شرایط انتظار

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

بر اساس تعالیم روایی، منتظر واقعی شرایط خاصی دارد و هر کسی را به صرف ادعا نمی‌توان منتظر واقعی فرض کرد. زیرا وقتی انسان حقیقتا منتظر کسی باشد بی‌شک در سه حوزه بینش، گرایش و کنش، نشان از منتظر بودن دارد. طبق این رویکرد شروط انتظار واقعی در سه حوزه زیر قابل تعریف است که عبارت‌اند از:
شرائط بینشی؛ اولین شرط انتظار واقعی، "ایجاد معرفت نسبت به امام عصر (ع)" است و بدیهی است که هر مقدار، معرفت انسان نسبت به امام زمان (ع) بیشتر باشد، انسان ارزش او را بیشتر درک خواهد کرد و به عظمت او بیشتر پی خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالی که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت هرگز احساس تشنگی و عطش نخواهند داشت و بدین جهت از زمره منتظران واقعی او بیرون هستند.
بر این اساس، کسانی که امام زمان (ع) را نمی‌شناسند اگر چه به ظاهر مسلمان باشند، چنانچه در این حال بمیرند در حال جاهلیت از دنیا رفته‌اند. هم‌چنان‌که پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «"مَنْ‌ مَاتَ‌ وَ لَمْ‌ یعْرِفْ‌ إِمَامَ‌ زَمَانِهِ‌ مَاتَ‌ مِیتَةً جَاهِلِیةً"»^[۱]
شرائط گرایشی؛ دومین شرط انتظار واقعی، به حوزه گرایش انسانی و امیال عاطفی باز می‌گردد، که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
یک. "محبت به امام زمان (ع)"؛ چرا که بدیهی است تا زمانی که محبت به امام زمان (ع) در وجود انسان شکل نگرفته و شعله ور نشده باشد، او نمی‌تواند به وظایف منتظر واقعی عمل نماید. بله محبت به امام زمان (ع) وظیفه‌ای است که پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا از ما خواسته است. آن‌جا که در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿قُل لا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلا الْمَوَدةَ فِی الْقُرْبَی﴾^[۲]
دو. ایجاد سنخیت با امام زمان (ع)؛ منتظران واقعی کسانی هستند که وضعیت روحی و عاطفی خود را به گونه‌ای سامان می‌دهند که با حضرت بقیة الله الاعظم (ع) بیشترین سنخیت را داشته باشند. زیرا بدیهی است انتظار، ملازم با سنخیت داشتن با منتظر است. البته پر واضح است که ایجاد سنخیت با امام زمان (ع) از طریق تقویت ایمان، تثبیت تقوا، تحکیم فضایل اخلاقی و توسعه درجات معنوی حاصل می‌شود. زیرا فقط در صورتی که امیال انسان، مطابق میل امام زمان (ع) باشد، آتش محبت آن امام فرزانه در دل منتظر زبانه خواهد کشید و دوری‌اش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت.
بنابراین بدیهی است، به همان میزان که سنخیت منتظِر با منتظَر بیشتر باشد، محبت منتظَر در دل منتظِر بیشتر خواهد شد و به همین میزان محبت منتظَر نیز به منتظِر افزون‌تر خواهد گشت.
سه. دعا برای سلامتی و ظهور حضرت مهدی (ع)؛ منتظر واقعی کسی است که هر لحظه، برای سلامتی محبوبش دعا می‌کند و از خداوند درخواست می‌کند که هر چه زودتر او را برساند.
بنابراین دعای فراوان برای فرج حضرت مهدی (ع)، از نشانه‌های روشن انتظار واقعی است و البته چنین وظیفه‌ای مورد توصیه آن حضرت نیز می‌باشد چه این‌که آن وجود نازنین خود در کلامی گهر بار فرموده‌اند: «"أَکثِرُوا الدُعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَ ذَلِک فَرَجُکم‌"»^[۳]
آری، منتظر واقعی کسی است که در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی (ع) باشد که "خیر اهل الارض"^[۴] است و برای آن حضرت (ع) دعا می‌کند؛ چه این‌که امام باقر (ع) در درباره اعمال شب نیمه شعبان فرمودند: «"فَاجْتَهِدُوا فِی الدعَاءِ وَ الثنَاءِ عَلَی اللهِ (عز و جل)"»^[۵]
شرائط کنشی؛ سومین شرط انتظار واقعی، به حوزه کنش انسانی و رفتارهای فردی و افعال جمعی باز می‌گردد، که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
یک. ارتباط با امام زمان (ع)؛ منتظر واقعی، در زمان غیبت کبری که موفق به زیارت حضرت مهدی (ع) نمی‌شود، باید ارتباط خویش را با آن حضرت حفظ کند؛ او می‌تواند از طریق خواندن ادعیه و زیارات وارده همچون "دعای ندبه"، "دعای عهد" و "زیارت آل یاسین" و حضور در اماکن مشرفه، ارتباط خویش را با حضرت بقیة الله الاعظم (ع) حفظ کرده و تحکیم نماید.
دو. زمینه سازی برای ظهور امام زمان (ع)؛ منتظر واقعی کسی است که نه تنها در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی (ع) بوده و برای ایشان دعا می‌کند، بلکه همواره در فکر زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت است. از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارت‌اند از:
یک. انجام واجبات و ترک محرمات؛ بدیهی است که منتظر واقعی باید به اصول تعریف شده در دین معتقد باشد و خود را مقید به انجام اوامر الهی بداند و از نواهی الهی دوری جوید و این عملکرد، همان تقوی و ورع است. زیرا شخصی که منتظر اصلاح‌گری بزرگ است، باید زندگی خود را بر اساس عقاید و فرامین مصلح برنامه‌ریزی کند.
بر این اساس، مسلماً منتظر واقعی باید جزو شریفترین افراد امت در انجام اعمال صالح و بهترین اشخاص جامعه در رفتار نیکو باشد. در این زمینه امام صادق (ع) می‌فرمایند: «"مَنْ سَرهُ أَنْ یکونَ مِنْ أَصْحابِ الْقائِمِ فَلْینْتَظِرْ وَلْیعْمَلُ بِالْوَرَعِ وَمَحاسِنِ الْأَخْلاقِ وَهُوَ مَنْتَظِرٌ فَاِنْ ماتَ وَقامَ الْقائِمُ بَعْدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکهُ"»^[۶]
پس بنا به تعبیر امام صادق (ع) منتظر واقعی کسی است که از گناهان دوری کرده و تقوا و اخلاق نیکو را در خود نهادینه می‌کند؛ آری منتظر واقعی می‌داند که بدون خودسازی و تقوا، در زمره منتظران حقیقی وارد نمی‌شود.
دو. عمل به دستورات قرآن و عترت؛ منتظر واقعی کسی است که به دستورات قرآن به خوبی عمل می‌کند؛ البته اگر او بخواهد به قرآن عمل کند، باید با چهارده نور معصوم (ع) مخصوصاً با وجود مبارک ولی عصر (ع) ارتباط برقرا کند و بی‌شک ارتباط با این ذوات مقدسه فقط از طریق قرآن کریم میسر است. زیرا این دو وجود نورانی هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد؛ چنانچه پیامبر اکرم (ص) در حدیث متواتر بین عامه و خاصه فرموده‌اند: «"إِنی تَارِک فِیکمُ الثقَلَینِ کتَابَ اللهِ عَز وَ جَل وَ عِتْرَتِی کتَابُ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ بَینَ السمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلُ بَیتِی وَ إِن اللطِیفَ الْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی‌ أَنهُمَا لَنْ‌ یفْتَرِقَا حَتی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ فَانْظُرُوا بِمَا ذَا تَخْلُفُونی فِیهِمَا"»^[۷]»^[۸].

جستارهای وابسته

الگو:جستارهای انتظار فرج

پرسش مستقیم

شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)

منابع

فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است.» بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۲، ص۳۳۱.
↑ «بگو ای پیامبر که من از شما بر این رسالتم، هیچ مزدی جز مودت با نزدیکانم نمی‌طلبم.» سوره‌ شوری، آیه ‌۲۳.
↑ «در تعجیل فرج زیاد دعا کنید که تعجیل فرج، گشایش کار خود شما است.» بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.
↑ کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۴۶۷؛ من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص۱۷۷.
↑ «پس در این شب در دعا و ثنای الهی بکوشید.» امالی، شیخ طوسی، ص۲۹۷.
↑ «کسی که دوست می‌دارد از اصحاب امام قائم بشمار آید، پس در انتظار به سر ببرد و ورع و پارسایی را پیشه خود سازد و به محاسن اخلاق بپردازد، این چنین کسی را منتظر گویند و اگر بمیرد در حالیکه امام خود را زیارت نکرده باشد، پاداش وی به سان کسانی است که در رکاب امام حضور دارند.» مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج ۶، ص۱۸۴.
↑ «من در میان شما دو چیز گرانبها گذاشتم کتاب خدا که ریسمانی است که از آسمان به زمین کشیده شده است و عترتم اهل بیتم که خداوند لطیف خبیر به من خبر داده که این دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در حوض کوثر بر من وارد شوند، پس بنگرید که چگونه جانشین من در باره آن دو خواهید بود.» کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۱، ص۲۳۵.
↑ فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.

[1] «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است.» بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۲، ص۳۳۱.

[2] «بگو ای پیامبر که من از شما بر این رسالتم، هیچ مزدی جز مودت با نزدیکانم نمی‌طلبم.» سوره‌ شوری، آیه ‌۲۳.

[3] «در تعجیل فرج زیاد دعا کنید که تعجیل فرج، گشایش کار خود شما است.» بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۵۳، ص۱۸۰، باب۳۱.

[4] کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۴۶۷؛ من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص۱۷۷.

[5] «پس در این شب در دعا و ثنای الهی بکوشید.» امالی، شیخ طوسی، ص۲۹۷.

[6] «کسی که دوست می‌دارد از اصحاب امام قائم بشمار آید، پس در انتظار به سر ببرد و ورع و پارسایی را پیشه خود سازد و به محاسن اخلاق بپردازد، این چنین کسی را منتظر گویند و اگر بمیرد در حالیکه امام خود را زیارت نکرده باشد، پاداش وی به سان کسانی است که در رکاب امام حضور دارند.» مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج ۶، ص۱۸۴.

[7] «من در میان شما دو چیز گرانبها گذاشتم کتاب خدا که ریسمانی است که از آسمان به زمین کشیده شده است و عترتم اهل بیتم که خداوند لطیف خبیر به من خبر داده که این دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در حوض کوثر بر من وارد شوند، پس بنگرید که چگونه جانشین من در باره آن دو خواهید بود.» کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج‌۱، ص۲۳۵.

[8] فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۲۲-۱۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]