ویژگی یاران خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 ') |
جز (جایگزینی متن - '\: \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به ': $1 ') |
||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
| پاسخدهنده = محسن قرائتی | | پاسخدهنده = محسن قرائتی | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[محسن قرائتی]]'''، در کتاب ''«[[شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم]]»'' در اینباره گفته است: | | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[محسن قرائتی]]'''، در کتاب ''«[[شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم]]»'' در اینباره گفته است: | ||
«مهمترین ویژگیها و صفات شایستۀ [[خواص]] و [[یاران]] [[امام زمان]]{{ع}} که موجب میشود افتخار سرداری و سربازی حضرت نصیب ایشان شود، عبارت است از: | |||
:::::#'''[[ایمان مستحکم]]:''' باور به [[خدا]]، آن گونه که هیچ تردیدی در آن نباشد، یکی از صفات بارز انصارالمهدی و بلکه از اصلیترین آنهاست؛ هم چنان که [[امام صادق]]{{ع}} در برخی از اوصاف [[یاران]] [[امام زمان]]{{ع}} فرمود: "آنان مردانی هستند که دلهایشان مانند [[پارههای آهن]] است؛ شکی در [[ایمان]] به [[خدا]] در آن راه نیافته و در طریق [[ایمان]]، از سنگ محکمترند<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.</ref>. گویا ایشان در عمل به آیۀ: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُواْ وَاذْكُرُواْ اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref> ای مؤمنان! چون با دستهای (از دشمن) رویاروی شدید استوار باشید و خداوند را بسیار یاد کنید باشد که رستگار گردید؛ سوره انفال، آیه: ۴۵.</ref>. نمونۀ کاملی هستند. البته چنین [[ایمان]] ثابتی، قطعاً به [[دلیل]] [[معرفت]] بالای آنها به حضرت [[حق]] و اعمال صالحی است که به تصریح [[روایات]] [[معصومان]]{{عم}}، موجب تثبیت [[ایمان]] در [[قلب]] آنها شده است. | :::::#'''[[ایمان مستحکم]]:''' باور به [[خدا]]، آن گونه که هیچ تردیدی در آن نباشد، یکی از صفات بارز انصارالمهدی و بلکه از اصلیترین آنهاست؛ هم چنان که [[امام صادق]]{{ع}} در برخی از اوصاف [[یاران]] [[امام زمان]]{{ع}} فرمود: "آنان مردانی هستند که دلهایشان مانند [[پارههای آهن]] است؛ شکی در [[ایمان]] به [[خدا]] در آن راه نیافته و در طریق [[ایمان]]، از سنگ محکمترند<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.</ref>. گویا ایشان در عمل به آیۀ: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُواْ وَاذْكُرُواْ اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref> ای مؤمنان! چون با دستهای (از دشمن) رویاروی شدید استوار باشید و خداوند را بسیار یاد کنید باشد که رستگار گردید؛ سوره انفال، آیه: ۴۵.</ref>. نمونۀ کاملی هستند. البته چنین [[ایمان]] ثابتی، قطعاً به [[دلیل]] [[معرفت]] بالای آنها به حضرت [[حق]] و اعمال صالحی است که به تصریح [[روایات]] [[معصومان]]{{عم}}، موجب تثبیت [[ایمان]] در [[قلب]] آنها شده است. | ||
:::::#'''[[عبادت]] و [[مناجات]]:''' بدون [[شک]]، [[عبودیت]] [[خدا]] یک دفعه حاصل نمیشود، بلکه این امر نیازمند تمرین و اظهار [[خضوع]] در پیشگاه اوست. فلسفۀ [[عبادت]] نیز جز این نیست که [[انسان]] با تذکر و تمرین [[خضوع]] و [[خشوع]] در مقابل [[پروردگار]] عالم، یاد بگیرد تا در همۀ عرصههای زندگی [[تسلیم]] خواستۀ [[خدا]] باشد و البته هر [[قدر]] که امتحانهای الهی سختتر باشد، اهمیت [[عبادت]] بیشتر است؛ لذا یکی دیگر از خصوصیات [[یاران امام مهدی]]{{ع}}، [[عبادت]] و [[راز]] و نیاز آنها با حضرت معبود است؛ چنان که در وصفشان آمده است: مردانی در میان آنها هستند که شبها نمیخوابند؛ زمزمه آنها در حال [[عبادت]]، همچون زمزمه [[زنبور عسل]] است. تمام شب را به [[عبادت]] مشغولند و روزها سواره به [[دشمن]] حمله میکنند. آنها در وقت شب، راهب، و هنگام روز، شیرند<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.</ref>. | :::::#'''[[عبادت]] و [[مناجات]]:''' بدون [[شک]]، [[عبودیت]] [[خدا]] یک دفعه حاصل نمیشود، بلکه این امر نیازمند تمرین و اظهار [[خضوع]] در پیشگاه اوست. فلسفۀ [[عبادت]] نیز جز این نیست که [[انسان]] با تذکر و تمرین [[خضوع]] و [[خشوع]] در مقابل [[پروردگار]] عالم، یاد بگیرد تا در همۀ عرصههای زندگی [[تسلیم]] خواستۀ [[خدا]] باشد و البته هر [[قدر]] که امتحانهای الهی سختتر باشد، اهمیت [[عبادت]] بیشتر است؛ لذا یکی دیگر از خصوصیات [[یاران امام مهدی]]{{ع}}، [[عبادت]] و [[راز]] و نیاز آنها با حضرت معبود است؛ چنان که در وصفشان آمده است: مردانی در میان آنها هستند که شبها نمیخوابند؛ زمزمه آنها در حال [[عبادت]]، همچون زمزمه [[زنبور عسل]] است. تمام شب را به [[عبادت]] مشغولند و روزها سواره به [[دشمن]] حمله میکنند. آنها در وقت شب، راهب، و هنگام روز، شیرند<ref>محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.</ref>. | ||
خط ۹۶: | خط ۹۷: | ||
| پاسخدهنده = محمد محمدی اشتهاردی | | پاسخدهنده = محمد محمدی اشتهاردی | ||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[محمد محمدی اشتهاردی]]'''، در کتاب ''«[[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]»'' در اینباره گفته است: | | پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[محمد محمدی اشتهاردی]]'''، در کتاب ''«[[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]»'' در اینباره گفته است: | ||
«این افراد، در [[روایات]] بسیار، [[تشبیه]] به ۳۱۳ نفر [[مسلمانان]] [[شجاع]] و سلحشوری شدهاند که در [[جنگ بدر]]، نخستین شکست بزرگ را بر [[کفار]] و [[دشمنان اسلام]] وارد آوردند، که تا آن وقت [[دشمنان]] چنین شکستی از [[اسلام]] نخورده بودند و اصلا تصور چنین شکستی را نمیکردند. به علاوه، این ۳۱۳ نفر پرچمداران روی [[زمین]] و [[حاکمان]] [[خدا]] بر [[مردم]] در سراسر [[زمین]] میباشند، این ویژگیها حکایت از آن میکند که این افراد علاوه بر سلحشوری و [[شجاعت]]، دارای [[علم]] و بینش بوده که لیاقت [[رهبری]] جامعهها را دارند و [[شایستگی]] آن را دارند که [[پرچمدار]] کشورها باشند. شاید بتوان گفت: هنگام برقراری [[حکومت]] جهانی [[حضرت مهدی]] {{ع}} همه [[جهان]] به ۳۱۳ ایالت و استان تقسیم گردد و در هریک از این ایالتها و استانها، این مردان بزرگ [[رهبر]] آنجا گردند. اینک به اصل [[روایت]] توجه کنید که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "گویا [[امام]] [[قائم]] {{ع}} را بر بالای [[منبر]] [[کوفه]] مینگرم که یارانش ۳۱۳ نفر، به تعداد جنگاوران [[مسلمان]] [[جنگ بدر]]، اطرافش را گرفتهاند، این [[یاران]] پرچمداران و [[حاکمان]] بر [[مردم]] در [[زمین]] از جانب [[خدا]] هستند"<ref>{{عربی|" كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْقَائِمِ عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ وَ حَوْلَهُ أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ وَ هُمْ أَصْحَابُ الْأَلْوِيَةِ وَ هُمْ حُكَّامُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ عَلَى خَلْقِهِ "}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۴۳۶.</ref>. | |||
'''آنها [[امت معدوده]] و همچون پارههای ابرهای متراکم هستند:''' در [[قرآن]] میخوانیم: "هرجا باشید، [[خداوند]] همه شما را حاضر میکند"<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۸.</ref>. در [[تفسیر]] این [[آیه]]، [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "منظور [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} هستند که ۳۱۳ نفرند، به [[خدا]] سوگند! منظور از [[امت معدوده]] (که در [[آیه]] ۸، سوره هود آمده) آنها هستند. به [[خدا]] سوگند! در یک ساعت همگی جمع میشوند همچون پارههای ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم میگردد"<ref>{{عربی|" يَعْنِي أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ قَالَ يَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعٌ كَقَزَعِ الْخَرِيفِ "}}؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹، به نقل از روضه کافی و اثبات الهداة، ج ۷، ص ۵۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۲.</ref>. و در [[حقیقت]] [[آیه مبارکه]] مذکور میگوید: خدایی که [[قدرت]] دارد ذرات پراکنده خاک [[انسانها]] را در [[قیامت]] از نقاط مختلف [[جهان]] جمعآوری کند، به آسانی میتواند [[یاران مهدی]]{{ع}} را در یک روز و یک ساعت برای افروختن نخستین جرقههای [[انقلاب]] به منظور تأسیس [[حکومت]] جهانی [[عدل الهی]] و پایان دادن به [[ظلم و ستم]] جمع نماید. تعبیر {{عربی|" الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ "}} و همچنین به پارههای ابر پاییزی که تودههای آن جمع و متراکم هستند و همچون تودههای ابر متراکم، خللناپذیر و تیزپرواز و نیرومند میباشند. | '''آنها [[امت معدوده]] و همچون پارههای ابرهای متراکم هستند:''' در [[قرآن]] میخوانیم: "هرجا باشید، [[خداوند]] همه شما را حاضر میکند"<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۸.</ref>. در [[تفسیر]] این [[آیه]]، [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "منظور [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} هستند که ۳۱۳ نفرند، به [[خدا]] سوگند! منظور از [[امت معدوده]] (که در [[آیه]] ۸، سوره هود آمده) آنها هستند. به [[خدا]] سوگند! در یک ساعت همگی جمع میشوند همچون پارههای ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم میگردد"<ref>{{عربی|" يَعْنِي أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ قَالَ يَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعٌ كَقَزَعِ الْخَرِيفِ "}}؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹، به نقل از روضه کافی و اثبات الهداة، ج ۷، ص ۵۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۲.</ref>. و در [[حقیقت]] [[آیه مبارکه]] مذکور میگوید: خدایی که [[قدرت]] دارد ذرات پراکنده خاک [[انسانها]] را در [[قیامت]] از نقاط مختلف [[جهان]] جمعآوری کند، به آسانی میتواند [[یاران مهدی]]{{ع}} را در یک روز و یک ساعت برای افروختن نخستین جرقههای [[انقلاب]] به منظور تأسیس [[حکومت]] جهانی [[عدل الهی]] و پایان دادن به [[ظلم و ستم]] جمع نماید. تعبیر {{عربی|" الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ "}} و همچنین به پارههای ابر پاییزی که تودههای آن جمع و متراکم هستند و همچون تودههای ابر متراکم، خللناپذیر و تیزپرواز و نیرومند میباشند. |
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۳۶
ویژگی یاران خاص امام مهدی چیست؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / یاران امام مهدی / ویژگی یاران امام مهدی |
ویژگی یاران خاص امام مهدی(ع) چیست؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارتهای دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
قرائتی | سلیمیان | محمدی اشتهاردی |
یاران خاص امام عصر(ع)
- یاران خاص امام زمان(ع) ۳۱۳ نفر مسلمانان شجاع و سلحشوری هستند که در روایات به یاران پیامبر در جنگ بدر تشبیه شدهاند. اینها پرچمداران روی زمین و حاکمان خدا بر مردم در سراسر زمین هستند و لذا این افراد علاوه بر سلحشوری و شجاعت باید دارای علم و بینش بوده و لیاقت رهبری بر جامعهها را داشته باشند[۱].
صفات یاران خاص امام زمان(ع)
- این گروه ویژگیها و صفات شایسته ای دارند که چنین افتخاری نصیب آنها میشود. مهمترین ویژگیهای ایشان در قالب چند دسته بیان میشود:
صفات یاران امام عصر(ع) از دیدگاه قرآنی
- نصرت دین خدا و ترویج احکام الهی: سنتهای الهیِ فراوانی در جهان جاری است که قرآن کریم به برخی از آنها اشاره کرده است. یکی از سنتهای الهی، سنت نصرت در مقابل نصرت است. قرآن کریم میفرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾[۲]. یکی از ویژگیهای انصار حضرت مهدی(ع)، دغدغۀ ترویج دین حق و رساندن آن به مردم است. امام سجاد(ع) فرمودند: «مردم زمان غیبت او، که معتقد به امامت او بوده و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند... آنان به حق، مخلصان و به درستی، شیعیان ما و دعوت کنندگان به دین خدا در پنهان و آشکارند»[۳].[۴]
- آنها امت معدوده و همچون پارههای ابرهای متراکم هستند: امام باقر(ع) در تفسیر آیۀ: ﴿أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا﴾[۵] فرمودند: «منظور یاران قائم(ع) هستند که ۳۱۳ نفرند، به خدا سوگند! منظور از امت معدوده آنها هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت همگی جمع میشوند همچون پارههای ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم میگردد»[۶].[۷]
- آنها رکنها و پایههای خللناپذیر و پشتیبان محکمند: امام صادق(ع) در تفسیر آیۀ: ﴿لَوْ أَنَّ لِي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوِي إِلَى رُكْنٍ شَدِيدٍ﴾[۸] فرمودند: «منظور از قوة، همان قائم(ع) است و منظور از رکن شدید (پشتیبان محکم) ۳۱۳ نفر از یارانش هستند»[۹].[۱۰]
صفات یاران امام عصر(ع) از دیدگاه روایی
صفات درونی و معنوی
- ایمان مستحکم: یکی از صفات بارز انصار المهدی باور به خداوند است، چنان که هیچ تردیدی در آن ندارند؛ همچنان که امام صادق(ع) فرمودند: «آنان مردانی هستند که دلهایشان مانند پارههای آهن است؛ شکی در ایمان به خدا در آن راه نیافته و در طریق ایمان، از سنگ محکمترند»[۱۱].
- عبادت و مناجات: فلسفۀ عبادت جز این نیست که انسان با تذکر و تمرین خضوع و خشوع در مقابل پروردگار عالم، یاد بگیرد تا در همۀ عرصههای زندگی تسلیم خواستۀ خدا باشد؛ لذا یکی دیگر از خصوصیات یاران امام مهدی(ع) عبادت و راز و نیاز با حضرت معبود است[۱۲].
- معرفت به امام: پس از معرفت به خدا، مهمترین سرمایۀ یاران امام زمان(ع)، معرفت عمیق به اوست. کسب آنها در زمان غیبت و همگام با انتظار ظهور موفق به تحصیل آن شدهاند. این حقیقت در کلام امام سجاد(ع) به خوبی روشن است. ایشان فرمود: «مردم زمان غیبت او که معتقد به امامت او و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند، زیرا خداوند عقل، فهم و معرفتی به آنها عطا کرده که غیبت نزد آنها چون مشاهده است»[۱۳].
- ولایتپذیری و اطاعت از امام: مهمترین ویژگی عملی که موجب قرار گرفتن در سپاه امام زمان(ع) میشود، ولایتپذیری از حضرت است؛ امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: «فرمان برداری آنها از امام، بیش از فرمانبرداری کنیز از آقایش است»[۱۴] و...[۱۵].
پاسخها ودیدگاههای متفرقه
۱. حجت الاسلام و المسلمین قرائتی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی، در کتاب «شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم» در اینباره گفته است:
«مهمترین ویژگیها و صفات شایستۀ خواص و یاران امام زمان(ع) که موجب میشود افتخار سرداری و سربازی حضرت نصیب ایشان شود، عبارت است از:
|
۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در اینباره گفته است:
حضرت علی(ع) در این باره فرمود: "همانا یاران قائم(ع) همگی جوانند و پیر میانشان نیست؛ مگر به اندازه سرمه در چشم یا به قدر نمک در توشه راه و کمترین چیز در توشه راه، نمک است[۶۰].
همچنین در گسترش فرهنگ اسلامی، تبیین خطوط اصلی دین، آموزش معارف الهی و جایگزین ساختن معیارها و اصول انقلاب مهدوی، میتوانند کارامد باشند و نقشهای اصلی و برجستهای را بر عهده گیرند. در مسائل پشت جبهه و دیگر مسائل اجتماعی، فرهنگی و تربیتی نیز میتوانند نقش سازندهای داشته باشند. امام باقر(ع) فرمود: "... به خدا سوگند سیصد و چند تن از مردان نزد او میآیند، که با آنان پنجاه زن نیز هست .... "[۶۱]. این موضوع، ارجمندی جایگاه زن و بلندای رشد و تکامل او را روشن میکند. اثر تربیتی این موضوع مهم، در جامعه کنونی- که جامعه منتظر است- میتواند خودآیی زنان و بازشناسی توان رشد و بازیابی شخصیت آنان باشد. برای شرکت در آن دگرگونی و انقلاب بزرگ و جهانی، زنان از هم اکنون باید با معیارهای دقیق اسلامی و اخلاقی، شخصیت خود را بسازند و در بعد علم و عمل تکامل یابند، و بدانند که هماکنون و در آینده، مسؤولیتهای بزرگی بر عهده دارند و در آینده نقشهای اصولیتری را به انجام خواهند رساند. پس ناگزیر از هم اکنون به شناخت دقیق و درست اسلام بپردازند و در تربیت خویش بکوشند، تا پیش از ظهور، در جامعه زنان منتظر قرار گیرند، و در دوران ظهور شایستگی شرکت در آن حرکت بزرگ و کمک رساندن به داعی حق را داشته باشند[۶۲][۶۳]. |
۳ حجت الاسلام و المسلمین محمدی اشتهاردی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدی اشتهاردی، در کتاب «حضرت مهدی فروغ تابان ولایت» در اینباره گفته است:
«این افراد، در روایات بسیار، تشبیه به ۳۱۳ نفر مسلمانان شجاع و سلحشوری شدهاند که در جنگ بدر، نخستین شکست بزرگ را بر کفار و دشمنان اسلام وارد آوردند، که تا آن وقت دشمنان چنین شکستی از اسلام نخورده بودند و اصلا تصور چنین شکستی را نمیکردند. به علاوه، این ۳۱۳ نفر پرچمداران روی زمین و حاکمان خدا بر مردم در سراسر زمین میباشند، این ویژگیها حکایت از آن میکند که این افراد علاوه بر سلحشوری و شجاعت، دارای علم و بینش بوده که لیاقت رهبری جامعهها را دارند و شایستگی آن را دارند که پرچمدار کشورها باشند. شاید بتوان گفت: هنگام برقراری حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) همه جهان به ۳۱۳ ایالت و استان تقسیم گردد و در هریک از این ایالتها و استانها، این مردان بزرگ رهبر آنجا گردند. اینک به اصل روایت توجه کنید که امام صادق (ع) فرمود: "گویا امام قائم (ع) را بر بالای منبر کوفه مینگرم که یارانش ۳۱۳ نفر، به تعداد جنگاوران مسلمان جنگ بدر، اطرافش را گرفتهاند، این یاران پرچمداران و حاکمان بر مردم در زمین از جانب خدا هستند"[۶۴]. آنها امت معدوده و همچون پارههای ابرهای متراکم هستند: در قرآن میخوانیم: "هرجا باشید، خداوند همه شما را حاضر میکند"[۶۵]. در تفسیر این آیه، امام باقر(ع) فرمود: "منظور یاران قائم (ع) هستند که ۳۱۳ نفرند، به خدا سوگند! منظور از امت معدوده (که در آیه ۸، سوره هود آمده) آنها هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت همگی جمع میشوند همچون پارههای ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم میگردد"[۶۶]. و در حقیقت آیه مبارکه مذکور میگوید: خدایی که قدرت دارد ذرات پراکنده خاک انسانها را در قیامت از نقاط مختلف جهان جمعآوری کند، به آسانی میتواند یاران مهدی(ع) را در یک روز و یک ساعت برای افروختن نخستین جرقههای انقلاب به منظور تأسیس حکومت جهانی عدل الهی و پایان دادن به ظلم و ستم جمع نماید. تعبیر " الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ " و همچنین به پارههای ابر پاییزی که تودههای آن جمع و متراکم هستند و همچون تودههای ابر متراکم، خللناپذیر و تیزپرواز و نیرومند میباشند. آنها رکنها و پایههای خللناپذیر و پشتیبان محکمند: امام صادق (ع) در تفسیر آیه ۸۰، سوره هود، که در آن آمده، حضرت لوط(ع) به قوم سرکش و تبهکار خود گفت: ﴿لَوْ أَنَّ لِي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوِي إِلَى رُكْنٍ شَدِيدٍ﴾؛ [۶۷] فرمود: "منظور از قوة، همان قائم (ع) است و منظور از رکن شدید (پشتیبان محکم) ۳۱۳ نفر از یارانش هستند"[۶۸]. آری، حضرت لوط(ع) آرزو میکند که ای کاش مردانی مصمم، با قدرت روحی و جسمی کافی و همپیمانهای نیرومند همانند ۳۱۳ نفر مردانی که هسته مرکزی حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) را تشکیل میدهند، در اختیار داشت تا قیام کند و با تکیه بر قدرت، با فساد و انحراف مبارزه نماید. و طبق روایتی میخوانیم آنها همچون پارههای آهن، محکم استوار هستند[۶۹]. دست خدا بالای سر امام(ع) و یارانش: از آنجا که این مردان آزاده، به راستی به امام قائم (ع) میپیوندند تا در راه او هرگونه جانبازی لازم را بنمایند، خداوند نیز یار و یاور آنهاست و با نیروهای غیبیاش آنها را کمک میکند. چنانکه قرآن میفرماید: ﴿إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾[۷۰]. امام سجاد فرمود: "گویا صاحب شما (حضرت قائم (ع)) را میبینم که همراه سیصد و اندی نفر در پشت کوفه به نجف مشرف شده، جبرئیل در طرف راست و میکائیل در طرف چپ و اسرافیل در پیش روی او است، پرچم پیامبر (ص) را برافراشته و آن پرچم را به جانب هیچ گروهی از مخالفان متمایل نکند، مگر اینکه خداوند آنان را به هلاکت میرساند"[۷۱]. نیز در ضمن روایتی رسول خدا(ص) فرمود: "هنگام خروج قائم (ع) منادی خدا از آسمان فریاد میزند: ای مردم! مدت ستمگران تمام شد و کار به دست بهترین امت محمد(ص) افتاد، روانه مکه شوید"[۷۲]. به این ترتیب میبینیم دست خدا همراه مهدی(ع) و یارانش است، در این صورت پیروزی آنها حتمی است. از طرفی در روایات میخوانیم: خداوند خروج قائم (ع) را در یک شب سامان میبخشد[۷۳]. به هر حال طبق مضمون فرموده امام باقر(ع)، این انقلاب نیاز به یاران قهرمان و رشید دارد، و باید در این راه خونها ریخته شود و عرقها در بدن جاری گردد[۷۴]. یارانی که شایسته اطراف امامی باشند که پرچم رسول خدا(ص) را به دست گرفته و اسلحههای پیامبر (ص) را با خود حمل میکنند و پیراهن خونی شدهای را که پیامبر (ص) در جنگ احد در تن داشت، به تن دارد.[۷۵]»[۷۶]. |
- اصحاب امام مهدی چه ویژگیهایی دارند؟ (پرسش)
- اصحاب امام مهدی در شجاعت چگونهاند؟ (پرسش)
- آیا شهدا نیز از یاران امام مهدی هستند؟ (پرسش)
- یاران اصلی امام مهدی دارای چه ویژگیهای هستند که به این مقام برگزیده شدهاند؟ (پرسش)
- اصحاب و یاران امام مهدی چند نفرند؟ و دارای چه ویژگیهایی هستند؟ (پرسش)
- ویژگی یاران خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی یاران امام مهدی در احادیث چیست؟ (پرسش)
منبعشناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۶.
- ↑ «ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری میکند و گامهایتان را استوار میدارد» سوره محمد، آیه ۷.
- ↑ «إِنَ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ کُلِ زَمَانٍ... أُولَئِکَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً"»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۷۳ ـ ۹۲.
- ↑ «هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد» سوره بقره، آیه ۱۴۸.
- ↑ «یَعْنِی أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ قَالَ یَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِی سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعٌ کَقَزَعِ الْخَرِیفِ»؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۲.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۶.
- ↑ «گفت: کاش برای رویارویی با شما توانی داشتم یا به گوشهای استوار پناه میجستم» سوره هود، آیه ۸۰.
- ↑ «قوة: القائم(ع)، و الرکن الشدید: الثلاثمائة و ثلاثة عشر أصحابه"»؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۲۷.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۶.
- ↑ «رِجَالٌ کَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِیدِ لَا یَشُوبُهَا شَکٌّ فِی ذَاتِ اللَّهِ أَشَدُّ مِنَ الْحَجَرِ»؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص۳۰۸.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۷۳ ـ ۹۲.
- ↑ «إِنَ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ کُلِ زَمَانٍ لِأَنَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَة»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیِّدِهَا»؛ بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۷۳ ـ ۹۲.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.
- ↑ ای مؤمنان! چون با دستهای (از دشمن) رویاروی شدید استوار باشید و خداوند را بسیار یاد کنید باشد که رستگار گردید؛ سوره انفال، آیه: ۴۵.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.
- ↑ مردم زمان غیبت او که معتقد به امامت او و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند، زیرا خداوند عقل، فهم و معرفتی به آن ها عطا کرده که غیبت نزد آن ها چون مشاهده است؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ خدایا! خودت را به من بشناسان. به درستی که اگر خودت را به من نشناسانی، نمیتوانم پیغمبرت را بشناسم. خدایا! پیغمبرت را به من بشناسان. به درستی که اگر پیامبرت را به من نشناسانی، نمیتوانم امامت را بشناسم. خدایا! امامت را به من بشناسان. اگر امام را نشناسم، به درستی که گمراه و از ضالین میشوم؛ شیخ کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۷.
- ↑ ملا محسن فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۱۸.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.
- ↑ ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۲۵۳.
- ↑ قائم از فرزندان من است. نامش نام من و کنیهاش کنیه من است؛ شمایل او شمایل من و روش او روش من است و مردم را بر آیین و دینم بدارد و آن ها را به کتاب پروردگارم فراخواند. کسی که او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده و کسی که او را نافرمانی کند، مرا نافرمانی کرده است؛ کسی که او را در دوران غیبتش انکار کند، مرا انکار کرده و کسی که او را تکذیب کند مرا تکذیب کرده است و کسی که او را تصدیق کند، مرا تصدیق کرده است. از کسانی که گفتار مرا درباره او انکار و تکذیب میکنند و از کسانی از امتم که مردم را از طریقه او گمراه میسازند، به خداوند شکایت میبرم؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۴۱۱.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۵، ص۳۰۸.
- ↑ هر کس که بودن در شمار یاران قائم شادمانش می¬سازد، باید در انتظار باشد و با حال انتظار به پرهیزگاری و خلق نیکو رفتار کند. پس اگر اجلش برسد و امام قائم پس از درگذشت او قیام کند، بهره او هم¬چون بهره کسی است که آن حضرت را دریافته باشد. پس بکوشید و منتظر باشید!؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰.
- ↑ ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را میآورد که دوستشان میدارد و دوستش میدارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد میکنند و از سرزنش سرزنشگری نمیهراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی میدارد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره مائده، آیه: ۵۴.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ص۳۱۶.
- ↑ ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری میکند و گامهایتان را استوار میدارد؛ سوره محمد، آیه: ۷.
- ↑ مردم زمان غیبت او، که معتقد به امامت او بوده و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند... آنان به حق، مخلصان و به درستی، شیعیان ما و دعوت کنندگان به دین خدا در پنهان و آشکارند؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ بله، ولی این عده ای که حضرت قائم با آن¬ها قیام میکند، از نجیبان، قاضیان، حاکمان و فقیهان دین هستند؛ محمد بن جریر طبری آملی، دلائل الامامه، ص۵۶۲.
- ↑ و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد؛ سوره انبیاء، آیه: ۱۰۵.
- ↑ و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی ندادهاند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد میدهد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۷.
- ↑ هنگامیکه قائم ما قیام کند، خداوند از شیعه ما آفت را برطرف سازد و دل هایشان را همچون پاره های آهن کند و نیروی هر یک مرد از آنان را به اندازه نیروی چهل مرد قرار دهد و فرمانروایان و بزرگان روی زمین خواهند بود؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص۵۴۱ ، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۶۵۴.
- ↑ سوره بقره، آیه:۲۵۰.
- ↑ سوره انعام، آیه: ۳۴.
- ↑ از ما (خانواده) دوازده نفر مهدی هستند، که اولیِ ایشان امیرالمؤمنین علیه السلام و آخرین آن ها نهمیاز فرزندان من است؛ اوست قیام کننده به حق که خداوند به وسیله او زمین را پس از مرگش زنده گرداند و دین حق را به دست او بر تمامیادیان پیروز کند، اگرچه مشرکان نخواهند. برای او غیبتی است که جمعی در آن مرتدّ شوند و جمعی دیگر، ثابت قدم در دین بمانند و آزار شوند و به ایشان گفته شود: کجاست این وعده اگر راست گو هستید؟! هر آینه، بردباران در غیبت او بر آزار و تکذیب (مردم)، همانند جهادکنندگانِ با شمشیرند در رکاب رسول خدا(ص)؛ علی بن محمد خزاز، کفایه الاثر، ص۲۳۲.
- ↑ مردم زمان غیبت او که معتقد به امامت او بوده و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانی برترند... آنان به حق، مخلصان و به درستی، شیعیان ما میباشند؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۲۰.
- ↑ سوره انفال، آیه:۱۷.
- ↑ با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند و خوارشان گرداند و شما را بر آنان پیروزی دهد و دلهای گروهی مؤمن را خنک گرداند؛ سوره توبه، آیه: ۱۴.
- ↑ و راههای خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند مینماییم و بیگمان خداوند با نیکوکاران است؛ سوره عنکبوت، آیه: ۶۹.
- ↑ ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را میآورد که دوستشان میدارد و دوستش میدارند؛ در برابر مؤمنان خاکسار و در برابر کافران دشوارند، در راه خداوند جهاد میکنند و از سرزنش سرزنشگری نمیهراسند؛ این بخشش خداوند است که به هر کس بخواهد ارزانی میدارد و خداوند نعمتگستری داناست؛ سوره مائده، آیه: ۵۴.
- ↑ شما بهترین گروهی بودهاید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شدهاید؛ به کار پسندیده فرمان میدهید و از (کار) ناپسند باز میدارید و به خداوند ایمان دارید و اهل کتاب اگر ایمان میآوردند برای آنان بهتر بود؛ برخی از آنها مؤمن امّا بسیاری از آنان نافرمانند؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۱۰.
- ↑ محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج۶، ص۲۶۶.
- ↑ میرزاحسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص۱۷۹.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص۴۲.
- ↑ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج۲، ص۱۶۸.
- ↑ قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۷۳ - ۹۲.
- ↑ "إِنَّ أَصْحَابَ الْقَائِمِ شَبَابٌ لَا كُهُولَ فِيهِمْ إِلَّا كَالْكُحْلِ فِي الْعَيْنِ أَوْ كَالْمِلْحِ فِي الزَّادِ وَ أَقَلُّ الزَّادِ الْمِلْح"؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۳۱۵، ح۱۰.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۵۵۴؛ سیوطی، عقد الدرر، ص۵۹.
- ↑ " أَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُ الْقَائِمَ (ع) جَبْرَئِيلُ "؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۷۱، ح ۱۸.
- ↑ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶.
- ↑ " كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْقَائِمِ عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ وَ حَوْلَهُ أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ وَ هُمْ أَصْحَابُ الْأَلْوِيَةِ وَ هُمْ حُكَّامُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ عَلَى خَلْقِهِ "؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۷۲، ح۲۵.
- ↑ "إِنَّهُ لَوْ قَدْ كَانَ ذَلِكَ أُعْطِيَ الرَّجُلُ مِنْكُمْ قُوَّةَ أَرْبَعِينَ رَجُلًا وَ جُعِلَتْ قُلُوبُكُمْ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ لَوْ قُذِفَ بِهَا الْجِبَالَ لَقَلَعَتْهَا وَ كُنْتُمْ قُوَّامَ الْأَرْضِ وَ خُزَّانَهَا"؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۲۹۴، ح۴۴۹.
- ↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۶، ح۷.
- ↑ "فَيَصِيرُ إِلَيْهِ شِيعَتُهُ مِنْ أَطْرَافِ الْأَرْضِ تُطْوَى لَهُمُ الْأَرْضُ حَتَّى يُبَايِعُوهُ "؛ فتال نیشابوری، روضه الواعظین، ص۲۶۳.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص ۲۰۷ - ۲۱۰.
- ↑ " إِنَ أَصْحَابَ الْقَائِمِ شَبَابٌ لَا كُهُولَ فِيهِمْ إِلَّا كَالْكُحْلِ فِي الْعَيْنِ أَوْ كَالْمِلْحِ فِي الزَّادِ وَ أَقَلُّ الزَّادِ الْمِلْحُ "، نعمانی، الغیبة، ص ۳۱۵، ح ۱۰
- ↑ " وَ يَجِيءُ وَ اللَّهِ ثَلَاثُ مِائَةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فِيهِمْ خَمْسُونَ امْرَأَة "، عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۶۵.
- ↑ محمد حکیمی، عصر زندگی، ص ۵۷- ۷۶( با تصرف).
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۴۹۳ -۴۹۶.
- ↑ " كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْقَائِمِ عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ وَ حَوْلَهُ أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ وَ هُمْ أَصْحَابُ الْأَلْوِيَةِ وَ هُمْ حُكَّامُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ عَلَى خَلْقِهِ "؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۴۳۶.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۴۸.
- ↑ " يَعْنِي أَصْحَابَ الْقَائِمِ الثَّلَاثَمِائَةِ وَ الْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا قَالَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ الْأُمَّةُ الْمَعْدُودَةُ قَالَ يَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ قَزَعٌ كَقَزَعِ الْخَرِيفِ "؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۳۹، به نقل از روضه کافی و اثبات الهداة، ج ۷، ص ۵۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۲.
- ↑ (افسوس) ای کاش در برابر شما قدرتی داشتم یا تکیهگاه و پشتیبان محکمی در اختیار من بود (آنگاه میدانستم که با شما پستفطرتان چه کنم).
- ↑ تفسیر برهان، ج ۲، ص ۲۲۸،؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۰۰.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۳.
- ↑ اگر خدا را یاری کنید، خداوند شما را یاری میکند و گامهای شما را استوار میدارد؛ سوره محمد (ص)، آیه ۷.
- ↑ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳.
- ↑ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳.
- ↑ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۴؛ " يُصْلِحُ اللَّهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ ".
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۸.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۲؛ ۳۰۱.
- ↑ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۴۲ - ۱۴۶.