ضرورت افضلیت امام

مقدمه

برای تبیین ضرورت افضلیت امام و جانشین پیامبر (ص) دو نوع استدلال ارائه شده است: یکی عقلی و دیگر نقلی.

ضرورت عقلی شرط افضلیت در امامت

ادله عقلی بر افضلیت امام

برهان لطف: براساس برهان لطف بر خداوند لازم است تا از همه جهت، اسباب رشد جامعه و مردم به کمالات توحیدی را فراهم آورد. بر حکمت الهی و نیز مقام ربوبیت پروردگار، لازم است همیشه فردی در جامعه وجود داشته باشد که اولاً، هادی خلایق در اطاعت و بندگی خداوند و ثانیاً، مظهر رحمت رحیمیّه و ربوبیّت خداوند در میان مردم باشد. چنین فردی خود باید اسوه و الگوی مردم در همه فضایل توحیدی به شمار آید؛ زیرا علاوه بر قول امام، (بنا بر مقتضای برهان لطف) فعل و تقریر او نیز برای مردم حجّت است.
وجوب رجوع جاهل به عالم: اصل ضرورت رجوع جاهل به عالم، قاعده‌ای عقلی و مورد اتفاق همه عقلا است. به تعبیر قرآن، امام حبل‌الله است؛ یعنی اتّحاد امّت در جامعه بر محور کلمه توحید است. در هر علمی، این قاعده عقلی پذیرفته است که عقلای آن رشته برگرد افضل خود حلقه می‌زنند. حال چگونه ممکن است که آحاد جامعه و خصوصاً عقلا و دانشمندان آن، برگرد مفضول حلقه زنند؛ در حالی که افضل در آن جامعه وجود دارد. در این صورت، طبعاً جامعه تکّه تکّه شده و به نقض غرض شارع منجر می‌گردد^[۱].
افضلیّت؛ شرط لازم برای جانشینی پیامبر (ص) و تصدی حاکمیت الهی: امام، به اجماع امّت، جانشین رسول خدا(ص) است. همچنین، به اجماع امّت، رسول خدا(ص) افضل امّت است. پس قهراً جانشین افضل امّت، باید اشبه آنان به رسول خدا(ص) باشد. در نتیجه، امام باید افضل امّت باشد^[۲].