عصمت (پرسش)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از زیرشاخه‌های بحث عصمت است. "عصمت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

عصمت در لغت | عصمت در قرآن | عصمت در حدیث | عصمت در کلام اسلامی | عصمت در فلسفه اسلامی | عصمت در عرفان اسلامی

عصمت موضوعی مشتمل بر مجموعه‌ای از پرسش‌های مرتبط است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در بررسی این پرسش‌ها، می‌توان به جنبه‌های گوناگونی - از جمله: عقلی، قرآنی، حدیثی و غیره - نیز پرداخت. برای بررسی جامع این سؤال‌ها و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.

• تا کنون، پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط با عصمت به ۱۰۰ مورد رسیده و به شرح ذیل‌اند:

کلیاتی درباره عصمت

1. آیا اندیشه عصمت بدعتی از یهود و نصاری است؟ (پرسش)
2. آیا اندیشه عصمت برگرفته از فرهنگ ایران باستان است؟ (پرسش)
3. آیا اندیشه عصمت برگرفته از فرقه متصوفه است؟ (پرسش)
4. آیا اندیشه عصمت از ابتکارات شیعه است؟ (پرسش)
5. آیا مبدع عصمت پیامبر خاتم است و از آموزه‌های زرتشت استفاده کرده است؟ (پرسش)

معناشناسی عصمت

1. عصمت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
2. تعاریف عقل‌گرایان درباره عصمت چیست؟ (پرسش)
3. تعاریف کلامی‌ها درباره عصمت چیست؟ (پرسش)
4. حقیقت عصمت در روایات چیست؟ (پرسش)
5. فرق عصمت با عدالت چیست؟ (پرسش)
6. چه واژه‌هایی مفاهیمی بیانگر حقیقت عصمت هستند؟ (پرسش)

واژه شناسی لغوی

1. مترادف‌های واژه عصمت چیست؟ (پرسش)

معنای اصطلاحی

1. اصطلاح عصمت از چه زمانی به کار برده شده؟ (پرسش)

دیدگاه‌ها درباره عصمت

1. دیدگاه ادیان و مکاتب گوناگون درباره عصمت چیست؟ (پرسش)
   1. دیدگاه دین یهود درباه عصمت چیست؟ (پرسش)
   2. دیدگاه دین مسیحیت درباه عصمت چیست؟ (پرسش)
   3. دیدگاه آیین بودا درباه عصمت چیست؟ (پرسش)
   4. دیدگاه آیین زرتشت درباه عصمت چیست؟ (پرسش)

دیدگاه مذاهب اسلامی درباره عصمت

1. دیدگاه اشاعره درباره حقیقت عصمت چیست؟ (پرسش)
2. دیدگاه عدلیه درباره حقیقت عصمت چیست؟ (پرسش)
3. دیدگاه‌های علمای معاصر درباره ریشه اختیاری عصمت چیست؟ (پرسش)

منشأ عصمت (عوامل و اسباب)

1. منشأ عصمت معصومین چیست؟ (پرسش)

ضرورت عصمت

امکان عقلی عصمت

1. آیا برای غیر معصومین امکان عصمت وجود دارد؟ (پرسش)

ادعای استحاله عصمت

ضرورت عقلی عصمت

ضرورت نقلی عصمت

اختیاری بودن عصمت

1. ریشه‌های اختیاری عصمت چیست؟ (پرسش)

ادعای جبری بودن عصمت

1. دلایل جبری دانستن عصمت چیست؟ (پرسش)
2. پیامدهای جبری دانستن عصمت چیست؟ (پرسش)
3. اگر عصمت موهبت الهی است چگونه می‌‌توان آن را برای معصومین فضیلت دانست؟ (پرسش)
4. منشأ قول به عصمت جبری چیست؟ (پرسش)
5. اگر عصمت جبری باشد چه مفاسدی در پی دارد؟ (پرسش)

مراتب عصمت

1. آیا عصمت مفهومی دارای مراتب است؟ (پرسش)
2. مراد از عصمت در مقام تلقی چیست؟ (پرسش)
3. مراد از عصمت در مقام ابلاغ وحی چیست؟ (پرسش)

اقسام عصمت

عصمت واجب و عصمت غیر واجب

عصمت موهبتی و عصمت اکتسابی

1. آیا عصمت اکتسابی است؟ (پرسش)
2. ویژگی‌های عصمت موهوبی چیست؟ (پرسش)

عصمت استحقاقی و عصمت تفضلی

گستره عصمت (قلمرو)

گستره زمانی

1. محدوده زمانی عصمت انبیاء چیست؟ (پرسش)
2. محدوده زمانی عصمت امامان چیست؟ (پرسش)

گستره متعلق

عصمت وحی

1. وحی به چه معناست؟ (پرسش)
2. مصونیت وحی در مقام تلقی و ابلاغ چگونه است؟ (پرسش)
3. تفسیر وحی به تجربه دینی به چه معناست؟ (پرسش)
4. اولین دریافت وحی توسط پیامبر چگونه بوده؟ (پرسش)
5. چرا خداوند خبر از شک و تردید انبیاء در وحی می‌‌دهد؟ (پرسش)
6. رویکردهای غرب درباره وحی چیست؟ (پرسش)

عصمت پیامبر

1. آیا آیه نخست سوره تحریم بر عدم عصمت پیامبر دلالت دارد؟ (پرسش)

عصمت امام

1. برهان عقلی عصمت امام چیست؟ (پرسش)

عصمت اهل بیت

1. آیا عصمت برای انبیا و امامان ضرورت دارد؟ (پرسش)
2. آیا قول به عصمت در انبیا و امامان مستلزم غلو است؟ (پرسش)
3. آیا عصمت فقط مختص انبیا است و شامل امامان نمی‌شود؟ (پرسش)
4. آیا استغفار کردن انبیا و امامان با عصمت ناسازگار است؟ (پرسش)
5. اگر امام علی معصوم بود چرا با غاصبان خلافت نجنگید بلکه با آن‌ها بیعت کرد؟ (پرسش)
6. اگر امام علی معصوم بود چرا در شورای عمر بود و پشت سر خلفا نماز می‌خواند و مشورت می‌کرد و حد جاری می‌کرد و هدایای آن‌ها را می‌پذیرفت؟ (پرسش)
7. اگر حضرت علی معصوم و منصوب الهی بود چرا دخترش ام‌کلثوم را به ازدواج عمر درآورد و با دختر ابابکر بنام حنفیه ازدواج کرد؟ (پرسش)
8. آیا آیه 195 سوره بقره با عصمت امامان منافات دارد؟ (پرسش)
9. اگر امام صادق معصوم بود چرا با حکام اموی و عباسی تقیه می‌کرد ولی نبی اکرم هیچ وقت تقیه نکرد؟ (پرسش)
10. آیا قبول ولایت عهدی مأمون از طرف امام رضا با عصمت منافات دارد؟ (پرسش)
11. آیا عصمت سبب سلب اختیار معصوم است و هیچ فضیلتی ندارد؟ (پرسش)
12. آیا عصمت معصومین به‌واسطه تسدید روح‌القدس است و اختیار از آنان سلب شده است؟ (پرسش)
13. آیا عصمت برای امامان امکان دارد؟ (پرسش)
14. آیا عصمت معصومان پیش از بلوغ و از هنگام ولادت با اختیار سازگاری دارد؟ (پرسش)
15. دلایل منکرین عصمت امامان چیست؟ (پرسش)

دلایل عصمت امامان

1. حافظ شریعت بودن امام چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)

دلایل نقلی

1. دلایل نقلی عصمت اهل‌بیت چیست؟ (پرسش)

دلایل عصمت اهل‌بیت در قرآن

1. آیه اولوالامر چگونه بر عصمت اهل‌بیت دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
2. آیه تطهیر چگونه بر عصمت اهل‌بیت دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
3. آیه تطهیر چگونه بر عصمت امام علی دلالت می‌کند؟ (پرسش)
4. آیه تطهیر چگونه بر عصمت سایر ائمه دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
5. آیه ۱۲۴ سوره بقره چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
6. آیه ۵۹ سوره نساء چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
7. آیه ولایت چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
8. آیه صادقین چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
9. آیه علم‌الکتاب چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)

دلایل عصمت اهل‌بیت در حدیث

1. حدیث ثقلین چگونه بر عصمت اهل بیت دلالت می‌کند؟ (پرسش)
2. حدیث سفینه چگونه بر عصمت اهل بیت دلالت می‌کند؟ (پرسش)
3. حدیث اطاعت چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
4. حدیث امان چگونه بر عصمت امامان دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)

دلایل عقلی

1. دلایل عقلی عصمت امامان چیست؟ (پرسش)

عصمت حضرت مریم

1. آیا حضرت مریم معصوم است؟ (پرسش)

عصمت فرشتگان

1. چه دیدگاه‌هایی درباره عصمت فرشتگان وجود دارد؟ (پرسش)
2. براهین عقلی اثبات عصمت فرشتگان چیست؟ (پرسش)
3. براهین نقلی بر اثبات عصمت فرشتگان چیست؟ (پرسش)
4. منشأ عصمت فرشتگان چیست؟ (پرسش)

دلایل عصمت (اثبات عصمت)

عصمت انبیا

1. دلایل عقلی اثبات عصمت انبیاء چیست؟ (پرسش)
2. دلایل قرآنی اثبات عصمت انبیاء چیست؟ (پرسش)
3. دلایل نقلی بر عصمت علمی انبیاء چیست؟ (پرسش)
4. چرا برای اثبات عصمت انبیاء نمی‌توان از ادله شرعی استفاده کرد؟ (پرسش)
5. آیا قرآن کریم عصمت انبیاء را در مقام تلقی و ابلاغ بیان کرده است؟ (پرسش)
6. مراد از ارتکاب سهوی گناه از سوی انبیاء چیست؟ (پرسش)
7. آیا عصمت مخصوص انبیاء است؟ (پرسش)
8. چرا انبیاء در تمامی موارد از علوم غیر عادی خود استفاده نمی‌کنند؟ (پرسش)
9. عصمت انبیاء از خطا در قضاوت به چه معناست؟ (پرسش)
10. آیا انبیاء تنها از ترک واجبات و انجام محرمات معصوم هستند؟ (پرسش)
11. آیا انبیاء پیش از احراز نبوت خداپرست بوده‌اند؟ (پرسش)

عصمت اعتقادی انبیا

1. دلایل اثبات عصمت اعتقادی انبیاء چیست؟ (پرسش)
2. آیا تردید حضرت ابراهیم در ربوبیت الهی بر عدم عصمت اعتقادی دلالت می‌‌کند؟ (پرسش)
3. آیا آیه ۶۵ سوره زمر بر عدم عصمت انبیاء در اعتقادات دلالت دارد؟ (پرسش)
4. آیا آیه ۸۷ سوره انبیاء بر عدم عصمت انبیاء در اعتقادات دلالت دارد؟ (پرسش)

عصمت انبیا در مقام عمل

1. دلایل عقلی اثبات عصمت انبیاء در مقام عمل چیست؟ (پرسش)
2. دلایل نقلی اثبات عصمت انبیاء در مقام عمل چیست؟ (پرسش)
3. آیا آیه ۱۲۱ و ۱۲۲ سوره طه بر عدم عصمت حضرت آدم دلالت دارد؟ (پرسش)
4. آیا آیه ۶۲ و ۶۳ سوره انبیاء بر عدم عصمت حضرت ابراهیم دلالت دارد؟ (پرسش)
5. آیا آیه ۲۴ سوره یوسف بر عدم عصمت حضرت یوسف دلالت دارد؟ (پرسش)
6. آیا آیه ۴۳ سوره توبه بر عدم عصمت پیامبر اسلام دلالت دارد؟ (پرسش)
7. آیا آیه ۱ و ۲ سوره فتح بر عدم عصمت پیامبر خاتم دلالت دارد؟ (پرسش)

آثار و کارکردهای عصمت

کارکردهای عصمت برای معصوم

کارکردهای عصمت برای افراد

کارکردهای عصمت برای جامعه

کارکردهای اخروی

منبع‌شناسی جامع عصمت

1. کتاب‌شناسی عصمت
2. مقاله‌شناسی عصمت
3. پایان‌نامه‌شناسی عصمت