سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور (کتاب)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
| سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد ملک‌زاده |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]][[رده:انتشارات انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]] |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۲ ش |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۸-۲۰۲-۳ |
| شماره ملی | ۳۰۰۶۹۱۳ |
سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی اصول و مبانی سیره سیاسی معصومان(ع) در دوران حاکمیت حاکمان جور می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد ملک‌زاده است و انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «موضوع کتاب حاضر، پژوهش پیرامون چیستی، اصول و مبانی سیره سیاسی معصومان(ع) در دوران حاکمیت حاکمان جور است. نگارنده در این پژوهش، در پی یافتن اصول و قواعد مدون عملکرد سیاسی پیشوایان دین است و ارائه مدل و الگویی از سیره سیاسی پیشوایان دین و بهره‌گیری از آن در فهم چگونگی تعامل شریعت، مردم و حکومت در عصر غیبت، از مهم‌ترین اهداف این پژوهش است. مطالب اثر در چهار بخش تدوین شده که پس از شرح کلیات و چهارچوب نظری تحقیق، رفتارها و سیره سیاسی معصومان در ارتباط با مردم و جامعه مسلمان تبیین شده و سپس، سیره پیشوایان معصوم در مواجهه با نظام سیاسی حاکم مورد تحلیل قرار گرفته است. بخش پایانی نیز، به تحقیق پیرامون مواضع سیاسی پیشوایان معصوم در برابر مخالفان نظام حاکم اختصاص یافته است»[۱].
فهرست کتاب
- پیشگفتار
- مقدمه
- آغاز سخن
بخش اول: کلیات و چارچوب نظری
- یکم. بررسی مفاهیم و اصطلاحات
- ۱. سیره
- معنای لغوی
- معنای اصطلاحی
- ۲. سیاست
- معنای لغوی
- معنای اصطلاحی
- ۳. حاکمیت جور
- دوم: مبانی و ادله حجیت سیره
- سوم: استنباط از متون و منابع برای فهم سیره
- ۱. قرآن کریم
- ۲. متون اعتقادی و کلامی
- ۳. متون اخلاقی
- ۴. دستورات عملی اسلام
- ۵. ادعیه و زیارات
- ۶. سیره و تاریخ عصر معصوم
- چهارم: پیوند معصومان با سیاست
- پنجم: روش‌شناسی و کلیات نظری
- ۱. روش خصومت و تحریف
- ۲. روش تحلیل مقطعی و جزئی‌نگر
- ۳. روش تحلیل پیوسته و مرتبط
- روش پژوهش حاضر
بخش دوم: اصول و قواعد سیره سیاسی معصوم(ع) در ارتباط با مردم
- مقدمه
- فصل اول: بسترسازی تأسیس حکومت اسلامی
- دلایل عدم قیام ائمه(ع) یا خودداری ایشان از پذیرش خلافت
- دوم: اصل تدریجی بودن دعوت
- ۱. مراحل دعوت
- ۱. دعوت مناطق دورتر
- سوم: اصل رهبری سیاسی و امامت دینی پیشوایان معصوم
- ۱. روایات
- ۱ـ۱. خبردادن از تعداد و اسامی ائمه معصوم(ع)
- ۲ـ۱. تبیین جایگاه امامت و حاکمیت سیاسی ائمه(ع)
- ۳ـ۱. تأکید بر دوستداری و محبت اهل‌بیت(ع) ولزوم پذیرش ولایت ایشان
- ۴ـ۱. تأکید بر خاندان رسالت و وحی
- ۵ـ۱. برحذر داشتن امت از مدح، همکاری یا مراجعه به حاکمان جور
- ۲. نامه‌ها
- ۳. ### 313###
- ۴. ادعیه
- چهارم: اصل تعیین وصی و جانشین
- ۱. سیره رسول خدا(ص) در تعیین وصی و جانشین
- ۱ـ۱. اتخاذ موضع سلبی و منفی
- ۲ـ۱. تعیین وصی و جانشین
- ۲. سیره امامان معصوم(ع) در تعیین وصی و جانشین
- ۱ـ۲. وصیت و تصریح امام حسین بر امامت امام سجاد(ع)
- ۲ـ۲. وصیت امام سجاد(ع)
- ۳ـ۲. تصریح امام باقر(ع) به امامت امام صادق(ع)
- ۴ـ۲. تصریح امام صادق(ع) به امامت امام کاظم(ع)
- ۵ـ۲. تصریح امام کاظم(ع) به امامت امام رضا(ع)
- ۶ـ۲. تصریح امام رضا(ع) به امامت امام جواد(ع) پیش از تولد آن حضرت
- ۷ـ۲. تصریح امام جواد(ع) به امامت امام هادی(ع)
- ۸ـ۲. تصریح امام هادی(ع) به امامت امام حسن عسگری(ع)
- ۹ـ۲. تصریح امام حسن عسگری(ع) به امامت مهدی آل‌محمد(ع)
- ۱۰ـ۲. تعیین نایبان چهارگانه توسط امام مهدی(ع)
- ۱۱ـ۲. جانشیان و نایبان عام امام معصوم در عصر غیبت کبری
- پنجم: تربیت امت مبارز
- ۱. اصل تبیین ضرورت رهبری و مشروعیت آن
- ۲. اصل تربیت نیروهای صالح و آگاه
- ۳. اصل مقاومت و ایستادگی در برابر جائران
- اقسام مقاومت
- ۱. مقاومت مثبت
- ۱ـ۱. ایجاد تنفر و انزجار از ستم و ستمگران
- ۲ـ۱. تربیت نیروهای شجاع و مبارز
- ۳ـ۱. بیدار ساختن وجدان انقلابی مردم
- ۴ـ۱. تأیید جنبش‌های انقلابی و مکتبی
- ۵ـ۱. رویکرد پند و تذکر در مسیر اصلاح
- ۶ـ۱. دعوت به صبر و استقامت در طریق حق
- ۷ـ۱. مقابله با روحیه عافیت‌طلبی و توجیه‌گری
- ۸ـ۱. ترویج مکتب جهاد و شهادت
- ۹ـ۱. زنده نگه‌داشتن نهضت عاشورا توسط ائمه(ع)
- ۱ـ۱ـ۹. سفارش به زیارت امام حسین(ع)
- ۲ـ۱ـ۹. توصیه به سرودن شعر و تشویق شاعران متعهد
- ۳ـ۱ـ۹. توصیه به برپایی مجالس عزای امام حسین(ع) و گریستن بر مصائب او
- ۴ـ۱ـ۹. توصیه به سجده بر تربت سالار شهیدان
- ۵ـ۱ـ۹. قیام بر ضد ظالمان و بیدادگران و تقویت روحیه ظلم‌ستیزی در شیعیان
- ۲. مقاومت منفی
- ۱ـ۲. قطع رابطه با ظالمان و بیدادگران
- ۲ـ۲. توصیه به تقیه و رازداری سیاسی
- ششم: اصل تقویت پایگاه مردمی و اجتماعی
- هفتم: ارتباط با شیعیان
- ۱. مشورت
- ۲. نظارت و رسیدگی به امور فرهنگی، مالی، اجتماعی و مذهبی شیعیان
- ۱ـ۲. اصلاح و رفع نزاع میان شیعیان
- ۲ـ۲. حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان و مستضعفان
- ۳ـ۲. عزت بخشیدن به شیعیان
- ۴ـ۲. حفظ و پاسداری از حقوق اجتماعی
- ۳. مصاحبت با بینوایان و مستضعفان
- ۴. حفظ جان یاران و شیعیان و حمایت از آنان در برابر حاکمان جور
- ۱ـ۴. دستگیری و تبعید فرزدق و عنایت امام سجاد(ع) به او
- ۲ـ۴. اعلام برائت ظاهری از دوستان برای حفظ جان ایشان
- ۳ـ۴. بازگرداندن هدیه علی بن یقطین
- ۵. ارتباط از طریق نامه و نمایندگان
- پیشینه ارتباط ائمه با شیعیان ایران
- هشتم: اصل صبر و شکیبایی
- نهم: تأکید و اهتمام بر اتحاد مسلمانان
- دهم: آماده‌سازی امت برای ورود به عصر غیبت
- ۱. نهادینه‌سازی فرهنگ صبر و انتظار
- ۲. کاهش ارتباط مستقیم معصوم با مردم
- ۳. تأسیس سازمان وکالت
- ۴. احترام و تجلیل از عالمان دینی و فقها
- ۵. توقیع و نامه‌نگاری
- ۶. مخفی نگه‌داشتن علائم حمل و ولادت حضرت مهدی(ع)
- ۷. غیبت صغری، زمینه‌ساز غیبت کبری
- فصل دوم: اصلاحات علمی ـ فرهنگی و ارتقای بینش دینی و سیاسی
- یکم. اصل هدایت و رهبری، ارشاد و روشنگری
- ۱. تحکیم مبانی عقیدتی و باورهای دینی جامعه اسلامی
- ۱ـ۱. الگوی رهبری سیاسی و دینی امت
- ۲ـ۱. هدایت امت با ابزار مناسب
- ۳ـ۱. تقویت و بازسازی پایگاه‌های مردم
- ۲. ارشاد و روشنگری
- ۱ـ۲. تأکید بر فضایل اهل‌بیت(ع) و معرفی آن
- ۲ـ۲. تحلیل صحیح حوادث و جریانات سیاسی
- ۱ـ۲ـ۲. تسلیم شدن در برابر شیطان
- ۲ـ۲ـ۲. ترس و بهانه‌جویی
- ۳ـ۲ـ۲. سستی و بی‌توجهی
- ۴ـ۲ـ۲. پیمان‌شکنی و ضعف ایمان
- ۵ـ۲ـ۲. روی گرداندن از قرآن
- ۳ـ۲. سرزنش خواص ساکت، بی‌تفاوت یا منحرف
- ۴ـ۲. برخورد با امام‌زادگان منحرف
- دوم: مبارزه با خرافات، بدعت‌ها و امور بی‌اساس
- سوم: اصل مبارزه با غلو
- چهارم: اصل صیانت از مکتب تشیع در برابر اندیشه‌ها و عقاید انحرافی
- ۱. مبارزه با گروه‌های منحرف عقیدتی و فکری و احادیث جعلی
- ۲. مناظرات علمی و اعتقادی
- ۳. زدودن بدعت‌ها و تحریف‌ها از دین
- ۴. تربیت شاگردان و تقویت نیروهای ارزشی و مکتبی
- ۵. بازسازی نیروها
- ۶. پاسخ به شبهات و ابهامات
- ۱ـ۶. شبهه ولایتعهدی امام رضا(ع)
- ۲ـ۶. شبهه امامت حضرت جواد در کودکی
- پنجم: پایه‌گذاری نهضت عظیم علمی، تربیتی و فرهنگی
- ۱. مبارزه در قالب تبیین مسئله امامت
- ۲. مبارزه در قالب ادبیات و زبان شعر
- ۳. مبارزه در قالب بیان احکام و تفسیر قرآن
- ۴. سازمان‌دهی احادیث و دستور به کتابت آن
- ۵. تربیت شاگردان
- ۶. تربیت موالی
- ۷. احترام و تجلیل از علما و فقهای صالح و پرهیزگار
- ششم: اصل اعتدال
- هفتم: اصل امر به معروف و نهی از منکر
- شرایط ترک امر به معروف و نهی از منکر
بخش سوم: رفتار سیاسی معصوم در برابر نظام سیاسی حاکم
- مقدمه
- یکم. اصل سازش‌ناپذیری و مبارزه با طاغوت
- ۱. اصل توکل بر خدا
- ۲. خشنودی به رضای الهی
- ۳. اصل نامشروع دانستن حاکمیت طاغوت
- ۴. پرهیز از انتقام‌گیری شخصی
- ۵. شجاعت و دلیری
- ۶. ذلت‌ناپذیری، حفظ عزت و کرامت انسانی
- ۷. وفای به عهد و پیمان
- ۸. استقبال از شهادت
- ۱. تقیه
- ۱ـ۱. سیمای کلی عصر تقیه در سیره سیاسی پیشوایان معصوم
- ۱ـ۱ـ۱. دوره حاکمیت سیاسی پیشوایان معصوم(ع)
- ۲ـ۱ـ۱. دوره صبر و انتظار
- ۳ـ۲ـ۱. دوره تلاش کوتاه مدت جهت تشکیل حکومت اسلامی
- ۴ـ۱ـ۱. دوره برنامه‌ریزی بلندمدت جهت آماده‌سازی جامعه برای استقرار حکومت حق
- ۲. مبارزه در قالب دعا و ندبه
- ۱ـ۲. ایجاد پیوند میان مردم و اهل‌بیت(ع)
- ۲ـ۲. تأکید بر جایگاه اهل‌بیت(ع) به منزله رهبر امت اسلامی
- ۳ـ۲. ایجاد تنفر از دشمنان اهل‌بیت(ع)
- ۴ـ۲. تأکید بر جانشینی حضرت علی(ع)
- ۳. مبارزه در قالب نامگذاری فرزندان
- ۴. قطع رابطه و عدم همکاری
- ۵. اعتراض و افشاگری
- ۱ـ۵. اعتراض و افشاگری حضرت زهرا(س)
- ۲ـ۵. انتقاد امام علی(ع) از خلفا
- ۳ـ۵. افشاگری امام حسین(ع) بر ضد معاویه
- ۴ـ۵. اعتراضات و افشاگری‌های امام سجاد در کوفه و شام
- ۶. پایه‌گذاری نهضت علمی و فقهی، فلسفی و کلامی
- ۷. نگارش وصیت‌نامه‌های سیاسی
- ۱ـ۷. وصیت‌نامه سیاسی حضرت زهرا(س)
- ۲ـ۷. وصیت‌نامه سیاسی امام حسین(ع)
- ۳ـ۷. وصیت‌نامه سیاسی امام باقر(ع)
- ۴ـ۷. وصیت‌نامه سیاسی امام صادق(ع)
- ۸. مبارزه با مجموعه دربار و علمای درباری
- ۹. نفوذ به درون نظام حاکم
- ۱۰. تأیید و هدایت قیام‌های مکتبی
- ۱۱. زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره نهضت عاشورا
- ۱۲. قیام مسلحانه برضد طاغوت
- دوم: اصل صبر و پایداری
- سوم: هجرت از حاکمیت جور
- ۱. هجرت به حبشه (نخستین هجرت در اسلام)
- ۲. هجرت به طائف
- ۳. هجرت به مدینه
- چهارم: تلاش برای احقاق حق
- پنجم: سکوت و عدم قیام
- ۱. علم امام
- ۲. رعایت مصلحت و حفظ اتحاد اسلامی
- ۳. کمبود یاران واقعی و فداکار
- ۴. حاکمیت استبداد و خفقان شدید
- ۵. عمل به وصیت پیامبر(ص)
- ششم: اصل نظارت و تلاش مدبرانه در عرصه سیاست و حکومت
- ۱. فعالیت و نظارت در امور دینی و اجتماعی
- ۲. اعلام نفی مشروعیت خلفا
- ۳. انتقاد از حاکمیت
- ۴. برقراری رابطه محدود با حاکمیت
- ۵. ارائه مشاوره و راهنمایی
- خلاصه بخش سوم
بخش چهارم: مواضع سیاسی پیشوای معصوم در برابر مخالفان نظام حاکم
- مقدمه
- یکم. اصل تأیید نهضت‌ها و قیام‌های مکتبی
- ۱. تأیید ابوذر از سوی امام علی(ع)
- ۲. تأیید قیام مختار
- ۳. تأیید قیام زید
- ۴. تأیید کمیت بن زید اسدی شاعر آزاده اهل‌بیت(ع)
- ۵. تأیید قیام برای امر به معروف و نهی از منکر از سوی امام صادق(ع)
- ۶. نهضت شهید فخ
- دوم: اصل عاقبت‌اندیشی و حفظ مصالح عالیه جامعه اسلامی
- ۱. عدم پاسخ مثبت امام سجاد به درخواست مختار
- ۲. عدم همراهی مستقیم ائمه(ع) با شورش علویان
- سوم: اصل هوشیاری در برابر چهره‌های مرموز و فرصت‌طلب
- ۱. طرد ابوسفیان از سوی امام علی(ع)
- ۲. عدم همراهی امام علی(ع) با قاتلان عثمان
- ۳. عدم همراهی امام سجاد(ع) با قیام مدینه
- ۴. عدم تأیید و همراهی امام سجاد(ع) با شورش عبدالله بن زبیر
- ۵. سکوت امام حسن و امام سجاد(ع) در برابر شورش خوراج
- ۶. موضع بی‌طرفانه امام سجاد(ع) در برابر شورش ابن اشعث
- ۷. موضع بی‌طرفانه امام صادق(ع) در برابر قیام عباسیان
دربارهٔ پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد ملک‌زاده (۱۳۵۰ ش تهران)، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، محقق و پژوهشگر مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی، عضو هیئت مدیره تعاونی مسکن مطبوعات استان قم، مبلغ و مدرس نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه، پژوهشگر و محقق پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است.«سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور»، «مبانی دینی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، «بررسی جریان ملی‌گرایی و تقابل آن با دیدگاه اسلام»، «سیره سیاسی معصومان در آماده‌سازی جامعه برای عصر غیبت»، «مؤلفه‌های قدرت نرم در روابط بین‌الملل» و «عوامل و پیامدهای سیاسی گسترش گروه‌های سلفی در جهان اسلام» برخی از این آثار است.[۲]