انتظار از دیدگاه مسیحیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۴۲: خط ۴۲:
# [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار فرج ۶ (مقاله)|'''انتظار فرج''']]
# [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار فرج ۶ (مقاله)|'''انتظار فرج''']]
# [[پرونده:11384.jpg|22px]] [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی (مقاله)|'''نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی''']]
# [[پرونده:11384.jpg|22px]] [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی (مقاله)|'''نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:11384.jpg|22px]] [[حسین توفیقی|توفیقی، حسین]]، [[هزاره‌گرایی در مسیحیت (مقاله)|'''هزاره‌گرایی در مسیحیت''']]
# [[پرونده:11384.jpg|22px]] [[حسین توفیقی|توفیقی، حسین]]، [[هزاره‌گرایی در مسیحیت (مقاله)|'''هزاره‌گرایی در مسیحیت''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}

نسخهٔ ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۵

انتظار
انتظار از دیدگاه ادیان و مذاهب


انتظار از دیدگاه شیعه
انتظار از دیدگاه اهل سنت
انتظار از دیدگاه مسیحیت
انتظار از دیدگاه زرتشت
انتظار از دیدگاه آیین هندو
انتظار از دیدگاه آیین بودا
انتظار از دیدگاه یهود


عناوین مربوطه
انتظاروظایف شیعه در عصر غیبتمنتظِرچیستی انتظارابعاد انتظار


عقیده به ظهور منجی آخرالزمان، یکی از باورهای دیرین مسیحیّت است و آنان نیز در انتظار مصلح توانمندی، در آخرالزمان هستند تا حکومت آرمانی تشکیل دهد و جهان را از جنایت، زشتی، بدبختی، جنگ و مصیبت نجات دهد.

مقدمه

حضرت عیسی(ع) از میان مردم رفت. گروهی از یاران وی گفتند: درست است که او درگذشت و به خاک سپرده شد، ولی در روز سوم از قبر خود برخاسته و به آسمان رفته است و دوباره برای پادشاهی بر روی زمین برخواهد گشت. همچنین گفتند: حضرت عیسی برای این کشته شد که فدای گناهان مردم شود و مدّعی شدند که پیامبران پیشین درد و رنج و تصلیب وی را پیشگویی کرده بودند. از نظر مسیحیان، حضرت عیسی(ع) شهید نشد، بلکه قربانی گناهان مردم گردید. تا جایی که تاریخ نشان می‌دهد، این باور زیربنای مسیحیت بوده است و مسیحیان در تبلیغات خود این مسأله را بسیار مطرح می‌کنند. پس از صعود حضرت عیسی(ع) مسیحیان یقین داشتند که او به زودی می‌آید؛ زیرا از حضرت عیسی(ع) نقل می‌شد که درباره خود گفته است: پسر انسان خواهد آمد در جلال پدر خویش به اتفاق ملائکه خود، و در آن وقت هرکس را موافق اعمالش جزا خواهد داد.

شوق ظهور عیسی مسیح(ع)؛ مردم بر اثر علاقه شدید به بازگشت حضرت عیسی(ع) دچار توهمات شدند و تاریخ‌هایی را برای این رویداد پیشگویی کردند. این پیشگویی‌ها، مانند پیشگویی‌های مشابه آن در ادیان دیگر، غلط‍‌ از آب درآمد و در نتیجه، رهبران دینی مردم را از این کار برحذر داشتند. فرقه‌های منتظر ظهور متعددی پدید آمد که پایه آنها را بر این توهمات گذاشته بودند. مثلا فردی به نام ویلیام میلر اعلام کرد حضرت عیسی(ع) در سال ١٨۴٣ م تا ١٨۴۴ م باز خواهد گشت. پیشگویی وی تحقق نیافت و خود او متعهد شد که دیگر پیشگویی نکند. فرقه "ادونیست‌های روز هفتم" که بر اثر پیشگویی‌های این شخص پدید آمد، تا عصر ما باقی است. گروهی از آناباپتیست‌ها در قرن شانزدهم، برای آماده کردن زمینه سلطنت هزار ساله حضرت عیسی(ع) برخاستند و برخی از شهرها را برای مدتی در اختیار گرفتند، ولی شورش آنان بی‌رحمانه سرکوب شد. ایروینگیان برای سرعت بخشیدن به ظهور آن حضرت، دوازده حواری تعیین کردند، ولی از این ابتکار طرفی نبستند. گروهی از آنان به نام "نوایروینگیان" برای آن حواریون جانشینانی تعیین کردند و به این حرکت ادامه دادند. گواهان یهوه برای پذیرایی از حضرت عیسی(ع) و انبیای پیشین در آمریکا آپارتمان تهیه کردند. مورمون‌ها، کریستادلفین‌ها و برخی از فرقه‌های عجیب و غریب دیگر مسیحیت، برای شتاب دادن به ظهور حضرت عیسی(ع) به کارهایی از این قبیل دست زدند[۱].[۲]

انتظار در مسیحیت

در آیین مسیحیّت عقیده به انتظار و ظهور موعود نسبت به سایر ادیان توحیدی بیشتر به چشم می‌خورد[۳] در انجیل بشارات فراوانی در مورد موعود آخرالزمان آمده است[۴] که چراغ انتظار را، در میان مسیحیان روشن می‌دارد و به صراحت مسیحیان را به انتظار سازنده و آمادگی و بیدار باش، برای آمدن منجی و مصلح جهانی دعوت می‌نماید زیرا وقت ظهورش مشخص نیست[۵]. به عنوان نمونه می‌‌توان از موارد زیر برای اعتقاد مسیحیان به انتظار و موعود نام برد:

  1. در انجیل لوقا آمده است: "کمرهای خود را بسته، و چراغ‌های خود را افروخته بدارید، باید مانند کسانی باشید که انتظار آقای خود را می‌کشند که چه وقت از عروسی مراجعت کند، تا هروقت آید و در را بکوبد بی‌درنگ در را برای او باز کنند، خوشا به حال آن غلامانی که آقای ایشان چون آید آنها را بیدار یابد، پس شما نیز مستعد باشید زیرا در ساعتی که شما گمان نمی‌برید، پسر انسان می‌آید"[۶].[۷]
  2. در انجیل متی آمده است: "بیدار و آماده باشید در این وقت، پس به درستی که شما آن روز و ساعت را نمی‌دانید"[۸].

مسیحیان بر اثر شدت انتظار بازگشت عیسی(ع) دچار توهماتی شدند و تاریخ‌هایی را برای این رویداد پیشگویی کردند و بر این اساس فرقه‌های متعددِ منتظرُ ظهور، پدید آمدند[۹].

در میان مسیحیان عصر حاضر هم، شوق انتظار هنوز زنده است[۱۰]؛ زیرا تمام مسیحیان معتقدند و در انجیل هم آمده که حضرت عیسی(ع) فرمود: "من اکنون می‌روم و باز خواهم گشت". و حتی یکی از یکشنبه‌های عید خود را "یکشنبه بازگشت"[۱۱] نامیده اند[۱۲].

حکومت آرمانی مسیحیت

همۀ مسیحیان اعتقاد دارند روزی فرا می‌رسد که حکومت آرمانی برقرار‌ خواهد‌ شد. اما بعضی اعتقاد دارند این حکومت‌ الهی‌ در‌ زمین برقرار و بعضی هم آن را در‌ خارج‌ آن و در ورای تاریخ تصور می‌کنند. گروهی آن را یک حکومت آرمانی بزرگ‌ می‌دانند‌ که با تلاش و پیگیری انسان‌ها‌ و کمک‌ خداوند در‌ زمین‌ برقرار خواهد شد و بعضی دیگر معتقدند‌ این‌ حکومت با مداخلۀ مستقیم و ناگهانی خداوند در مسیر تاریخی بشر تحقق‌ می‌یابد‌ که‌ علاوه بر آن دنیا به پایان‌ خواهد رسید. در‌ انجیل‌های‌ چهارگانه در مورد زمان و علائم ظهور ایشان‌ مشخصاتی آمده است که شباهت زیادی به مکتوبات موجود در عهد عتیق و اسلام دارد. مسیحیان معتقدند برای بازگشت مسیح و برقراری حکومت‌ الهی، جهان در جنایت و زشتی غرق می‌شود و بدبختی و جنگ و مصیبت و بلا آن را فرا می‌گیرد‌ و دجال‌ بر مردم مسلط می‌شود که مخالف مسیح است و پس از آن مسیح برای‌ نجات جهان و برقراری حکومت الهی بازمی‌گردد و از آرزوهای دیرینه مسیحیان، ورود به حکومت الهی است و همین‌ آرزو‌ آنها را تا به حال پایدار نگه داشته است و امید آنان هر روز به بازگشت مسیح شدت می‌یابد. هیچکس زمان بازگشت او را نمی‌داند[۱۳].

از آنچه بیان شد روشن گردید عقیده به ظهور منجی آخرالزمان، یکی از باورهای دیرین مسیحیّت است و آنان نیز در انتظار مصلح توانمندی، در آخرالزمان هستند[۱۴] تا حکومت آرمانی تشکیل دهد و جهان را از جنایت، زشتی، بدبختی، جنگ و مصیبت نجات دهد[۱۵].

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

  1. نشریه موعود، شماره ۱۱، ص۱۸.
  2. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۲۹.
  3. ر.ک: فروهی، ناصر، انتظار فرج.
  4. ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۷۵-۷۶.
  5. انجیل لوقا، باب ۱۲، آیات ۳۵ ـ ۴۰. انجیل متی، باب ۲۵، فصل ۸۱، ص۱۲۴. انجیل مرقس، باب ۱۳، آیه شماره ۳۵.
  6. انجیل لوقا، باب ۱۲، آیات ۳۵ ـ ۴۰.
  7. ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶-۲۰؛ فروهی، ناصر، انتظار فرج.
  8. انجیل متی، باب ۲۵، فصل ۸۱، ص۱۲۴.
  9. ر.ک: توفیقی، حسین، هزاره‌گرایی در مسیحیت ص۱۹ و ۹۳.
  10. ر.ک: توفیقی، حسین، هزاره‌گرایی در مسیحیت، ص۱۹.
  11. منظور از یکشنبه‌های عید، عشای ربانی است که در رأس شعائر هفتگانه مسیحیان قرار دارد که در آن نان و شراب می‌خورند، به عنوان جسم و خون حضرت عیسی(ع)؛ مسیحیان این مراسم را در یکشنبه‌ها برگزار می‌کنند. ر. ک. رضی، هاشم، ادیان بزرگ جهان، ص۵۵۶ ـ ۵۵۷.
  12. ر.ک: ح‍ی‍دری‌، عزیزالله، امام مهدی تجسم امید و نجات، ص۶۸.
  13. ر.ک: ابراهیمی، زهرا، نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی، ص۷۳-۷۷.
  14. ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۶-۲۰.
  15. ر.ک: ابراهیمی، زهرا، نگاهی به انتظار و ظهور منجی از منظر ادیان توحیدی، ص۷۳-۷۷.