.
- ↑ «"إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ"»؛ کمال الدین، ج ۲؛ ص ۲۷۷.
- ↑ «"أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِمَا لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ فَقُلْتُ بَلَی فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ وَ الْوَلَایَةُ لَنَا وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا یَعْنِی أئمة [الْأَئِمَّةَ] خَاصَّةً وَ التَّسْلِیمُ لَهُمْ وَ الْوَرَعُ وَ الِاجْتِهَادُ وَ الطُّمَأْنِینَةُ وَ الِانْتِظَارُ لِلْقَائِم(ع)..."»؛ الغیبه(نعمانی)، ص ۲۰۷، ح ۱۶؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰، ح ۵۰.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۸؛ نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۲۱.
- ↑ الغیبه، نعمانی، ص ۲۰۰
- ↑ ر.ک. هاشمی، خدیجه، مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر، ص ۴۰.