نقش و برنامه حضرت عیسی در حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نقش و برنامه حضرت عیسی در حکومت امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / قیام امام مهدی / حضرت عیسی در کنار امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

نقش و برنامه حضرت عیسی (ع) در حکومت امام مهدی (ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

«تأثیرگذاری مسیح (ع) در دولت جهانی و پس از آن در برنامه الهی برای پس از ظهور را می‌توان چنین خلاصه کرد:

  1. یهودیان و مسیحیان که جمعیت فراوانی هستند به او ایمان می‌آورند. این در زمانی است که برایشان ثابت شود او عیسی پسر مریم است و انجیل و تورات واقعی آنست که او می‌گوید، نه آنچه که نزد آنهاست و ملکوت خدا که او در دوره پیامبری‌اش به آن بشارت داده بود بر روی زمین و در قالب دولت عدل جهانی عملا تحقق یافته است. همه اهل کتاب در عصر ظهور به او ایمان خواهند آورد. در قرآن کریم می‌خوانیم: وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلاَّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ[۱] و از اهل کتاب، کسی نیست مگر آن که پیش از مرگ خود حتما به او ایمان می‌آورد.

گفتنی است طبق قواعد نحو، استثنای پس از نفی، عموم را می‌رساند.

  1. در پی مسلمان شدن بسیاری از یهودیان و مسیحیان، جهان بدون جنگ و خونریزی فتح خواهد شد. پیشتر در این باره به طور مبسوط بحث نموده و دانستیم که نقش خرد و اندیشه در فتوحات جهانی، بسیار بیشتر از ابزار و امکانات نظامی است.
  2. عیسی بن مریم (ع) مسئولیت بخش‌های مختلفی از دولت جهانی را بر دوش می‌گیرد. جایگاه او در صدر وزیران دولت امام مهدی (ع) است. شاید هم حکم‌روایی بر سرزمین‌های وسیعی از دولت جهانی بدو سپرده شود.

هر چند عیسی بن مریم، پیامبر خداست و امام مهدی (ع) چنین نیست ولی به هر روی آن امام عظیم الشأن، پیشوای یگانه روز موعود است و مسیح خدمتگزار اوست. این بدان دلیل است که:

  1. امام مهدی (ع) وارث بر حق رسول خداست و برنامه کامل و عادلانه الهی را به همراه ابعاد و جزئیات پیدا و پنهان آن، از پیامبر (ص) و پیشوایان معصوم (ع) به ارث برده است. بنابراین امام مهدی (ع) در این ویژگی و آشنایی با آن میراث سترگ از طریق پدران ارجمندش، یگانه و فرد است اما عیسی بن مریم چنین موقعیت و توفیقی نداشته است؛
  2. در روایات به صراحت آمده است عیسی بن مریم از امامت جماعت مسلمانان خودداری می‌ورزد و آن مقام را شایسته حضرت بقیة الله (ع) می‌داند؛ زیرا در حکمت الهی پسندیده نیست که پیامبر دینی دیگر، حاکم جامعه مسلمانان گردد؛ چون این به معنی آن است که امت اسلامی از داشتن رهبری بزرگ ناتوان می‌باشد.

روایات از زندگی چهل‌ساله مسیح (ع) در دنیا سخن گفته‌اند. چه بسا مراد از این عدد، تنها بیان کثرت باشد و عمر آن جناب اندکی بیشتر و یا کمتر از چهل سال باشد. امام مهدی (ع) نیز حدود ده سال پس از ظهور شریفش رحلت خواهد فرمود. بنابراین مسیح (ع) تا حدود سی سال پس از رحلت امام عصر (ع) زنده خواهند ماند. سخن پیامبر (ص) نیز مؤید همین مطلب است؛ آنجا که فرمود: "... و عیسی در آخر این امت است". و این آخر بودن، وقتی معنا پیدا می‌کند که مسیح (ع) تا مدتی پس از وفات حضرت بقیة الله (ع) زنده بماند.

بدون تردید، رهبری حکومت جهانی پس از آن حضرت به مسیح (ع) نخواهد رسید بلکه تنها بخشی از کار جهان و هدایت مردمان در دست او باقی خواهد ماند. این را می‌توان از گفته خود او زمانی که امامت جماعت را نپذیرفت، دریافت؛ "إن بعضکم علی بعض أمراء" و بدیهی است اولیایی که پس از امام مهدی (ع) باقی خواهند ماند همگی مسلمانند، مگر مسیح (ع) که پیامبر دین دیگری است؛ در نتیجه آن اولیا به حکمرانی سزاوارتر از اویند. روایات از بیان چگونگی رحلت جناب مسیح (ع) سکوت کرده‌اند ولی پیداست که او نیز مانند دیگر انسان‌ها طعم مرگ را خواهد چشید. اینک او با روح و جسم به آسمان‌ها بر رفته است ولی در زمان رحلت، با روح شریفش به جهان آخرت پر خواهد گشود. به هر روی او نیز خواهد مرد، هر چند هزاران سال در این دنیا زندگی کند»[۲].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین حسینی گرگانی؛
حجت الاسلام و المسلمین میرتقی حسینی گرگانی، در کتاب «نزول مسیح و ظهور موعود» در این‌باره گفته است:

«روایت‌های فراوانی را نقل کردیم که سِمَت عیسی بن مریم در مسأله قیام و ظهور مهدی موعود (ع) وزارت و معاونت امام زمان (ع) است. بلی، تعبیرهای مطرح شده در روایت‌ها متفاوت است، ولی روح و جان آن‌ها به یک چیز اشاره دارد و آن، یاری حضرت مسیح به حجت خدا بر روی زمین است. محقق محدث، شیخ حر عاملی می‌نویسد: علی بن یونس در کتاب الصراط المستقیم می‌گوید: نعیم بن حماد، که از عالمان بزرگ اهل‌سنت است، در کتاب الفتن آورده است: مسیح می‌گوید: خداوند مرا فرستاده تا وزیر و کمک‌کار باشم نه امیر و فرمانده[۳]. هم‌چنین در کتاب پیش‌گفته در باب برتری مهدی بر ابی‌بکر و عمر و عیسی بن مریم روایت‌هایی ذکر شده است[۴]. از ابن سیرین پرسیده شد: مهدی (ع) بهتر از ابی‌بکر و عمر است؟ در پاسخ گفت: بلی، او از آن دو بهتر است. هم‌چنین ابن سیرین برتری مهدی (ع) بر عیسی بن مریم را روایت کرده است[۵]. ثعلبی از رسول خدا (ص) روایت می‌کند که فرمود: "عیسی در هنگام طلوع صبح فرود می‌آید و در دست او حربه‌ای است که به‌وسیله آن صلیب‌ها را می‌شکند و خوک‌ها را می‌کُشد و اموال قائم (ع) را ضبط و جمع‌آوری می‌کند؛ او وزیر امین قائم (ع) است و حاجب و نایب اوست و این از کرامت‌های حجت بن الحسن (ع) است"[۶].

نزول مسیح (ع) برای داوری به حق، و اتمام حجت بر پیروان همه ادیان توحیدی، به‌ویژه یهود عنود، و الزام خصم است. این فرود خیره‌کننده و نزول باشکوه و بزرگ برای تثبیت داوری، طوری تأثیرگذار است که دیگر هیچ کسی را یارای مخالفت و عدم پذیرش نخواهد بود؛ یعنی هیچ جایی برای انکار باقی نخواهد گذاشت. رسول الله (ص) می‌فرماید: "قسم به آن کسی که جانم در دست اوست، به یقین، به همین زودی پسر مریم به‌عنوان داوری دادگر در میان شما نازل می‌شود، امام مردم در آن روز مردی صالح و شایسته خواهد بود. چون برای نماز صبح اذان گفته شود و ایشان آماده برای ادای نماز گردد، عیسی بن مریم فرود می‌آید؛ پس، وقتی که عیسی را ببیند، می‌شناسد و عقب عقب می‌رود تا وی جلو بایستد، عیسی (ع) دستش را روی شانه او می‌گذارد و می‌گوید: شما جلو بایستید، چون نماز برای شما بر پا شده است. آن‌گاه عیسی پشت سرش نماز می‌خواند[۷]؛ هم‌چنین رسول خاتم (ص) می‌فرماید: "عیسی بن مریم در میان امت من داوری دادگر خواهد بود؛ کینه و دشمنی را از میان مردم برطرف می‌سازد و به اندازه‌ای ثروت و مال می‌ریزد که دیگر کسی آن را قبول نمی‌کند؛ خشم و آزار از هر جنبنده‌ای برداشته می‌شود و سرتاسر زمین مانند نقره نرم می‌شود"[۸]؛ علامه طباطبایی در المیزان از تفسیر در المنثور سیوطی نقل می‌کند که: "زود است که فرو فرستاده شود در میان شما فرزند مریم به عنوان حاکم عادلی که دجال را می‌کشد و خوک را نابود می‌کند و صلیب را می‌شکند و جزیه و مالیات را برمی‌دارد و فراوان می‌نماید مال را و سجده فقط برای پروردگار عالم انجام خواهد گردید"[۹]. در انجیل متی نیز به داوری حضرت عیسی اشاره شده است: "اما چون پسر انسان در جلال خود با جمیع ملائکه مقدس خویش آید، آن‌گاه بر کرسی جلال خود خواهد نشست و جمیع امت‌ها در حضور او جمع شوند و آن‌ها را از هم‌دیگر جدا می‌کند، به قسمی که میش‌ها را از بزها جدا می‌کند"[۱۰]. جالب اینجاست که در روایت‌های اسلامی نیز به حضور همه امت‌ها و پیروان اهل کتاب در حضور مسیح تصریح شده است. در تورات می‌خوانیم: "امت‌ها برانگیخته شوند و به وادی یهوشافاط برآیند؛ زیرا که من در آن‌جا خواهم نشست تا بر همه امت‌هایی که به اطراف آن هستند، داوری نمایم"[۱۱]. و نیز تورات می‌گوید: "آن‌گاه جمیع امت‌ها را جمع کرده به وادی یهوشافاط فرود خواهم آورد و در آن‌جا با ایشان درباره قوم خود و میراث خویش، اسرائیل، محاکمه خواهم نمود، زیرا که ایشان را در میان امت‌ها پراکنده ساخته و زمین مرا تقسیم نموده‌اند و بر قوم من قرعه انداخته و پسری در عوض فاحشه‌ای داده و دختری به شراب فروخته‌اند تا بنوشند"[۱۲]. یهو شافاط نام صحرایی در نزدیکی بیت‌المقدس است که اکنون آن را وادی قدرون می‌نامند و در کتاب عاموس نبی و هوشع نبی نیز از نزول مسیح (ع) و داوری آن حضرت سخن به میان آمده است[۱۳]»[۱۴].
۲. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «آنچه از مجموع روایات درباره نزول حضرت عیسی (ع) استفاده می‌شود، اصل فرود آمدن آن بزرگوار و نماز خواندن او پشت سر حضرت مهدی (ع) است. در روایات شیعه، چیزی بیش از این مطرح نشده است که بتوان به آن اعتماد کرد. البته در روایات اهل سنت، به نکته‌های دیگری مانند حضور حضرت عیسی (ع) در بیت المقدس، نیز درگیری و جنگ او با دجّال و قتل دجال نیز اشاره شده است. می‌توان گفت نماز خواندن حضرت عیسی (ع) پشت سر امام مهدی (ع) که آخرین حجت خدا میان مسلمانان و جانشین بر حق پیامبر خاتم است، برای اثبات این حقیقت بزرگ است که دین اسلام آخرین دین الهی، و پیامبر اسلام (ص) آخرین پیامبر از سلسله انبیای الهی است. نماز خواندن حضرت عیسی (ع) در جایگاه پیشوای گسترده‌ترین دین جهان که بیشترین پیروان را به خود اختصاص داده است، راه را برای حق جویان عالم باز خواهد کرد و این، بزرگ‌ترین نقشی است که یک پیامبر بزرگ برای هدایت نسل‌ها بر عهده دارد و به خوبی آن را به انجام می‌رساند. در واقع، نماز حضرت عیسی (ع) پشت سر امام مهدی (ع) یک نماز عبادی و سیاسی است که حاکمیت و پیشوایی بر حق امام مهدی (ع) را بر همه جهانیان اعلام می‌دارد»[۱۵].

پرسش‌های وابسته

  1. آیا حضرت عیسی و امام مهدی یک شخص هستند؟ (پرسش)
  2. دیدگاه مذاهب اسلامی درباره نزول حضرت عیسی‏ چیست؟ (پرسش)
  3. وظایف حضرت عیسی بعد از نزول از آسمان چیست؟ (پرسش)
  4. چرا حضرت مسیح‏ تاکنون زنده مانده است؟ (پرسش)
  5. امام مهدی با حضرت مسیح چه نسبتی دارند؟ (پرسش)
  6. آیا حضرت عیسی به زمین باز می‏‌گردد؟ (پرسش)
  7. حضرت عیسی‏ در کجا فرود خواهد آمد؟ (پرسش)
  8. معنی حدیث «لن تهلک امة انا فی اولها و عیسی فی آخرها و المهدی فی وسطها»؟ (پرسش)
  9. حضرت عیسی‏ بعد از نزول به چه شریعتی عمل می‏‌کند؟ (پرسش)
  10. نقش و برنامه حضرت عیسی در حکومت حضرت مهدی چیست؟ (پرسش)
  11. حضرت عیسی بعد از نزول به چه شریعتی عمل می‏‌کند؟ (پرسش)
  12. زندگانی حضرت عیسی بعد از نزول چه مقدار است؟ (پرسش)
  13. نزول مسیح چگونه سبب تقویت جبهه مهدوی می‌شود؟ (پرسش)
  14. برتری امام مهدی بر حضرت مسیح به چه معناست؟ (پرسش)
  15. حضرت عیسی بعد از نزول به چه شریعتی عمل می‌‏کند؟ (پرسش)
  16. چطور عیسی که یک پیامبر است پشت سر امام مهدی نماز می‏‌خواند؟ (پرسش)
  17. آیا فرود آمدن حضرت عیسی و اقتدای ایشان در نماز به امام مهدی از رخ‏دادهای عصر ظهور است؟ (پرسش)
  18. آیا حضرت مسیح به امام مهدی اقتدا می‌کند؟ (پرسش)
  19. چرا حضرت عیسی باید به امام مهدی در نماز اقتدا کند؟ (پرسش)
  20. آیا اهل کتاب در پذیرش اسلام به حضرت مسیح ایمان می‌آورند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. سوره النساء، آیه ۱۵۹.
  2. صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۵۲۱، ۵۲۲.
  3. " إِنَّمَا بُعِثْتُ وَزِيراً وَ لَمْ أَبْعَثُ أَمِيراً ‏"
  4. محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ص۶۱۳.
  5. محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداة، ج۳، ص۶۱۶.
  6. سید اسماعیل طبرسی نوری، کفایة الموحدین، ج۳، ص۲۸۶.
  7. "وَالَّذِي نَفْسِي بيىه ليوشكن أَنْ يَنْزِلَ فِيكُمْ ابْنُ مَرْيَمَ حَكَماً مقسطا وَ إِمَامَ النَّاسُ يَوْمَئِذٍ رَجُلُ صَالِحُ فَإِذَا كَبِرَ لِصَلَاةِ الصُّبْحِ وتهيا لِلصَّلَاةِ نَزَلَ عِيسَى بْنِ مَرْيَمَ فَإِذَا راه عَرَفَهُ فَيَرْجِعُ يَمْشِي القهقهري ليتقدم عِيسَى بْنِ مَرْيَمَ فَيَضَعُ يَدَهُ بَيْنَ كَتِفَيْهِ فَيَقُولُ لَهُ: صَلِّ فَإِنَّمَا أُقِيمَتِ الصَّلَاةُ لَكَ فَيُصَلِّي عِيسَى وَرَاءَهُ ‏"؛ محمد بن یوسف شافعی، کفایة الطالب، ص۴۹۹؛ سلیمان حسینی بلخی، ینابیع المودة، ج۳، ص۸۸؛ لطف‌الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ص۴۷۹؛ سید مصطفی آل سیدحیدر کاظمی، بشارة الاسلام فی ظهور صاحب الزمان ، ص۲۵۵.
  8. " يَكُونُ عِيسَى فِي أُمَّتِي حَكَماً عَدْلًا ، وَ إِمَاماً مقسطا ، وَ يُدَقُّ الصَّلِيبِ ، وَ يُقْتَلُ الْخِنْزِيرِ وَ يَضَعُ الْجِزْيَةِ وَ يَتْرُكُ الصَّدَقَةِ ، وَ لَا يَسْعَى عَلَى شَاهُ ، وَ تَرْفَعُ الشَّحْنَاءِ وَ التَّبَاغُضِ ، وَ تَنْزِعُ حُمَةٍ كُلِّ دَابَّةٍ حَتَّى يَدْخُلَ الْوَلِيدِ يَدَهُ فِي فَمِ الحنش فَلَا يَضُرُّهُ ، وَ تَلْقَى الْوَلِيدَةِ الْأَسَدِ فَلَا يَضُرُّهَا ، وَ يَكُونُ فِي الْإِبِلِ كَأَنَّهُ كَلَبُهَا ، وَ الذِّئْبُ فِي الْغَنَمِ كَأَنَّهُ كَلَبُهَا ، وَ تَمْلَأَ الْأَرْضَ مِنَ الْإِسْلَامِ ، وَ يَسْلُبُ الْكُفَّارِ مَلَكَهُمْ ، وَ لَا يَكُونُ مَلَكُ إِلَّا الْإِسْلَامِ ، وَ تَكُونُ الْأَرْضُ كفاثور الْفِضَّةِ ‏"؛ سید مصطفی آل سیدحیدر کاظمی، پیشین، ص۲۷۹؛ سلیمان حسینی بلخی، ینابیع المودة، ج۳، ص۸۸.
  9. " وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، لَيُوشِكَنَّ أَنْ يَنْزِلَ فِيكُمْ ابْنُ مَرْيَمَ حَكَمًا عَدْلًا، فَيَكْسِرَ الصَّلِيبَ، وَيَقْتُلَ الخِنْزِيرَ، وَيَضَعَ الجِزْيَةَ، وَيَفِيضَ المَالُ حَتَّى لاَ يَقْبَلَهُ أَحَدٌ، حَتَّى تَكُونَ السَّجْدَةُ الوَاحِدَةُ خَيْرًا مِنَ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا‏"؛ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۵، صص۱۵۱ و ۱۵۲؛ سید مصطفی آل سیدحیدر کاظمی، بشارة الاسلام، ص۲۷۸؛ محمد بن اسماعیل البخاری، صحیح البخاری، ج۲، ص۲۵۶.
  10. انجیل متی، باب۲۴ و ۲۵.
  11. تورات، کتاب یوئیل نبی، بند۱۲.
  12. تورات، باب۳، بند۲ و۳.
  13. تورات، کتاب عاموس نبی، ص۱۳۳۳، باب۴، بندهای۱۲و۱۳؛ و کتاب هوشع نبی، ص۱۳۱۴، باب۵، بندهای۱۴و۱۵.
  14. حسینی گرگانی؛میرتقی، نزول مسیح و ظهور موعود، ص 289 - 292.
  15. آفتاب مهر، ج۱، ص ۲۷۰.