ضعف در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = ضعف | |||
| عنوان مدخل = ضعف | |||
| مداخل مرتبط = [[ضعف در قرآن]] - [[ضعف در جامعه‌شناسی اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== [[سستی]] و [[ضعف]] در انجام [[وظایف]] == | |||
یکی دیگر از بیماری‌های [[روحی]] بسیار مهلکی که در [[روایات]] فراوان بدان توجه داده شده، [[سستی]]، کسالت، خمودگی، [[تنبلی]] و [[ضعف]] در انجام [[وظایف]] و [[مسئولیت‌ها]] و از دست دادن فرصت‌های مقتضی است. [[بیماری]] نه چندان مشهودی که بسیار خسارت‌بار و ویرانگر معرفی شده و [[اولیای الهی]] همواره از [[شر]] ابتلای به آن به [[خدا]] [[پناه]] برده‌اند. آثار تخریبی این [[بیماری]] هنگامی خود را کاملاً نمایان می‌سازد که اکثریتی از [[جامعه]] بدان [[مبتلا]] گشته و به رغم شرایط و امکانات، به دلیل [[ضعف اراده]] نتوانند کاری درخور صورت دهند. برخی از جامعه‌شناسان توسعه، یکی از موانع دست‌یابی برخی کشورها به توسعه را [[رخوت]] جمعی یا فقدان تحرک و [[پویایی]] لازم برای خروج از وضع موجود و نیل به تعالی و [[تکامل]] مطلوب [[اجتماعی]] دانسته‌اند. [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر آیه]] ۱۳۹ [[سوره آل عمران]] می‌نویسد: وهن در [[آیه]] به معنای [[ضعف]] [[مسلمین]] از حیث [[عزم]] و اهتمام بر [[اقامه دین]] و [[قتال]] با [[دشمنان]] است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۹.</ref>. به بیان برخی [[مفسران]]: هنگامی که رکود و [[سستی]] و [[تنبلی]] جای سعی و [[کوشش]] را گرفت، [[غفلت]] و بی خبری به جای [[آگاهی]]، تردید و دودلی به جای [[تصمیم]] محافظه‌کاری به جای [[شهامت]]، [[نفاق]] و [[تفرقه]] به جای [[اتحاد]]، [[تن‌پروری]] و [[خودخواهی]] به جای [[فداکاری]]، [[تظاهر]] و [[ریاکاری]] به جای [[اخلاص]] و [[ایمان]] نشست، [[سقوط]] و نکبت آغاز می‌شود<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۷، ص۲۰۹.</ref>. | |||
[[قرآن کریم]] در برخی [[آیات]] از باب نمونه [[مجاهدان]] را به اجتناب جدی از [[کشمکش]]، [[نزاع]]، [[اختلاف]] و [[تفرقه]] [[دعوت]] کرده است، چه اثر قهری و طبیعی این وضعیت، بروز [[سستی]]، [[ناتوانی]] و [[ضعف]] و [[فتور]] در صفوف آنان برای [[مبارزه]] یکپارچه با [[دشمنان]] خواهد بود و نتیجه و پیامد قهری این [[سستی]] از میان رفتن [[قدرت]]، [[هیبت]]، [[عزت]]، [[برتری]] و [[سیادت]] آنهاست<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۰۵.</ref> | |||
[[قرآن کریم]] در برخی [[آیات]] از باب نمونه [[مجاهدان]] را به اجتناب جدی از [[کشمکش]]، [[نزاع]]، [[اختلاف]] و [[تفرقه]] [[دعوت]] کرده است، چه اثر قهری و طبیعی این وضعیت، بروز [[سستی]]، [[ناتوانی]] و [[ضعف]] و [[فتور]] در صفوف آنان برای [[مبارزه]] یکپارچه با [[دشمنان]] خواهد بود و نتیجه و پیامد قهری این [[سستی]] از میان رفتن [[قدرت]]، [[هیبت]]، [[عزت]]، [[برتری]] و [[سیادت]] آنهاست | |||
==[[آیات قرآنی]] مرتبط== | == [[آیات قرآنی]] مرتبط == | ||
# [[نهی]] از [[سستی]] در انجام [[مسئولیت]]: {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«و سستی نورزید و اندوهگین مباشید که اگر مؤمن باشید شما برترید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.</ref>. | # [[نهی]] از [[سستی]] در انجام [[مسئولیت]]: {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«و سستی نورزید و اندوهگین مباشید که اگر مؤمن باشید شما برترید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.</ref>. | ||
# [[عنایات]] [[خدا]] در زدودن زمینه‌های [[سستی]] از [[مؤمنین]]: {{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ...}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref>. | # [[عنایات]] [[خدا]] در زدودن زمینه‌های [[سستی]] از [[مؤمنین]]: {{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ...}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref>. | ||
# [[نهی]] [[مؤمنان]] از [[کشمکش]] و [[تنازع]] به عنوان یکی از زمینه‌های [[سست]] شدن [[اراده‌ها]]: {{متن قرآن|وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ...}}<ref>«و از خداوند و پیامبرش فرمانبرداری کنید و در هم نیفتید که سست شوید و شکوهتان از میان برود.».. سوره انفال، آیه ۴۶.</ref>. | # [[نهی]] [[مؤمنان]] از [[کشمکش]] و [[تنازع]] به عنوان یکی از زمینه‌های [[سست]] شدن [[اراده‌ها]]: {{متن قرآن|وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ...}}<ref>«و از خداوند و پیامبرش فرمانبرداری کنید و در هم نیفتید که سست شوید و شکوهتان از میان برود.».. سوره انفال، آیه ۴۶.</ref>. | ||
#دوری گزیدن از [[سستی]] در انجام [[وظایف]]، رویه [[مؤمنان راستین]]: {{متن قرآن|وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بسا پیامبرانی که همراه آنان توده‌های انبوه به نبرد (با دشمنان خداوند) پرداختند و در راه خداوند هر چه به ایشان رسید نه سست و نه ناتوان شدند و نه تن به زبونی سپردند؛ و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۰۵.</ref> | # دوری گزیدن از [[سستی]] در انجام [[وظایف]]، رویه [[مؤمنان راستین]]: {{متن قرآن|وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بسا پیامبرانی که همراه آنان توده‌های انبوه به نبرد (با دشمنان خداوند) پرداختند و در راه خداوند هر چه به ایشان رسید نه سست و نه ناتوان شدند و نه تن به زبونی سپردند؛ و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۰۵.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:ضعف]] | [[رده:ضعف]] | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۵۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ضعف است. ضعف از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ضعف در قرآن - ضعف در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردسستی و ضعف در انجام وظایف
یکی دیگر از بیماری‌های روحی بسیار مهلکی که در روایات فراوان بدان توجه داده شده، سستی، کسالت، خمودگی، تنبلی و ضعف در انجام وظایف و مسئولیت‌ها و از دست دادن فرصت‌های مقتضی است. بیماری نه چندان مشهودی که بسیار خسارت‌بار و ویرانگر معرفی شده و اولیای الهی همواره از شر ابتلای به آن به خدا پناه برده‌اند. آثار تخریبی این بیماری هنگامی خود را کاملاً نمایان می‌سازد که اکثریتی از جامعه بدان مبتلا گشته و به رغم شرایط و امکانات، به دلیل ضعف اراده نتوانند کاری درخور صورت دهند. برخی از جامعه‌شناسان توسعه، یکی از موانع دست‌یابی برخی کشورها به توسعه را رخوت جمعی یا فقدان تحرک و پویایی لازم برای خروج از وضع موجود و نیل به تعالی و تکامل مطلوب اجتماعی دانسته‌اند. علامه طباطبایی در تفسیر آیه ۱۳۹ سوره آل عمران می‌نویسد: وهن در آیه به معنای ضعف مسلمین از حیث عزم و اهتمام بر اقامه دین و قتال با دشمنان است[۱]. به بیان برخی مفسران: هنگامی که رکود و سستی و تنبلی جای سعی و کوشش را گرفت، غفلت و بی خبری به جای آگاهی، تردید و دودلی به جای تصمیم محافظه‌کاری به جای شهامت، نفاق و تفرقه به جای اتحاد، تن‌پروری و خودخواهی به جای فداکاری، تظاهر و ریاکاری به جای اخلاص و ایمان نشست، سقوط و نکبت آغاز می‌شود[۲].
قرآن کریم در برخی آیات از باب نمونه مجاهدان را به اجتناب جدی از کشمکش، نزاع، اختلاف و تفرقه دعوت کرده است، چه اثر قهری و طبیعی این وضعیت، بروز سستی، ناتوانی و ضعف و فتور در صفوف آنان برای مبارزه یکپارچه با دشمنان خواهد بود و نتیجه و پیامد قهری این سستی از میان رفتن قدرت، هیبت، عزت، برتری و سیادت آنهاست[۳]
آیات قرآنی مرتبط
- نهی از سستی در انجام مسئولیت:
وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
[۴]. - عنایات خدا در زدودن زمینه‌های سستی از مؤمنین: إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ...[۵].
- نهی مؤمنان از کشمکش و تنازع به عنوان یکی از زمینه‌های سست شدن اراده‌ها: وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ...[۶].
- دوری گزیدن از سستی در انجام وظایف، رویه مؤمنان راستین: وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۹.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۷، ص۲۰۹.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۰۵.
- ↑ «و سستی نورزید و اندوهگین مباشید که اگر مؤمن باشید شما برترید» سوره آل عمران، آیه ۱۳۹.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.
- ↑ «و از خداوند و پیامبرش فرمانبرداری کنید و در هم نیفتید که سست شوید و شکوهتان از میان برود.».. سوره انفال، آیه ۴۶.
- ↑ «و بسا پیامبرانی که همراه آنان توده‌های انبوه به نبرد (با دشمنان خداوند) پرداختند و در راه خداوند هر چه به ایشان رسید نه سست و نه ناتوان شدند و نه تن به زبونی سپردند؛ و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۰۵.