منظور از علائم حتمی ظهور چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-}} [[پرونده: + | تصویر = )) |
جز (جایگزینی متن - '\ر\s=\s(.*)\.jpg\|' به 'ر = $1.jpg|تپس|') |
||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخدهنده = ۱. آیتالله قزوینی؛ | | عنوان پاسخدهنده = ۱. آیتالله قزوینی؛ | ||
| تصویر = 13681099.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد کاظم قزوینی]]]] | | تصویر = 13681099.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|[[سید محمد کاظم قزوینی]]]] | ||
::::::آیتالله '''[[سید محمد کاظم قزوینی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::آیتالله '''[[سید محمد کاظم قزوینی]]'''، در کتاب ''«[[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«[[علایم حتمی ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} که قطعاً واقع خواهد شد و با [[ظهور]] ارتباط بسیار دارد، پنج علامت هستند. بعضی از این علایم، چند روز قبل از [[ظهور]] یا چند ماه بعد از [[ظهور]] است و بعضی از آنها قبل از قیام [[امام]]{{ع}} واقع میشود. احادیث بسیاری هستند که علایم را بیان میکنند و فعلاً ما بعضی از احادیثی که این علایم را به صورت کوتاه در بردارد، میآوریم و توضیحاتی که به ذهنمان آمده؛ را بیان میکنیم: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "پنج چیز قبل از قیام [[قائم]]{{ع}} رخ میدهد: ۱- [[خروج یمانی]] ۲- [[سفیانی]] ۳- [[صیحه آسمانی|منادیای که از آسمان صدا میکند]] ۴- [[فرو رفتن در زمین بیداء]] ۵- [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]]"<ref>{{متن حدیث|" خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ: (خُرُوجُ) الْيَمَانِيِّ، وَ السُّفْيَانِيِّ، وَ الْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ "}}؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۴۹ و شیخ طوسی رحمه الله در غیبت؛ ص ۲۶۷ با اختلاف ترتیب علامتها آن را روایت کرده است.</ref>؛ و نیز ایشان فرمود: "قبل از قیام [[قائم]]{{ع}}، پنج نشانه قطعی و حتمی است: ۱- [[خروج یمانی]] ۲- [[قیام سفیانی]] ۳- [[صیحه آسمانی|فریاد آسمانی]] ۴- [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]] ۵- [[خسف بیدا|فرو رفتن در زمین بیداء]]" <ref>{{متن حدیث|" قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الصَّيْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ "}}؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۵۰.</ref>. همچنین ایشان فرمود:"[[ندای آسمانی]] از علایم حتمی است، [[قیام سفیانی]] از علایم حتمی است، فرو رفتن در زمین بیداء از علایم حتمی است، [[خروج یمانی]] از علایم حتمی است و [[قتل نفس زکیه|کشتن نفس زکیه]] از علایم حتمی است"<ref>{{متن حدیث|" النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُوم "}}؛ غیبت؛ نعمانی؛ صص ۲۵۲- ۲۵۷.</ref>»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۳۰۷-۳۰۸.</ref>. | ::::::«[[علایم حتمی ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} که قطعاً واقع خواهد شد و با [[ظهور]] ارتباط بسیار دارد، پنج علامت هستند. بعضی از این علایم، چند روز قبل از [[ظهور]] یا چند ماه بعد از [[ظهور]] است و بعضی از آنها قبل از قیام [[امام]]{{ع}} واقع میشود. احادیث بسیاری هستند که علایم را بیان میکنند و فعلاً ما بعضی از احادیثی که این علایم را به صورت کوتاه در بردارد، میآوریم و توضیحاتی که به ذهنمان آمده؛ را بیان میکنیم: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "پنج چیز قبل از قیام [[قائم]]{{ع}} رخ میدهد: ۱- [[خروج یمانی]] ۲- [[سفیانی]] ۳- [[صیحه آسمانی|منادیای که از آسمان صدا میکند]] ۴- [[فرو رفتن در زمین بیداء]] ۵- [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]]"<ref>{{متن حدیث|" خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ: (خُرُوجُ) الْيَمَانِيِّ، وَ السُّفْيَانِيِّ، وَ الْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ "}}؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۴۹ و شیخ طوسی رحمه الله در غیبت؛ ص ۲۶۷ با اختلاف ترتیب علامتها آن را روایت کرده است.</ref>؛ و نیز ایشان فرمود: "قبل از قیام [[قائم]]{{ع}}، پنج نشانه قطعی و حتمی است: ۱- [[خروج یمانی]] ۲- [[قیام سفیانی]] ۳- [[صیحه آسمانی|فریاد آسمانی]] ۴- [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]] ۵- [[خسف بیدا|فرو رفتن در زمین بیداء]]" <ref>{{متن حدیث|" قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الصَّيْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ "}}؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۵۰.</ref>. همچنین ایشان فرمود:"[[ندای آسمانی]] از علایم حتمی است، [[قیام سفیانی]] از علایم حتمی است، فرو رفتن در زمین بیداء از علایم حتمی است، [[خروج یمانی]] از علایم حتمی است و [[قتل نفس زکیه|کشتن نفس زکیه]] از علایم حتمی است"<ref>{{متن حدیث|" النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُوم "}}؛ غیبت؛ نعمانی؛ صص ۲۵۲- ۲۵۷.</ref>»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۳۰۷-۳۰۸.</ref>. | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخدهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین حسنی؛ | | عنوان پاسخدهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین حسنی؛ | ||
| تصویر = 151974.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[سید نذیر حسنی]]]] | | تصویر = 151974.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|[[سید نذیر حسنی]]]] | ||
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[سید نذیر حسنی]]'''، در کتاب ''«[[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر '''[[سید نذیر حسنی]]'''، در کتاب ''«[[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«[[ابن منظور]] در لسان العرب میگوید: چیزی را بر تو حتمی کردم، یعنی آنرا بر تو [[واجب]] نمودم، الحتم: لازم و واجبی است که باید انجام شود و {{عربی|حتم الله الامر بحتمه}} [[اراده الهی]] بر انجام آن تعلق گرفت (امر کرد) و الحتم یعنی [[استوار]] کردن (محکم کردن) کار و حاتم یعنی حاکمی که انجام [[حکم]] را [[واجب]] میکند و محتوم از نظر لغوی یعنی واجبی که ناگزیر باید انجام شود و این چیزی است که همچنین آنرا در [[حدیث]] و سخن [[اهل بیت]] {{عم}} مییابیم. | ::::::«[[ابن منظور]] در لسان العرب میگوید: چیزی را بر تو حتمی کردم، یعنی آنرا بر تو [[واجب]] نمودم، الحتم: لازم و واجبی است که باید انجام شود و {{عربی|حتم الله الامر بحتمه}} [[اراده الهی]] بر انجام آن تعلق گرفت (امر کرد) و الحتم یعنی [[استوار]] کردن (محکم کردن) کار و حاتم یعنی حاکمی که انجام [[حکم]] را [[واجب]] میکند و محتوم از نظر لغوی یعنی واجبی که ناگزیر باید انجام شود و این چیزی است که همچنین آنرا در [[حدیث]] و سخن [[اهل بیت]] {{عم}} مییابیم. | ||
خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخدهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛ | | عنوان پاسخدهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛ | ||
| تصویر = 13681082.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]] | | تصویر = 13681082.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|[[علی رضا رمضانیان]]]] | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رمضانیان]]'''، در کتاب ''«[[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]»'' در اینباره گفته است: | ||
:::::*«منظور از [[علائم حتمی]]: نشانههایی است که حتماً تحقق پیدا میکند. | :::::*«منظور از [[علائم حتمی]]: نشانههایی است که حتماً تحقق پیدا میکند. |
نسخهٔ ۲۳ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۱۰
منظور از علائم حتمی ظهور چیست؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانههای ظهور امام مهدی |
در روایات، علائم ظهور به دو دسته حتمی و غیرحتمی تقسیم شدهاند. علائم حتمی به نشانههایی گفته میشود که وقوعشان قبل از قیام حتمی است و تا آنها واقع نشوند قیام واقع نمیشود. این علائم براساس آنچه که از روایات مشهور شده پنج نشانه هستند: ۱. قیام یمانی؛ ۲. خروج سفیانی؛ ۳. صیحه یا ندای آسمانی؛ ۴. قتل نفس زکیه؛ ۵. خسف بیدا (فرو رفتن در بیابان).
در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به اين پرسش و دیدگاههای متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصلتری قابل بررسی است.
عبارتهای دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
قزوینی | حسنی | سلیمیان | رمضانیان |
چیستی علائم حتمی
- واژۀ حتم به معنای قضای مقدر[۱] و یا قضا و وجوب قضا که گریزی از انجام آن نیست[۲] آمده است[۳] و محتوم: عبارت است از امری که باید باشد و تغییر در آن صورت نمیگیرد، یعنی تغییر و تبدیلی نمیکند.[۴] علائم حتمی ظهور، نشانههایی است که بدون تردید هنگام ظهور امام زمان (ع) رخ میدهد[۵] و به هیچ قید و شرطی مقید و مشروط نیست.[۶] و قبل از ظهور باید واقع شود،[۷] به گونهای که تا آنها واقع نشود، حضرت مهدی (ع) ظهور و قیام نخواهد کرد.[۸] زمان دقیق پیدایش این علائم، اندکی پیش از ظهور و اوایل قیام حضرت است.[۹] لذا با توجه به اینکه برخی از نشانهها همزمان و برخی پس از ظهور اتفاق میافتد مناسب آن است که گفته شود نشانههای حتمی قیام، چه آنکه در روایتی آمده است:[۱۰] «خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ»[۱۱]
مصادیق علائم حتمی
- محققان، بر اساس روایات و آنچه مشهور است پنج نشانه را از نشانههای قطعی میدانند: قیام یمانی، قیام سفیانی، ندای آسمانی، فرو رفتن سفیانی در سرزمین بیداء و قتل نفس زکیه.[۱۲] در روایات مختلفی برخی از موارد جزء علائم حتمی ظهور معرفی شدهاند،[۱۳] مثلاً امام صادق (ع) فرمودند:[۱۴] «پیش از ظهور قائم(ع) پنج نشانه حتمی است؛ یمانی، سفیانی، صیحۀ آسمانی، قتل نفس زکیه و فرو رفتن در بیابان.»[۱۵] البته برخی روایات موارد دیگری را هم جزء علائم حتمیه نام بردهاند منتها آنچه مشهور است که از نشانههای حتمی است همین پنج مورد است.
پاسخها و دیدگاههای متفرقه
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخدهنده = ۱. آیتالله قزوینی؛ | تصویر = 13681099.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|سید محمد کاظم قزوینی]]
- آیتالله سید محمد کاظم قزوینی، در کتاب «امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور» در اینباره گفته است:
- «علایم حتمی ظهور امام زمان (ع) که قطعاً واقع خواهد شد و با ظهور ارتباط بسیار دارد، پنج علامت هستند. بعضی از این علایم، چند روز قبل از ظهور یا چند ماه بعد از ظهور است و بعضی از آنها قبل از قیام امام(ع) واقع میشود. احادیث بسیاری هستند که علایم را بیان میکنند و فعلاً ما بعضی از احادیثی که این علایم را به صورت کوتاه در بردارد، میآوریم و توضیحاتی که به ذهنمان آمده؛ را بیان میکنیم: امام صادق(ع) فرمود: "پنج چیز قبل از قیام قائم(ع) رخ میدهد: ۱- خروج یمانی ۲- سفیانی ۳- منادیای که از آسمان صدا میکند ۴- فرو رفتن در زمین بیداء ۵- کشته شدن نفس زکیه"[۱۶]؛ و نیز ایشان فرمود: "قبل از قیام قائم(ع)، پنج نشانه قطعی و حتمی است: ۱- خروج یمانی ۲- قیام سفیانی ۳- فریاد آسمانی ۴- کشته شدن نفس زکیه ۵- فرو رفتن در زمین بیداء" [۱۷]. همچنین ایشان فرمود:"ندای آسمانی از علایم حتمی است، قیام سفیانی از علایم حتمی است، فرو رفتن در زمین بیداء از علایم حتمی است، خروج یمانی از علایم حتمی است و کشتن نفس زکیه از علایم حتمی است"[۱۸]»[۱۹].
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخدهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین حسنی؛ | تصویر = 151974.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|سید نذیر حسنی]]
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید نذیر حسنی، در کتاب «مصلح کل» در اینباره گفته است:
- «ابن منظور در لسان العرب میگوید: چیزی را بر تو حتمی کردم، یعنی آنرا بر تو واجب نمودم، الحتم: لازم و واجبی است که باید انجام شود و حتم الله الامر بحتمه اراده الهی بر انجام آن تعلق گرفت (امر کرد) و الحتم یعنی استوار کردن (محکم کردن) کار و حاتم یعنی حاکمی که انجام حکم را واجب میکند و محتوم از نظر لغوی یعنی واجبی که ناگزیر باید انجام شود و این چیزی است که همچنین آنرا در حدیث و سخن اهل بیت (ع) مییابیم.
- ابو جعفر محمد بن علی (ع) در مورد آیه ﴿قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَهُ﴾[۲۰]، میفرمایند: آنها دو اجل و مدت هستند، یک اجل حتمی و دیگری اجل مشروط و موقوف. پس حمران بن اعین پرسید: اجل و مدت حتمی چیست؟ فرمود: آن است که غیر از آن نمیشود و پرسید موقوف چیست؟ امام (ع) فرمود: چیزی است که مشیت خدا در آن است.
- بنابراین، امر محتوم نه زمان آن مقدم میشود و نه مؤخر و ناچار اتفاق میافتد (به وقوع میپیوندد) و این چیزی است که طبرسی آنرا از این سخن خدای تعالی که میفرماید ﴿مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ﴾[۲۱]. او میگوید: اجل و مدت حتمی، نه از زمان خود پیشی میگیرد و نه بازپس میماند.
- ظاهرا امر محتوم به ناچار اتفاق میافتد و بعضی روایتها از نشانههای قطعی پیش از ظهور که ناگزیر رخ میدهند، سخن گفتهاند و بعضی آرزو کردهاند که این نشانهها پیش از ظهور قائم (ع) رخ ندهد و پیش نیاید. اما امام آنرا رد کرد و فرمود خیر آن حتمی است. نعمانی پس از اینکه تعدادی از نشانههای ظهور را برمیشمارد میگوید: این نشانههای بسیار زیادی که امامان آنرا بیان کردهاند و در روایتها ذکر شده و به حد تواتر رسیده و در مورد آنها اتفاق نظر وجود دارد، دلیل بر این است که حضرت قائم (ع) حتما زمانی ظهور میکند که این نشانهها و اتفاقها روی داده باشد؛ چرا که ائمه خبر دادهاند که این علامتها بدونشک وجود دارند و امامان (ع) صادق هستند تا جایی که به یکی از امامان (ع) گفته شد امیدواریم که ظهور قائم (ع) اتفاق بیفتد اما پیش از ایشان، سفیانی خروج نکند. ایشان فرمودند: به خدا سوگند آن امر حتمی است و ناچار (ناگزیر) اتفاق میافتد»[۲۲].
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخدهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛ | تصویر = 13681082.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|علی رضا رمضانیان]]
- حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رمضانیان، در کتاب «شرایط و علائم حتمی ظهور» در اینباره گفته است:
- «منظور از علائم حتمی: نشانههایی است که حتماً تحقق پیدا میکند.
- محتوم:عبارت است از امری که باید باشد و تغییر در آن صورت نمیگیرد: یعنی تغییر و تبدیلی نمیکند.
- واژه "حتم" فقط یک بار با تعبیر "حتما" در قرآن کریم آمده است. ﴿وَإِن مِّنكُمْ إِلاَّ وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا﴾[۲۳].
- برخی از معانی حتم:
- قضای مقدر
- قضا و وجوب قضا که گریزی از انجام آن نیست.
- واجبی که اراده بر آن تعلق گرفته، اسقاط آن امکان پذیر نیست.
- جزم و قطع در حکم و عمل
- منظور از نشانههای حتمی: آن دسته از پدیدههایی است که پدید آمدن آنها بدون هیچ قید و شرطی، قطعی و الزامی خواهد بود.
- تفاوت امر محتوم و وعدۀ حق:
- وعده حق: به هیچ وجه دچار تغییر و تبدیل نگشته و تخلفناپذیر است. به عبارت دیگر وعده خداوند حتمی حتمی است و احتمال عوض شدن آن صفر است. و در وعده الهی تحقق بداء ممکن نیست: ﴿إِنَّ اللَّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ﴾[۲۴]. ظهور حضرت ولی عصر(ع) از وعدههای الهی لذا هیچ تغییر و تبدیلی در آن راه ندارد. روایت: داود بن قاسم به امام محمد تقی(ع) گفت: آیا برای خدا بدایی در امر محتوم رخ میدهد؟ امام فرموند: بله، گفت: پس میترسیم که خداوند درباره ظهور قائم(ع) بدایی حاصل شود، امام فرمودند: (ظهور و خروج و قیام) قائم از معیاد (و در زمره وعدههای الهی) است[۲۵].
- امر حتمی: (که از وعدههای خداوند نیست) هر چند نسبت به امر غیر حتمی امکان عدم تحققش بسیار ضعیف است ولی ممکن است "بدائی" حاصل شود و آن امر به وقوع نپیوندد. لذا در امر محتوم، وقوع بداء ممکن است. به عبارت دیگر امر محتومی که در زمره وعدههای الهی نباشد، احتمال عوض شدن آن هست، هر چند این احتمال ده درصد یا کمتر از آن باشد. مثلاً خروج سفیانی از امور محتوم الهی است و لذا ممکن است با حصول بدائی، محقق نشود. بنابراین ممکن است با تضرع و دعای خوبان و صالحان و استحابت خداوند متعال برخی از نشانههای حتمی که شدید و سخت بوده و گرفتاریها و ناگواریهایی در بردارند، محقق نشوند[۲۶]»[۲۷].
|}
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخدهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ | تصویر = 136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|خدامراد سلیمیان]]
- حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتابهای «فرهنگنامه مهدویت» و «درسنامه مهدویت» در اینباره گفته است:
- «واژۀ «حتم» فقط یک بار با تعبیر «حتما» در قرآن استفاده شده است؛ آنجا که خداوند متعال میفرماید: ﴿ وَإِن مِّنكُمْ إِلاَّ وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا﴾[۲۸] طریحی «حتم» را واجبی دانسته که اراده بر آن تعلق گرفته، اسقاط آن امکانپذیر نیست [۲۹] راغب اصفهانی آن را به قضای مقدر معنا کرده است [۳۰]. ابن منظور نیز آن را به معنای قضا و وجوب قضا دانسته که گریزی از انجام آن نیست [۳۱]. خلیل بن احمد نیز آن را با تعبیر «ایجاب القضاء» تعریف کرده است [۳۲].
- یکی از پژوهشگران پس از نقل برخی از سخنان بزرگان لغت، دیدگاه خود را این چنین مینگارد: معنای حقیقی برای این لفظ عبارت از «جزم و قطع در حکم و عمل» است[۳۳][۳۴].
- میان نشانههای ظهور، شماری از آنها، علایم حتمی ظهور دانسته شدهاند. منظور از نشانههای حتمی- مقابل نشانههای غیر حتمی- آن است که پدیدار شدن آنها- بدون هیچ قید و شرطی- قطعی و الزامی خواهد بود؛ به گونهای که تا آنها واقع نشود، حضرت مهدی(ع) ظهور و قیام نخواهد کرد. البته باید توجه کرد که حتمی یا مسلم و قطعی بودن وقوع این نشانهها، به این معنا نیست که پدید نیامدن آنها، محال است؛ بلکه به حسب فراهم بودن شرایط و نبودن بازدارندهها، پدید آمدن آنها قطعی خواهد بود. از روایات فراوانی که در میان آنها روایات صحیح نیز وجود دارد حتمی بودن نشانههای پنجگانه ذیل استفاده میشود: خروج سفیانی، قیام یمانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه و خسف در بیداء"[۳۵][۳۶].
- در برابر نشانههای حتمی، نشانههای غیر حتمی قرار دارد؛ یعنی مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، پدید میآید. به عبارت دیگر، نشانههای غیر حتمی، شاید پدید آید و شاید بدون پیدایش آنها امام زمان (ع) ظهور کند.
- پارهای از نشانههای غیر حتمی از این قرار است:
- مرگ و میرها، زلزلهها و جنگها و آشوبهای فراگیر؛
- خسوف و کسوف نابههنگام؛
- بارش بارانهای فراوان و ...[۳۷].
|}
- علائم و نشانههای ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- علائم و نشانههای ظهور چیستند؟ (پرسش)
- علائم و نشانههای ظهور چند قسماند؟ (پرسش)
- علائم و نشانههای حتمی ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا خروج سفیانی از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا خسف بیداء از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا ندای آسمانی از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قتل نفس زکیه از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قیام یمانی از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا ظاهر شدن کف دستی در آسمان از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا اختلاف عباسیان بر سر حکومت از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا طلوع خورشید از مغرب از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- نشانههای غیر حتمی ظهور چیستند؟ (پرسش)
- آیا قتل محمد پسر عموی نفس زکیه از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قیام خراسانی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قیام سید حسنی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا خروج دجال از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا خروج شیصبانی از نشانههای ظهور است؟ (پرسش)
- آیا قیام شعیب بن صالح از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قیام عوف سلمی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا خسوف و کسوف در یک ماه رمضان از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قساوت دلها از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا انتشار علوم اهل بیت از قم نشانه ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا مرگ و میرها و زلزلهها و جنگها و آشوبهای داخلی و خارجی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا نبرد میان سفیانی و اصهب از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا بارانهای پیاپی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا گسترش ظلم و فساد از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا آمدن غربیها به سرزمین عراق از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا فتنه و آشوب در سوریه از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا اختلاف در میان امت اسلام از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا انقراض سلسله بنیعباس از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا مردن پاداشاهی به نام عبدالله از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا بالا آمدن آب دجله از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا گرانی و بالا رفتن قیمتها از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا علاماتی که در ماه رجب ظاهر میشود از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا وقوع مسخ از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا برگشت مردهها به دنیا از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا کشته شدن انسانهای بیگناه از نشانههای حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا پر آب شدن دریاچه ساوه از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا حمله ملخها از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا مرگ سریع از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا بستن پل کرخ از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا انشعاب نهری از فرات و جاری شدن در کوچههای کوفه از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا طلوع ستارهای از مشرق از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا قیام مغربی از نشانههای ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا خشک شدن نیل از نشانههای ظهور است؟ (پرسش)
- علائم و نشانههای حتمی ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- علائم متصل و منفصل ظهور امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- علائم متصل و نزدیک به ظهور امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
- علائم منفصلی که با ظهور امام مهدی فاصله دارند چیستند؟ (پرسش)
- در قرآن و حدیث چه مفاهیمی با نشانههای ظهور مرتبط هستند؟ (پرسش)
- مراد از علائم در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از آیت در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از دلالت در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از آخر الزمان در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از ملاحم و فتن در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از ظهور در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از خروج در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از قیام در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- مراد از اشراط الساعه در نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- منظور از علائم حتمی ظهور چیست؟ (پرسش)
- مفهوم توصیفی یا تمثیلی بودن نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- آیا ندای شیطانی از نشانههای ظهور است؟ (پرسش)
- فواید دانستن علائم و نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- چه تفاوتهایی میان امور حتمیالوقوع و احتمالی در بحث نشانههای ظهور وجود دارد؟ (پرسش)
- موقوف یا مشروط بودن نشانههای ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- نتیجه تقسیمبندی نشانههای ظهور به موقوف و حتمی چیست؟ (پرسش)
- آیا به بهانه اینکه امام مهدی انسانهای بد را مجازات میکند باید از او ترسید؟ (پرسش)
- آیا تا زمان ظهور امام مهدی قرآن و اسلام تحریف میشود؟ (پرسش)
- آیا میتوان گفت ظهور نزدیک است؟ آیا میتوان گفت که اوضاع نابسامان و هرج و مرج جهان نشانه نزدیکی ظهور است؟ (پرسش)
- آیا بین ظهور و حضور فرقی هست؟ (پرسش)
- آیا عوامل طبیعی مانند پاره شدن لایه اوزون و کم شدن آب شیرین در تعجیل فرج امام مهدی تاثیر دارد؟ (پرسش)
- آیا مراد از مرگ عبد الله که در روایت امام صادق نشانه ظهور است عبد الله پادشاه عربستان است؟ (پرسش)
- آیا طوفانها و حوادثی که اکنون در جهان رخ میدهد نشان از آمدن حضرت است؟ (پرسش)
- اولین دعای امام مهدی به هنگام ظهورش چیست؟ (پرسش)
- آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آنکه متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفهای و اهل کجاست؟ (پرسش)
- آیا الگوی حکومت امام مهدی و افراد آن قبل از ظهور تحقق مییابد؟ (پرسش)
- آیا تعبیر از آیت الله خامنهای به سید حسینی درست است؟ (پرسش)
- از آنجا که دجال قبل از امام مهدی میآید آیا میتوانیم به سخنان او گوش دهیم؟ (پرسش)
- امام مهدی از چه راهی متوجه میشوند که موقع ظهورشان فرا رسیده است؟ (پرسش)
- از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
- تابوت سکینه چیست؟ (پرسش)
- جهان در آستانه ظهور امام مهدی در چه شرایطی است؟ (پرسش)
- پدیدههای غیرمتعارف قبل از ظهور کداماند؟ (پرسش)
- آگاهی از علائم ظهور افزون بر آمادگی یاران امام مهدی سبب آمادگی دشمنان حضرت برای مقابله نیز میشود این کار خلاف مصلحت الهی نیست؟ (پرسش)
- آیا اوضاع جهان پیش از ظهور پیش بینی شده است؟ (پرسش)
- استعجال ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- ندای شیطانی در هنگام ظهور امام مهدی چگونه رخ میدهد؟ (پرسش)
- در عصر ظهور امام مهدی وضعیت سیاسی و جغرافیایی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا اعلان نشانه های و شرایط ظهور سبب اطلاع دشمنان از اسرار سیاسی است؟ (پرسش)
- چرا علائم و نشانههای ظهور همه از نوع خشن هستند؟ (پرسش)
- آیا در نشانههای ظهور بدا رخ میدهد؟ و نشانههای حتمی تغییرپذیرند؟ (پرسش)
- نشانههای ظهور در کدام ماه قمری تحقق پیدا میکند؟ (پرسش)
- ارتباط میان ماه رمضان و نشانههای ظهور چیست؟ (پرسش)
- چه فتنههایی پیش از ظهور امام مهدی اتفاق میافتد؟ (پرسش)
منبعشناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ راغب، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۱۸
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۱۱۳
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج ۳، ص ۱۱۶؛ حسنی، سید نذیر، مصلح کل، ص ۱۹۰
- ↑ ر.ک. رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۳۰ ـ ۳۲
- ↑ ر.ک. علیپور، مهدی، ظهور، ص ۲۵۲ـ ۲۶۲؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۳۰۷ ـ ۳۰۸.
- ↑ ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۳۳ـ ۴۳؛ رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۳۰ ـ ۳۲
- ↑ ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۳۳ـ ۴۳؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۵ـ ۲۶
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۴۵ـ ۴۴۸؛ حسنی، سید نذیر، مصلح کل، ص ۱۹۰
- ↑ ر.ک. علیپور، مهدی، ظهور، ص ۲۵۲ـ ۲۶۲
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، ج ۱، ص ۳۰۳
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۲۲۶ـ ۲۲۹
- ↑ ر.ک. علیپور، مهدی، ظهور، ص ۲۵۲ـ ۲۶۲؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۴۵ـ ۴۴۸؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۳۰۷ ـ ۳۰۸.
- ↑ ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۳۳ـ ۴۳؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص ۲۶۲
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ص ۶۵۰: «خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ: خُرُوجُ الْيَمَانِيِ، وَ السُّفْيَانِيِ، وَ الْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ»
- ↑ ر.ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۳۳ـ ۴۳؛ محمدی ریشهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ص ۴۲۹ـ ۴۳۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۳۰۷ ـ ۳۰۸.
- ↑ «" خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ: (خُرُوجُ) الْيَمَانِيِّ، وَ السُّفْيَانِيِّ، وَ الْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ "»؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۴۹ و شیخ طوسی رحمه الله در غیبت؛ ص ۲۶۷ با اختلاف ترتیب علامتها آن را روایت کرده است.
- ↑ «" قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الصَّيْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ "»؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۵۰.
- ↑ «" النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُوم "»؛ غیبت؛ نعمانی؛ صص ۲۵۲- ۲۵۷.
- ↑ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۳۰۷-۳۰۸.
- ↑ «آنگاه مدتی را [برای شما] مقرر داشت و اجل حتمی نزد اوست» سوره انعام، آیه ۲.
- ↑ «هیچ امتی نه از اجل خود پیشی میگیرد و نه بازپس میماند، دریافته است» سوره مؤمنون، آیه ۴۳.
- ↑ حسنی، سید نذیر، مصلح کل، ص۱۹۰.
- ↑ هیچ کس از شما نیست مگر (اینکه) در آن وارد میگردد، این (امر) همواره بر پروردگارت حکمی قطعی است؛ سوره مریم، آیه ۷۱.
- ↑ قطعا خداوند در وعده خود خلاف نمیکند؛ آل عمران، آیه ۹.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۰، ح ۱۳۸.
- ↑ خوانندگان بزرگوار، برای اطلاع بیشتر به کتاب شهاب ثاقب فصل هشتم (تعیین زمان ظهور) از، ص ۱۵۰ تا ۱۶۳ رجوع نمایند.
- ↑ رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص ۳۰- ۳۲
- ↑ و هر یک از شما در آن درخواهد آمد این، بر پروردگارت حکمی است ناگزیر انجامپذیر؛ سوره مریم، آیه ۷۱.
- ↑ مجمع البحرین، ج ۶، ص ۳۲.
- ↑ المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۱۸.
- ↑ لسان العرب، ج ۱۲، ص ۱۱۳.
- ↑ العین، ج ۳، ص ۱۹۵.
- ↑ «أنّ المعنی الحقیقی لهذا اللفظ هو الجزم و البتّ فی حکم أو عمل»: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۶۳.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص۱۱۶.
- ↑ «خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ مِنَ الْعَلَامَاتِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ وَ خُرُوجُ الْيَمَانِيِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ»، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۳۶، ح ۴۲۷
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۴۵ - ۴۴۸.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۴۵ - ۴۴۸.