آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
| آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار |
| مدخل اصلی | آثار روان‌شناختی انتظار |
آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بُعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد سبحانی‌نیا، در کتاب «مهدویت و آرامش روان» در این‌باره گفته است:
- «باور به مهدویت، از چند طریق بر آرامش روحی و روانی اثر میگذارد:
- از دیدگاه دین، تنها چیزی که نیاز به آرامش و امنیت روانی را برآورده میکند، یاد خداست. قرآن کریم با تأکید تمام، اعلام میکند که آرامش روانی، فقط در سایه یاد و توجه به خداوند امکان‌پذیر است: ﴿أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾[۱]. تبیین روان‌شناختی این ویژگی، آن است که یاد خدا فرد را از امیالی که برای او تنیدگی‌زاست، بازمی‌‌دارد و سبب میشود به جای توجه صرف به لذت‌های دنیوی - که معمولا ناکامی در بهره‌گیری از آنها موجب تنیدگی است – به تقویت رابطه با خدا و تقرب به او توجه کند. از سوی دیگر، کسی که خدا را فراموش میکند و از یاد او غافل است، به دنیا دل می‌‌بندد و زندگی برای او راحت و آرام نیست؛ هرگز با آن احساس رضایت نمی‌کند و پیوسته دنبال رفاه بیشتر است و از این‌رو، دائم در فشار و سختی به سرمی‌برد. در اندیشه مهدویت که از حضرت مهدی (ع) یاد میشود، در حقیقت از خدا یاد میشود؛ زیرا در زیارت جامعه کبیره میخوانیم: یاد شما، یاد خداست (زیرا شما برگزیدگان و سادات ذاکران هستید)[۲]. امام باقر(ع) در تفسیر آیه ﴿وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ﴾[۳]، فرمود: "ما ذکر خدا هستیم و ما بزرگیم"[۴]؛ از طرف دیگر، توجه به حضرت حجت(ع)، توجه به خداوند کریم است و کسی که قصد تقرب به خداوند بزرگ نماید، به ائمه اطهار (ع) روی می‌‌آورد؛ چنان‌که در زیارت جامعه میخوانیم: "کسی او (خداوند) را قصد نماید، به سوی شما روی می‌‌آورد"[۵] پس مهدی‌باوری، می‌‌تواند آرامش بشر امروزی، از نوع مثبت را تأمین کند.
- یکی از عوامل افسردگی،اضطراب و نگرانی در آدمی، بدبینی و ترس از آینده خویش است. عده‌ای به سرنوشت و آینده بشر نگاه مأیوسانه و بدبینانه دارند؛ ولی رویکرد مهدویت، به آینده بشر بسیار مثبت و درخشان است و از این جهت در ایجاد آرامش مؤثر است. قرآن مجید آینده و افق زندگی انسان‌ها را بسیار روشن و مسرت‌بخش توصیف کرده است؛ مانند آیات: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۶]؛ ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾[۷]؛ ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا﴾[۸]. علاوه بر آیات، روایات متعددی درباره آیات متعددی درباره آینده درخشان بشریت وجود دارد که روح امید و حرکت رو به جلو را در افراد زنده میکند. رسول اکرم(ص) می‌‌فرماید: "خداوند با مهدی(ع) از امت رفع گرفتاری میکند، دل‌های بندگان را با عبادت و اطاعت پر میسازد و عدالتش همه‌جا را فرا میگیرد. خداوند با او، دروغ و دروغگویی را نابود میکند، روح درندگی و ستیزه‌جویی را از بین میبرد و ذلت بردگی را از گردن آنها برمی‌دارد"[۹].
- بسیاری از مشکلات و اندوه‌هایی که به بیماری‌های روانی هم‌چون افسردگی و اضطراب منجر میشود، به دیدگاه‌های فکری و شناختی برمی‌گردد. افکار التقاطی، متزلزل و آمیخته به شک که منشأ ثابت و استواری ندارد، فرد را به بی‌کفایتی و پوچی اندیشه و فکر سوق می‌‌دهد. در مقابل یقین و علم، حالتی است نفسانی که آرامش خیال وسکون نفسی را برای انسان به ارمغان می‌‌آورد؛ اگرچه به صورت جهل مرکب باشد. چنان‌چه از رسول خدا (ص) نقل شده است که فرمودند: "خداوند به عدالت و اراده خویش، نشاط و آسایش را در یقین و رضا قرار داده و غم و اندوه را در شک و ناخرسندی"[۱۰]. اصل اعتقاد به مهدویت با ویژگی‌های منحصربه فرد آن، در نظام اعتقادی شیعه است که موجب زدودن تردید از فضای زندگی انسان مسلمان و پشت‌گرمی و خاطرجمعی افراد معتقد به آن میشود. برخورداری از پشتوانه فکری مستحکم و تنظیم زندگی بر اساس این باور یقینی، جایی برای تشویش و دلهره باقی نمی‌گذارد. چنین فردی، سراسر زندگی‌اش را آرامش دل و فراغت خاطر فراگرفته است؛ چه تمام رفتار ریز و درشت او، از پشتوانه فکری قوی برخوردار است و برای تک تک کنش‌ها و واکنش‌های خود، دلیل و توجیه منطقی و قابل پذیرش دارد.
- خداوند برای مؤمنان وعده امنیتی حقیقی، ماندگار و زوال‌ناپذیر داده است؛ نه امنیت ظاهری که سطحی و بسیار شکننده است. قرآن مجید دراین‌باره می‌‌فرماید: ﴿الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ﴾[۱۱]. مؤمنی که دارای چنین احساس امنیتی است، ممکن است به ظاهر در امواج بلاها و فتنه‌ها اسیر باشد؛ اما همچنان احساس امنیت و آرامش کند. انتظار ظهور منجی، مهدی‌باوری و اعتقاد به حضور امام در میان مردم، به تقویت برخورداری از چنین احساس امنیتی کمک میکند؛ زیرا ما امام عصر(ع) را خلیفه خداوند در زمین و تجلی‌بخش اسمای الهی می‌‌دانیم؛ بنابراین همان‌گونه که خداوند خود پناه مؤمنان است، حجت او روی زمین نیز می‌‌تواند پناهگاهی امن برای مؤمنان باشد. از این‌روست که امام عصر(ع) در بخشی از نامه خود به "اسحاق بن یعقوب" درباره نقش خود چنین فرمود: "من مایه امنیت اهل زمینم، چنان‌که ستارگان مایه امنیت اهل آسمان‌اند"[۱۲]. نیز در نامه‌ای خطاب به شیخ مفید فرمود: "ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم که اگر جز این بود، گرفتاری‌ها به شما روی می‌‌آورد و دشمنان شما را ریشه‌کن می‌کردند"[۱۳]. از آموزه‌های مؤکد اهل بیت(ع) است که وجود انسان‌های صالح، باعث امنیت و رفع بلاها و مصائب از یک امت میشود؛ چنان‌که امام رضا(ع) خطاب به "زکریا بن آدم" که به دلیل رفتار برخی جاهلان، اجازه ترک شهر قم را درخواست کرده بود، فرمود: "چنین نکن که به برکت تو از خانواده‌ات بلا دور میشود؛ چنان‌که به برکت پدرم امام کاظم(ع)، بلا از مردم بغداد دور می‌‌شد"[۱۴].
- هر قدر انسان در دنیای پیشرفت فن‌آوری، در جلوه‌های زندگی مادی، رفاه ظاهری و ارضای خواسته‌های جسمانی خود غرق شود و از اندیشه‌های اصیل و فطری خویش فاصله بگیرد، افقی مبهم‌تر از گذشته فراروی خود مشاهده خواهد کرد، خود را تنهاتر از همیشه و جدا از واقعیت وجودی و معنوی خویش، در وادی هولناک بی‌پناهی، رها و سرگردان خواهد یافت. این احساس تنهایی و سردرگمی از یک‌سو وروبه‌رو شدن با پوچی‌های ناشی از دور بودن از فطرت و طبیعت اصیل بشری، انسان‌ها را در انواع درهم‌ریختگی‌های فکری و مشکلات گوناگون روحی و رفتاری گرفتار کرده است؛ به‌گونه‌ای که او مهم‌ترین و آشکارترین ویژگی زمان را، حالت اضطراب و تنش عمومی ارائه میکند»[۱۵].
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته میشود:
| ۱. آقای موحدی؛ |
|---|
آرامش روح و روان دو مفهوم دارد: مفهوم مثبت و مفهوم منفی؛ آرامشی که همراه با خلاقیت نباشد، آرامش منفی است و آرامشی که همراه با خلاقیت و جولان هیجانات مثبت باشد، آرامشی مثبت است. آرامش تهی از خلاقیت و حساسیت‌های روحی، آرامش مثبت نیست. در آیاتی از قرآن بر این نکته تأکید میشود که آرامش روحی با یاد خدا فراهم می‌آید. مانند: ﴿أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾[۱۶] و یا آیه ۲۳ سوره زمر اشاره دارد که بی‌تابی و حساسیت در برابر ذکر و آیات الهی، همراه با آرامش، نرمی و اطمینان پدید می‌آید و آرامشی را مفید و پسندیده می‌داند که پس از آگاهی و درک پدید آید.
|
| ۲. سرکار خانم فقیهی مقدس؛ |
|---|
|
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فکری و اعتقادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار سیاسی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اقتصادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار نظامی و انتظامی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.
- ↑ « ذِكْرُكُمْ فِي الذَّاكِرِينَ...».
- ↑ «و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است...» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.
- ↑ «نَحْنُ ذِكْرُ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَكْبَرُ»؛ کافی، ج۲، ص۵۹۸.
- ↑ «وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ...».
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.
- ↑ «إِنَّ اللَّهَ بِعَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ جَعَلَ الرَّوْحَ وَ الرَّاحَةَ فِي الْيَقِينِ وَ الرِّضَا وَ جَعَلَ الْهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِي الشَّكِّ وَ السَّخَطِ...»؛ کافی، ج۲، ص۵۷.
- ↑ «آنان که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را به هیچ ستمی نیالوده‌اند، امن (و آرامش) دارند و رهیافته‌اند» سوره انعام، آیه ۸۲.
- ↑ «وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۹۲.
- ↑ «إِنَّا غَيْرُ مُهْمَلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاءُ»؛ بحارالانوار، ج۱۳، ص۲۴۹.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۹، ص۲۷۸.
- ↑ سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۰۸-۱۱۲.
- ↑ «آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.
- ↑ موحدی، محسن، آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت، ص ۴
- ↑ فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی، ص ؟؟