زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'باقی' به 'باقی')
جز (جایگزینی متن - 'موقعیت' به 'موقعیت')
خط ۱۲: خط ۱۲:
*در پی دگرگونی‌هایی که در [[جامعه بشری]] رخ می‌‌دهد [[انسان‌ها]] نیز تغییر و تحول می‌‌یابند. در [[زمان غیبت]] و پس از آن، در [[زمان ظهور]] و [[رجعت]]، [[مردم]] دارای ویژگی‌های مختلف [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و مذهبی می‌‌شوند که [[جامعه]] زنان از آن جمله است. برخی از تغییرات و ویژگی‌ها در این دوره‌های خاص در [[روایات]] بیان شده است. [[رسول خدا]]{{صل}} درباره زیاد شدن تعداد زن‌ها نسبت به مردها می‌‌فرماید: [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} نخواهد رسید مگر وقتی که زنان (به خاطر کثرت‌شان) هر پنجاه نفر، یک قیّم و [[سرپرست]] مرد داشته باشند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۵۱. </ref>. در روایتی دیگر [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: [[خداوند]] چنان [[مردم]] را مورد [[آزمایش]] قرار خواهند داد که تمامی [[دوستان]] از میان منافقین و [[گمراهان]] و فرزندان‌شان جدا شوند، و این به حدی خواهد بود که در مقابل هر پنجاه [[زن]] یک مرد خواهد بود که تقاضا می‌‌کنند به کنیزی او درآیند یا فقط جایی برای سکونت در اختیارشان بگذارد<ref>بحار الأنوار: ج ۵۲، ص ۲۲۵.</ref>. هم اکنون نیز آمارهای جهانی نیز از فزونی تعداد زن‌ها نسبت به مردان خبر می‌‌دهد و بی‌سرپرستی زنان ـ که قشری آسیب پذیرتر نیست به مردان هستند و [[توان]] خود اتکایی آنها از مردها کمتر است ـ یکی از معضلات اصلی [[جهان]] امروز است.  
*در پی دگرگونی‌هایی که در [[جامعه بشری]] رخ می‌‌دهد [[انسان‌ها]] نیز تغییر و تحول می‌‌یابند. در [[زمان غیبت]] و پس از آن، در [[زمان ظهور]] و [[رجعت]]، [[مردم]] دارای ویژگی‌های مختلف [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و مذهبی می‌‌شوند که [[جامعه]] زنان از آن جمله است. برخی از تغییرات و ویژگی‌ها در این دوره‌های خاص در [[روایات]] بیان شده است. [[رسول خدا]]{{صل}} درباره زیاد شدن تعداد زن‌ها نسبت به مردها می‌‌فرماید: [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} نخواهد رسید مگر وقتی که زنان (به خاطر کثرت‌شان) هر پنجاه نفر، یک قیّم و [[سرپرست]] مرد داشته باشند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۵۱. </ref>. در روایتی دیگر [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: [[خداوند]] چنان [[مردم]] را مورد [[آزمایش]] قرار خواهند داد که تمامی [[دوستان]] از میان منافقین و [[گمراهان]] و فرزندان‌شان جدا شوند، و این به حدی خواهد بود که در مقابل هر پنجاه [[زن]] یک مرد خواهد بود که تقاضا می‌‌کنند به کنیزی او درآیند یا فقط جایی برای سکونت در اختیارشان بگذارد<ref>بحار الأنوار: ج ۵۲، ص ۲۲۵.</ref>. هم اکنون نیز آمارهای جهانی نیز از فزونی تعداد زن‌ها نسبت به مردان خبر می‌‌دهد و بی‌سرپرستی زنان ـ که قشری آسیب پذیرتر نیست به مردان هستند و [[توان]] خود اتکایی آنها از مردها کمتر است ـ یکی از معضلات اصلی [[جهان]] امروز است.  
*[[رسول خدا]]{{صل}} در ضمن بیان [[فتنه‌ها]] فرمود: در [[زوراء]]<ref>ر.ک: زوراء.</ref> آشوبی به پا خواهد شد که مردان و زنان بسیاری کشته خواهند شد و [[اموال]] زیادی به [[غارت]] رفته و چه بسیار بی‌حرمتی‌ها خواهد شد. [[خداوند]] [[رحمت]] کند کسانی را که در آن روز به زنان بنی‌هاشمی [[پناه]] دهند زیرا آنان پردگیان منند... سپس [[فتنه]] به [[مدینه]] می‌‌رسد و مردان کشته می‌‌شوند و شکم زنان بنی‌هاشمی دریده می‌‌شود. هر کسی که این روز را [[درک]] کرد باید (از [[شر]] چنین فتنه‌ای) به قله‌ها و پستوها [[پناه]] ببرد (یعنی خودداری کند و خود را داخل آن [[فتنه‌ها]] ننماید) زیرا این [[آشوب]] نه ماه بیشتر به طول نمی‌انجامد، زیرا [[شعیب بن صالح]] [[قیام]] خواهد کرد و [[خداوند]] [[پیروزی]] و [[یاری]] خود را بدرقه راه او خواهد کرد و او با [[پرچم‌های سیاه]] [[زمین]] را سیراب می‌‌کند. (و از لوث [[کافران]] [[پاک]] می‌‌نماید)، تا اینکه او در میان [[رکن و مقام]] با [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ص ۱۳۷. </ref>. در روایتی آمده است که مردی از [[بنی‌هاشم]] به [[حکومت]] می‌‌رسد و بیشتر [[بنی‌امیه]] را می‌‌کشد. سپس شخصی از [[بنی‌امیه]] [[حکومت]] را باز می‌‌ستاند و به ازای هر نفر که از [[بنی‌امیه]] کشته شده، دو نفر از [[بنی‌هاشم]] را می‌‌کشد، تا آنجا که جز زنان بنی‌هاشمی کسی از آنان باقی نمی‌ماند؛ در این هنگام خواهد بود که [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[ظهور]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ص ۵۹.</ref>. درباره ویژگی‌های [[زنان آخرالزمان]] [[احادیث]] زیادی آمده است. این [[روایات]] گویای آن است که در [[جامعه جهانی]] نزدیک [[ظهور]] اکثراً زن‌ها دچار [[فتنه‌ها]] می‌‌شوند و در مقابل [[هجوم]] آفت‌ها رنگ می‌‌بازند. این خصوصیات شامل نوع و نحوه پوشش، چگونگی حضور آنها در اجتماع، [[رفتار]] آنها در [[خانواده]]، طریقه [[شوهرداری]] آنها و بسیاری از رفتارها که از نظر [[اسلام]] و [[هویت]] زنانگی زنان [[ناپسند]] است، می‌‌شود. در روایتی برخی ویژگی‌های [[زنان آخرالزمان]] را شوخ بودن و بی‌باکی آنها می‌‌داند. در [[حدیث]] دیگری آنان را "پوشیدگان برهنه"! توصیف می‌‌کند که گیسوان خود را چون کوهان شتر برآمده می‌‌بندند و ایشان را مورد نفرین قرار می‌‌دهد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.</ref>.
*[[رسول خدا]]{{صل}} در ضمن بیان [[فتنه‌ها]] فرمود: در [[زوراء]]<ref>ر.ک: زوراء.</ref> آشوبی به پا خواهد شد که مردان و زنان بسیاری کشته خواهند شد و [[اموال]] زیادی به [[غارت]] رفته و چه بسیار بی‌حرمتی‌ها خواهد شد. [[خداوند]] [[رحمت]] کند کسانی را که در آن روز به زنان بنی‌هاشمی [[پناه]] دهند زیرا آنان پردگیان منند... سپس [[فتنه]] به [[مدینه]] می‌‌رسد و مردان کشته می‌‌شوند و شکم زنان بنی‌هاشمی دریده می‌‌شود. هر کسی که این روز را [[درک]] کرد باید (از [[شر]] چنین فتنه‌ای) به قله‌ها و پستوها [[پناه]] ببرد (یعنی خودداری کند و خود را داخل آن [[فتنه‌ها]] ننماید) زیرا این [[آشوب]] نه ماه بیشتر به طول نمی‌انجامد، زیرا [[شعیب بن صالح]] [[قیام]] خواهد کرد و [[خداوند]] [[پیروزی]] و [[یاری]] خود را بدرقه راه او خواهد کرد و او با [[پرچم‌های سیاه]] [[زمین]] را سیراب می‌‌کند. (و از لوث [[کافران]] [[پاک]] می‌‌نماید)، تا اینکه او در میان [[رکن و مقام]] با [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[بیعت]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ص ۱۳۷. </ref>. در روایتی آمده است که مردی از [[بنی‌هاشم]] به [[حکومت]] می‌‌رسد و بیشتر [[بنی‌امیه]] را می‌‌کشد. سپس شخصی از [[بنی‌امیه]] [[حکومت]] را باز می‌‌ستاند و به ازای هر نفر که از [[بنی‌امیه]] کشته شده، دو نفر از [[بنی‌هاشم]] را می‌‌کشد، تا آنجا که جز زنان بنی‌هاشمی کسی از آنان باقی نمی‌ماند؛ در این هنگام خواهد بود که [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[ظهور]] خواهد نمود<ref>ملاحم: ص ۵۹.</ref>. درباره ویژگی‌های [[زنان آخرالزمان]] [[احادیث]] زیادی آمده است. این [[روایات]] گویای آن است که در [[جامعه جهانی]] نزدیک [[ظهور]] اکثراً زن‌ها دچار [[فتنه‌ها]] می‌‌شوند و در مقابل [[هجوم]] آفت‌ها رنگ می‌‌بازند. این خصوصیات شامل نوع و نحوه پوشش، چگونگی حضور آنها در اجتماع، [[رفتار]] آنها در [[خانواده]]، طریقه [[شوهرداری]] آنها و بسیاری از رفتارها که از نظر [[اسلام]] و [[هویت]] زنانگی زنان [[ناپسند]] است، می‌‌شود. در روایتی برخی ویژگی‌های [[زنان آخرالزمان]] را شوخ بودن و بی‌باکی آنها می‌‌داند. در [[حدیث]] دیگری آنان را "پوشیدگان برهنه"! توصیف می‌‌کند که گیسوان خود را چون کوهان شتر برآمده می‌‌بندند و ایشان را مورد نفرین قرار می‌‌دهد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.</ref>.
*شوخ بودن به خودی خود نمی‌تواند صفت ناپسندی باشد، اما واضح است که منظور این [[حدیث]] شوخی و گفتگوهای بی‌پرده و دور از عفاف با هم‌نوعان و نامحرمان می‌‌باشد و بی‌باکی و گستاخی برای زنان با توجه با خصوصیات تکرینی [[زن]]، امری [[پسندیده]] نیست. آری زمانی که شرایط طوری اقتضا کند که زنان [[استوار]] و شیردل در مقابل [[دشمن]] بایستند، به گونه‌ای دیگر خواهد بود. نمونه این امر را در احوال [[حضرت]] [[صدیقه]] صغری، [[زینب]] کبری{{ع}} می‌‌توان یافت. زمانی که ایشان وارد مجلس شوم [[یزید]] شدند، [[یزید]] از [[ابهت]] و مهابت ایشان در شگفت شد و از اطرافیان پرسید: کیست این [[زن]] که این گونه متکبرانه و با هیبت قدم بر‌می‌‌دارد؟! به او پاسخ دادند: او دختر [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} است. اما در [[حقیقت]] [[خداوند]] [[زن]] را برای آوردهای سخت نیافریده، بنابراین بی‌باکی را نصیب مردان نموده که باید در میادین [[جهاد]] پنجه در پنجه [[دشمن]] افکنند. در [[حدیثی]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ}}<ref>بحار الانوار: ج ۱۰۰، ص ۲۵۳.</ref> یعنی زنان چون برگ گل هستند و قهرمان و زورآور نیستند. از واژه گستاخی در این [[حدیث]] می‌توان فهمید که در [[آخرالزمان]] بی‌باکی و تهور زنان به مقتضای [[موقعیت]] نیست بلکه یکی از ویژگی‌های همیشگی زنان خواهد بود. واژه "کاسیات عاریات" به معنای پوشیدگان برهنه، نیز خبری معجزه‌گونه درباره روش پوشش [[زنان آخرالزمان]] دارد؛ زیرا در این زمان می‌‌بینیم که چگونه دست [[شیطان]] و [[استعمار]] از آستین بعضی از طراحان مد و [[لباس]] بیرون می‌‌آید و جامه‌هایی را برای زنان و حتی مردان، طراحی می‌‌کند که شاید بتوان گفت در جلب توجه و جذابیت کم از برهنگی ندارد! و این خود یکی از حربه‌های اصلی برای [[انحراف]] و [[انحطاط]] یک [[جامعه آرمانی]] سالم است. در [[حدیث]] دیگری دارد که زنان مانند [[قبله]] مردان خواهند شد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸. </ref>.  
*شوخ بودن به خودی خود نمی‌تواند صفت ناپسندی باشد، اما واضح است که منظور این [[حدیث]] شوخی و گفتگوهای بی‌پرده و دور از عفاف با هم‌نوعان و نامحرمان می‌‌باشد و بی‌باکی و گستاخی برای زنان با توجه با خصوصیات تکرینی [[زن]]، امری [[پسندیده]] نیست. آری زمانی که شرایط طوری اقتضا کند که زنان [[استوار]] و شیردل در مقابل [[دشمن]] بایستند، به گونه‌ای دیگر خواهد بود. نمونه این امر را در احوال [[حضرت]] [[صدیقه]] صغری، [[زینب]] کبری{{ع}} می‌‌توان یافت. زمانی که ایشان وارد مجلس شوم [[یزید]] شدند، [[یزید]] از [[ابهت]] و مهابت ایشان در شگفت شد و از اطرافیان پرسید: کیست این [[زن]] که این گونه متکبرانه و با هیبت قدم بر‌می‌‌دارد؟! به او پاسخ دادند: او دختر [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} است. اما در [[حقیقت]] [[خداوند]] [[زن]] را برای آوردهای سخت نیافریده، بنابراین بی‌باکی را نصیب مردان نموده که باید در میادین [[جهاد]] پنجه در پنجه [[دشمن]] افکنند. در [[حدیثی]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ}}<ref>بحار الانوار: ج ۱۰۰، ص ۲۵۳.</ref> یعنی زنان چون برگ گل هستند و قهرمان و زورآور نیستند. از واژه گستاخی در این [[حدیث]] می‌توان فهمید که در [[آخرالزمان]] بی‌باکی و تهور زنان به مقتضای موقعیت نیست بلکه یکی از ویژگی‌های همیشگی زنان خواهد بود. واژه "کاسیات عاریات" به معنای پوشیدگان برهنه، نیز خبری معجزه‌گونه درباره روش پوشش [[زنان آخرالزمان]] دارد؛ زیرا در این زمان می‌‌بینیم که چگونه دست [[شیطان]] و [[استعمار]] از آستین بعضی از طراحان مد و [[لباس]] بیرون می‌‌آید و جامه‌هایی را برای زنان و حتی مردان، طراحی می‌‌کند که شاید بتوان گفت در جلب توجه و جذابیت کم از برهنگی ندارد! و این خود یکی از حربه‌های اصلی برای [[انحراف]] و [[انحطاط]] یک [[جامعه آرمانی]] سالم است. در [[حدیث]] دیگری دارد که زنان مانند [[قبله]] مردان خواهند شد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸. </ref>.  
*[[نماز]] که [[بهترین]] حالت یک [[انسان]] [[مسلمان]] است و [[معراج]] او به سوی [[حق]] است، باید رو به [[قبله]] باشد، یعنی یک [[انسان]] در [[بهترین]] حالات رو به [[قبله]] می‌‌ایستد و هر جای [[دنیا]] که باشد برای توجه به معبود بدان سوی می‌‌گردد، [[قبله]] مرکز توجه [[انسان]] در [[خضوع]] و [[خشوع]] و [[عبادت]] است، [[قبله]] نقطه گردش [[مسلمانان]] یک [[دل]] است. اکنون با این توصیف شاید این [[حدیث]] بدین معنی باشد که در [[آخرالزمان]] زن‌ها تنها مورد مهم برای توجه مردان خواهند بود و تمام سعی مردها بر آن خواهد بود که به [[خواسته‌ها]] و تمنیات آنان روی کنند و [[بهترین]] زمان، زمانی خواهد بود که امیال و آرزوهای آنان [[نصب]] العین مردها باشد. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: زمانی که دیدید زن‌ها بر زین سوار شدند و کنیزان آوازه‌خوان فراوان گشتند و [[گواهی]] ناحق بسیار شد و [[مسلمانان]] در ظرف‌های طلا و نقره ـ مانند [[کافران]] [[مشرکان]] ـ بخورند و بیاشامند و هم‌جنس‌گرایی فزونی یابد، آن‌گاه [[زمین]] (دهان باز می‌‌کند و) ایشان را در خود فرو خواهد برد و [[مسخ]] شوند و از [[آسمان]] بر آنان سنگ باریدن خواهد گرفت؛ قسم به آن خدایی که مرا به [[حق]] فرو فرستاد! [[دنیا]] پایان نیاید مگر آن‌که این امر رخ دهد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.</ref>.  
*[[نماز]] که [[بهترین]] حالت یک [[انسان]] [[مسلمان]] است و [[معراج]] او به سوی [[حق]] است، باید رو به [[قبله]] باشد، یعنی یک [[انسان]] در [[بهترین]] حالات رو به [[قبله]] می‌‌ایستد و هر جای [[دنیا]] که باشد برای توجه به معبود بدان سوی می‌‌گردد، [[قبله]] مرکز توجه [[انسان]] در [[خضوع]] و [[خشوع]] و [[عبادت]] است، [[قبله]] نقطه گردش [[مسلمانان]] یک [[دل]] است. اکنون با این توصیف شاید این [[حدیث]] بدین معنی باشد که در [[آخرالزمان]] زن‌ها تنها مورد مهم برای توجه مردان خواهند بود و تمام سعی مردها بر آن خواهد بود که به [[خواسته‌ها]] و تمنیات آنان روی کنند و [[بهترین]] زمان، زمانی خواهد بود که امیال و آرزوهای آنان [[نصب]] العین مردها باشد. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: زمانی که دیدید زن‌ها بر زین سوار شدند و کنیزان آوازه‌خوان فراوان گشتند و [[گواهی]] ناحق بسیار شد و [[مسلمانان]] در ظرف‌های طلا و نقره ـ مانند [[کافران]] [[مشرکان]] ـ بخورند و بیاشامند و هم‌جنس‌گرایی فزونی یابد، آن‌گاه [[زمین]] (دهان باز می‌‌کند و) ایشان را در خود فرو خواهد برد و [[مسخ]] شوند و از [[آسمان]] بر آنان سنگ باریدن خواهد گرفت؛ قسم به آن خدایی که مرا به [[حق]] فرو فرستاد! [[دنیا]] پایان نیاید مگر آن‌که این امر رخ دهد<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.</ref>.  
*[[امام صادق]]{{ع}} در [[حدیثی]] درباره [[نشانه‌های آخرالزمان]] فرمود: گروهی از زنان در [[آخرالزمان]] خواهند بود که اهل [[فسق]] و فجورند، هم‌جنس‌گرایی می‌‌کنند و مردان را به آن [[تشویق]] می‌‌کنند و از راه منافی [[عفت]] کسب روزی می‌‌نمایند، خود را به شکل مردان در می‌‌آورند، شوهران را تحت فشار قرار می‌‌دهند تا خواسته‌های خود را برآورده سازند و به [[هوای نفس]] خود عمل می‌‌نمایند و خود را برای استفاده [[کفار]] عرضه می‌کنند. شوهرانشان علی‌رغم اینکه می‌‌دانند آنها چه اعمالی را مرتکب می‌‌شوند، اما [[سکوت]] می‌‌کنند و [[راضی]] می‌‌شوند و از درآمد آنان [[مصرف]] می‌‌کنند و از [[اعمال]] ناشایست آنان نیز [[حمایت]] می‌‌کنند! زنان در رأس [[حکومت]] قرار می‌‌گیرند و به [[تجارت]] برمی‌خیزند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۰۲. </ref>.  
*[[امام صادق]]{{ع}} در [[حدیثی]] درباره [[نشانه‌های آخرالزمان]] فرمود: گروهی از زنان در [[آخرالزمان]] خواهند بود که اهل [[فسق]] و فجورند، هم‌جنس‌گرایی می‌‌کنند و مردان را به آن [[تشویق]] می‌‌کنند و از راه منافی [[عفت]] کسب روزی می‌‌نمایند، خود را به شکل مردان در می‌‌آورند، شوهران را تحت فشار قرار می‌‌دهند تا خواسته‌های خود را برآورده سازند و به [[هوای نفس]] خود عمل می‌‌نمایند و خود را برای استفاده [[کفار]] عرضه می‌کنند. شوهرانشان علی‌رغم اینکه می‌‌دانند آنها چه اعمالی را مرتکب می‌‌شوند، اما [[سکوت]] می‌‌کنند و [[راضی]] می‌‌شوند و از درآمد آنان [[مصرف]] می‌‌کنند و از [[اعمال]] ناشایست آنان نیز [[حمایت]] می‌‌کنند! زنان در رأس [[حکومت]] قرار می‌‌گیرند و به [[تجارت]] برمی‌خیزند<ref>سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۰۲. </ref>.  

نسخهٔ ‏۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۴۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل زنان (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۵۱.
  2. بحار الأنوار: ج ۵۲، ص ۲۲۵.
  3. ر.ک: زوراء.
  4. ملاحم: ص ۱۳۷.
  5. ملاحم: ص ۵۹.
  6. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.
  7. بحار الانوار: ج ۱۰۰، ص ۲۵۳.
  8. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.
  9. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۲۹۸.
  10. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۰۲.
  11. من لا یحضره الفقیه: ج ۳، ص ۲۴۷.
  12. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۱۵۲ و ۱۵۳.
  13. ر.ک: رجعت.
  14. رشید هجری یکی از یاران با وفای امیرالمؤمنین(ع) است که با تنی چند از یارانش به دست معاویه در سوریه به جرم شیعه بودن کشته شدند.
  15. حبابه والبیّه از اصحاب امام حسن(ع) تا امام رضا(ع) بود، او دوبار به معجزه امام سجاد(ع) و امام رضا(ع) جوان شد و دویست و چهل سال زندگی نمود. امام رضا(ع) او را در پیراهن شخصی خود دفن نمود. او سنگی داشت که همه امامانی که مشاهده کرده بود بر آن نشان معجزه زده بودند. تنقیح المقال: ج ۲۳، ص ۷۵.
  16. سمیه اولین زنی بود که در اسلام به دست مشرکین مکه به شهادت رسید و یاسر نیز پدر عمار بود که او نیز در زیر شکنجه مشرکین شهید شد. او هفتمین نفری بود که اسلام آورد.
  17. سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص ۳۸۱ و دلائل الامامة: ص ۳۱۴ و موعودنامه: ص ۳۸۵ به نقل از خصایص فاطمیّه و منتخب البصائر.
  18. «هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۱۴۸.
  19. موعود نامه: ص ۲۸۴.
  20. موعود نامه: ص ۳۸۵.
  21. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۳۳.