شورا و مشورت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شورا و مشورت در قرآن]] - [[شورا و مشورت در نهج البلاغه]] - [[شورا و مشورت در حدیث]] - [[شورا و مشورت در فقه اسلامی]] - [[شورا و مشورت در معارف دعا و زیارات]] - [[شورا و مشورت در کلام اسلامی]] - [[شورا و مشورت در تاریخ اسلامی]] - [[شورا و مشورت در فقه سیاسی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره نبوی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره سجادی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره امام علی]]</div>
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شورا و مشورت در قرآن]] - [[شورا و مشورت در نهج البلاغه]] - [[شورا و مشورت در حدیث]] - [[شورا و مشورت در فقه اسلامی]] - [[شورا و مشورت در معارف دعا و زیارات]] - [[شورا و مشورت در کلام اسلامی]] - [[شورا و مشورت در تاریخ اسلامی]] - [[شورا و مشورت در فقه سیاسی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره نبوی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره سجادی]] - [[شورا و مشورت در معارف و سیره امام علی]] - [[شورا و مشورت در جامعه‌شناسی اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[شورا و مشورت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[شورا و مشورت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>

نسخهٔ ‏۱۰ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۳۵

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شورا و مشورت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

مشورت

  • مشورت به‌عنوان نظرخواهی از دیگران به منظور استفاده بهینه از نظرها، مسئله‌ای مطابق با عقل است و امام علی (ع) در مورد عواقب مشورت نکردن و استبداد به رأی چنین هشدار می‌دهد: کسی که استبداد به رأی داشته باشد هلاک می‌شود و کسی که با مردان بزرگ مشورت کند، در عقل و دانش آنان شریک می‌شود[۳][۴].
  • بر اساس سخنان امام (ع) انسان عاقل و خردمند ضمن درک این ضرورت، خود را از مشورت بی‌نیاز نمی‌داند. در بیان امام، هیچ انسان عاقل و خردمندی از مشاوره بی‌نیاز نیست. در نگاه امام یکی از ضرورت‌های اساسی برای اداره امور و تصمیم‌گیری، مشورت است. ایشان مشورت و نظرخواهی از دیگران را قوی‌ترین و محکم‌ترین پشتیبان و حامی می‌داند و می‌فرماید: هیچ حامی، و پشتیبانی، استوارتر و محکم‌تر از مشورت‌کردن نیست[۵][۶].
  • از آن‌جا که با مشورت و نظرخواهی، آگاهی‌های انسان بیشتر می‌شود و زوایا و ابعاد مختلف موضوع برای او روشن خواهد شد، به‌طور طبیعی تصمیم‌هایی که بعد از مشورت اتخاذ می‌شود، معقول‌تر و درست‌تر خواهد بود[۷].

آثار و فواید مشورت

  • مشورت کردن و استفاده از نظرها و دیدگاه‌های دیگران، پیامدهای مثبت و فواید بسیار دارد. آثار و برکات فراوانی که از مشورت کردن نصیب انسان‌ها می‌شود، هرگز از تفکر فردی و امکانات و منابع فراوان مادی به‌دست نمی‌آید. برخی فواید مشورت عبارت‌اند از:

بهره‌برداری از افکار دیگران

  • یکی از فواید و پیامدهای مشورت، بهره‌برداری و استفاده از افکار و اندیشه‌های دیگران است. مشورت به انسان کمک می‌کند تا افکار و آرای دیگران، به‌ویژه صاحب‌نظران و متخصصان را به یاری طلبد و با قرار دادن افکار و اندیشه‌های آنان در کنار فکر و نظر خود، بر قدرت، وسعت و عمق اندیشه و بینش خود بیفزاید و از درخشش افکار و اندیشه‌های دیگران بهره‌مند شود. در منظر امام علی (ع) مشورت با صاحبان عقل و خرد موجب بهره‌مندی از درخشش افکار آنان می‌شود[۸].

پیش‌گیری از اضمحلال گروه و سازمان‌های اجتماعی

  • یکی از دلایل اهمیت و حساسیت تصمیم‌گیری این است که یک تصمیم ممکن است هلاکت فرد یا فروپاشی و نابودی یک مجموعه و سازمان را به دنبال داشته باشد. پس مشورت کردن می‌تواند فردی را از تباهی و هلاکت نجات دهد و از فروپاشی و نابودی سازمانی جلوگیری کند. از نتایج مشورت کردن این است که تصمیم‌ها اصولی و پخته می‌شود. امام علی (ع) می‌فرماید: آن‌کس که مشورت کند، گمراه نمی‌شود[۹][۱۰].

شناسایی خطاها

  • مشورت موجب شناسایی خطاها و اشتباهات می‌شود. امام (ع) می‌فرماید: کسی که از نظرها و آرای گوناگون استقبال کند، موارد خطا و اشتباه را می‌شناسد[۱۱].[۱۲].

دست‌یابی به راهکار مناسب

  • مشورت سبب اتخاذ تصمیم معقول و مناسب و انتخاب راه درست می‌شود. امام علی (ع) ضمن توصیه به مشاوره و استفاده از نقطه‌نظرهای دیگران، به این فایده مشورت نیز اشاره می‌کند: نظرها و اندیشه‌ها را با یکدیگر برخورد دهید تا درستی و حقیقت از آن میان متولد شود. مشورت، آن‌گاه که با افراد خردمند، صاحب‌نظر و متخصص صورت گیرد، می‌تواند فرد یا سازمان را به‌سوی دست‌یابی به راه‌های مطلوب و صحیح رهنمون سازد. امام علی (ع) مشورت با صاحبان اندیشه و خرد را وسیله دست‌یابی به راه صحیح می‌داند[۱۳].

پیش‌گیری از پشیمانی

  • مشورت از ندامت و پشیمانی پیش‌گیری می‌کند. امام علی (ع) ضمن یادآوری این نکته مشورت نکردن را عامل پشیمانی ذکر می‌کند. در مقابل، اگر هنگام تصمیم‌گیری با افراد عاقل و صاحب‌نظر مشورت شود و تمام جوانب و زوایای مسئله مورد نظر، به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد، معمولاً تصمیمی درست و معقول گرفته می‌شود و در نتیجه، ندامت و پشیمانی به دنبال نخواهد داشت. امام علی (ع) بر مشورت با افراد خردمند تأکید دارد و آن را عامل دوری از لغزش و پشیمانی می‌داند[۱۴].

صفات و ویژگی‌های مشاوران

  • در منابع و متون اسلامی، به‌ویژه گزاره‌های علوی، ویژگی‌ها و خصوصیات زیادی، به‌عنوان شرایط طرف مشورت مطرح شده است؛ از جمله؛

خداترس بودن

  • در مورد کسی که باید با او مشورت شود، داشتن این ویژگی مهم، لازم و ضروری است. حضرت امام صادق (ع) از امیرمؤمنان حضرت علی (ع) نقل می‌کند که فرمود: در کارهای خویش با کسانی مشورت کن که از خدا می‌ترسند، تا به راه درست و راست رهنمون شوی[۱۵].

خردمند بودن

  • امام (ع) در موارد مختلفی سفارش کرده‌اند که با انسان‌های عاقل و خردمند مشورت شود، زیرا مشورت با اهل خرد و صاحب اندیشه، راه صواب را می‌نمایاند و انسان را از لغزش و خطا و پشیمانی مصون می‌دارد و هر کس با صاحبان خرد مشورت کند، به راه راست و درست رهنمون می‌شود[۱۶].

بهره‌مندی از تجربه

  • مشورت با اهل تجربه می‌تواند انسان را در توانمندی‌های آنان شریک کند و از خطاهای گذشتگان مصون دارد و به مسیر درست رهنمون شود. در کلمات امام علی (ع) به مشورت با اهل تجربه سفارش و تأکید شده است. از نظر ایشان بهترین مشاور کسی است که دارای تجربه باشد و به‌همین دلیل رأی افراد سال‌خورده و مجرب بر دیگران ارجح است. امام (ع) می‌فرماید: اندیشه پیر نزد من دوست‌داشتنی‌تر از سرعت عمل جوان است[۱۷][۱۸].

بخیل نبودن

شجاعت

حریص نبودن

راست‌گویی

مشاور باید دارای خصلت راست‌گویی باشد. امام در یکی از سفارش‌های می‌فرماید: با فرد دروغ‌گو مشورت نکن، زیرا او مانند سراب است و دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را در نظر تو دور می‌نمایاند[۲۵][۲۶].

تصمیم‌گیری مشورتی، راهکاری اسلامی و علوی

امام (ع) گرچه بر مشاوره تأکید دارد، اما در عین حال فرد را مختار در تصمیم می‌داند، چنان‌که به ابن‌عباس می‌فرماید: تو حق داری نظر مشورتی خود را به من بگویی و من روی آن می‌اندیشم. پس اگر برخلاف نظر تو تصمیم گرفتم باید از من اطاعت کنی[۲۷][۲۸].

  • از این سخن حضرت می‌توان نوع دیگری از تصمیم‌گیری را استنباط کرد و آن این‌که فرد در مسائل با دیگران مشورت می‌کند و از آنان نظر می‌خواهد، اما پس از جمع‌آوری نظرات، تصمیم‌گیری نهایی با خود اوست. این شیوه تصمیم‌گیری را می‌توان "تصمیم‌گیری مشورتی" نامید[۲۹].

جستارهای وابسته

منابع

  1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
  2. دانشنامه نهج البلاغه ج۲

پانویس

  1. ↑ ر. ک: «دائرة المعارف تشیّع»، ج ۱۰ ص ۷۵
  2. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۴۴.
  3. ↑ «مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ هَلَكَ، وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۶۱
  4. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 700.
  5. ↑ «وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَة»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۱۳
  6. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 700.
  7. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 700.
  8. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 701.
  9. ↑ «ما ضلّ من استشار»؛ غررالحکم، ۲ / ۶۷
  10. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 701.
  11. ↑ «مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ، عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ»؛ نهج البلاغه حکمت: ۱۷۳.
  12. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 701.
  13. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 701.
  14. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 701-702.
  15. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 702.
  16. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 702.
  17. ↑ «رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلَامِ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۸۶
  18. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 702.
  19. ↑ «وَلاَ تُدْخِلَنَّ فِي مَشُورَتِکَ بَخِيلاً يَعْدِلُ بِکَ عَنِ الْفَضْلِ وَ يَعِدُکَ الْفَقْرَ»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  20. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 702.
  21. ↑ «وَلاَ جَبَاناً يُضْعِفُکَ عَنِ الاُمُورِ»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  22. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 703.
  23. ↑ «وَلاَ حَرِيصاً يُزَيِّنُ لَکَ الشَّرَهَ بِالْجَوْرِ»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳.
  24. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 703.
  25. ↑ «وَ إِیَّاكَ وَ مُصَادَقَةَ الْكَذَّابِ فَإِنَّهُ كَالسَّرَاب ِیُقَرِّبُ عَلَیْكَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْكَ الْقَرِیبَ»؛ غررالحکم، ۱ / ۵۹۰
  26. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 703.
  27. ↑ «لَكَ أَنْ تُشِيرَ عَلَيَّ وَ أَرَى، فَإِنْ عَصَيْتُكَ فَأَطِعْنِي»؛ نهج البلاغه، حکمت ۳۲۱
  28. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 703.
  29. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص ۷۰۳.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=شورا_و_مشورت&oldid=509649»