آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟ (پرسش)

آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم(ص) نفی نمی‌کند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مجموعه پرسش‌های مرتبط به این بحث (علم غیب معصوم) یا به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

آیه مورد اشاره پرسش

﴿يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا﴾.

«مردم از تو از رستخیز می‌پرسند، بگو دانش آن تنها نزد خداوند است و تو چه می‌دانی؛ شاید رستخیز نزدیک باشد؟!».

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• آیا علم غیب معصوم(ع) محدود است؟
• آیا علم به قیامت اختصاص به خداوند دارد؟

پاسخ نخست

علامه طباطبایی

علامه طباطبایی در کتاب «الميزان» در این باره گفته است:

«آیه شریفه تنها می‌‏فرماید: مردم از قیامت می‌‏پرسند، و دیگر بیان نمی‌‏کند که از چه چیز آن می‌‏پرسند، ولی‌ از تعبیر قیامت به ساعت بر می‌‏آید که مراد پرسش کنندگان تاریخ وقوع قیامت است، می‌‏خواستند بفهمند آیا قیامت نزدیک است یا دور، و رسول خدا (ص) را دستور می‌‏دهد که در پاسخ ایشان بگوید: من از آن اطلاعی‌ ندارم، و نه تنها من اطلاع ندارم بلکه جز خدا احدی‌ اطلاع ندارد، و این جواب تنها جوابی‌ است که در همه جای‌ قرآن در مواردی‌ که از تاریخ قیامت سؤال شده به کار رفته است. ﴿وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا﴾ این جمله ابهام در مساله را بیشتر می‌‏کند، تا بهتر بفهماند که رسول خدا (ص) نیز در این مساله مانند سایر مردم است، و قیامت از آن اسراری‌ نیست که خدا به وی‌ گفته، و از مردم پنهان کرده باشد».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛

سید علی هاشمی ۱ حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی نویسنده کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در پاسخ به این پرسش گفته است: «. ظاهر این‌گونه آیات این نیست که پیامبر(ص) نمی‌تواند به اینگونه امور علم پیدا کند، بلکه می‌خواهد بگوید: اکنون علم نداری؛ احتمال دیگر در تفسیر این آیه این است که علم‌ الساعة، استثناء باشد یعنی خداوند علم آن را حتی به پیامبرش هم نداده است و احتمالاً دیگر آن است که حتی پیامبر علم استقلالی به زمان قیامت ندارد؛ اما اگر خداوند به او چنین علمی را عطا کند، مانعی نیست».

۲. حجت الاسلام و المسلمین شاکر.

محمد تقی شاکر حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی شاکر نویسنده مقاله «مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران» در پاسخ به این پرسش گفته‌ است: «این آیه مربوط به قیامت و زمان آن است. در پاسخ به این پرسش لازم است توجه نمود تمامی برگزیدگان الهی؛ از جمله: رسول خدا(ص) تمام آنچه را به آن آگاهی دارد از خداوند است. از این رو هیچ برگزیده‌ای از برگزیدگان الهی برخوردار از دانشی استقلالی و ذاتی نیست. از سوی دیگر، انسان و تمامی موجودات هستی به جهت آفریده شدن محدود و نیازمند می‌باشند و بر همین اساس، ویژگی‌ها و کمالات هر موجودی به دلیل محدویت ذاتی خود او نیز محدود است. با توجه به آنچه اشاره رفت، نمی‌توان مدعی شد موجودی غیر از خداوند به تمام دانش ها - بالاستقلال - آگاهی داشته باشد؛ بلکه هر که آنچه می‌داند بازگشت به دانش خدا و اراده او دارد. از این رو ممکن است برخی از دانش‌ها در اختیار رسول خدا(ص) قرار نگرفته باشد؛ چرا که جزء دانش‌های اختصاصی به خداوند است که مقام الوهیت و ربوبیت تنها اقتضای آگاهی از آن را دارد. این سخنان به معنای نفی علم غیب از غیر خدا نیست؛ بلکه به معنای محدود بودن دانش غیبی ماسوی الله است».

پرسش‌های وابسته

1. آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)
2. آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
3. آیا آیه ۱۰۱ سوره برائت به صراحت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
4. با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
5. با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
6. با توجه به آیه ۶۵ سوره نمل چگونه علم غیب غیر از خدا اثبات می‌شود؟ (پرسش)
7. با توجه به آیه ۵۰ سوره انعام آیا پیامبر خاتم علم غیب دارد؟ (پرسش)
8. با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
9. با توجه به آیه ۳۱ سوره هود چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
10. با توجه به آیه ۱۰۹ سوره مائده آیا علم غیب از پیامبران نفی شده است؟ (پرسش)
11. با توجه به آیه ۱۸۷ سوره اعراف آیا پیامبر خاتم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)
12. آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
13. آیا آیه ۷۷ سوره نحل نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
14. آیا آیه ۳۳ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
15. آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
16. آیا آیه ۴۶ سوره هود نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
17. آیا آیه ۹ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
18. آیا آیه ۶۹ سوره ص علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
19. آیا آیه ۶۹ سوره هود علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
20. آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
21. آیا آیه ۱۲۳ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
22. آیا آیه ۲۳ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
23. آیا آیه ۲۶ سوره ملک علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
24. آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
25. آیا آیه ۱۱۱ سوره انبیا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
26. آیا آیه ۴۷ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
27. آیا آیه ۱۱۲ سوره شعرا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
28. آیا آیه ۳ سوره عبس نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
29. آیا آیه ۸ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
30. آیا آیه ۱۹ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
31. آیا آیه ۳۶ سوره اسرا علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
32. آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
33. آیا آیه ۸۵ سوره زخرف علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
34. آیا آیه ۳۱ سوره مدثر علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
35. آیا آیه ۹ سوره ابراهیم نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
36. آیا آیه ۸ سوره رعد علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
37. آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
38. آیا آیه ۹۹ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.