دیدار با امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
'''دیدار با امام مهدی {{ع}}''' یکی از مسائل [[شیعه]] در عصر غیبت بوده است که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار آن [[امام]] {{ع}} شرفیاب شد یا نه. هر چند، [[ملاقات]] حضرت [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن حضرت را در پی دارد. دیدگاه‌های مختلفی دربارۀ [[ملاقات با امام مهدی|ملاقات با حضرت]] مطرح شده است. برخی قائل به عدم [[امکان]] دیدار با آن امام همام به صورت مطلق شده‌اند و برخی دیگر، به [[امکان]] [[ملاقات با امام مهدی]] {{ع}} [[معتقد]] هستند. | '''دیدار با امام مهدی {{ع}}''' یکی از مسائل [[شیعه]] در عصر غیبت بوده است که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار آن [[امام]] {{ع}} شرفیاب شد یا نه. هر چند، [[ملاقات]] حضرت [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن حضرت را در پی دارد. دیدگاه‌های مختلفی دربارۀ [[ملاقات با امام مهدی|ملاقات با حضرت]] مطرح شده است. برخی قائل به عدم [[امکان]] دیدار با آن امام همام به صورت مطلق شده‌اند و برخی دیگر، به [[امکان]] [[ملاقات با امام مهدی]] {{ع}} [[معتقد]] هستند. | ||
== [[ملاقات با حضرت مهدی]] {{ع}} == | == [[ملاقات با حضرت مهدی]]{{ع}} == | ||
[[غیبت امام دوازدهم]] {{ع}} از [[ضروریات مذهب شیعه]] است. ایشان در عصر غیبت همانند دیگر [[امامان]] {{ع}} در دسترس [[مردم]] | [[غیبت امام دوازدهم]]{{ع}} از [[ضروریات مذهب شیعه]] است. ایشان در [[عصر غیبت]] همانند دیگر [[امامان]]{{ع}} در دسترس [[مردم]] نیست؛ لذا یکی از مسائل [[شیعه]] در عصر غیبت این بوده که آیا میتوان در [[روزگار غیبت]] به [[دیدار امام]]{{ع}} شرفیاب شد یا نه. ملاقات با حضرت مهدی به‌معنای دیدن و [[شرف]] حضور یافتن به [[خدمت]] ایشان است. البته [[رؤیت]]، [[ملاقات]]، [[فیض حضور]]، [[شهود]] و [[مشاهده]] باهم تفاوت‌هایی دارند. | ||
هرچند، | هرچند، ملاقات حضرت [[فضیلت]] بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، [[شناخت]] و [[معرفت]] آن [[بزرگوار]] و عمل به دستورهایی است که [[رضایت خداوند]] و آن حضرت را در پی دارد. فراموش نشود کم نبودند افرادی که همواره در [[زمان پیامبر]]{{صل}} و امامان{{ع}} با آن بزرگواران دیدار میکردند؛ اما بهرۀ [[معرفتی]] چندانی از آن ملاقاتها نمیبردند و گاهی هم مورد [[خشم]] و [[غضب]] ایشان واقع میشدند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۲۵.</ref>. | ||
== دیدگاه‌های مختلف دربارۀ دیدار با امام مهدی {{ع}} == | == دیدگاه‌های مختلف دربارۀ [[دیدار با امام مهدی]]{{ع}} == | ||
مسأله [[دیدار حضرت مهدی]] {{ع}} را از دو جنبه میتوان بررسی کرد. ابتدا | مسأله [[دیدار حضرت مهدی]]{{ع}} را از دو جنبه میتوان بررسی کرد. ابتدا دیدار آن جناب پیش از [[شهادت امام عسکری]]{{ع}} یعنی قبل از شروع [[غیبت]] و دیگر امکان مشاهده حضرت پس از آغاز غیبت. مشاهدۀ حضرت پیش از غیبت و در [[زمان]] [[حیات]] [[امام عسکری]]{{ع}}، امری است که قطعاً رخ داده است و تمام [[علمای امامیه]] بدان معتقدند و در آن اختلافی نیست؛ اما [[علمای شیعه]] دربارۀ دیدار پس از آغاز غیبت، [[اختلاف]] نظر دارند. در [[دوران غیبت صغری]] یقیناً این [[دیدارها]] میان حضرت و [[نواب اربعه]] رخ می‌‌داده است؛ لکن دربارۀ مشاهده [[حضرت قائم]]{{ع}} در [[دوران غیبت کبری]] نزد برخی از [[دانشمندان]] امکان‌پذیر نیست و برخی دیگر بر مشاهده در [[زمان غیبت کبری]] قائل شده‌اند<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۷۲-۲۷۳-۲۷۴-۲۷۵.</ref>. | ||
این نظریات در چند دسته تقسیم‌بندی میشود: | این نظریات در چند دسته تقسیم‌بندی میشود: | ||
=== عدم امکان ملاقات به طور مطلق === | === [[عدم امکان ملاقات]] به [[طور]] مطلق === | ||
این دیدگاه، از روایاتی نظیر {{متن حدیث|تُرَی وَ لَا تُرَی}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، | این دیدگاه، از روایاتی نظیر {{متن حدیث|تُرَی وَ لَا تُرَی}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، ص۱۴۴.</ref>، {{متن حدیث|لَایَرَوْنَه}}؛ او را نمیبینند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۳۳، ص۳۴۶، ح ۳۳.</ref>، قابل استفاده است که به [[طور]] اساسی از ناپیدایی آن حضرت در [[دوران غیبت]] [[سخن]] به میان آورده است. چنین روایاتی، باعث شده است [[نعمانی]] در فصلی از [[کتاب الغیبة]]، به روشنی [[مشاهده]] حضرت در [[عصر غیبت]] را جایز ندانسته و تحقیق در این زمینه را ممنوع و [[شیعیان]] را در ندیدن معذور بداند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref>. | ||
=== امکان ملاقات === | === [[امکان ملاقات]] === | ||
گروهی از علمای بزرگ [[شیعه]] همانند [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[سید بن طاووس]] بر این باورند که میتوان در [[غیبت کبری]] به [[دیدار امام زمان]] {{ع}} نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن حضرت در [[زمان غیبت]] دانسته‌اند<ref>الغیبة، شیخ طوسی، | گروهی از علمای بزرگ [[شیعه]] همانند [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[سید بن طاووس]] بر این باورند که میتوان در [[غیبت کبری]] به [[دیدار امام زمان]]{{ع}} نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن حضرت در [[زمان غیبت]] دانسته‌اند<ref>الغیبة، شیخ طوسی، ص۶۸.</ref>. امکان ملاقات به چند نحو ممکن است: دیدار در [[خواب]]، دیدار در [[حال]] مکاشفه که از گذر [[طاعات]] و [[ریاضات]] [[شرعی]] و صفای [[باطنی]] پدید می‌آید، و دیدار در [[بیداری]]. | ||
دیدار در بیداری نیز بر سه گونه است: آنکه [[امام]] را می‌بینند؛ ولی نمی‌شناسند؛ آنکه می‌بینند و در حین [[ملاقات]] می‌شناسند و آنکه امام را می‌بینند و پس از اینکه دیدار پایان یافت، آن حضرت را می‌شناسند. | |||
در | در امکان ملاقاتِ همراه با [[شناخت امام مهدی]]{{ع}} (چه این [[شناخت]] در حین دیدار باشد و چه پس از پایان ملاقات)، برخی از [[دانشمندان]] گفته‌اند، ملاقاتکننده [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید (عدم پذیرش ادعا) و برخی دیگر، قائل به پذیرش ادعای ملاقاتکننده هستند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۲۵.</ref>. | ||
در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می‌گیرند. | در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می‌گیرند. | ||
==== امکان ملاقات بدون | ==== امکان ملاقات بدون شناخت ==== | ||
در این دیدگاه، | در این دیدگاه، امکان ملاقات، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع [[ملاقات]] همراه [[شناخت]] آن حضرت را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با [[فلسفۀ غیبت]] در [[تعارض]] میداند. در [[تأیید]] این دیدگاه از [[نایب خاص حضرت مهدی]]{{ع}} [[محمد بن عثمان]] نقل شده است که می‌گوید: "به [[خدا]] [[سوگند]]! همانا صاحب این امر، هرسال در [[موسم حج]] حاضر میشود؛ [[مردم]] را میبیند و آنها را میشناسد و مردم، او را می‌بینند؛ ولی نمی‌شناسند"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۵۲۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۲۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref> | ||
==== امکان ملاقات همراه | ==== [[امکان ملاقات]] همراه شناخت و عدم پذیرش ادعای ملاقات ==== | ||
در این دیدگاه، نه فقط | در این دیدگاه، نه فقط امکان و وقوع ملاقات مورد پذیرش است، بلکه ملاقات همراه با شناخت آن حضرت نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد [[انکار]] است اینکه ملاقاتکننده، [[حق]] ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید؛ به بیان دیگر، ادعای ملاقات نماید. این دیدگاه، به [[طور]] عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این [[توقیع]] که شش [[روز]] پیش از [[مرگ]] [[علی بن محمد سمری]]، ([[آخرین سفیر]] خاص [[امام زمان]]{{ع}}) از ناحیه آن حضرت صادر شده، چنین آمده است: «... به زودی از [[شیعیان]] من، کسانی خواهند آمد که [[ادعای مشاهده]] بکنند. [[آگاه]] باشید هرکس پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] ادعای مشاهده کند، او دروغگوی [[افترا]] زننده است»<ref>{{متن حدیث|سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ}}؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۵۱۶، ح ۴۴.</ref>. مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش [[اطمینان]] داشته باشد یا به [[دروغ]]، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد [[حق]] است. دربارۀ این [[روایت]]، همچنان که بعضی بزرگان هم فرموده‌اند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی [[مشاهده]]، [[کذّاب]] و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای [[نیابت]] کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطۀ بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی نمایند. بنابراین، مراد از [[توقیع]]، [[نفی]] مطلق مشاهده و شرفیابی نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی به نیابت باشد. در نتیجه، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم [[کذب]] و بطلان ادّعای کسانی که در [[غیبت کبری]]، ادّعای [[سفارت]] و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را می‌نمایند، معلوم است<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.</ref>. هر چند برخی در سند این توقیع خدشه وارد کرده و آن را [[ضعیف]] و مرسل دانسته‌اند<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص۳۱۸.</ref>، اما [[حقیقت]] این است که توقیع یاد شده را نمی‌توان مرسل دانست؛ زیرا با بررسی شرح [[حال]] راویانِ توقیع، روشن میشود [[شیخ صدوق]] آن را از [[مشایخ]] [[معتمد]] خویش نقل کرده است<ref>مکیال المکارم، ج، ۲، ص۳۵۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.</ref> | ||
==== امکان ملاقات و پذیرش ادعای [[ملاقات]] ==== | ==== [[امکان ملاقات]] و پذیرش ادعای [[ملاقات]] ==== | ||
گروهی از [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند که در | گروهی از [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند که در غیبت کبری، ملاقاتهای فراوانی با آن حضرت صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران [[شهرت]] بیشتری یافته است. این گروه بر قبول امکان، وقوع و ادعای ملاقات با حضرت [[حجّت]]{{ع}} در غیبت کبری به حکایتهایی که در این باره در دست است، استناد کرده‌اند. ایشان بر این باورند که در کتاب‌های بسیاری<ref>از جمله: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی ـ تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی ـ دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری، بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی، البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی.</ref>، داستانهای گوناگونی نقل شده که سخن از [[ملاقات با حضرت مهدی]]{{ع}} به میان آورده است و هرگز انبوه این ادعاها را نمی‌توان [[انکار]] کرد. | ||
البته همانطور که گفته شد [[امکان دیدار با امام]] {{ع}} در [[عصر غیبت]] به معنای ادّعای [[نیابت]] به گونه ای که فرد با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی کند، نیست<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، | البته همانطور که گفته شد [[امکان دیدار با امام]]{{ع}} در [[عصر غیبت]] به معنای ادّعای [[نیابت]] به گونه ای که فرد با دعوی [[مشاهده]] و شرفیابی، خود را واسطه بین [[امام]] و [[مردم]] معرفی کند، نیست<ref>امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.</ref>. همچنین، بدین معنا نیست که هر کس بخواهد بدان دست می‌یابد؛ چراکه جز اندکی از [[نیکان]] [[توفیق]] دیدار نخواهند یافت. بدین روی، هر حکایتی از [[دیدار امام زمان]]{{ع}} را نمی‌توان پذیرفت. از جمله حکایت‌هاست آنچه با عنوان داستان [[جزیره خضراء]] نقل کرده‌اند که دارای [[مدرک]] و سند و توجیه [[علمی]] نیست و برخی علمای بزرگ آن را داستانی تخیلی دانسته‌اند<ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۳، ص۱۴۵.</ref>. شیخ [[جعفر کاشف الغطاء]] نیز این داستان را راست نمی‌شمارد و از باورهای اخباریان می‌خواند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۴۲۸-۴۲۹.</ref> | ||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == | ||
نسخهٔ ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. دیدار با امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: دیدار با امام مهدی در کلام اسلامی - دیدار با امام مهدی در تاریخ اسلامی - دیدار با امام مهدی در معارف مهدویت - پرسش‌های مرتبطدیدار با امام مهدی (ع) یکی از مسائل شیعه در عصر غیبت بوده است که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار آن امام (ع) شرفیاب شد یا نه. هر چند، ملاقات حضرت فضیلت بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، شناخت و معرفت آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که رضایت خداوند و آن حضرت را در پی دارد. دیدگاه‌های مختلفی دربارۀ ملاقات با حضرت مطرح شده است. برخی قائل به عدم امکان دیدار با آن امام همام به صورت مطلق شده‌اند و برخی دیگر، به امکان ملاقات با امام مهدی (ع) معتقد هستند.
ملاقات با حضرت مهدی(ع)
غیبت امام دوازدهم(ع) از ضروریات مذهب شیعه است. ایشان در عصر غیبت همانند دیگر امامان(ع) در دسترس مردم نیست؛ لذا یکی از مسائل شیعه در عصر غیبت این بوده که آیا میتوان در روزگار غیبت به دیدار امام(ع) شرفیاب شد یا نه. ملاقات با حضرت مهدی به‌معنای دیدن و شرف حضور یافتن به خدمت ایشان است. البته رؤیت، ملاقات، فیض حضور، شهود و مشاهده باهم تفاوت‌هایی دارند.
هرچند، ملاقات حضرت فضیلت بزرگی است؛ امّا آنچه مهمتر است، شناخت و معرفت آن بزرگوار و عمل به دستورهایی است که رضایت خداوند و آن حضرت را در پی دارد. فراموش نشود کم نبودند افرادی که همواره در زمان پیامبر(ص) و امامان(ع) با آن بزرگواران دیدار میکردند؛ اما بهرۀ معرفتی چندانی از آن ملاقاتها نمیبردند و گاهی هم مورد خشم و غضب ایشان واقع میشدند[۱].
دیدگاه‌های مختلف دربارۀ دیدار با امام مهدی(ع)
مسأله دیدار حضرت مهدی(ع) را از دو جنبه میتوان بررسی کرد. ابتدا دیدار آن جناب پیش از شهادت امام عسکری(ع) یعنی قبل از شروع غیبت و دیگر امکان مشاهده حضرت پس از آغاز غیبت. مشاهدۀ حضرت پیش از غیبت و در زمان حیات امام عسکری(ع)، امری است که قطعاً رخ داده است و تمام علمای امامیه بدان معتقدند و در آن اختلافی نیست؛ اما علمای شیعه دربارۀ دیدار پس از آغاز غیبت، اختلاف نظر دارند. در دوران غیبت صغری یقیناً این دیدارها میان حضرت و نواب اربعه رخ می‌‌داده است؛ لکن دربارۀ مشاهده حضرت قائم(ع) در دوران غیبت کبری نزد برخی از دانشمندان امکان‌پذیر نیست و برخی دیگر بر مشاهده در زمان غیبت کبری قائل شده‌اند[۲].
این نظریات در چند دسته تقسیم‌بندی میشود:
عدم امکان ملاقات به طور مطلق
این دیدگاه، از روایاتی نظیر «تُرَی وَ لَا تُرَی»؛ میبیند و دیده نمیشود[۳]، «لَایَرَوْنَه»؛ او را نمیبینند[۴]، قابل استفاده است که به طور اساسی از ناپیدایی آن حضرت در دوران غیبت سخن به میان آورده است. چنین روایاتی، باعث شده است نعمانی در فصلی از کتاب الغیبة، به روشنی مشاهده حضرت در عصر غیبت را جایز ندانسته و تحقیق در این زمینه را ممنوع و شیعیان را در ندیدن معذور بداند[۵].
امکان ملاقات
گروهی از علمای بزرگ شیعه همانند سید مرتضی، شیخ طوسی و سید بن طاووس بر این باورند که میتوان در غیبت کبری به دیدار امام زمان(ع) نایل گشت و اینرا یکی از فواید وجود آن حضرت در زمان غیبت دانسته‌اند[۶]. امکان ملاقات به چند نحو ممکن است: دیدار در خواب، دیدار در حال مکاشفه که از گذر طاعات و ریاضات شرعی و صفای باطنی پدید می‌آید، و دیدار در بیداری.
دیدار در بیداری نیز بر سه گونه است: آنکه امام را می‌بینند؛ ولی نمی‌شناسند؛ آنکه می‌بینند و در حین ملاقات می‌شناسند و آنکه امام را می‌بینند و پس از اینکه دیدار پایان یافت، آن حضرت را می‌شناسند.
در امکان ملاقاتِ همراه با شناخت امام مهدی(ع) (چه این شناخت در حین دیدار باشد و چه پس از پایان ملاقات)، برخی از دانشمندان گفته‌اند، ملاقاتکننده حق ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید (عدم پذیرش ادعا) و برخی دیگر، قائل به پذیرش ادعای ملاقاتکننده هستند[۷].
در ادامه هر یک از اقسام مورد اشاره مورد بررسی قرار می‌گیرند.
امکان ملاقات بدون شناخت
در این دیدگاه، امکان ملاقات، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع ملاقات همراه شناخت آن حضرت را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با فلسفۀ غیبت در تعارض میداند. در تأیید این دیدگاه از نایب خاص حضرت مهدی(ع) محمد بن عثمان نقل شده است که می‌گوید: "به خدا سوگند! همانا صاحب این امر، هرسال در موسم حج حاضر میشود؛ مردم را میبیند و آنها را میشناسد و مردم، او را می‌بینند؛ ولی نمی‌شناسند"[۸].[۹]
امکان ملاقات همراه شناخت و عدم پذیرش ادعای ملاقات
در این دیدگاه، نه فقط امکان و وقوع ملاقات مورد پذیرش است، بلکه ملاقات همراه با شناخت آن حضرت نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد انکار است اینکه ملاقاتکننده، حق ندارد مشاهدۀ خود را برای دیگران نقل نماید؛ به بیان دیگر، ادعای ملاقات نماید. این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این توقیع که شش روز پیش از مرگ علی بن محمد سمری، (آخرین سفیر خاص امام زمان(ع)) از ناحیه آن حضرت صادر شده، چنین آمده است: «... به زودی از شیعیان من، کسانی خواهند آمد که ادعای مشاهده بکنند. آگاه باشید هرکس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده کند، او دروغگوی افترا زننده است»[۱۰]. مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش اطمینان داشته باشد یا به دروغ، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد حق است. دربارۀ این روایت، همچنان که بعضی بزرگان هم فرموده‌اند، ممکن است مراد از اینکه مدّعی مشاهده، کذّاب و مفتری خوانده شده است، کسانی باشند که ادّعای نیابت کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطۀ بین امام و مردم معرفی نمایند. بنابراین، مراد از توقیع، نفی مطلق مشاهده و شرفیابی نیست، بلکه مقصود، نفی ادعایی است که دلیل بر تعیین شخص خاصی به نیابت باشد. در نتیجه، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم کذب و بطلان ادّعای کسانی که در غیبت کبری، ادّعای سفارت و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را می‌نمایند، معلوم است[۱۱]. هر چند برخی در سند این توقیع خدشه وارد کرده و آن را ضعیف و مرسل دانسته‌اند[۱۲]، اما حقیقت این است که توقیع یاد شده را نمی‌توان مرسل دانست؛ زیرا با بررسی شرح حال راویانِ توقیع، روشن میشود شیخ صدوق آن را از مشایخ معتمد خویش نقل کرده است[۱۳].[۱۴]
امکان ملاقات و پذیرش ادعای ملاقات
گروهی از دانشمندان شیعه بر این باورند که در غیبت کبری، ملاقاتهای فراوانی با آن حضرت صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران شهرت بیشتری یافته است. این گروه بر قبول امکان، وقوع و ادعای ملاقات با حضرت حجّت(ع) در غیبت کبری به حکایتهایی که در این باره در دست است، استناد کرده‌اند. ایشان بر این باورند که در کتاب‌های بسیاری[۱۵]، داستانهای گوناگونی نقل شده که سخن از ملاقات با حضرت مهدی(ع) به میان آورده است و هرگز انبوه این ادعاها را نمی‌توان انکار کرد.
البته همانطور که گفته شد امکان دیدار با امام(ع) در عصر غیبت به معنای ادّعای نیابت به گونه ای که فرد با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین امام و مردم معرفی کند، نیست[۱۶]. همچنین، بدین معنا نیست که هر کس بخواهد بدان دست می‌یابد؛ چراکه جز اندکی از نیکان توفیق دیدار نخواهند یافت. بدین روی، هر حکایتی از دیدار امام زمان(ع) را نمی‌توان پذیرفت. از جمله حکایت‌هاست آنچه با عنوان داستان جزیره خضراء نقل کرده‌اند که دارای مدرک و سند و توجیه علمی نیست و برخی علمای بزرگ آن را داستانی تخیلی دانسته‌اند[۱۷]. شیخ جعفر کاشف الغطاء نیز این داستان را راست نمی‌شمارد و از باورهای اخباریان می‌خواند[۱۸]
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- چگونه می توان با امام مهدی ارتباط برقرار کرد؟ (پرسش)
- آیا میتوان با امام مهدی صحبت کرد؟ (پرسش)
- با انجام چه اعمالی میتوان با امام مهدی ارتباط برقرار کرد؟ (پرسش)
- اولین کسی که در زمان ظهور با امام مهدی ملاقات میکند کیست؟ (پرسش)
- منظور از ملاقات امام مهدی در حج چیست؟ (پرسش)
- منظور از این حدیث نحن صنائع ربنا و الخلق بعد صنائعنا که از امام مهدی در توقیعی صادر شده چیست؟ (پرسش)
- آیا میتوان به امام مهدی نامه نوشت؟ چه شرایطی باید رعایت شود؟
- آیا شخصی که گناه کرده است، می‌تواند با امام مهدی ارتباط داشته باشد؟
- عشق و محبت دو سویه درباره ما و امامان چگونه است؟
- آیا شخص شریف امام مهدی از نظرها پنهان است؟ یا جسم و شخص آن حضرت دیده میشود ولی کسی ایشان را نمیشناسد؟ (پرسش)
- مقصود از رابطه با امام مهدی در زمان غیبت چیست؟ (پرسش)
- آیا در مراسم حج میتوان امام مهدی را ملاقات کرد؟ (پرسش)
- چه دیدگاه‌هایی درباره ملاقات امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- چرا امام با افرادی مثل من در ارتباط نیست؟ به طور کلّی نظر شما درباره امکان دیدار و ملاقات چیست؟ (پرسش)
- آیا چله ها و ختم هایی که برای مشاهده و دیدار امام مهدی در بعضی از کتاب ها نقل شده درست است؟ (پرسش)
- طبق توقیع شریف امام مهدی هر کس بگوید که او را دیده است دروغ گفته است اما بسیاری از شخصیت های بزرگ معتقدند امام مهدی را دیده اند؟ (پرسش)
- راه رسیدن به لقای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- اگر ممکن است چند نمونه از داستان ها و حکایات کسانی که به حضور امام مهدی مشرف شده اند برایم بنویسید (پرسش)
- چگونه می‌توانیم با امام مهدی خود رابطه داشته باشیم؟ (پرسش)
- چگونه و از چه راهی دوستی و محبت امام مهدی را در خود و فرزندان خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- حضرت مهدی می‌فرماید هر کس بگوید مرا دیده دروغ می‌گوید اما از شخصیت‌های بزرگی نقل شده که حضرت را دیده‌اند این تناقض نیست؟ (پرسش)
- چه کسانی از علما قائل به جواز و امکان تشرف بوده‌اند؟ (پرسش)
- آیا میتوان طبق قاعده سد ذرایع ادعای ملاقات با امام مهدی را دروغ دانست؟ (پرسش)
- امام مهدی چه اهداف کلی و عمومی در ملاقاتهای خود دارد؟ (پرسش)
- امام مهدی چه اهداف خاصی از ملاقات با مردم داشته است؟ (پرسش)
- آیا ممکن است کسی در ملاقاتش با امام مهدی او را بشناسد؟ (پرسش)
- آیا اصرار و الحاح به جهت ملاقات با امام مهدی مطلوب است؟ (پرسش)
- چه عقایدی در ملاقات با امام مهدی عوامانه و بدون اصل و مدرک است؟ (پرسش)
- آیا ما می‌توانیم تماس یا ملاقاتی با امام مهدی داشته باشیم؟ (پرسش)
- چه کسانی و تحت چه شرایطی میتوانند امام مهدی را ملاقات کنند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را دیده و با آن حضرت ملاقات کرده‌اند؟ (پرسش)
- چگونه میتوان دیدار صالحان با امام مهدی را اثبات نمود؟ (پرسش)
- اگر ملاقات با امام مهدی ممکن است پس چرا باید مدعی ملاقات را تکذیب کرد؟ (پرسش)
- چه عقایدی در ملاقات با امام مهدی عوامانه و بدون اصل و مدرک است؟ (پرسش)
- آیا ما می‌توانیم تماس یا ملاقاتی با امام مهدی داشته باشیم؟ (پرسش)
- آیا امکان ملاقات با امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- چه کنیم که توفیق دیدار چهره نورانی امام عصر را پیدا کنیم؟ (پرسش)
- چه کسانی در زمان حاضر زندهاند و با امام مهدی ارتباط دارند؟ (پرسش)
- آیا اکنون هم مانند گذشته افرادی با حضرت دیدار میکنند؟ در صورت امکان نام آنها را ذکر کنید؟ (پرسش)
- بعضی از افراد ادعا دارند امام مهدی را در خواب دیده‌اند به نظر شما آیا این سخن پذیرفتنی است؟ (پرسش)
- امام مهدی درباره ظهور خود چه فرموده‌اند؟ (پرسش)
- آیا در زمان غیبت میتوان حضرت مهدی را دید؟ (پرسش)
- آیا میتوان امام مهدی را در خواب دید؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را پیش از غیبت دیده‌اند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را در دوران غیبت صغری دیده‌اند؟ (پرسش)
- چه کسانی امام مهدی را در دوران غیبت کبری دیده‌اند؟ (پرسش)
- کدام یک از عالمان شیعه مورد عنایت امام مهدی بوده‌اند؟ (پرسش)
- آیا دیدار با امام مهدی در دوره غیبت کبرا امکان پذیر است؟ (پرسش)
- آیا شیوه‌هایی که برای دیدار با امام مهدی گفته می‌شوند معتبرند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب‌های حدیثی برای دیدار با امام مهدی راهکارهایی بیان شده است؟ (پرسش)
- شرایط وقوع ملاقات با امام مهدی در عصر غیبت چیست؟ (پرسش)
- آسیب‌های دامن زدن به ملاقات امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا ملاقات با امام مهدی موضوع محوری مهدویت است؟ (پرسش)
- آیا دیدن امام مهدی نوعی فضیلت محسوب میشود؟ (پرسش)
- ملاقات امام مهدی با افراد چگونه انجام میشود؟ (پرسش)
- امام مهدی پس از ملاقات با افراد چگونه پنهان می‌شد؟ (پرسش)
- آیا ملاقات با امام مهدی با حکمت غیبت تنافی دارد؟ (پرسش)
- معجزه چگونه باعث میشود مردم نتوانند جسم امام مهدی را ببینند؟ (پرسش)
- آیا میتوان هر وقت اراده کردیم با امام مهدی ملاقات کرد؟ (پرسش)
- کیفیت ملاقات مردم با امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- انگیزه امام مهدی از دیدار با مردم چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی برای ملاقات با افراد چگونه به جاهای دوردست می‌رود؟ (پرسش)
- آیا دیدار با امام مهدی در عصر غیبت کبری نیاز به ایمان و وثاقت بالایی دارد؟ (پرسش)
- امام مهدی برای ناشناس ماندن در دیدارها با افرادی که مورد اطمینان نبودند چه برنامه‌ای داشت؟ (پرسش)
- آیا افرادی وجود دارند که شخص امام مهدی را با ویژگی‌های حقیقی ایشان ببینند و بشناسند؟ (پرسش)
- دلایل امکان ارتباط با امام مهدی در عصر غیبت کبری چیستند؟ (پرسش)
- فایده مطرح کردن بحث دیدار و ملاقات با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵؛ فرهنگ شیعه، ص۴۲۵.
- ↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۷۲-۲۷۳-۲۷۴-۲۷۵.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص۱۴۴.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۳۳، ص۳۴۶، ح ۳۳.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ الغیبة، شیخ طوسی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص۴۲۵.
- ↑ «وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۵۲۰.
- ↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص۴۲۵؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ «سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَی الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۵۱۶، ح ۴۴.
- ↑ امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۳، ص۳۱۸.
- ↑ مکیال المکارم، ج، ۲، ص۳۵۸.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵.
- ↑ از جمله: تبصرة الولی فیمن رأی القائم المهدی، سید هاشم بحرانی ـ تذکرة الطالب فیمن رأی الامام المهدی الغائب، میثمی عراقی ـ دار السّلام فیمن فاز بسلام الامام، مرحوم نوری، بدائع الکلام فیمن اجتمع بالامام، سید جمال الدین محمد طباطبایی، البهجة فیمن فاز بلقاء الحجّة، میرزا محمّد نقی الماسی اصفهانی، العبقری الحسان، علی اکبر نهاوندی.
- ↑ امامت و مهدویت، لطف اللّه صافی، ج ۲، ص۴۷۴.
- ↑ طبقات اعلام الشیعه، ج ۳، ص۱۴۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۴۰۹ ـ ۴۱۵؛ فرهنگ شیعه، ص۴۲۸-۴۲۹.