چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)

چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / کلیاتی از مهدویت / فرهنگ مهدویت
مدخل اصلی	آسیب‌شناسی مهدویت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آسیب‌های اندیشه مهدویت چیستند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد صابر جعفری

حجت الاسلام و المسلمین محمد صابر جعفری، در کتاب «اندیشه مهدویت و آسیب‌ها» در این‌باره گفته است:

«برخی گمان می‌کنند که تنها اعتقاد به اهل بیت (ع) و محبت امام زمان (ع) کافی است. اینان می‌پندارند که در قبال گناهشان عذابی نخواهد بود. این توهم که در قرآن و روایات مردود شمرده شده است، تمنی یا امید کاذب نام دارد. اینان چون اهل کتاب فکر می‌کنند همین که نام دین و مذهب را بر خود نهاده‌اند، اهل سعادتند و عذاب نخواهند شد: ﴿وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾.

در روایات نیز این گروه تکذیب شده‌اند: «"كَذَبَ الْمُتَمَنُّونَ"».

اسماعیل فرزند امام صادق (ع) گوید: از پدرم پرسیدم: «"يَا أَبَتَاهْ! مَا تَقُولُ فِي الْمُذْنِبِ مِنَّا وَ مِنْ غَيْرِنَا؟ فَقَالَ (ع):» ﴿لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلَا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ﴾«"».

در مورد گناهکاران ما و غیر ما چه می‌گویید؟ حضرت فرمود: فضیلت و برتری به آرزوهای شما و آرزوهای اهل کتاب نیست؛ هر کس عمل بدی انجام دهد، کیفر داده می‌شود.... «"قُلْتُ لَهُ: قَوْمٌ يَعْمَلُونَ بِالْمَعَاصِي وَ يَقُولُونَ نَرْجُو، فَلَا يَزَالُونَ كَذَلِكَ حَتَّى يَأْتِيَهُمُ الْمَوْتُ. فَقَالَ: هَؤُلَاءِ قَوْمٌ يَتَرَجَّحُونَ فِي الْأَمَانِيِّ، كَذَبُوا، لَيْسُوا بِرَاجِينَ، إِنَّ مَنْ رَجَا شَيْئاً طَلَبَهُ وَ مَنْ خَافَ مِنْ شَيْ‏ءٍ هَرَبَ مِنْهُ"».

امید و رجای واقعی چیز دیگری است. مفضل گوید: امام صادق (ع) فرمود: «"إِيَّاكَ وَ السَّفِلَةَ، فَإِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ (ع) مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ اشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَإِذَا رَأَيْتَ أُولَئِكَ فَأُولَئِكَ شِيعَةُ جَعْفَرٍ"».

متأسفانه برخی افراد در قالب سخن یا شعر و بدون توجه به جایگاه و ضوابط توسل و شفاعت اهل بیت (ع) ایجادکننده یا تقویت‌کننده این آسیب و طرز تفکرند.

• پیامدها:

1. عمل نکردن به وظایف فردی و اجتماعی (واجبات، محرمات و...).
2. انتظار منفی و عدم اقدام عملی و انجام وظیفه در قبال امام (ع).
3. توهم بی‌جا (رضایت از خویشتن و عملکرد خود).

• خاستگاه:

1. تفاوت نگذاشتن میان امید و رجای واقعی با خیال‌پردازی و آرزوگرایی و عدم شناخت جایگاه آن.
2. هوای نفس، به عنوان ریشه توجیهات: ﴿بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ﴾؛ انسان در معاد شک ندارد بلکه او می‌خواهد [آزاد باشد و بدون ترس از دادگاه قیامت] در تمام عمر گناه کند.
3. عدم شناخت خدایِ مهربان و حکیم که خداوند گرچه مهربان است، حکیم و عادل هم است.
4. دیدگاه احساسی و غیر منطقی نسبت به ائمه (ع) و عدم درک قهر و مهر که قبلاً اشاره شد.

• درمان:

1. تأمل و تدبر در آیات و روایات نظیر: ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾.
2. توجه به این نکته که: میزان و معیار اعمال، نیت خالص همراه با انجام وظایف فردی و اجتماعی است: ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * وَالْعَصْرِ * إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ * إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ﴾».

پاسخ‌های دیگر

۱. آقای کریمی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

محمد علی کریمی آقای محمد علی کریمی، در کتاب «آیا ظهور نزدیک است» در این‌باره گفته است: «از جمله آسیب‌های دیگر پرداختن به علائم ظهور، آرزو‌گرایی بدون عمل در باب انتظار است که سبب بروز آسیب‌هایی می‌شود که از آن جمله می‌توان به عمل نکردن به وظایف فردی و اجتماعی انتظار، دامن زدن به انتظار منفی و عدم اقدام عملی و انجام وظیفه در قبال امام (ع) و بروز توهم به جای رضایت از خویش و بدگمانی به دیگران اشاره کرد. خاستگاه چنین عواملی عدم تمایز میان امید واقعی با خیال‌پردازی و عدم شناخت جایگاه امید و انتظار، میدان‌دادن به هوای نفس و توجیه رفتار و اعمال خود و بی‌توجهی به احکام و شرایط و تکالیف، عدم شناخت خدای مهربان و حکیم و گرفتار آمدن در فضای احساسی و غیرمنطقی عدم درک قهر و مهر امام است. با این اوصاف متوجه کردن افراد منتظر به تأمل و تدبّر در آیات و روایتی که سلامت اعمال و رفتار را تنظیم کرده و معیارهای عمل صالح را مشخص می‌نمایند، مانند سوره عصر؛ برای مبارزه با این آسیب ضروری است. ریشه اصلی این عامل عدم درک جایگاه امام و امامت و خودمحوری و خودخواهی است. یکی از ویژگی‌های ممتاز سلمان این بوده است که خواسته امام را بر خواسته خویش مقدم می‌ساخت. همین ویژگی بوده است که امام صادق (ع) در جواب منصور بُزُرج که از ایشان علت اینکه چرا از سلمان فارسی زیاد یاد می‌کنند، فرمودند: نگو سلمان فارسی، بلکه بگو سلمان محمّدی. می‌دانید چرا زیاد از او یاد می‌کنم؟ عرض کرد: نه، امام فرمودند: برای سه صفت؛ مقدم داشتن خواسته امیرالمؤمنین بر خواسته خویش، دوست داشتن فقرا و مقدم داشتن آنها بر ثروتمندان و دوست داشتن علم علما».

پرسش‌های مصداقی همطراز

1. چرا برداشت انحرافی از انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
2. چرا افراط و تفریط در تبین کشتارهای آغاز قیام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
3. چرا طرح مباحث غیر ضروری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
4. چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
5. چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
6. چرا عاشق‌نمایان دنیاطلب را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
7. چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
8. چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
9. چرا افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
10. چرا تطبیق نشانه‌های ظهور با وقایع را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
11. چرا تعیین وقت ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
12. چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
13. چرا فعالیت‌های غرب و مستشرقان را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
14. چرا خوگرفتن با شرایط موجود را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
15. چرا عافیت‌طلبی را به عنوان یکی از آسیب‌های مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
16. چرا منجی‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
17. چرا غلو در محبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
18. چرا باطن‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
19. چرا عدم درک صحیح از اضطرار به حجت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
20. چرا برداشت انحرافی از مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
21. اراده الهی و انسانی در مسئله انتظار به چه معناست؟ (پرسش)
22. چرا آمیختگی نشانه‌های ظهور با شرایط ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
23. چرا زمینه‌سازی از راه گسترش ظلم و فساد را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
24. آیا برای ظهور امام مهدی باید به افزودن ظلم و ستم کمک کرد؟ (پرسش)
25. چرا کوتاهی متولیان در ارائه معارف را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
26. آسیب‌های رفتاری مهدویت کدامند؟ (پرسش)
27. چرا ایجاد هرج و مرج و بروز اختلافات شدید را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
28. چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
29. چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
30. چرا بروز کسالت و سستی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
31. چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
32. چرا ارتباط موقت و گسسته با امام مهدی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
33. چرا عدم انسجام اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
34. چرا کم فروغ شدن عواطف انسانی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
35. چرا شیوع ناهنجاری‌های رفتاری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
36. چرا انگیزه‌های غیر انسانی در روابط اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
37. چرا آسیب‌های سیاسی در عصر انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
38. چرا ابهام در آثار روانی مهدویت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
39. چرا انتظار کشیدن بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
40. چرا بی‌تفاوتی منتظران در قبال زمینه‌سازی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
41. چرا ترس از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
42. چرا گریز از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
43. چرا ترک وظایف انتظار را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
44. چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
45. چرا عدم پیروی از فقها را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
46. چرا انتظار بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
47. چرا ترک وظایف منتظران را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)