وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
| وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری / وضعیت جهان در عصر غیبت |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «بی‌گمان عرصه بررسی‌های فرهنگی بسیار گسترده است؛ اما از آنجا که به طور عموم فرهنگ دینی در آستانه ظهور، بیش از جنبه‌های دیگر فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است، در اینجا آن تأکید خواهد شد.
- رواج نافرمانی خداوند: پیش از ظهور امام زمان (ع) جو حاکم بر جهان، جو ستم، گناه و فساد خواهد بود؛ چنان که در قرآن کریم آمده است: ﴿اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُّعْرِضُونَ﴾[۱]؛ در این آیه، مردم آخرالزمان در آستانه برپایی حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) به غفلت و روی گردانی از خداوند متصف شده‌اند. در روایات نیز منظور از "اشراط الساعه" رواج کفر، فسق و ظلم دانسته شده و موارد پرشماری از آن بر شمرده شده است[۲]. امام باقر (ع) در روایتی برخی از مخالفت‌های با دستورات الهی را در آستانه ظهور این گونه بیان فرموده است: "آنگاه که مردان به زنان تشبه کنند و زنان به مردان و مردان به مردان اکتفا کنند و زنان به زنان، و زنان بر زین‌ها سوار شوند و شهادت‌های دروغ پذیرفته شود و شهادت‌های عدول مردود گردد و مردم خونریزی و ارتکاب زنا و رباخواری را سبک شمارند و از اشرار به خاطر زبانشان پرهیز کنند و…!!"[۳].
- دوری از دین و دینداری: روز به روز عوامل فراوانی، گوهر تابناک دین را در هاله‌ای از غبار و غفلت فرو می‌برد، از این‌رو در جوامع انسانی دین رو به کم رنگ شدن می‌رود و خرافه‌ها و انحراف‌های مختلفی، گریبان گیر آن می‌شود، و وقتی حضرت مهدی (ع) قیام میکند غبار از چهره دین برمی گیرد؛ بسیاری می‌پندارند این دین جدیدی است که آن حضرت آورده است! امیر مؤمنان (ع) از پیامبر اعظم (ص) نقل کرده که فرمود: "بر مردم روزی فرا می‌رسد که از قرآن جز رسم آن باقی نماند و از اسلام جز نام آن؛ بدان نامیده می‌شوند، در حالی که دورترین مردم از آن هستند! مسجدهای آنان آباد، اما از هدایت‌گری خراب است!"[۴]؛ پیامبر اسلام (ص) درباره دینداری برخی انسان‌های این دوران فرمود: "زمانی بر مردم خواهد آمد... که دِرهم‌های آنان دینشان خواهد بود و همت ایشان شکمشان و قبله آنها زنانشان. برای طلا و نقره، رکوع و سجود به جای می‌آورند. آنان همواره در سرگردانی و مستی خواهند بود؛ نه بر مذهب مسلمانی‌اند و نه بر مسلک نصرانی"[۵]؛ امیرمؤمنان علی (ع) این حقیقت را این گونه بیان فرمود: "ای مردم! به زودی زمانی بر شما می‌رسد که اسلام چونان ظرف واژگون شده، آنچه در آن است، ریخته می‌شود"[۶]؛ مهم‌ترین عامل در پدید آمدن این وضعیت، تحریف در آموزه‌های متعالی دین در این دوران است که سبب می‌شود مردم از محتوای اصلی آن دور شده، به باورهای واهی رو آورند. البته نقش دشمنان در این زمینه نباید نادیده گرفته شود.
اگر چه در این دوران، انسان‌های فراوانی به کژی می‌گرایند؛ اما این گونه نیست که همه انسان‌ها در مسیر باطل گام بردارند؛ بلکه برخی به سبب ویژگی‌های شخصیتی و آگاهی‌های دینی، از نجات یافتگان این مرحله خواهند بود. در این‌باره وقتی پیامبر گرامی (ص) از چهره‌های پیروز این دوران یاد میکند، با شگفتی تمام به حضرت علی (ع) میفرماید: "ای علی! بدان شگفت آورترین مردم در ایمان و بزرگ‌ترین آنان در یقین، مردمی هستند که در آخرالزمان با آنکه پیامبر خود را ندیده و از امام خود در پرده‌اند به نوشته که خطی سیاه بر صفحه‌ای سپید است، ایمان می‌آورند[۷] در اینجا مهم‌ترین سبب یقین و نجات توجه و عمل به سخنان پیشوایان معصوم (ع) دانسته شده است. از بعضی روایات، استفاده می‌شود نجات یافتگان این دوران در میان انسان‌ها، ناشناس و غریب هستند که رسول اکرم (ص) از آنان به نیکی یاد میکند: "اسلام به غریبی آغاز شد و در آینده نیز بدان حال که شروع شده، باز خواهد گشت؛ پس خوشا به حال غریبان"[۸]»[۹].
پاسخ‌های دیگر
| ۱. آقای دکتر اخوان کاظمی؛ |
|---|
|
آقای دکتر بهرام اخوان کاظمی، در کتاب «نگرش‌هایی نو به آموزه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«دوره قبل از ظهور، در عین انحطاط فرهنگی،از حیث مادیات و تمدن مادی با پیشرفت ظاهری روبرو باشد هرچند که نتیجه چنین پیشرفت مادی، بدون برخورداری از فرهنگ معنوی، توحیدی و اخلاقی، نتیجه‌ای جز سقوط وانحطاط نخواهد داشت. در بسیاری از روایات منقول از پیامبر (ص) و معصومان (ع) از زوال مکارم اخلاقی و بروز ناامنی‌ها، بی‌عدالتی‌ها، جنگ‌ها، هرج و مرج‌ها و فتنه‌های فراوان و فساد گسترده به عنوان ملاحم و نشانه‌های ظهور مهدی موعود (ع) و ویژگی عصر غیبت یاد شده است، از جمله خطبه ۱۳۸ نهج البلاغه[۱۰] چنین مضامینی دارد؛ هم چنان که پیامبر مکرم اسلام (ص) در این زمینه میفرماید: مهدی این امت از ماست. هنگامی که در دنیا هرج و مرج شده و فتنه‌ها آشکار شود و راه‌ها مورد راه زنی قرار گرفته و بعضی از مردم به بعض دیگر تهاجم کنند و بزرگ به کوچک رحم نکند و کوچک‌تر احترام بزرگ‌تر را نگه ندارد، در چنین زمانی مهدی ما که نهمین امام از صلب حسین است برج و باروهای گمراهی و قلب‌های قفل شده را فتح میکند و در آخرالزمان برای دین قیام میکند؛ همان طور که من در اول زمان، بدین قیام مبادرت کردم. او زمینی را که از جور پرشده، از عدل و داد، پر و سرشار می‌‌سازد[۱۱]. عصر فرومایگی فرهنگی قبل از ظهور و ملاحم این دوره که مسخ همه ارزش‌ها و اخلاقیات الهی و انسانی را دربردارد، از دید امام علی (ع) - با نگاهی به حکومت بنی امیه – به گونه مشابهی بیان شده و دارای ویژگی‌هایی مانند این موارد شناخته شده است: تثبیت، استواری و تهاجم باطل، ظهور و قوت یابی جهالت و نادانی و دروغ گویی، قلت حق گرایان و راست گویان، نقض قوانین الهی، دشمنی فرزند با پدر، کثرت فرومایگان و کمیابی کریمان،گرگ صفتی عامه مردم و درنده خویی پادشاهان، تظاهر به دوستی در عین دشمنی قلبی، نابودی مستمندان، افتخارجویی به انجام گناه، و شگفت‌آور شدن پاک دامنی[۱۲]»[۱۳]. |
- وضعیت حاکم بر جامعه در عصر نزدیک به ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت دینی مردم در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- اخلاق در دوران پیش از ظهور چه وضعیتی دارد؟ (پرسش)
- وضعیت اقتصادی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت جهان پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت فکری جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی شام در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی ایران در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی عراق در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی حجاز در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی فلسطین در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت طبیعت جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ برای مردم وقت حسابشان نزدیک شده است و آنان در بی‌خبری روی گردانند؛ سوره، انبیاء، آیه: ۱.
- ↑ ر.ک: آیه ۱۸ سوره محمد.
- ↑ "إِذَا تَشَبَّهَ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ اكْتَفَى الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ وَ رَكِبَ ذَوَاتُ الْفُرُوجِ السُّرُوجَ وَ قُبِلَتْ شَهَادَاتُ الزُّورِ وَ رُدَّتْ شَهَادَاتُ الْعُدُولِ وَ اسْتَخَفَّ النَّاسُ بِالدِّمَاءِ وَ ارْتِكَابِ الزِّنَاءِ وَ أُكِلَ الرِّبَا وَ اتُّقِيَ الْأَشْرَارُ مَخَافَةَ أَلْسِنَتِهِمْ وَ... "؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۳۰، ح۱۶.
- ↑ " سَيَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ لَا يَبْقَى مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا رَسْمُهُ وَ مِنَ الْإِسْلَامِ إِلَّا اسْمُهُ يُسَمَّوْنَ بِهِ وَ هُمْ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنْهُ مَسَاجِدُهُمْ عَامِرَةٌ وَ هِيَ خَرَابٌ مِنَ الْهُدَى "؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۳۰۷، ح۴۷۹.
- ↑ " يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ ... دِينُهُمْ دَرَاهِمُهُمْ وَ هَمُّهُمْ بُطُونُهُمْ وَ قِبْلَتُهُمْ نِسَاؤُهُمْ يَرْكَعُونَ لِلرَّغِيفِ وَ يَسْجُدُونَ لِلدِّرْهَمِ حَيَارَى سُكَارَى لَا مُسْلِمِينَ وَ لَا نَصَارَى"؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۷۱، ص۱۶۶، ح۳۱؛ ر.ک: مسلم بن حجاج قشیری، صحیح مسلم، ج۱، ص۱۳۱.
- ↑ "أَيُّهَا النَّاسُ سَيَأْتِي عَلَيْكُمْ زَمَانٌ يُكْفَأُ فِيهِ الْإِسْلَامُ كَمَا يُكْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِيهِ"؛ سید رضی، نهج البلاغه، خطبه۱۰۳.
- ↑ " يَا عَلِيُّ أَعْجَبُ النَّاسِ إِيمَاناً وَ أَعْظَمُهُمْ يَقِيناً قَوْمٌ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ عَلَى بَيَاض"؛ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۶۶؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۸۸، باب ۲۵، ح۸.
- ↑ " إِنَّ الْإِسْلَامَ بَدَأَ غَرِيباً وَ سَيَعُودُ كَمَا بَدَأَ فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ "؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۶۶.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص ۲۰ - ۲۳.
- ↑ ر.ک به: نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات حضور، قم ۱۳۸۱ ش، خطبه ۱۳۸، ص۱۹۰.
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج۵۲، باب ۲۵، ص۲۶۶، روایت ۱۵۴، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، قم، بی تا.
- ↑ ر.ک به: نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات حضور، قم ۱۳۸۱ ش، خطبه ۱۵۱، ص۱۰۸.
- ↑ اخوان کاظمی، بهرام، نگرش‌هایی نو به آموزه مهدویت، ص ۴۰۰-۴۰۱.