رشد شخصیت

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

یکی از مؤلفه‌های بهداشت روانی رشد و خودشکوفایی است. شکوفایی، در لغت به معنای گشودن، شکافته شدن و از خود بیرون آمدن است و در اصطلاح، به رشد همه‌جانبه روح، جسم و روان به صورت هماهنگ و یکنواخت گویند. همان‌گونه که میان دانه زیر خاک و دانه‌ای که رشد کرده، شکوفا شده و بوته گلی بسیار زیبا گردیده، تفاوت‌های بسیاری است میان انسانی که به شکوفایی رسیده و انسانی که از نظر روحی در همان مرحله نخستین باقی مانده و رشدی نکرده است^[۱].
خودشکوفایی به معنای آن است، که شخص از همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد. در این حالت، نوعی اعتماد به نفس و عزت نفس در آدمی پدید می‌آید که وی را از دیگران بی‌نیاز می‌کند.
فرهنگ انتظار، با برخورداری از عناصری چون امید، شوق و یاد، می‌‌تواند این نیاز روانی انسان را با سازوکارهایی تأمین کند؛ مانند:

ایجاد انگیزه: امید، محرک انسان برای رویارویی با آینده است. آدمی، پیوسته و در پی انجام هرکاری، دنبال غایت و مقصودی مشخص بوده و قبل از اقدام به آن نیز، نیازمند انگیزه‌ای برای آغاز عمل است. بر این اساس، انسان برای تداوم زندگی و تحمل دشواری‌های آن، نیازمند انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده "امید به آینده" تجلی می‌‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد. این مسئله، به‌ویژه برای جوانان، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا آنان در پرتو امید به فردایی بهتر می‌‌توانند به نیروی فراوان خود و شور و نشاط بی‌پایانشان جهت و معنا بخشند. وقتی منتظر، باور دارد که موعود می‌‌آید، به آمدنش هم اشتیاق دارد و دائم به یاد اوست، ناگزیر خود را برای آمدنش آماده می‌کند و سعی دارد وقتی او می‌‌آید، در آمادگی کامل باشد؛ پس ظاهرش را می‌‌آراید و تلاش می‌‌کند روانش را نیز برای حضور او آماده کند. مشغله‌های ذهنی را نیز به فراموشی می‌‌سپارد و ذهنش را تنها معطوف وی می‌‌سازد؛ تا زمانی که منجی آمد، او را منتظر ببیند. این امر به بی‌قراری منتظر منجر می‌‌شود که نکند در زمان آمدن موعود، هنوز آماده نباشد یا مشغول کار بیهوده‌ای باشد. این بی‌قراری تلاش او را مضاعف می‌‌کند و همین امر، از او یک منتظر واقعی می‌‌سازد. انتظار، یعنی شکوفایی و منتظر، یعنی کسی که برای آمدن موعود و شکوفاشدن تلاش می‌‌کند. وقتی فرد باور داشته باشد که امامی هست، می‌‌آید و می‌‌تواند به او متوسل شود، وی را ناظر اعمال خود می‌داند و در افعال خویش از او کمک می‌‌خواهد. با انجام اشتباه‌ها از او شرم می‌کند و در نهایت خود را مشمول لطف او می‌‌داند و نکته دیگر اینکه چون منتظر به آمدن منجی اشتیاق دارد، اعمالی انجام می‌‌دهد که آمدنش را سرعت بخشد. او همواره در رشد و تعالی خویش و جامعه تلاش می‌‌کند و هر آن‌چه را با آمدن موعود منافات دارد، از سر راه برمی‌دارد^[۲].
جهت‌دهی به انگیزه‌ها: باورها و ارزش‌های دینی، به انگیزش‌ افراد شکل دینی می‌‌دهند و در قوت و تداوم بخشیدن به آن نیز، نقش بالایی ایفا می‌‌کنند. معمولا انگیزه‌های نشأت‌گرفته از ایمان، استحکام و دوام بیشتری از انگیزه‌های مادی برخوردارند. اعتقاد به اینکه ما در مقابل امام(ع)، مسئول هستیم، انگیزه آدمی را تقویت می‌کند. احساس تکلیف در واقع، تهعد و التزام به انجام وظایف را به دنبال دارد.
خودشناسی: اعتماد به نفس و خودشکوفایی تا حد زیادی‌ متوقف بر شناخت جنبه‌های مثبت شخصیتی و آگاهی از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست. عدم اعتماد به نفس غالب افراد، بر اثر فقدان امکانات نیست، بلکه به دلیل عدم شناسایی خویشتن است.

مکاتب روان‌شناسی با دیدگاهی کاملاً محدود به بررسی و مطالعه حقیقت انسان می‌‌پردازند و از آن اعتلایی که آدمی می‌‌تواند بدان دست یابد، غافل هستند و استعداد انسانی را نادیده می‌‌انگارند و با مطالعه جزئی‌نگر محدود بر انسان، به یافته‌ای ناچیز، کم‌بها و سطحی درباره او دست می‌‌یابند و چه بسا در شناخت وی دچار انحراف می‌‌شوند؛ چرا که نهایت همت آنها این است که به دید یک ماشین یا بیمار، ناتوان و درمانده به انسان بنگرند و از این دریچه درصدد شناخت او باشند^[۳]»^[۴].

پرسش مستقیم

رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۶-۷۷.
↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۸-۷۹.
↑ دوان شولتس، روان‌شناسی کمال، ص۶-۸.
↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۸۰-۸۱.

[1] سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۶-۷۷.

[2] سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۷۸-۷۹.

[3] دوان شولتس، روان‌شناسی کمال، ص۶-۸.

[4] سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۸۰-۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]