وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
| وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری / وضعیت جهان در عصر غیبت |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «بحث از دگرگونی‌های اجتماعی پیش از ظهور، با عبارت‌های مختلفی در روایات اسلامی بیان شده و در متون دینی پیش‌گویی‌های قابل توجهی شده است؛ مانند:
- فراگیر شدن ستم: در بررسی روایات مربوط با قیام جهانی حضرت مهدی (ع) و اهداف ایشان، کمتر روایتی به چشم می‌آید که به گونه‌ای به فراگیر شدن ستم در آستانه ظهور اشاره نکرده باشد. رسول اکرم (ص) فرمود: "دنیا هرگز به پایان نمی‌رسد تا آنکه امر امت مرا مردی از دودمان حسین بر پا دارد. زمین را پر از عدل می‌سازد، آن گونه که از ستم و بیداد پر شده باشد"[۱]؛ امیر مؤمنان علی (ع) نیز فرمود: "زمین آکنده از ستم و بیداد می‌شود، به گونه‌ای که کسی خدا نمی‌گوید مگر در پنهانی؛ سپس خداوند گروهی از شایستگان را می‌آورد که زمین را پر از قسط و عدل می‌کنند آن گونه که پر از ظلم و جور شده بود"[۲]؛ در همه روایات سخن از پر شدن زمین از ستم و بیداد است، نه ظالم و ستمگر؛ چرا که ممکن است برخی از انسان‌ها با ستم بر انسان‌های فراوانی، اسباب پر شدن جهان را از ستم فراهم کنند.
- هرج و مرج و فتنه‌های بزرگ: درهم ریختگی در نظام زندگی و پیدایش فتنه‌های تاریک و گمراه کننده و نیز نابسامانی در نظم اجتماعی، از ویژگی‌های فراگیری ستم در جهان است. از آنجا که این فراگیری در آستانه ظهور به اوج خود می‌رسد، چنین آشفتگی جامعه جهانی را درگیر می‌سازد. از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده است که فرمود: "مهدی این امت از نسل حسنین است آن هنگام که دنیا گرفتار هرج و مرج و فتنه‌های فراوان گردید و راه‌ها بسته شد...[۳]. همچنین به نقل از جابر بن عبد الله انصاری از پیامبر اکرم (ص) آمده است: "مهدی این امت از ما خاندان رسالت است؛ وقتی که دنیا پر از هرج و مرج شد و فتنه‌ها در میان مردم نمایان گشت و امنیت از راه‌ها گرفته شد و برخی از این مردم به بعضی دیگر هجوم آوردند و بزرگان به زیردستان رحم نکردند و افراد کم سن و سال به بزرگان و کهن سالان احترام نگذاشتند، در چنین ایامی، خداوند مهدی ما را که نهمین فرزند حسین (ع) است، بر می‌انگیزاند" [۴].
- اختلاف شدید مردم: از برخی روایات استفاده می‌شود اختلاف بین انسان‌ها در آستانه ظهور شدت فراوانی می‌یابد که ناشی از ستم‌ها و هرج و مرج در جهان است. امام صادق (ع) فرمود: "آن امر واقع نخواهد شد تا اینکه برخی از شما در روی بعضی دیگر آب دهان اندازند و تا اینکه بخشی از شما دیگری را لعن کنند و تا اینکه گروهی از شما گروه دیگر را دروغ گو بنامند!!"[۵].
- یأس و ناامیدی مردم: بر اساس روایات معصومان (ع) از اتفاق‌های رایج در زندگی انسان‌ها در آستانه ظهور، احساس ناامیدی از بسامان شدن امور زندگی است. این حالت روحی که عموم انسان‌ها را در بر می‌گیرد، برخاسته از فاصله‌ای است که انسان‌ها از خداوند و آموزه‌های دینی می‌گیرند و زندگی آنان همراه با گناه است. داوود بن کثیر رقی گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: "فدایت گردم! این امر فرج و گشایش بر ما به درازا کشید، تا بدآنجا که سینه‌های ما تنگ شد و از اندوه جانمان به لب رسید" [۶]؛ آن حضرت فرمود: "این امر آن گاه صورت گیرد که از آن در کمال نومیدی و شدیدترین اندوه‌ها باشند"[۷]؛ ابوحمزه ثمالی گوید از امام باقر (ع) شنیدم فرمود: "و خروج او آن گاه که خروج کند، هنگام یأس و ناامیدی است"[۸]؛امام صادق (ع) نیز فرمود: "این امر (ظهور مهدی|امام دوازدهم) به شما نمی‌رسد، جز پس از ناامیدی و نه به خدا به شما نمی‌رسد تا خوب از بد جدا شوید و نه به خدا تا بررسی شوید و نه به خدا تا شقاوت به شقی رسد و سعادت به سعید[۹].
- احساس بی‌پناهی در مردم: از بارزترین پیامد ناامیدی، احساس بی‌پناهی است؛ پیشوایان معصوم (ع) در وصف آستانه ظهور، بر این نکته تأکید کرده‌اند که یکی از ویژگی‌های این دوره، احساس بی‌پناهی و بی‌کسی در مردم است. آنان می‌اندیشند همه درها بر رویشان بسته شده و جایگاهی که حق خود را باز ستانند، دور از دسترس است. صنعانی یکی از بزرگان اهل سنت نقل می‌کند: "رسول گرامی اسلام (ص) بلایی را یاد کرد که بر این امت سرازیر خواهد شد تا آنکه در آن مرد پناهگاهی نمی‌یابد تا از ستمی که به او می‌شود، بدان پناه برد. پس خداوند مردی از اهل بیت من را برانگیزد[۱۰].
- مرگ و میر فراوان در آستانه ظهور: در بعضی از روایات به طور روشن از مرگ و میرهای گسترده در آستانه ظهور سخن به میان آمده است. صرف نظر از بررسی سند آنها، حجم قابل توجهی از روایات اختصاص به این موضوع یافته و علت‌های مختلفی برای آنها بیان شده است. سلیمان بن خالد گوید از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: "پیش‌تر از قائم دو مرگ خواهد بود یکی مرگ سرخ و دیگری مرگ سفید...مرگ سفید طاعون است"[۱۱]. بعید نیست که مراد حضرت در این روایت از طاعون، ویژگی همه گیر بودن آن، است. امروزه ثابت شده به رغم همه پیشرفت‌های بشر در دانش، گاهی یک بیماری همه گیر، جامعه جهانی را به طور جدی تهدید می‌کند! انواع آنفولانزها نمونه‌ای از اسباب این بیماری‌های فراگیر است که امروزه بسیاری از برنامه‌های جهانی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد!
- کشتار فراگیر در آستانه ظهور: در جامعه‌ای که بر مدار ستم به دیگران و دوری از آموزه‌های الهی استوار باشد، فتنه‌ها، آشوب‌ها و اختلافات در آن به اوج خود می‌رسد و مردم در ناامیدی از سامان یافتن زندگی می‌باشند، جنگ‌های خونینی به راه می‌افتد و انسان‌های بی‌شماری را به کام مرگ سوق می‌دهد که این حقیقت در روایات فراوانی از پیشوایان معصوم (ع) انعکاس یافته است. در آستانه ظهور، جنگ‌های خونین فراوانی رخ خواهد داد که بسیاری از مردم، کشته خواهند شد. از این کشتار، به مرگ سرخ یاد شده است. حضرت علی (ع) در این‌باره فرمود: "در آستانه قیام قائم، مرگ سرخ، مرگ سفید و ملخ‌هایی به هنگام و ملخ‌هایی نابه هنگام سرخ، همچون خون خواهد بود؛ اما مرگ سرخ [کشته شدن با] شمشیر است و مرگ سفید به وسیله طاعون است"[۱۲]؛ اگر چه در برخی روایات مربوط به این جنگ‌های فراوان و کشتارهای بزرگ، تردیدهایی شده است؛ اما بدون شک عوامل یاد شده، چنین وضعیتی را به طور طبیعی رقم خواهد زد؛ به‌ویژه آنکه دیده می‌شود سازمان‌های حقوق بشر به جای حمایت از صلح جهانی و ستم دیدگان، در جهت منافع مستکبران بیانیه‌هایی صادر می‌کنند!!»[۱۳].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین رضوی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رسول رضوی، در کتاب «امام مهدی» در این‌باره گفته است:
«در این دوره، به علت بی‌کفایتی خلفا و غرق بودن آنان در عیاشی و زن‌بارگی و شب‌نشینی‌های آنچنانی و ولخرجی‌های بی‌حد و حصر، رفاه‌زدگی و دنیازدگی، جامعه، عملا، به دو قشر و دو قطب بزرگ غنی و فقیر، تقسیم شده بود و شکاف و فاصله طبقاتی میان خلفا و کارگزاران آنان با توده مردم، به اوج خود رسیده بود. همان‌گونه که می‌دانیم، هدف پیامبران و ائمه (ع) از حضور در جامعه، هدایت آن‌جامعه به سوی حق و کمال است و این امر، زمانی تحقق می‌یابد که بستر مناسبی فراهم گردد، لکن همان‌گونه که ذکر شد، در دوره دوم حکومت عباسیان، دنیازدگی و رفاه‌طلبی، سراسر جامعه را فراگرفته بود و ثروت‌مندان بی‌توجه به دیگر اقشار، در رفاه غوطه‌ور شده بودند و اقشار پایین دست نیز خود را در بی‌خیالی و بی‌تحرکی فروبرده بودند و نه تنها فرصتی برای عرضه اوامر الهی پیش نمی‌آمد بلکه فشارهای فوق العاده‌ای از سوی خلفای عباسی بر امامان و یاران ایشان وارد می‌شد. این وضع، می‌رساند که بستر مناسب برای بهره‌گیری از هدایت امامان، به اندازه لازم و حداقل هم وجود نداشت. به همین دلیل، حکمت الهی، اقتضا می‌کرد که امام مهدی (ع) غیبت کند تا زمانی که آمادگی لازم و بستر مناسب برای هدایت در جامعه انسانی به وجود آید»[۱۴].
|
پرسش‌های وابسته
- وضعیت حاکم بر جامعه در عصر نزدیک به ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت دینی مردم در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- اخلاق در دوران پیش از ظهور چه وضعیتی دارد؟ (پرسش)
- وضعیت اقتصادی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت جهان پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت فکری جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی شام در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی ایران در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی عراق در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی حجاز در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت سیاسی فلسطین در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- وضعیت طبیعت جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ " لَا تَذْهَبُ الدُّنْيَا حَتَّى يَقُومَ بِأَمْرِ أُمَّتِي رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ يَمْلَأُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْر"؛ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۲، ص۶۶، ح۲۹۳؛ و نیز نک: ابی داود، سنن، ح۴۲۸۲.
- ↑ "لَتُمْلَأَن الْأَرْضُ ظُلْماً وَ جَوْراً حَتی لَا یَقُولَ أَحَدٌ اللهُ إِلا مُسْتَخْفِیاً ثُم یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ صَالِحِینَ یَمْلَئُونَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"؛طوسی، الامالی، ص ۳۸۲؛ نیز نک: عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۷.
- ↑ ابراهیم بن محمد جوینی، فرائد السمطین، ج۲، ح۴۰۳.
- ↑ "َ وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِذَا صَارَتِ الدُّنْيَا هَرْجاً وَ مَرْجاً وَ تَظَاهَرَتِ الْفِتَنُ وَ تَقَطَّعَتِ السُّبُلُ وَ أَغَارَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ فَلَا كَبِيرٌ يَرْحَمُ صَغِيراً وَ لَا صَغِيرٌ يُوَقِّرُ كَبِيراً فَيَبْعَثُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ذَلِكِ مَهْدِيَّنَا التَّاسِعَ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْن"؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۰۷.
- ↑ " لَا يَكُونُ ذَلِكَ الْأَمْرُ حَتَّى يَتْفُلَ بَعْضُكُمْ فِي وُجُوهِ بَعْضٍ وَ حَتَّى يَلْعَنَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً وَ حَتَّى يُسَمِّيَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً كَذَّابِين"؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۰۶، ح۱۰.
- ↑ " جُعِلْتُ فِدَاكَ قَدْ طَالَ هَذَا الْأَمْرُ عَلَيْنَا حَتَّى ضَاقَتْ قُلُوبُنَا وَ مِتْنَا كَمَداً"
- ↑ "إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ آيَسُ مَا يَكُونُ وَ أَشَدُّ غَمّاً "؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۱۸۱، ح۲۹.
- ↑ "وَ خُرُوجُهُ إِذَا خَرَجَ عِنْدَ الْإِيَاسِ وَ الْقُنُوطِ "؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۳۴، ح۲۲.
- ↑ "إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَا يَأْتِيكُمْ إِلَّا بَعْدَ إِيَاسٍ وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى تُمَيَّزُوا وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى تُمَحَّصُوا وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى يَشْقَى مَنْ يَشْقَى وَ يَسْعَدَ مَنْ يَسْعَدُ"؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۰، ح۳.
- ↑ "ذَکَرَ رَسولُ الله بلاءَ یُصیب هذه الاُمه حَتی لایجِد الرجلُ مَلْجَأُ یَلْجَأُ اِلیه مِنَ الظلمِ فَیَبْعَثُ اللهُ رَجُلا مِنْ عِتْرَتی مِنْ اَهلِ بَیتِی…"؛ عبدالرزاق بن همام صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۷۰.
- ↑ " قُدَّامَ الْقَائِمِ مَوْتَانُ مَوْتٌ أَحْمَرُ وَ مَوْتٌ أَبْيَضُ... الْمَوْتُ الْأَبْيَضُ الطَّاعُونُ"؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۵، ح۲۷.
- ↑ " بَيْنَ يَدَيِ الْقَائِمِ مَوْتٌ أَحْمَرُ وَ مَوْتٌ أَبْيَضُ وَ جَرَادٌ فِي حِينِهِ وَ جَرَادٌ فِي غَيْرِ حِينِهِ أَحْمَرُ كَأَلْوَانِ الدَّمِ فَأَمَّا الْمَوْتُ الْأَحْمَرُ فَالسَّيْفُ وَ أَمَّا الْمَوْتُ الْأَبْيَضُ فَالطَّاعُون"؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۳۸، ح۴۳۰.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص ۲۳ - ۲۸.
- ↑ رضوی، رسول، امام مهدی، ص ۷۰.