شأن پیامبر

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Heydari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۱۰ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.


اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شأن پیامبر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شأن پیامبر یا همان مقام معصوم و جایگاه او از دو منظر قابل بررسی است:

  1. در "قوس نزول فیض و رحمت الهی" که در این صورت به معنای "منصب" و جایگاهی است که خدای متعال به این بنده برگزیده خود داده است که از آن به "منصب معصوم" تعبیر می‌شود؛ مانند: خلافت، نبوت، رسالت، امامت، وصایت، حکومت و امثال ذلک. اين مقام يا شأن و منصب الهی، وظایفی برای معصوم به دنبال دارد.
  2. در "قوس صعود و عروج الی الله" است که در این صورت به معنای درجه ای از درجات قرب الهی خواهد بود؛ مانند: مقام مقربین، مقام صابرین، مقام مکرمین و غیره. به همین دلیل از آن به درجه معصوم تعبیر می‌شود.

مقدمه

  1. ایشان مقام امامت داشت؛ یعنی پیشوا و مرجع دینی مسلمانان و گفتار و کردارشان برای همگان حجت بود. علامه طباطبائی با استناد به آیه شریفه ﴿وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا﴾[۱] مقام امامت را در همه جوانب برای حضرت اثبات نموده و می‌فرماید: "امر در این جمله با صرف نظر از سیاقی که دارد، تمام اوامر و نواهی رسول خدا(ص) را شامل می‌شود و تنها منحصر به دادن و ندادن سهمی از فیء آنچه از اموال کفار، پس از فرو نشستن آتش جنگ بگیرند نیست، بلکه شامل همه اوامر و نواهی‌ای که صادر می‌فرماید هست"[۲].
  2. ایشان دارای مقام قضا بود و حکمشان در اختلافات حقوقی و مخاصمات داخلی نافذ بود. در شرع مقدس اسلام، قضا شأنی الهی است و همان‌گونه که خداوند عادل است، قاضی نیز کسی است که در مخاصمات و اختلافات باید به عدل حکم کند[۳]. این مَنصب به نصّ قرآن: ﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾[۴] به پیامبر اکرم(ص) تفویض شده است. از نظرگاه علامه معنای این آیه عام است، زیرا هم شامل احکام تشریعی خدا و رسول و هم احکام تکوینی خدای تعالی - هر دو - می‌شود، بلکه از این هم عمومی‌تر است و شامل قضای رسول خدا(ص) یعنی داوری آن‌جناب و حتی همه روش‌هایی که آن حضرت در زندگی پرخیر و برکت خویش سیره قرار داده نیز می‌شود و مسلمانان باید اعمال آن جناب را سیره خود قرار دهند، هر چند خوش‌آیندشان نباشد[۵].
  3. ایشان دارای ولایت سیاسی و اجتماعی بود؛ یعنی علاوه بر اینکه مبیّن و مبلّغ احکام و قاضی مسلمین بود، رئیس و مدیر اجتماع آنان بوده و از جانب خداوند، ولیّ امر مسلمین و اختیاردار اجتماع مسلمین بود[۶]. لذا با چنین مقامی که خداوند به پیامبر اکرم(ص) واگذار کرده است[۷] اگر ایشان فرمانی بدهد، غیر از فرمانی است که در آن وحی خدا را ابلاغ می‌کند و بر همه واجب است پیروی کنند. آیه کریمه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾[۸] هم‌چنین آیه ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾[۹] ناظر به این قسمت است. پیغمبر اکرم(ص) رسماً بر مردم حکومت و سیاست اجتماع مسلمین را رهبری مینمود؛ به حکم آیه ﴿خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾[۱۰] از مردم مالیات میگرفت، و شئون مالی و اقتصادی اجتماع اسلامی را اداره می‌کرد.
  4. حضرت دارای جنبه باطنی و معنوی بسیار قوی بود و به نوعی تسلط تکوینی بر جهان و انسان داشت. آیه کریمه ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾[۱۱] ناظر به این معنا نیز هست[۱۲].
  1. آیه شریفه ﴿وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا﴾[۱۵]، دلالت دارد حضرت ابراهیم(ع) در اواخر عمر و بعد از سال‌ها نبوت، به مقام امامت نائل آمد، پس رسیدن به مقام امامت یک سری شرایط باطنی و معنوی‌ای را میطلبد که در مقام نبوت ضرورت نیست[۱۶].
  2. اگر به دلیل‌های نبیّ و رسول خوانده شدنِ ایشان توجه کنیم، پی می‌بریم که رسالت و نبوت، در مقامِ قول و گفتار، محقق است اما مقام امامت، فقط نشان دادن راه (ارائه الطّریق) نیست، بلکه رساندن به مقصد (ایصال الی المطلوب) است و در واقع، وظیفه هدایت باطنی و معنوی مردم بر عهده امام نهاده شده است، به همین دلیل امام، قطب عالَمِ امکان است جهان هیچ‌گاه از وجودِ مقدسِ امام، خالی نیست[۱۷].

شأن پیامبر راهی برای اثبات نبوت

  • قلمرو دین، همه امور مربوط به سعادت انسان است و پیامبر در همه این امور باید معصوم باشد لذا مهم‌ترین شئون پیامبر عبارت است از:
  1. مرجعیت دینی: شناخت باورها و امور اخلاقی و حقوقی، امری ضروری برای سعادت انسان است و معصوم بهترین مرجع در این امور است لذا از باب قبح تقدیم مفضول بر افضل، معنا ندارد با وجود معصوم، معارف دینی را از دیگران بگیریم.
  2. زعامت سیاسی "وضع و اجرا قوانین": وضع و اجرای قوانین اجتماعی متناسب با مبانی دینی، نقشی اساسی در سعادت انسان دارد. اولاً غیر معصوم از شناخت کمتری نسبت به قانون الهی و نحوه اجرای مطلوب آن برخوردار است و ثانیاً غیر معصوم به دلیل تأثیرپذیری از هوای نفس و شیطان، ممکن است مخالف شناخت حقیقی خویش عمل کند. پس حق ولایت سیاسی برای پیامبر معصوم است یا کسی که از او اجازه دارد [۲۳].
  1. شأن تشریعی:
    1. شأن ابلاغ رسالت (شأن ابلاغ وحی)؛
    2. شأن تبیین رسالت (شامل: شأن تفسیر قرآن، شأن تفسیر شریعت)؛
    3. شأن تأویل قرآن؛
    4. شأن تشریع احکام؛
    5. شأن تفریع؛
    6. شأن تطبیق.
  2. شأن تکوینی؛
  3. شأن ولایی (شأن ولايت):
    1. شأن ولایت مادی:
    2. شأن رهبری (شأن مدیریت)؛
    3. شأن حکومت (شأن اجرا)؛
    4. شأن قضاوت.
    5. شأن ولایت:
    6. شأن هدایت (شأن ایصال الی المطلوب)؛
    7. شأن دستورهای اخلاقی (شأن دستورهای تربیتی).

تفویض شئون نبوت به امام

پرسش‌های وابسته


منابع

جستارهای وابسته

پرسش‌های وابسته

الگو:فهرست پرسش‌ها

منبع‌شناسی جامع شأن پیامبر



پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ «و آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید» سوره حشر، آیه ۷.
  2. ↑ محمدحسین طباطبائی، المیزان، ج۱۹، ص۲۰۴.
  3. ↑ مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۴۷.
  4. ↑ «پس نه، به پروردگارت سوگند که ایمان نمی‌آورند تا در آنچه میانشان ستیز رخ داده است تو را داور کنند سپس از آن داوری که کرده‌ای در خود دلتنگی نیابند و یکسره (بدان) تن در دهند» سوره نساء، آیه ۶۵.
  5. ↑ المیزان، ج۴، ص۴۰۶.
  6. ↑ مرتضی مطهری، ولاءها و ولایت‌ها، ص۷۰.
  7. ↑ مرتضی مطهری، امامت و رهبری، ص۴۹.
  8. ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
  9. ↑ «پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.
  10. ↑ «از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.
  11. ↑ «پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.
  12. ↑ مرتضی مطهری، ولاءها و ولایت‌ها، ص۷۷- ۷۸.
  13. ↑ "نبوت" از ریشه "نبأ" به معنای خبر است و کسی را "نبی" می‌گویند که از طرف خدا بدون واسطه بشری به او خبر داده شده باشد؛ چه آن‌که دارای شریعت باشد - مانند پیغمبر ما و پیغمبران مُرسَل(ع) - یا آن‌که صاحب شریعت نباشد - مانند حضرت یحیی و دیگر پیغمبران غیر مُرسَل -.
  14. ↑ ر.ک: سیدمحمدحسین حسینی تهرانی، امام‌شناسی (دوره علوم و معارف اسلامی ۲)، ص۱۲۷- ۱۴۰؛ ر.ک: محمد داوود قیصری، شرح فصوص الحکم، مقدمه قیصری، ص۱۴۸: قیصری درباره برتری ولایت پیامبران بر نبوت ایشان و برتری نبوتشان بر رسالتشان میگوید: مرتبة ولايتهم اعلی من نبوتهم و نبوتهم أعلی من رسالتهم لأنّ ولايتهم جهة حقيقتهم لفنائهم فيه و نبوتهم جهة ملكيتهم اذ بها يحصل المناسبة للعالم الملائكة فيأخذون الوحي منهم و رسالتهم جهة بشريتهم المناسبة للعالم الانساني.
  15. ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم» سوره بقره، آیه ۱۲۴.
  16. ↑ محمد محمدی‌ری شهری، رهبری در اسلام، ص۶۶.
  17. ↑ برای اطلاع بیشتر، ر.ک: محمدحسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۱۲۱.
  18. ↑ «پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.
  19. ↑ «أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ». تفسیر صافی، ج۴، ص۱۶؛ به نقل از: علل الشّرائع صدوق.
  20. ↑ برای آگاهی بیشتر، ر.ک: سیدحسین میرجهانی اصفهانی، امامت و ولایت خاتم‌الانبیاء، ماهنامه موعود، ۱۵ اسفند ۱۳۸۵، شماره ۶۶.
  21. ↑ برای اطلاع بیشتر از رابطه نبوت و ولایت، ر.ک: محمدحسین طباطبائی، ظهور شیعه به ضمیمه مصاحبه پرفسور هانری کربن، ص۱۳۴ به بعد.
  22. ↑ اکبری و یوسفی، ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی، ص۲۱-۲۶.
  23. ↑ الهی راد، صفدر، انسان‌شناسی، ص ۱۳۰ و ۱۳۱.
  24. ↑ سروش، عبدالکریم، بسط تجربه نبوی، ص ۱۳۵.
  25. ↑ «تو آنچه را می‌‏شنوم می‏‌شنوی، و آنچه را می‏‌بينم می‏‌بينی، جز اينكه پيامبر نيستی‏» نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.
  26. ↑ قدردان قراملکی، محمد حسن، امامت، ص۲۱۰ - ۲۱۲.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=شأن_پیامبر&oldid=442615»