آیه نجوی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ویرایش غیرنهایی}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233)...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = آیات امامت امام علی | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[آیه نجوی در تفسیر و علوم قرآنی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
{{جعبه اطلاعات آیات نامدار | |||
| نام آیه = آیه نجوی | |||
| نام تصویر = آیه ۱۲ سوره مجادله.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| متن آیه = | |||
| معنی آیه = ای مؤمنان! چون می‌خواهید با پیامبر رازگویی کنید پیش از رازگویی‌تان صدقه‌ای بپردازید | |||
| شماره آیه = ۱۲ | |||
| نام سوره = مجادله | |||
| شماره جزء = ۲۸ | |||
| نام‌های دیگر = آیه مناجات | |||
| شأن نزول = بعد از اینکه ثروتمندان به مدت طولانی نزد پیامبر می‌نشستند، آیه نازل شد که با پرداخت صدقه وارد شوید، تنها کسی که بدان عمل کرد، امیرالمؤمنین{{ع}} بود. | |||
| مصداق آیه = | |||
| دلالت آیه = {{فهرست جعبه|دلالت بر جایگاه والای حضرت علی{{ع}}}} | |||
| نتایج آیه = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
واژه [[نجوا]] یازده بار در [[قرآن کریم]] به کار رفته که پنج مورد آن در [[سوره مجادله]] به چشم می‌خورد که یک مورد آن در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون می‌خواهید با پیامبر رازگویی کنید پیش از رازگویی‌تان صدقه‌ای بپردازید، این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است ولی اگر (چیزی) نیابید بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مجادله، آیه ۱۲.</ref> در رابطه با [[رسول خدا]] {{صل}} است. در این آیه از [[مؤمنان]] خواسته شده تا پیش از نجوای با [[رسول]] [[صدقه]] بدهند، لذا آن را "[[آیه نجوا]]" خوانده‌اند. | |||
به گزارش صاحب [[تفسیر کشف الاسرار]]، [[امام علی]] {{ع}} و [[عبدالله بن عمر]] نیز، این آیه را [[آیه مناجات]] نجوا خوانده‌اند<ref>کشف الاسرار.</ref>. نجوا از ریشه نَجَو/ نجا، اسمی است که در جایگاه مصدر قرار گرفته و در باب مفاعله ([[مناجات]]) به معنی [[سخن گفتن]] رازگونه یا آهسته با درگوشی با کسی سخن گفتن است که نفر سوم آن را نشنود. نیز مناجی و نجیّ به یک معناست و مانند نجوا برای مفرد و جمع، یکسان به کار می‌رود: {{عربی|"هو نجوى و هم نجوى"}}؛ {{عربی|"و قرّبناه نجياً؛ خلَصوا نجيّا"}}<ref>مفردات، ص۷۹۳.</ref>. | |||
==پانویس== | در [[سبب نزول]] این آیه گفته‌اند: برخی از [[ثروتمندان]] [[صحابه]]، نزد [[پیامبر]] رفته و در مجلس او، به مدت طولانی می‌نشستند و در نجوا / مناجات (یا سخن درگوشی گفتن) با آن [[حضرت]] [[افراط]] می‌نمودند و این کار باعث رنجش خاطر رسول خدا {{صل}} و [[ناراحتی]] [[مستمندان]] می‌شد؛ به این [[جهت]]، آیه مزبور نازل شد و [[دستور]] داد که پیش از نجوای با پیامبر باید به [[فقرا]] صدقه بدهند. ثروتمندان چون این‌گونه دیدند، دیگر به نجوای با پیامبر نمی‌آمدند؛ در نتیجه آیه بعد نازل شد و آنها را [[سرزنش]] نموده و [[حکم]] آیه پیشین را فسخ کرد و به همگان اجازه نجوا با رسول خدا {{صل}} را داد<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۲.</ref>. | ||
{{ | |||
به نظر [[طبرسی]]، [[آیه]] می‌گوید: ای [[مؤمنان]]، هرگاه سخنی سرّی با [[رسول]] داشتید، پیش از گفتن سخن سرّی، [[صدقه]] بدهید. قصد [[خداوند]] در این بیان، [[بزرگداشت]] [[مقام پیامبر]] و نیز واداشتن مؤمنان به دادن صدقه و کسب [[ثواب]] است. پس چون از [[نجوا]] [[نهی]] شدند مگر آنکه صدقه بدهند، خسّت به [[خرج]] داده و از نجوا کردن خودداری نمودند و هیچ کس جز [[علی بن ابی طالب]] با وی نجوا ننمود<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.</ref>. | |||
در اغلب [[تفاسیر]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] چنین گزارش کرده‌اند که اولین کسی که به این آیه عمل کرد، [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} بود که خود [[حضرت]] می‌فرماید: "در [[کتاب خدا]] آیه‌ای وجود دارد که پیش از من کسی به آن عمل ننموده و پس از من نیز کسی به آن عمل نخواهد کرد و آن، [[آیه مناجات]] است. من یک [[دینار]] داشتم و آن را به ده [[درهم]] تبدیل کردم و هرگاه می‌خواستم با [[رسول خدا]] نجوا کنم، یک درهم صدقه می‌دادم تا آنکه این [[حکم]] [[منسوخ]] گشت". آورده‌اند که [[عبدالله بن عمر]] میگفت: علی بن ابی طالب سه چیز داشت که اگر هریک از آنها را من داشتم از شتران سرخ‌موی نزد من محبوب‌تر بود: [[ازدواج]] با [[فاطمه]] {{س}}، دادن [[پرچم]] [[سپاه]] به او در [[روز]] [[جنگ خیبر]] و عمل کردن به [[آیه نجوا]]. | |||
گزارش کرده‌اند که رسول خدا {{صل}} به [[علی]] {{ع}} فرمود: ای علی، به نظر تو هر فردی پیش از نجوا چه مقدار صدقه دهد؟ یک دینار؟ علی گفت: ایشان [[توانایی]] پرداخت آن را ندارند؛ رسول خدا {{صل}} فرمود: نیم دینار؟ گفت: نمی‌توانند؛ پس فرمود: به نظر تو چه [[قدر]] بدهند؟ گفت: یک حبّه یا یک دانه جو؛ [[پیامبر]] فرمود: به [[راستی]] که تو مردی بسیار [[زاهد]] / کم‌بضاعت هستی! سپس علی {{ع}} فرمود: خداوند به خاطر من به این [[امت]] [[تخفیف]] داد. | |||
[[روایت]] شده است که [[دستور]] پرداخت صدقه پیش از نجوا با [[پیامبر خدا]]، ساعتی از [[روز]] یا ده شب بیشتر دوام نداشت و سپس با [[نزول آیه]] بعدی و [[دستور]] پرداخت [[زکات]]، [[نسخ]] شد<ref>جامع البیان، ج۲۸، ص۲۱؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۳۵۷؛ الدر المنثور، ج۶، ص۱۸۵؛ الکشاف، ج۲، ص۴۴۳؛ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.</ref>. {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}}، یعنی پرداخت این [[صدقه]] برای شما بهتر از [[بُخل]] و خسّت است و مایه [[پاکی]] درون شما و [[دوری از گناهان]] می‌گردد. {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}، یعنی اگر چیزی نداشتید که صدقه بدهید، [[خداوند]] آن را بر شما میبخشد، چون خداوند بی‌بضاعتی و [[نیت]] خیر و [[پاک]] شما را می‌داند و با [[مهربانی]] به شما وسعت می‌دهد<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.</ref>. | |||
[[علامه طباطبایی]] می‌گوید: عبارت {{متن قرآن|ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ}} برای تعلیل [[تشریع حکم]] است، مانند: {{متن قرآن|وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ}}<ref>«و اگر بدانید روزه داشتن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۱۸۴.</ref> به این معنا که می‌فرماید: این کار برای [[نفوس]] ایشان بهتر و برای قلوبشان پاک‌تر است. علت این بیان، آن است که [[ثروتمندان]] به علت کثرت [[مناجات]] با [[رسول خدا]] {{صل}}، اظهار نوعی [[تقرب]] و خصوصیت با [[حضرت]] می‌نمودند و در نتیجه باعث [[غم]] و [[اندوه]] [[فقرا]] و [[دل]] شکستن آنان می‌شدند؛ لذا به ایشان دستور داده شد تا پیش از نجوایشان به فقرا صدقه بدهند. خداوند با این دستور، زمینه [[ارتباط]] نفوس و [[برانگیختن]] [[رحمت]] و [[شفقت]] و [[دوستی]] و نزدیکی [[دل‌ها]] و از میان رفتن [[کینه]] و [[نفرت]] را فراهم آورد<ref>المیزان، ج۱۹، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوا (مقاله)|آیه نجوا]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه نجوا (مقاله)|آیه نجوا]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
{{امامت شناسی}} | {{امامت شناسی}} | ||
{{امام علی}} | {{فضائل امام علی}} | ||
[[رده:آیات نامدار]] | [[رده:آیات نامدار]] | ||
[[رده:فضائل امام علی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه نجوی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه نجوی در تفسیر و علوم قرآنی - پرسش مرتبط ندارد| آیه نجوی | |
|---|---|
 | |
| ترجمه آیه | |
| مشخصات آیه | |
| بخشی از | آیهٔ ۱۲ سورهٔ مجادله از جزء ۲۸ قرآن کریم |
| نام‌های دیگر | آیه مناجات |
| محتوای آیه | |
| شأن نزول آیه | بعد از اینکه ثروتمندان به مدت طولانی نزد پیامبر می‌نشستند، آیه نازل شد که با پرداخت صدقه وارد شوید، تنها کسی که بدان عمل کرد، امیرالمؤمنین(ع) بود. |
| دلالت آیه |
|
مقدمه
واژه نجوا یازده بار در قرآن کریم به کار رفته که پنج مورد آن در سوره مجادله به چشم می‌خورد که یک مورد آن در آیه 
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
[۱] در رابطه با رسول خدا (ص) است. در این آیه از مؤمنان خواسته شده تا پیش از نجوای با رسول صدقه بدهند، لذا آن را "آیه نجوا" خوانده‌اند.
به گزارش صاحب تفسیر کشف الاسرار، امام علی (ع) و عبدالله بن عمر نیز، این آیه را آیه مناجات نجوا خوانده‌اند[۲]. نجوا از ریشه نَجَو/ نجا، اسمی است که در جایگاه مصدر قرار گرفته و در باب مفاعله (مناجات) به معنی سخن گفتن رازگونه یا آهسته با درگوشی با کسی سخن گفتن است که نفر سوم آن را نشنود. نیز مناجی و نجیّ به یک معناست و مانند نجوا برای مفرد و جمع، یکسان به کار می‌رود: "هو نجوى و هم نجوى"؛ "و قرّبناه نجياً؛ خلَصوا نجيّا"[۳].
در سبب نزول این آیه گفته‌اند: برخی از ثروتمندان صحابه، نزد پیامبر رفته و در مجلس او، به مدت طولانی می‌نشستند و در نجوا / مناجات (یا سخن درگوشی گفتن) با آن حضرت افراط می‌نمودند و این کار باعث رنجش خاطر رسول خدا (ص) و ناراحتی مستمندان می‌شد؛ به این جهت، آیه مزبور نازل شد و دستور داد که پیش از نجوای با پیامبر باید به فقرا صدقه بدهند. ثروتمندان چون این‌گونه دیدند، دیگر به نجوای با پیامبر نمی‌آمدند؛ در نتیجه آیه بعد نازل شد و آنها را سرزنش نموده و حکم آیه پیشین را فسخ کرد و به همگان اجازه نجوا با رسول خدا (ص) را داد[۴].
به نظر طبرسی، آیه می‌گوید: ای مؤمنان، هرگاه سخنی سرّی با رسول داشتید، پیش از گفتن سخن سرّی، صدقه بدهید. قصد خداوند در این بیان، بزرگداشت مقام پیامبر و نیز واداشتن مؤمنان به دادن صدقه و کسب ثواب است. پس چون از نجوا نهی شدند مگر آنکه صدقه بدهند، خسّت به خرج داده و از نجوا کردن خودداری نمودند و هیچ کس جز علی بن ابی طالب با وی نجوا ننمود[۵].
در اغلب تفاسیر شیعه و اهل سنت چنین گزارش کرده‌اند که اولین کسی که به این آیه عمل کرد، امیر مؤمنان علی (ع) بود که خود حضرت می‌فرماید: "در کتاب خدا آیه‌ای وجود دارد که پیش از من کسی به آن عمل ننموده و پس از من نیز کسی به آن عمل نخواهد کرد و آن، آیه مناجات است. من یک دینار داشتم و آن را به ده درهم تبدیل کردم و هرگاه می‌خواستم با رسول خدا نجوا کنم، یک درهم صدقه می‌دادم تا آنکه این حکم منسوخ گشت". آورده‌اند که عبدالله بن عمر میگفت: علی بن ابی طالب سه چیز داشت که اگر هریک از آنها را من داشتم از شتران سرخ‌موی نزد من محبوب‌تر بود: ازدواج با فاطمه (س)، دادن پرچم سپاه به او در روز جنگ خیبر و عمل کردن به آیه نجوا.
گزارش کرده‌اند که رسول خدا (ص) به علی (ع) فرمود: ای علی، به نظر تو هر فردی پیش از نجوا چه مقدار صدقه دهد؟ یک دینار؟ علی گفت: ایشان توانایی پرداخت آن را ندارند؛ رسول خدا (ص) فرمود: نیم دینار؟ گفت: نمی‌توانند؛ پس فرمود: به نظر تو چه قدر بدهند؟ گفت: یک حبّه یا یک دانه جو؛ پیامبر فرمود: به راستی که تو مردی بسیار زاهد / کم‌بضاعت هستی! سپس علی (ع) فرمود: خداوند به خاطر من به این امت تخفیف داد.
روایت شده است که دستور پرداخت صدقه پیش از نجوا با پیامبر خدا، ساعتی از روز یا ده شب بیشتر دوام نداشت و سپس با نزول آیه بعدی و دستور پرداخت زکات، نسخ شد[۶]. ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ، یعنی پرداخت این صدقه برای شما بهتر از بُخل و خسّت است و مایه پاکی درون شما و دوری از گناهان می‌گردد. فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ، یعنی اگر چیزی نداشتید که صدقه بدهید، خداوند آن را بر شما میبخشد، چون خداوند بی‌بضاعتی و نیت خیر و پاک شما را می‌داند و با مهربانی به شما وسعت می‌دهد[۷].
علامه طباطبایی می‌گوید: عبارت ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ برای تعلیل تشریع حکم است، مانند: وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ[۸] به این معنا که می‌فرماید: این کار برای نفوس ایشان بهتر و برای قلوبشان پاک‌تر است. علت این بیان، آن است که ثروتمندان به علت کثرت مناجات با رسول خدا (ص)، اظهار نوعی تقرب و خصوصیت با حضرت می‌نمودند و در نتیجه باعث غم و اندوه فقرا و دل شکستن آنان می‌شدند؛ لذا به ایشان دستور داده شد تا پیش از نجوایشان به فقرا صدقه بدهند. خداوند با این دستور، زمینه ارتباط نفوس و برانگیختن رحمت و شفقت و دوستی و نزدیکی دل‌ها و از میان رفتن کینه و نفرت را فراهم آورد[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! چون می‌خواهید با پیامبر رازگویی کنید پیش از رازگویی‌تان صدقه‌ای بپردازید، این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است ولی اگر (چیزی) نیابید بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مجادله، آیه ۱۲.
- ↑ کشف الاسرار.
- ↑ مفردات، ص۷۹۳.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۲.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ جامع البیان، ج۲۸، ص۲۱؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۳۵۷؛ الدر المنثور، ج۶، ص۱۸۵؛ الکشاف، ج۲، ص۴۴۳؛ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۳.
- ↑ «و اگر بدانید روزه داشتن برای شما بهتر است» سوره بقره، آیه ۱۸۴.
- ↑ المیزان، ج۱۹، ص۲۱۷.
- ↑ سرمدی، محمود، آیه نجوا، دانشنامه معاصر قرآن کریم