چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
| چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / کلیاتی از مهدویت / فرهنگ مهدویت |
| مدخل اصلی | آسیب‌شناسی مهدویت |
چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آسیب‌های اندیشه مهدویت چیستند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ جامع اجمالی
تبعیت نکردن از ولایت فقیه آسیب مهدویت
یکی از آسیب‌هایی که به دلیل پرداختن به علائم ظهور ممکن است پیش آید و وحدت جامعۀ اسلامی را خدشه‌دار ساخته و زمینه را برای فعالیت دشمنان دین و مهدویت فراهم کند عدم پیروی از نواب عام امام زمان (ع) است که در روایات بر اطاعت از آنها تأکید شده است. به عبارت دیگر عدم پیروی از فقها و دانشمندان و فهم غلط نسبت به جایگاه ولی فقیه از آسیب‌های دوران غیبت است که باعث می‌شود در اطاعت‌پذیری مردم از ولی‌فقیه اثر منفی بگذارد[۱].
براساس مبانی ولایت فقیه شأنی که امام معصوم (ع) در فضای جامعه دارد؛ ولی فقیه هم دارای آن است. البته نه اینکه هر شأنی که امام معصوم (ع) به لحاظ فردی دارد، ولی‌فقیه هم دارد. امام، دارای مقام عصمت است؛ اما ولی‌فقیه معصوم نیست؛ بنابراین اگر ولی فقیه برای ادارۀ جامعه دستوری بدهد یا حکمی بکند، باید مردم نسبت به ولایت فقیه اطاعت‌پذیرتر از کنیز به صاحبش باشند[۲]. اگر به تعبیر قرآن، تجلّی محبت خدا در اطاعت از رسول است. تجلّی محبت امام زمان (ع) نیز در اطاعت از ولی‌فقیه است[۳].
مهمترین نقش عالمان در زمان غیبت
مهمترین نقش عالمان و حاکمان آن است که با حضور جدی در فضای علم‌آموزی، سبب تقویت میل به پرسش‌گری از دانشمندان شوند چراکه این امر تضمین کنندۀ افزایش بصیرت دینی دربارۀ انتظار و رسالت تاریخی جامعۀ منتظر خواهد بود. حال آنکه ممکن است پرداختن به علائم ظهور و تأکید بیش از حد بر آنها سبب ناامیدی مردم و روی‌گرداندن آنها از فقها و دانشمندان شود ـ چرا که با عدم تحقق هر یک از نشانه‌ها، امید، باور و ایمان مردم دچار تزلزل می‌شود ـ که این آسیبِ روی‌گرداندن از فقها و دانشمندان خود، زمینه‌ساز بروز مسائل و مشکلات بی‌شمار دیگری خواهد شد، چراکه مردم جامعۀ منتظر با عدم مراجعه به فقها نمی‌توانند رفتارهای خود را با هنجارهای دینی مطابق سازند و نمی‌توانند هم‌نوا با دین شوند. اصولاً در این وضعیت، مردمان از هنجارهای دین اطلاعات لازم و کافی را ندارند تا رفتارهای خود را با آن هم‌نوا سازند و از این خطرناک‌تر وقتی است که همین مردم به جای مراجعه به اهل تخصص و دانشمندان، به کسانی که صلاحیت لازم را ندارند، روی آورند و همین امر باعث پیدایش هرج و مرج شده، دین آنها به مخاطره می‌افتد[۴].
روایات معصومین لزوم تقلید از فقها و مرجعیت علمی و دینی آنان را بیان کرده و آنان را حاکم و حجت مردم قرار داده است[۵]: امام صادق (ع) فرمودند: «از میان فقیهان، فقیهی که نفس و دین خود را ـ نه دنیایش را ـ نگاهدار باشد (پرهیزگار)، با هوی و هوس‌هایش مخالفت نماید و فرمان مولایش را اطاعت کند، باید مردم از او تقلید کنند و دارای چنین صفات والایی نباشد مگر برخی از فقهای شیعه، نه همه آنان»[۶][۷]
پیامد، خاستگاه و راه درمان تبعیت نکردن از ولی فقیه
در یک طبقه بندی اجمالی می‌‌توان به خلاصه ای از پیامدها، خاستگاه و راه‌های درمان این آسیب پرداخت:
- پیامدهای عدم تبعیت از ولی فقیه عبارت است از: گمراهی و ضلالت؛ پراکندگی افراد و عدم وحدت در سایه رهبری واحد و شکست‌پذیربودن در مقابل دشمن وعدم مقاومت.
- خاستگاه و دلیل عدم پیروی از ولی فقیه هم می‌‌تواند موارد زیر باشد: عدم بصیرت کافی در دین؛ توجه نکردن به دلایل عقلی و نقلی؛ توهم پیروی مستقیم و بی‌واسطه از امام عصر (ع)؛ توقع نیابت خاصه در عصر غیبت کبرا؛ هوی و هوس و اغراض سیاسی و شیطنت‌های استکبار.
- راه درمان این آسیب هم عبارت است از:
- تبیین عقلی و نقلی ضرورت رویکرد به نواب عام: در توقیع محمد بن عثمان عمری خطاب به اسحاق بن یعقوب از امام زمان (ع) چنین آمده است: «در حوادث و پیشامدها به راویان احادیث ما (فقها) مراجعه کنید؛ چرا که آنان حجت من بر شما و من حجت خدا بر شمایم»[۸]
- بصیرت دینی و سیاسی.
- هماهنگی و وحدت رویه بین اندیشمندان و علما در حمایت از فقیهی که عهده‌دار امور گشته است.
- تلاش برای حل مشکلات دینی، فکری، سیاسی و اجتماعی جامعه با همفکری اندیشمندان و علما[۹].
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین جعفری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد صابر جعفری، در کتاب «اندیشه مهدویت و آسیب‌ها» در این‌باره گفته است:
«یکی‌دیگر از آسیب‌هایی که وحدت جامعه اسلامی را خدشه‌دار ساخته و زمینه را برای فعالیت دشمنان دین و مهدویت (به صورت‌های مختلف مانند دشمنی روشن و بی‌واسطه، فرقه‌سازی، مدعیان و...) فراهم می‌آورد، عدم پیروی از نواب عام امام عصر (ع) است با آن که اطاعت از این بزرگواران، در عقل و نقل تأکید شده است.
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین میرتبار؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد میرتبار، در کتاب «آسیب‌شناسی جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:
«از آسیب‌های مهم در جامعه منتظر، فهم غلط نسبت به جایگاه ولی فقیه است و این باعث می‌شود در اطاعت‌پذیری مردم از ولی‌فقیه در عصر غیبت اثر منفی بگذارد. براساس مبانی ولایت فقیه و نظر امام راحل و برخی از فقهای معاصر - که حق هم همین است - شأنی که امام معصوم (ع) در فضای مجتمع دارد؛ ولی فقیه هم دارد. البته نه اینکه هر شأنی که امام معصوم (ع) به لحاظ فردی دارد، ولی‌فقیه هم دارد. امام، دارای مقام عصمت است؛ اما ولی‌فقیه معصوم نیست. بر امام معصوم، ملائکه در شب‌های قدر نازل می‌شوند؛ اما بر ولی‌فقیه نازل نمی‌شوند. محل گفت و گوی ما این گونه مقام‌ها و شؤون شخصی نیست؛ بلکه محل گفت و گو این است که در فضای جامعه و اداره مجتمع، هر شأنی که امام معصوم (ع) دارد، ولی‌فقیه هم دارد؛ بنابراین اگر ولی فقیه برای اداره جامعه دستوری بدهد یا حکمی بکند، باید مردم نسبت به ولایت فقیه اطاعت‌پذیرتر از کنیز به صاحبش باشند[۱۳]. اگر به تعبیر قرآن، تجلّی محبت خدا در اطاعت از رسول است. تجلّی محبت امام زمان (ع) نیز در اطاعت از ولی‌فقیه است. این اساس اعتقاد ماست، ولایتمداری یک شعار صرف نیست بلکه باید با آن زندگی کرد و این اساس یک مکتب است. و لذا اگر می‌گوئیم امام زمان (ع) را دوست داریم، تجلی‌اش در اطاعت از ولی‌فقیه است، زیرا رابطه امام و مأموم، بیش از رابطه پدر و فرزند است»[۱۴]. |
| ۳. آقای کریمی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
آقای محمد علی کریمی، در کتاب «آیا ظهور نزدیک است» در این‌باره گفته است:
«یکی دیگر از آسیب‌هایی که به دلیل پرداختن به علائم ظهور ممکن است پیش آید و وحدت جامعه اسلامی را خدشه‌دار ساخته و زمینه را برای فعالیت دشمنان دین و مهدویت فراهم کند عدم پیروی از نواب عام امام زمان است که در روایات بر اطاعت از آنها تأکید شده است. از دیگر آسیب‌های وارده در این زمینه عدم پیروی از فقها و دانشمندان است. روایات معصومین لزوم تقلید از فقها و مرجعیت علمی و دینی آنان را بیان کرده و آنان را حاکم و حجت مردم قرار داده است. توقیع مهم امام عصر (ع) درباره رجوع به علما و راویان حدیث اهل بیت (ع) هم، لزوم پیوند با فقها و دانشمندان را بیش از پیش تأکید می‌کند[۱۵]. مهمترین نقش عالمان و حاکمان آن است که با حضور جدی در فضای علم‌آموزی، سبب تقویت میل به پرسش‌گری از دانشمندان شوند چراکه این امر تضمین کننده افزایش بصیرت دینی درباره انتظار و رسالت تاریخی جامعه منتظر خواهد بود. حال آنکه ممکن است پرداختن به علائم ظهور و تأکید بیش از حد بر آنها سبب ناامیدی مردم و روی‌گرداندن آنها از فقها و دانشمندان شود - چرا که با عدم تحقق هر یک از نشانه‌ها امید، باور و ایمان مردم دچار تزلزل می‌شود - که این آسیب روی‌گرداندن از فقها و دانشمندان خود، زمینه‌ساز بروز مسائل و مشکلات بی‌شمار دیگری خواهد شد، چرا که مردم جامعه منتظر با عدم مراجعه به فقها نمی‌توانند رفتارهای خود را با هنجارهای دینی مطابق سازند و نمی‌توانند هم‌نوا با دین شوند. اصولاً در این وضعیت، مردمان از هنجارهای دین اطلاعات لازم و کافی را ندارند تا رفتارهای خود را با آن هم‌نوا سازند و از این خطرناک‌تر وقتی است که همین مردم به جای مراجعه به اهل تخصص و دانشمندان، به کسانی که صلاحیت لازم را ندارند، روی آورند و همین امر باعث پیدایش هرج و مرج شده، دین آنها به مخاطره می‌افتد»[۱۶].
|
پرسش‌های مصداقی همطراز
- چرا برداشت انحرافی از انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا افراط و تفریط در تبین کشتارهای آغاز قیام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا طرح مباحث غیر ضروری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عاشق‌نمایان دنیاطلب را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تطبیق نشانه‌های ظهور با وقایع را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعیین وقت ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا فعالیت‌های غرب و مستشرقان را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا خوگرفتن با شرایط موجود را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عافیت‌طلبی را به عنوان یکی از آسیب‌های مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا منجی‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا غلو در محبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا باطن‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم درک صحیح از اضطرار به حجت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا برداشت انحرافی از مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- اراده الهی و انسانی در مسئله انتظار به چه معناست؟ (پرسش)
- چرا آمیختگی نشانه‌های ظهور با شرایط ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا زمینه‌سازی از راه گسترش ظلم و فساد را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آیا برای ظهور امام مهدی باید به افزودن ظلم و ستم کمک کرد؟ (پرسش)
- چرا کوتاهی متولیان در ارائه معارف را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آسیب‌های رفتاری مهدویت کدامند؟ (پرسش)
- چرا ایجاد هرج و مرج و بروز اختلافات شدید را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا بروز کسالت و سستی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ارتباط موقت و گسسته با امام مهدی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم انسجام اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا کم فروغ شدن عواطف انسانی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا شیوع ناهنجاری‌های رفتاری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انگیزه‌های غیر انسانی در روابط اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا آسیب‌های سیاسی در عصر انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ابهام در آثار روانی مهدویت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انتظار کشیدن بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا بی‌تفاوتی منتظران در قبال زمینه‌سازی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ترس از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا گریز از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ترک وظایف انتظار را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم پیروی از فقها را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انتظار بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ترک وظایف منتظران را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ ر.ک: جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌هاا، ص ۸۱؛ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۴۳، کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیِّدِهَا»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۰۸.
- ↑ ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۱۴۳.
- ↑ ر.ک: کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ ر.ک: کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ «فَأَمَّا مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِینِهِ مُخَالِفاً عَلَی هَوَاهُ مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوهُ وَ ذَلِکَ لَا یَکُونُ إِلَّا بَعْضَ فُقَهَاءِ الشِّیعَةِ لَا کُلَّهُمْ»؛ وسائل الشیعة، ج ۲۷، باب ۱۰، ص ۱۳۱.
- ↑ ر.ک: جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌هاا، ص ۸۱.
- ↑ «أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ»؛ طوسی، الغیبة، فصل ۴، ص ۲۹۰.
- ↑ ر.ک: جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌هاا، ص ۸۱.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۲۷، باب ۱۰، ص ۱۳۱.
- ↑ طوسی، الغیبة، فصل ۴، ص ۲۹۰.
- ↑ جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها، ص ۸۱.
- ↑ «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَيِّدِهَا».
- ↑ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر ص ۱۴۳،
- ↑ امام زمان (ع) فرموده‌اند: «أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ»؛ امّا در رویدادهای زمانه، به راویان حدیث ما رجوع کنید. آنان، حجت من بر شمایند و من، حجّت خدا بر آنانم». کمال الدین، ج۲، ص۴۸۴، ح۱۰؛ الغیبه، شیخ طوسی، ص۲۹۱، ح۲۴۷؛ احتجاج، ج۲، ص۲۸۴؛ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۸۱، ح۱۰؛ وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۴۰، ح۳۳۴۲۴.
- ↑ کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۱۰۹-۱۱۱.