علت طولانی شدن غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
علت طولانی شدن غیبت امام مهدی(ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
| علت طولانی شدن غیبت امام مهدی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / کلیات غیبت امام مهدی / فلسفه و علت‌های غیبت |
| مدخل اصلی | علت غیبت امام مهدی |
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
آیتالله محمد جواد خراسانی، در کتاب «مهدی منتظر» در این‌باره گفته است:
«هم‌چنان‌که وجودش را علت و حکمتی است و غیبتش را علت و حکمتی است، همچنین طول مدت را نیز علت و حکمتی است و بالاخره هر چیزی را مدتی است: ""لکل أجل کتاب"" باید مدتش را طی کند. چند علت برای طول غیبت از اخبار استفاده می‌شود:
- علت اول: اینکه خداوند به مقتضای عدل و فضل و امتحان، دو دولت قرار داده: برای حق دولتی و برای باطل دولتی و دولت حق را در آخر قرار داده، اولیاء خدا در دولت باطل با خائف و مقهورند و یا غائب و مستور و ناچار است که هریک از دو دولت استیفای کامل از دولت خود کند. باطل که دولت ابلیس است انتهای او تا روز قیام آن حضرت است، چنان‌که در قرآن است که ابلیس گفت: ﴿رَبِّ فَأَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ﴾ "پروردگارا مرا مهلت ده تا روز قیامت".
خداوند فرمود: ﴿فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِينَ * إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ﴾[۱] "تو از مهلت داده شدگانی تا روز میقات معلوم -که روز قیامت قائم (ع) است-".
پس باید ابلیس استفاده کامل و بهره‌برداری تمام از دولت خود کند و چون به تاریخ برگردیم و نیک بررسی کنیم، اگر منصف باشیم خواهیم دید که دولت ابلیس در ازمنه گذشته اگرچه به طول انجامیده بهره‌برداری کامل نکرده، چندی است که در این ازمنه اخیر تازه می‌خواهد بهره‌برداری کند و به‌طوری که مقصود او است تاحدی نائل شود، اگر ازمنه سابق را با این زمان اخیر مقایسه کنیم، خواهیم دید که هیچ وقت اینگونه اسباب فسق و فجور و لهو و لعب و آزادی از همه جهت و اسباب ظلم و تعدی و جور و همه انواع قبائح فراهم و آماده نبوده پس باید غیبت آن‌قدر طول بکشد که شیطان تا حدی به آرزوی خود برسد.
- علت دوم: اینکه هر صنفی به حکومت برسد تا از امتحان بیرون آیند. حضرت صادق (ع) فرمود: "دولت ما آخر دولت‌ها است، نماند اهل بیتی که خدا برای آنها حکومت و دولتی مقرر کرده مگر اینکه همه به دولت خود برسند، تا اینکه چون سیره مرا ببینند نگویند اگر ما مالک امر می‌بودیم نیز چنین رفتار می‌کردیم"[۲]. ایضا آن حضرت فرمود: "نخواهد بود این امر تا نماند هیچ صنفی از مردم مگر این که ولایت پیدا کنند بر مردم، تا اینکه کسی نگوید اگر ما ولایت می‌یافتیم عدالت می‌کردیم، سپس قائم قیام کند به حق و عدالت"[۳].
- علت سوم: بی‌وفائی و ناپایداری در عهد و پیمان و متحد و یکدل نبودن یاران. خود آن حضرت در توقیعی که برای شیخ مفید صادر فرمود، فرموده است: "اگر چنان‌چه شیعیان ما خداوند ایشان را به طاعت خود موفق کند، همه باهم مجتمع و یکدل بودند در وفای به عهد ما، فیض ملاقات ما بر ایشان به تأخیر نمی‌افتاد و هرآینه زودتر به سعادت دیدار ما نائل می‌شدند نظر به حق معرفت و صدق معرفتشان نسبت به ما، پس ما را از ایشان حبس نکرده جز آنچه به ما می‌رسد از اعمال ناشایسته‌ای که ما آنها را خوش نداریم از ایشان و انتظار آن را از ایشان نداریم"[۴].
پس باید آن‌قدر طول بکشد که کسانی که بعد از تمییز و تمحیص باقی می‌مانند، مجدانه پایدار در عهد و فداکاری باشند در اثر طول انتظار و شدت اشتیاق با انزجال از واردات بسیار و قهرا این معنی به‌تدریج حاصل خواهد شد، چنان‌که حال مردم این ازمنه با غیبت امام (ع) بسیار فرق دارد با مردمی که در عصر حضور بودند از جهت محبت و معرفت و خلوص.
از قضیه ملاقات علی بن ابراهیم مهزیار معلوم می‌شود نگرانی و دلگیری آن حضرت از اعمال دوستان خود و اینکه اعمال بد ایشان نیز دخیل در غیبت و طول آن است، گفت: چون به خدمت رسیدم آن حضرت به من فرمود: ما انتظار ترا داشتیم شب و روز چرا دیر کردی؟ عرض کردم: کسی نبود که مرا به سوی شما رهنمائی کند، پس حضرت با انگشت به زمین می‌زد و فرمود: نه چنین است و لکن شماها به زیادی اموال پرداختید و بر ضعفای مؤمنین تجبر به خرج دادید و قطع رحم کردید، پس چه عذری برای شما الان می‌باشد؟ گفتم: التوبه التوبه. پس فرمود:ای پسر مهزیار، اگر نبود استغفار بعضی از شماها برای بعضی، هرآینه هرکس بر زمین بود هلاک می‌شد به جز خواص شیعه، آنان‌که اقوالشان با افعالشان شبیه است[۵].
- علت چهارم: اینکه خداوند در صلب کفار و فجار مؤمنینی قرار داده، چنان‌که در صلب مؤمنین نیز کفار و فجاری قرار داده. ﴿يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ﴾[۶] و چون آن حضرت قیام به سیف می‌کند از فاجر و کافر چیزی نمی‌گذارد؛ پس باید آن‌قدر طول بکشد تا اینکه هر مؤمنی که در صلب کافر و فاجر است بیرون آید.
به حضرت صادق (ع) گفته شد: چرا امیر المؤمنین (ع) با مخالفین خود در اول جنگ نکرد؟ فرمود: یک آیه در کتاب خدا مانع او شد.
گفت: کدام آیه؟ فرمود: ﴿لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا﴾[۷].
"اگر هر هم زائل و جدا شوند یعنی مؤمن و کافر، هرآینه عذاب می‌کنیم اشخاصی را که کافرند از ایشان عذاب دردناکی". گفت: چه مقصود است از زائل و جدا شدن؟ فرمود: ودیعه‌هائی است از مؤمنین در صلب جمعی از کافرین و همچنین قائم (ع) ظهور نخواهد کرد هرگز تا اینکه ودیعه‌های خدا بیرون آید و چون بیرون آیند آن‌گاه ظاهر شود بر دشمنان خدا و آنان را بکشد[۸].
پاسخ‌های دیگر
| ۱. آیت الله مکارم شیرازی؛ |
|---|
|
آیتالله ناصر مکارم شیرازی در کتاب «حکومت جهانی مهدی» در اين باره گفته است:
«باید توجّه داشت گرچه این سؤال معمولا از شیعه در مسأله غیبت می‌شود، امّا با کمی دقّت متوجّه خواهیم شد که دیگران هم از آن سهمی دارند؛ یعنی، به شکل دیگر متوجّه سایر معتقدان به ظهور یک مصلح بزرگ جهانی که روزی باید قیام کند و جهان را پر از عدل و داد سازد، می‌گردد؛ هر چند عقیده شیعه را درباره طول عمر و غیبت قبول نداشته باشند. باید توجّه داشت برنامه قیام مهدی(ع)، همانند برنامه قیام همه پیامبران الهی، از راه بهره‌گیری از وسائل و اسباب طبیعی انجام می‌گیرد، و هیچ‌گاه اعجاز اساس آن را تشکیل نمی‌دهد؛ معجزات جنبه استثنایی دارند و در روند برنامه‌های اصلاحی رهبر آسمانی جز در موارد استثنائی دخالت نخواهند داشت. به همین دلیل، همه انبیا از سلاح روز، تربیت افراد لایق، مشورتهای لازم، طرح نقشه‌های مؤثّر، تاکتیکهای نظامی حساب شده، و خلاصه، فراهم ساختن هرگونه امکان مادّی و معنوی برای پیشبرد هدفشان استفاده می‌کردند؛ و در انتظار این نمی‌نشستند که هر روز معجزه‌ای واقع شود و دشمن یک گام عقب‌نشینی کند، یا دوستان در پرتو اعجاز هر روز در مسیر تکامل گامی به پیش بگذارند. بنابراین، اجرای طرح حکومت حق و عدالت در سطح جهانی نیز باید با استفاده از وسایل مادّی و معنوی لازم جز در موارد استثنائی تحقّق پذیرد. به تعبیر دیگر، مهدی(ع) آئین و مذهب جدیدی با خود نمی‌آورد بلکه او طرحهای انقلابی اجرا نشده الهی را به مورد اجرا می‌گذارد. رسالت او تنها ابلاغ و انذار و تعلیم و تربیت و توصیه و تذکّر نیست. رسالت او اجرای همه اصولی است که به ظلم و ستم و تبعیض، در سایه حکومت علم و ایمان پایان می‌بخشد، و مسلّماً اجرای این طرح بدون آمادگی یا آمادگی‌ها ممکن نیست.
|
| ۲.پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«به تأخیر افتادن ظهور، علت‌های مختلفی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ حجر، ۳۸- ۳۶.
- ↑ غیبت طوسی، ص ۴۷۲، ح ۴۹۳؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۵۱۶، ح ۳۶۹.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۴۴، ح ۱۱۹.
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ۴۶۲، ح ۱۴۲۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۴۴، ح ۱۱۹.
- ↑ دلائل الامامة، ص ۵۴۲، ح ۵۲۲.
- ↑ روم، ۱۹.
- ↑ فتح، ۲۵.
- ↑ علل الشرائع، ص ۱۴۷، ح ۲؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۹۷، ح ۱۹.
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ۱۰۴، ح ۶۴۷ و ۴، ۲۲، ح ۱۰۹۹.
- ↑ خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۷۷-۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص ۲۱۱ -۲۱۸.
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۸۱.