شرح صدر در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
جز (جایگزینی متن - 'عمومیت' به 'عمومیت') |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
“سعه صدر” در [[پذیرش حق]] به رغم [[کراهت]] ابتدایی، [[تحمل]] محنت‌ها و ناکامی‌ها، کنار آمدن با [[مشکلات]]، قبول سختی‌های توان‌فرسا که ایفای [[وظایف]] مهم بر [[انسان]] [[تحمیل]] می‌کند؛ [[از خودگذشتگی]] و...، بزرگ‌ترین [[سرمایه]] [[مؤمن]] برای ایفای مسئولیت‌های سنگین و تأمین [[حیات طیب]] [[انسانی]] در [[جهان]] سرشار از [[ناملایمات]] است. این ویژگی اگرچه همچون سایر صفات و کیفیات [[نفسانی]] [[قائم]] به فرد است، اما هم محصول [[نظام]] [[تربیت دینی]] و فضاسازی [[فرهنگی]] [[اجتماعی]] است، هم در صورت | “سعه صدر” در [[پذیرش حق]] به رغم [[کراهت]] ابتدایی، [[تحمل]] محنت‌ها و ناکامی‌ها، کنار آمدن با [[مشکلات]]، قبول سختی‌های توان‌فرسا که ایفای [[وظایف]] مهم بر [[انسان]] [[تحمیل]] می‌کند؛ [[از خودگذشتگی]] و...، بزرگ‌ترین [[سرمایه]] [[مؤمن]] برای ایفای مسئولیت‌های سنگین و تأمین [[حیات طیب]] [[انسانی]] در [[جهان]] سرشار از [[ناملایمات]] است. این ویژگی اگرچه همچون سایر صفات و کیفیات [[نفسانی]] [[قائم]] به فرد است، اما هم محصول [[نظام]] [[تربیت دینی]] و فضاسازی [[فرهنگی]] [[اجتماعی]] است، هم در صورت عمومیت، نقش و تأثیر فوق‌العاده مهمی در مطلوب‌سازی [[حیات]] جمعی دارد. [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر آیه]] ۲۲ [[سوره زمر]] می‌نویسد: [[شرح صدر]] برای [[اسلام]] به این معناست که انسان وضعی به خود بگیرد که هر سخن حقی را بپذیرد و آن را رد نکند. منظور پذیرش از روی [[بصیرت]] و [[شناخت]] [[راه رشد]] است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۳۸۷.</ref>. شرح صدر نقطه مقابل [[ضیق صدر]] و کم‌ظرفیتی و کم‌طاقتی است، [[تفسیر نمونه]] نیز در توضیح [[آیه]] اول [[سوره]] انشراح می‌نویسد: شرح صدر، گسترش آن به وسیله [[نور الهی]] و [[سکینه]] و [[آرامش]] خداداد می‌باشد. این توسعه هم می‌تواند [[وسعت علمی]] [[پیامبر]] را از [[طریق وحی]] و [[رسالت]] شامل گردد و هم بسط و گسترش تحمل و [[استقامت]] او در برابر لجاجت‌ها و کارشکنی‌های [[دشمنان]] و [[مخالفان]] را<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]] و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۲۱.</ref>؛ از این‌رو، شرح صدر نیز از جمله ثمرها و میوه‌های [[ایمان به خداوند]]، عمل به وظایف و حرکت در مسیر تعالی است و نتیجه آن [[آرامش]] و [[اطمینان]] و [[قدرت روحی]] فوق‌العاده در [[رویارویی]] با حوادث تلخ و شیرین [[زندگی]] این جهانی است.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۳۹.</ref> | ||
==[[آیات قرآنی]] مرتبط== | ==[[آیات قرآنی]] مرتبط== | ||
نسخهٔ ۱۹ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۲۷
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث شرح صدر است. "شرح صدر" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شرح صدر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
“سعه صدر” در پذیرش حق به رغم کراهت ابتدایی، تحمل محنت‌ها و ناکامی‌ها، کنار آمدن با مشکلات، قبول سختی‌های توان‌فرسا که ایفای وظایف مهم بر انسان تحمیل می‌کند؛ از خودگذشتگی و...، بزرگ‌ترین سرمایه مؤمن برای ایفای مسئولیت‌های سنگین و تأمین حیات طیب انسانی در جهان سرشار از ناملایمات است. این ویژگی اگرچه همچون سایر صفات و کیفیات نفسانی قائم به فرد است، اما هم محصول نظام تربیت دینی و فضاسازی فرهنگی اجتماعی است، هم در صورت عمومیت، نقش و تأثیر فوق‌العاده مهمی در مطلوب‌سازی حیات جمعی دارد. علامه طباطبایی در تفسیر آیه ۲۲ سوره زمر می‌نویسد: شرح صدر برای اسلام به این معناست که انسان وضعی به خود بگیرد که هر سخن حقی را بپذیرد و آن را رد نکند. منظور پذیرش از روی بصیرت و شناخت راه رشد است[۱]. شرح صدر نقطه مقابل ضیق صدر و کم‌ظرفیتی و کم‌طاقتی است، تفسیر نمونه نیز در توضیح آیه اول سوره انشراح می‌نویسد: شرح صدر، گسترش آن به وسیله نور الهی و سکینه و آرامش خداداد می‌باشد. این توسعه هم می‌تواند وسعت علمی پیامبر را از طریق وحی و رسالت شامل گردد و هم بسط و گسترش تحمل و استقامت او در برابر لجاجت‌ها و کارشکنی‌های دشمنان و مخالفان را[۲]؛ از این‌رو، شرح صدر نیز از جمله ثمرها و میوه‌های ایمان به خداوند، عمل به وظایف و حرکت در مسیر تعالی است و نتیجه آن آرامش و اطمینان و قدرت روحی فوق‌العاده در رویارویی با حوادث تلخ و شیرین زندگی این جهانی است.[۳]
آیات قرآنی مرتبط
- شرح صدر مقوم ایفای رسالت پیامبری: ﴿أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ﴾[۴].
- ضیق صدر مانع ایفای رسالت‌های بزرگ: ﴿وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ﴾[۵].
- شرح صدر ابزار و عامل هدایت: ﴿أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ...﴾[۶][۷].
- در آیاتی نیز به صورت غیرمستقیم بر معللوبیت سعه صدر در برابر تلخی‌ها و ناگواری‌های روزگار توجه داده[۸] و به صبر و شکیبایی در مقابل ناملایمات و فاصله‌گزینی موقت از غفلت‌زدگان توصیه فرموده است[۹].[۱۰]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۳۸۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۲۱.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.
- ↑ «آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.
- ↑ «و سینه‌ام تنگ می‌شود و زبانم روان نمی‌گردد پس به سوی هارون بفرست!» سوره شعراء، آیه ۱۳.
- ↑ «آیا کسی که خداوند دلش را برای اسلام گشاده داشته است و او از پروردگار خویش با خود فروغی دارد (چون سنگدلان بی‌فروغ است)؟» سوره زمر، آیه ۲۲.
- ↑ درباره رابطه شرح صدر و هدایت، ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۵۵.
- ↑ ﴿وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴾ «گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.
- ↑ ﴿وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا﴾ «و بر آنچه می‌گویند شکیبا باش و از آنان به نکویی دوری گزین» سوره مزمل، آیه ۱۰.
- ↑ سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.