سعید بن زید عدوی در تاریخ اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث سعید بن زید عدوی است. سعید بن زید عدوی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سعید بن زید عدوی در قرآن - سعید بن زید عدوی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

سعید فرزند زید بن عمرو بن نفیل از قبیله خزاعه است. وی در مکه متولد شد. او مردی بلند قامت، سیه چرده و پر مو بود. وی مدتی در کوفه ساکن بود و سپس به مدینه برگشت. او همسر فاطمه، خواهر عمر بود؛ هم چنان که عمر همسر خواهر سعید یعنی عاتکه بود. سعید سی و شش فرزند داشت.

وی پیش از آنکه رسول خدا (ص) به خانه ارقم برود و دعوت آشکار خود را آغاز کند، مسلمان شد. او نشانه‌ای را که پدرش درباره پیامبر (ص) گفته بود، را در ایشان دید و به دور از چشم بستگانش، به پیامبر (ص) ایمان آورد. خود می‌گوید: "در ابتدای قبول اسلام، جز در خانه در بسته و یا در دره‌های دورافتاده نمی‌توانستیم نماز بخوانیم؛ زیرا مشرکان ما را اذیت می‌کردند". وقتی که او به مدینه هجرت کرد، به خانه رفاعة بن عبد المنذر برادر ابو لبابه وارد شد و رسول خدا (ص) میان او و طلحة بن عبید الله عقد برادری بست.

طلحه و سعید در جنگ بدر حضور نداشتند، ولی رسول خدا (ص) سهم آن دو را از غنایم پرداخت فرمود و مانند شرکت کنندگان در بدر بودند. سعید بن زید در جنگ‌های حد و خندق و دیگر جنگ‌ها نیز همراه پیامبر (ص) بود. او در جنگ یرموک نیز شرکت کرده است..

پدر سعید و دعای پیامبر (ص)

زید از جمله کسانی است که در جستجوی دین واقعی به شام، نزد علمای مسیحی و یهودی رفت و درباره دین و دیگر معارف، پرسش‌هایی از آنان کرد، اما دین آنها را نپذیرفت. مردی از مسیحیان به او گفت: "تو در جستجوی آیین ابراهیم هستی؟" زید گفت: "آیین ابراهیم چیست؟" مرد مسیحی گفت: "ابراهیم جز خدای یکتا را عبادت نمی‌کرد و با بت پرستان مبارزه می‌کرد و از گوشت جانورانی که آنان را برای بتان قربانی می‌کردند، نمی‌خورد". زید بن عمرو گفت: "آری! همین آیین را می‌شناسم و بر این دین هستم و از پرستش سنگ یا چوبی که به دست خود، آن را بتراشم بیزارم". عامر نقل می‌کند که زید می‌گفت: "من با آیین ملت خود (بت پرستی) مخالفم و از دین ابراهیم و اسماعیل پیروی می‌کنم که به سوی این کعبه نماز می‌گزاردند و منتظر ظهور پیامبری از فرزندان اسماعیل هستم که مبعوث خواهد شد و گمان نمی‌کنم من زمان او را درک کنم، ولی از هم اکنون به او مؤمن هستم و او را تصدیق می‌کنم و گواهی می‌دهم که پیامبر است. اگر عمر تو کفایت کرد و او را دیدی، از من به او سلام برسان". عامر می‌گوید: "چون پیامبر (ص) به نبوت مبعوث شد، مسلمان شدم و سخن زید بن عمرو را به آن حضرت گفتم و سلام او را ابلاغ کردم. پاسخ سلام او را داد و فرمود: " خدایش رحمت کناد. او را دامن کشان در بهشت دیدم". زید بن عمر و پنج سال پیش از نزول وحی بر پیامبر (ص) از دنیا رفت. پسرش، سعید بن زید جزو مسلمانان اولیه بود و ارادتی کامل به رسول خدا (ص) داشت. روزی سعید بن زید به محضر رسول خدا (ص) آمد و ضمن بیان ارادت پدرش نسبت به پیامبری که از نسل اسماعیل خواهد آمد و این که پدرش بر دین ابراهیم حنیف بوده است، درباره پدر خود از پیامبر (ص) سؤال کرد. رسول خدا (ص) فرمود: "خدا او را بیامرزد که به آیین ابراهیم (ع) درگذشت". مسلمانان پس از آن هر گاه از زید بن عمرو نام می‌بردند، برایش طلب مغفرت فرت و رحمت رحمت می‌کردند. زید بن عمرو را در پای کوه حرا دفن کرده‌اند"..

اسلام سعید

سعید همسر خواهر عمر، فاطمه بوده است. سعید و فاطمه قبل از عمر، مسلمان شده بودند و از ترس او اسلام‌شان را پنهان می‌کردند و خباب بن ارت، برای آموزش قرآن و معارف به خانه آنها می‌رفت. روزی عمر در حضور جمعی از اهل مکه، عصبانی شد و خواست که برود و پیامبر (ص) را بُکشد. پیامبر (ص) در این زمان، در خانه ارقم در منطقه صفا بود. عمر شتابان به آن سو حرکت می‌کرد. در مسیر، نعیم بن عبد الله او را دید و از او پرسید: کجا می‌روی؟ عمر گفت: "می‌روم که محمد را بکشم؛ زیرا قریش را پراکنده ساخته و دین آنها را سرزنش می‌کند و بت‌ها را قبول ندارد". نعیم به او گفت: "به خدا سوگند! اگر چنین کنی، فرزندان عبد مناف (بستگان پیامبر (ص)) لحظه‌ای به تو امان نخواهند داد. اگر راست می‌گویی، برو خانواده‌ات را نگهدار که مسلمان شده‌اند". عمر گفت: "کدام خانواده؟" نعیم گفت: "پسر عمویت سعید و خواهرت فاطمه، همسرش! اینها مدت‌هاست که مسلمان شده‌اند و تو خبر نداری!"

عمر با شنیدن این سخن، مسیر خود را به سوی منزل خواهرش تغییر داد. در این هنگام خباب بن ارت نزد آنها بود و به آنها قرآن می‌آموخت. آنها وقتی متوجه آمدن عمر شدند، آن جمع را بر هم زدند؛ خباب پنهان شد و فاطمه آیات قرآن را زیر چادر خود پنهان کرد. عمر که صدای خواندن قرآن خباب را شنیده بود، از آنها پرسید: این چه صدایی بود که از خانه شما می‌آمد؟ گفتند: چیزی نبود! عمر گفت: "اما من صدایی شنیدم و شنیده‌ام که شما به محمد ایمان آورده‌اید". در این موقع، عمر عصبانی شد و به سعید حمله برد و او را بر زمین افکند. فاطمه، خواهر عمر برای دفاع از همسرش از جا برخاست و به عمر حمله کرد. عمر ضربه‌ای بر سر او زد که سر شکست و خون از آن جاری شد. سعید و فاطمه، چون چنین دیدند، گفتند: آری! ما اسلام آورده‌ایم و به خدا و پیامبر خدا ایمان آورده‌ایم. هر کاری از دستت بر می‌آید، بکن که هرگز از ایمان‌مان دست بر نمی‌داریم..

سعید در زمان پیامبر (ص)

وقتی پیامبر (ص) از زمان بازگشت کاروان قریش از شام مطلع شد، یاران خود را برای حمله به آن فرا خواند. ده شب پیش از خروج خود از مدینه، سعید بن زید و طلحة بن عبید الله را برای کسب خبر و اطلاع رسانی، به مسیر کاروان در منطقه شام روانه کرد. آنها خود را به یکی از نقاط مسیر کاروان به نام نخبار، در منطقه ذی المروه، در ساحل دریا رساندند و به منزل کشد جهنی وارد شدند. کشد از آنها استقبال کرد. آنها تا هنگام عبور کاروان از آن محل، هم چنان مخفیانه در خانه او بودند. هنگام عبور کاروان، سعید و طلحه، به گونه‌ای که شناخته نشوند، به محلی مشرف بر کاروان قریش رفتند و وضعیت کاروان و کالاهای آن را بررسی کردند. کاروانیان قریش، نزد کشد آمدند و پرسیدند: آیا کسی از جاسوسان محمد را ندیده‌ای؟ کشد گفت: "پناه بر خدا! جاسوسان محمد در نخبار چه می‌کنند؟" چون کاروان از آنجا گذشت و به مسیر خود به طرف مکه ادامه داد، سعید و طلحه، صبحگاهان، بیرون رفتند. میزبان شان، کشد، آنان را تا منطقه ذی المروه بدرقه کرد. سعید و طلحه، زمانی که به مدینه رسیدند، پیامبر (ص) بالشکر قریش در بدر، مشغول نبرد بود. آن دو برای دادن گزارش مأموریت خود به سمت بدر حرکت کردند و در منطقه تربان به پیامبر (ص) رسیدند و آن حضرت را در جریان کاروان قریش قرار دادند.

همچنین در جنگ غابه یا ذی قرد که در سال ششم هجری اتفاق افتاد و در جریان آن عیینة بن حصن به همراهی چهل سوار بر گله پیامبر (ص) غارت برده بود، رسول خدا (ص) برای تعقیب او با عده‌ای از اصحاب، آماده شدند. پیش از رسیدن پیامبر (ص) به ذی قرد، مقداد بن عمرو، فرمانده سواران بود و بعد از آن، سعید بن زید فرماندهی سواران را به دستور پیامبر (ص) بر عهده گرفت. حسان، شاعر صحنه‌های تاریخ صدر اسلام، در شعری که در این باره سرود، فرماندهی سواران جنگ ذی قرد را به مقداد نسبت داد که مورد اعتراض سعید بن زید قرار گرفت. حان گفت: "برادر عزیز! من نظر خاصی نداشتم، فقط به خاطر این که در قافیه نمانم و شعر درست در بیاید، اسم مقداد را آوردم!" سعد بن زید از توضیح حسان قانع نشد و سوگند خورد که هرگز با او صحبت نکند. واقعیت امر هم همان است که سعید بن زید گفته است و فرمانده سواران، او بوده است. در این جنگ، مسعده، یکی از مهاجمان به دست ابوقتاده کشته شد، سعد بن زید جامه و سلاح او را برداشته بود. پیامبر (ص) به (سعید) فرمودند: "ابو قتاده، مسعده را کشته است؛ جامه و سلاح را به او تسلیم کن". این جنگ پنج روز به طول کشید..

سعید و خلیفه دوم

پس از این که عمر در شرف مرگ قرار گرفت، در حالی که به ابن عباس تکیه داده بود و عبد الله بن عمر و سعید بن زید هم حاضر بودند، گفت: "بدانید که من در مورد میراث کلاله سخنی نگفته‌ام و هیچ کس را هم پس از خودم به جانشینی نگماشته‌ام، و هر کس از اسیران عرب که تا هنگام مرگ من آزاد نشده است، آزاد است و فدیه‌اش را از بیت المال بپردازید". سعید بن زید [به عمر] گفت: "اگر در مورد مردی از مسلمانان، به خلافت اشاره می‌کردی، مردم تو را امین می‌دانند و می‌پذیرفتند". عمر گفت: "همه افرادم در این مورد حرصی ناپسند دارند و می‌خواهند خلیفه شوند".

سعید و سخنرانی عمر در مسجد: روزی ابن عباس به عبدالرحمن بن عوف گفت: "اگر عمر بمیرد، من با علی (ع) بیعت می‌کنم". پس ابن عباس و عبدالرحمن بن عوف و نیز عمر در آن سال به حج رفتند. در منی، عبدالرحمن به نزد عمر آمد و گفت: "ابن عباس درباره تو چنین می‌گوید". عمر گفت: "امشب با مردم در این باره سخن می‌گویم و افرادی که این گونه حرف‌ها رو می‌زنند. می‌ترسانم!" عبدالرحمن: "اما [اگر] در مراسم عمومی حج این مطالب را بگویی، غوغا می‌شود و اکثریت مردم، سخن ابن عباس را تأیید خواهند کرد. بگذار به مدینه برسی و در آنجا این سخنان را مطرح کن؛ زیرا در آنجا همفکران تو بیشترند و مشکلی پیش نمی‌آید". عمر گفت: "به خدا سوگند! در اولین فرصت که به مدینه رفتم، دراین باره سخن خواهم گفت".

عبدالرحمن می‌گوید: "وقتی به مدینه رسیدیم و روز جمعه فرا رسید، من زودتر از همیشه خودم را به مسجد رساندم که ببینم عمر چه خواهد گفت. وقتی به مسجد رسیدم، سعید بن زید را دیدم که زودتر از من آمده بود. نزدیک منبر پهلوی سعید نشستم. وقت اذان ظهر فرا رسید و عمر به مسجد آمد. به سعید بن زید گفتم: امروز عمر سخنانی خواهد گفت که تا کنون نگفته است. سعید خشمگین شد و گفت: " چه سخنانی می‌گوید که پیش از این نگفته است؟ " او (عمر) در ابتدا مطالب عادی و همیشگی و برخی احکام را مطرح کرد و آنگاه گفت: " شنیده‌ام یکی از شما (ابن عباس) گفته که اگر امیر مؤمنان (عمر) بمیرد، با فلانی (علی (ع)) بیعت می‌کنم؛ چون عمر را ابوبکر نصب کرده است. درست است که بیعت با ابوبکر ناگهانی بود، ولی خدا شر آن را از بین برد. قصه ما چنان بود که وقتی پیامبر خدا رحلت کرد، علی و دیگر کسانی که با او بودند، در خانه فاطمه مشغول کفن و دفن پیامبر شدند. از آن طرف انصار به فکر افتادند که رهبری از جانب خود برگزینند و مهاجران نیز نزد ابوبکر جمع شده بودند. من به ابوبکر گفتم بیا با برادران انصار خویش به توافق برسیم و رهبر انتخاب کنیم! پس با ابوبکر نزد انصار رفتیم. آنها در سقیفه بنی ساعده اجتماع کرده بودند. یکی از انصار شروع به صحبت کرد و متوجه شدیم که می‌خواهند ما را کنار بزنند. در این موقع ابوبکر دست من و دست ابو عبیدة بن جراح را گرفت و گفت: " با هر کدام که می‌خواهید بیعت کنید تا خلیفه شما باشد. یکی از انصار برخاست و گفت: " یک امیر از شما و یکی از ما. " من چون از اختلاف ترسیدم! دست پیش بردم و با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردم؛ مهاجران و انصار هم بیعت کردند و این گونه ابوبکر خلیفه شد". و در جای دیگری می‌گوید: کنت قد زورت مقالة أعجبتنی أرید أن أقدمها؛ مقاله‌ای از پیش تعیین شده آماده کرده بودم که در آنجا بیان کنم!

بخشش عمر به سعید: روزی عمر در روزگار خلافت خود هزار درهم برای سعید فرستاد. سعید از این کار عمر ناراحت شد. همسرش که خواهر عمر بود، گفت: "چرا اندوهگین شدی؟" سعید گفت: "از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: "ساده زیستان، پانصد سال زودتر از توانگران به بهشت می‌روند". عمر مگر می‌خواهد مرا در زیورهای دنیا حبس کند؟".

سعید و جنگ با ایرانیان در عراق: در آن هنگامی که عمر تصمیم حمله به ایرانیان در عراق گرفت، یکی از گزینه‌ها برای فرماندهی این جنگ بسیار مهم، سعید بن زید بود. عمر با اطرافیان خود مشورت کرد و همه پیشنهاد کردند که علی (ع) را فرمانده جنگ علیه ایران کند، اما علی (ع) نپذیرفت. بعد از آن، سعید بن زید را که داماد عمر بود، پیشنهاد کردند. عمر گفت: "این کار از او ساخته نیست". در نهایت، عمر سعد بن ابی وقاص را به فرماندهی این جنگ منصوب کرد.

سعید و فتح شهر حلب: یکی از جنگ‌هایی که سعید بن زید در آن حضور فعال داشت، جنگ با رومیان و فتح شهر حلب بود. در این جنگ که فرماندهی آن را أبو عبیده جراح بر عهده داشت، او به سعید بن زید مأموریت داد که با چهار هزار سوار تحت امرش در کمین دشمن بنشینند. در آن روز هوا وضعیتی نامناسب داشت و ظلمت و غباری تیره و ابری سیاه همه جا را پوشانده بود. ابو عبیده، فرماندهی سمت راست لشکر را به عمرو عاص و یزید بن ابوسفیانداد و ده هزار نیروی جنگی در اختیار آنان سپرد و سمت چپ لشکر را به معاذ بن جبل و یزید بن صامت الأنصاری داد و ده هزار نیرو نیز در اختیار آنان قرار داد و خود بر قلب دشمن حمله برد.

سیعد جانشین ابو عبیده: أبو عبیده جراح از طرف عمر حاکم دمشق بود. عمر طی نامه ای از او خواست که به بیت المقدس برود و با ساکنان آن بجنگد که اگر اسلام نیاوردند، جزیه بپردازند. أبو عبیده جراح، سعید بن زید را به جای خود بر دمشق نیابت داد و به قصد بیت المقدس حرکت کرد.

سعید و دفن عمر: عمر پس از حدود ده سال خلافت به دست ابولولو کشته شد. صهیب بر او نماز خواند و سیعد بن زید و عثمان او را به خاک سپردند..

سعید در زمان عثمان

عبدالله بن سعد، والی مصر در زمان عثمان، نامه‌ای نوشت و از عثمان خواست که اجازه دهد که آفریقا را فتح کند. عثمان در جواب او نوشت: مناسب نیست که بدان جانب بروی؛ زیرا از عمر شنیده‌ام که گفت: "تا زنده‌ام هیچ مسلمانی را به غزوه آفریقا نفرستم! "و چون عمر کراهت داشت که کسی را آنجا بفرستد، من نیز نمی‌خواهم که مسلمانان را به آن سرزمین ببری. عثمان با خود اندیشید حالا که عبدالله در فتح آن دیار از خود رغبت و آمادگی نشان داده است، چرا چنین نکند؟ صبح روز بعد عثمان، بزرگان صحابه هم چون علی (ع)، سعید بن زید، طلحه، زبیر و سعد بن ابی وقاص را به مسجد رسول خدا (ص) فرا خواند و در این باره با آنها مشورت کرد. اکثریت آنان صلاح را در آن دیدند که معترض آن ولایت نشود؛ به ویژه سعید بن زید در این مورد تاکید می‌کرد. وقتی عثمان حساسیت سعید بن زید را مشاهده کرد، از او پرسید: به چه علت جنگ با افریقا را به مصلحت نمی‌بینی؟ سعید گفت "به این علت که مردم بیچاره آفریقا با ما کاری ندارند، در خانه خود نشسته‌اند و خطری هم از جانب آنها ما را تهدید نمی‌کند و نیز پیام اسلام را دریافت کرده‌اند و اگر مایل بودند، خودشان به اسلام روی می‌آوردند و مانعی هم از طرف حاکمان‌شان وجود ندارد که آنها را تحت فشار بگذارد که روی به اسلام نیاوردند؛ لذا نیازی به حمله به آنها نیست.

هم چنین در زمان عثمان، مردم در ذی خشب اجتماع کردند و تصمیم به قتل عثمان گرفتند. آنها گفتند: اگر عثمان تسلیم خواست ما نشود، او را خواهند کشت. به دنبال تهدید مردم، عثمان به خانه علی (ع) رفت و گفت: "ای پسر عم! من از بستگان تو هستم و تو وضع و حال را می‌بینی که این قوم چه می‌کنند. آنها فردا اول وقت بر من هجوم خواهند آورد؛ تو میان مردم دارای قدر و منزلت هستی، آنها حرفت را می‌شنوند و اطاعت می‌کنند، اگر ممکن است با من بیا تا نزد آنها برویم و آنها را متقاعد سازیم که اقدامی بر علیه من انجام ندهند". علی (ع) فرمود: "من آنها را به چه صورت و با چه شرطی برگردانم؟ من چندین بار به تو تذکر دادم و پیشنهاد خودم را مطرح کردم، تو همیشه می‌پذیرفتی، اما عمل نمی‌کردی؛ زیرا مروان و ابن عامر و معاویه و عبد الله بن سعد در تو نفوذ دارند و در اراده تو دخالت می‌کنند". با این وصف، علی (ع)به همراه سی نفر معتمدین مهاجر و انصار از جمله سعید بن زید برای دعوت مردم به آرامش، نزد آنان رفت..

سعید و امام علی (ع)

در جریان جنگ جمل، علی (ع) طی سخنانی در جمع بزرگان مدینه فرمود: "کارشکنی متمردان، اصلاح نخواهد شد مگر با زور شمشیر، همان طور که در ابتدای اسلام، با متجاوزان جنگ می‌کردیم. ای مردم مدینه! خدا را یاری کنید تا امور اصلاح شود". مردم مدینه استقبال چندانی از امام علی (ع) برای شرکت در جنگ جمل نکردند. در این موقع، زیاد بن حنظله چون وضع را این گونه دید، برخاست و نزد آن حضرت رفت و گفت: "اگر آنها از باری تو خودداری کنند، ما به نصرت تو شتاب و فداکاری می‌کنیم. در این ماجرا جز شش تن از مجاهدین بدر، کسی برای یاری امام علی (ع) برنخاست. سعید بن زید، با تأسف، این واقعه را با جایگاه امام علی (ع)در تاریخ اسلام و نقش امام (ع) در یاری پیامبر (ص) چنین یاد می‌کند: "هرگز چهار تن از یاران پیامبر (ص) جمع نشدند، مگر این که علی (ع) یکی از آنها بود"..

سعید و ماجرای زمین کشاورزی

زنی به نام آروی، دختر اویس، که در کنار کشتزار سعید بن زید، زمین کشاورزی داشت، با او بر سر سنگ چین زمینش اختلاف پیدا کرد. اروی می‌گفت: سعید در زمین من پیش روی کرده است و او منکر حرف اروی بود. این زن همواره ادعای خود را نزد این و آن مطرح و موجبات رنجش سعید را فراهم می‌کرد. یک بار به مروان بن حکم شکایت برد و بار دیگر عمارة بن عمرو و عبدالله بن سلمه را واسطه قرار داد و بار دیگر به أبی محمد بن عمرو بن حزم پناه برد که با سعید بن زید گفتگو کنند و حقش را از او بگیرند. سعد بن زید در جواب همه آنها می‌گفت که من هیچ حقی از او غصب نکرده‌ام. آیا شما هم فکر می‌کنید که من به زمین این زن چشم دوخته‌ام، در حالی که خودم از پیامبر (ص) شنیدم که فرمود: "هر کس یک وجب از زمین مردم را غصب کند، خداوند روز قیامت آن زمین را از هفت طبقه زیرین برگردن او خواهد آویخت"

سعید بن زید، از دست این زن به تنگ آمده بود و او را نفرین کرد. او گفت: "خدایا! اگر این زن دروغگوست، او را نمیران تا زمانی که کور شود و او را در چاهی بینداز تا بمیرد". مدتی بعد، سیلی آمد و پرچین‌های قدیمی زمین‌های کشاورزی سعید و آن زن مشخص شد و معلوم شد که ادعای آن زن، بی اساس بوده است. سعید در پی مروان و دیگران فرستاد که بیایند و واقعیت را ببینند. آنها آمدند و دروغ آن زن ثابت شد. اروی نیز در اواخر عمر نابینا شد و زمانی که می‌خواست از خانه‌اش بیرون بیاید، در چاه خانه خود افتاد و مرد. داستان کور شدن این زن به قدری معروف شد که در بین جامعه آن روز مثل شد. مردم هنگام نفرین می‌گفتند: کور شوی، هم چنان که اروی کور شد..

سعید و نقل حدیث

سعید از پیامبر اکرم (ص) روایت می‌کند که فرمود: هر کس به جهت دفاع از اموال یا دین، یا دفاع از خود و خانواده‌اش بمیرد، شهید است. در روایتی دیگر، سعید، از پیامبر (ص) نقل می‌کند که فرمودند: "شهادت می‌دهم که علی (ع) اهل بهشت است"..

مرگ سعید

سعید بن زید در سال ۵۰ هجری قمری در محل عقیق درگذشت. او را به مدینه آوردند و در آنجا دفن کردند. زور جمعه خبر مرگ سعید بن زید به مدینه رسید. ابن عمر، خود را برای رفتن به نماز جمعه آماده می‌کرد که خبر فوت سعید را به او دادند. ابن عمر از رفتن به نماز جمعه منصرف شد و خود را به خانه سعید بن زید رساند. ابن عمر، سعید بن زید را حنوط کرد. به او گفتند: برایت مشک هم بیاوریم؟ گفت: "آری و هر بوی خوش دیگری و چه عطری بهتر از مشک است؟"..

منابع

• کاظمی، محمد ایوب، مقاله «سعید بن زید»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵