تفسیر اجتهادی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۱

مقدمه

تفسیر اجتهادی: "تلاش برای کشف مراد واقعی قرآن با استفاده از معارف عقلی و ادبی، و بدون پیش‌فرض"

تفسیر اجتهادی (عقلی و درایی) تفسیری است که با رعایت دو نکته مهم صورت می‌گیرد:

بعضی از آیات قرآن، مُبَین آیات دیگر است؛
توجه به احادیث در تفسیر قرآن.

در این نوع تفسیر، مطالب کلامی، فلسفی و علمی برای توضیح بیشتر قرآن به کار می‌روند؛ یعنی قرآن به عنوان اصل، و دیگر معارف عقلی و علمی به عنوان فرع قرار داده می‌شوند.

برای اثبات جواز این‌گونه تفسیر، به آیات ذیل استناد شده است:

﴿أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا﴾^[۱]؛
﴿ كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الأَلْبَابِ﴾^[۲]

در این دو آیه، تدبر در قرآن ترغیب، و از تَرک آن توبیخ شده است. تدبر و اعتبار یک نوع استنباط و اجتهاد در ظاهر قرآن، و نوعی تفسیر به رأی جایز شمرده می‌شود.

ادله عقلی و نقلی دیگری برای اثبات صحت این‌گونه تفسیر به رأی اقامه شده است که در این مختصر، مجال بازگویی آنها نیست.

برخی منابع، تفسیر به رأی را به دو قسمِ جایز و ممنوع تقسیم کرده و تفسیر اجتهادی را همان تفسیر به رأی جایز دانسته‌اند^[۳].^[۴]

تفسیر اجتهادی

روش تفسیر اجتهادی مبتنی بر استفاده از تدبّر توأم با مراجعه به احادیث صحیح تفسیری و آیات مشابه و همگون قرآن و رعایت معیارهای لغوی و اصول ادبی و سبک‌شناسی قرآن و بهترین روش بررسی مفاهیم حقوق عمومی در لابه لای آیات قرآن است^[۵]^[۶].^[۷]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ «آیا در قرآن نیک نمی‌اندیشند یا بر دل‌ها، کلون زده‌اند؟» سوره محمد، آیه ۲۴.
↑ «(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.
↑ صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، صفحه ۲۹۱؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی وروش‌های تفسیر قرآن، صفحه (۲۲۱-۲۳۸)؛ جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیرقرآن کریم، صفحه ۱۴۵؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اصول التفسیر ومناهجه، صفحه (۷۸-۸۴)؛ کمالی دزفولی، علی، شناخت قرآن، صفحه ۲۰۵
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۵۲.
↑ مبانی و روش‌های تفسیر، ص۳۰۷.
↑ فقه سیاسی، ج۷، ص۵۲.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۵۳۷.

[1] «آیا در قرآن نیک نمی‌اندیشند یا بر دل‌ها، کلون زده‌اند؟» سوره محمد، آیه ۲۴.

[2] «(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.

[3] صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، صفحه ۲۹۱؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی وروش‌های تفسیر قرآن، صفحه (۲۲۱-۲۳۸)؛ جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیرقرآن کریم، صفحه ۱۴۵؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اصول التفسیر ومناهجه، صفحه (۷۸-۸۴)؛ کمالی دزفولی، علی، شناخت قرآن، صفحه ۲۰۵

[4] فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۵۲.

[5] مبانی و روش‌های تفسیر، ص۳۰۷.

[6] فقه سیاسی، ج۷، ص۵۲.

[7] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۵۳۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

نسخهٔ ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۱ (نمایش مبدأ) Jaafari (بحث \| مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش → تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر		نسخهٔ ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۱ (نمایش مبدأ) Jaafari (بحث \| مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش تفاوت با ویرایش جدیدتر ←
خط ۱:		خط ۱:
	{{مدخل مرتبط \| موضوع مرتبط = \| عنوان مدخل = \| مداخل مرتبط = [[تفسیر اجتهادی در علوم قرآنی]] - [[تفسیر اجتهادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]\| پرسش مرتبط = }}		{{مدخل مرتبط \| موضوع مرتبط = \| عنوان مدخل = \| مداخل مرتبط = [[تفسیر اجتهادی در علوم قرآنی]] - [[تفسیر اجتهادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[تفسیر عقلی در معارف و سیره علوی]]\| پرسش مرتبط = }}

	== مقدمه ==		== مقدمه ==