معجزات امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-::::# +#))
جز (جایگزینی متن - '\|\sپاسخ‌دهنده\s\= \|\sپاسخ\s\=\s(.*)\[\[(.*)\|(.*)\]\]' به '| پاسخ‌دهنده = $2 | پاسخ = $1$3')
خط ۹۳: خط ۹۳:
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. نویسندگان کتاب [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]؛
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. نویسندگان کتاب [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]؛
| تصویر = 991395.jpg
| تصویر = 991395.jpg
| پاسخ‌دهنده =
| پاسخ‌دهنده = نگین آفرینش ج۱ (کتاب)
| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:
| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:



نسخهٔ ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۰۰

الگو:پرسش غیرنهایی

معجزات امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)

معجزات امام مهدی (ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

محمد جواد خراسانی
آیت‌‌الله محمد جواد خراسانی، در کتاب «مهدی منتظر» در این‌باره گفته است:

«علائم تشریفی خاصه آن حضرت در هنگام قیام‌:

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت الله طبسی؛
آیت الله نجم‌الدین طبسی در کتاب «چشم اندازی به حکومت مهدی» در اين‌باره گفته است:

«در آخرالزمان هر چند مردم برای روی کارآمدن دولتی قدرتمند ودر عین حال پشتیبان ستمدیدگان، لحظه شماری می‌کنند، ولی به بسیاری از دولت هایی که روی کار می‌آیند، خوش بین نیستند وسخن هر حزب وگروهی را نمی‌پذیرند واصولاً کسی را قادر نمی‌دانند که بتواند نظم را به جامعه جهانی بازگرداند و دنیای پرآشوب را سامان بخشد. از این رو، مدّعی بازگشت نظم به جامعه وگسترش امنیت در جهان، باید دارای توانی فوق توان دیگر انسان‌ها باشد واثبات این مطلب نیاز به نشان دادن کرامات وکارهای خارق العاده دارد وشاید برای این است که حضرت مهدی(ع) در آغاز ظهور، دست به یک سلسله کرامات ومعجزات می‌زند؛ به پرنده در حال پرواز اشاره می‌کند واو فوراً فرود می‌آید ودر دست حضرت قرار می‌گیرد. چوب خشک را در زمین بایر فرو می‌برد وآن چوب بی درنگ سبز می‌شود وشاخ وبرگ می‌دهد. با این کارها به مردم ثابت می‌شود که سرو کار آنان با شخصیتی است که آسمان و زمین به امر خداوند در اختیار و تحت فرمان اوست. این کرامات نویدی برای مردمی‌است که سال‌ها وبلکه قرن‌ها خود را زیر فشار وقهر آسمان وزمین می‌دیدند. مردمی‌که از بالای سر، مورد تهاجم هواپیماها وموشک‌ها قرار گرفته، میلیون‌ها قربانی داده‌اند وقدرتی را نمی‌یافتند که مانع آن همه تجاوزات گردد؛ ولی اینک خود را در برابر شخصیتی می‌بینند که آسمان وزمین وآن چه در آنهاست در اختیار اویند. مردمی‌ که تا دیروز، چنان در قحطی به سر می‌بردند که حتی برای تهیه نیازهای اوّلیه زندگی، رنج‌ها ومشکلاتی را متحمّل می‌شدند ودر اثر خشکسالی وکمبود زراعت، در محاصره اقتصادی شدیدی قرار گرفته بودند، امروز در برابر شخصیتی قرار گرفته اند که با اشاره‌ای زمین را سبز وخرّم می‌کند وآب وباران را جاری می‌سازد. مردمی‌که دچار بیماری‌های بی‌درمان شده اند، با کسی رو به رو می‌شوند که حتی بیماری‌های غیر قابل درمان را نیز علاج می‌کند و مردگان را زندگی می‌بخشد. این‌ها معجزات و کراماتی هستند که حکایت از توانایی، صداقت و حق بودن گفته‌های این رهبر آسمانی دارد. کوتاه سخن آن که جهانیان باور می‌کنند که این نوید دهنده با هیچ یک از مدّعیان پیشین شباهتی ندارد واو همان رهایی بخش واقعی وذخیره الهی و مهدی موعود است. کرامات مهدی(ع) گاهی برای رزمندگانش روی می‌دهد که بر ایمانشان می‌افزاید واعتقادشان را استوارتر می‌گرداند وگاه برای دشمنان ویا تردید کنندگان است که سبب ایمان واعتقاد آنان به حضرت می‌شود. اینک به بخشی از آن معجزات وکرامات اشاره می‌کنیم:

  1. سخن گفتن پرنده: امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: "حضرت مهدی(ع) در مسیر حرکت خود به یکی از سادات حسنی که دوزاده هزار نفر رزمنده را به همراه دارد، برخورد می‌کند؛ حسنی در مقام احتجاج برمی‌آید وخود را سزاوارتر به رهبری می‌داند. حضرت در پاسخ او می‌گوید: من مهدی هستم. حسنی می‌پرسد: آیا دلیل ونشانه‌ای داری تا با تو بیعت کنم؟ حضرت به پرنده‌ای که در آسمان در حال پرواز است، اشاره می‌کند وآن پرنده فرود می‌آید ودر دستان حضرت قرار می‌گیرد. آن گاه به قدرت خداوند لب به سخن می‌گشاید و بر امامت حضرت مهدی(ع) گواهی می‌دهد. برای اطمینان بیشتر سید حسنی، امام(ع) چوب خشکی را به زمین فرو می‌برد؛ آن چوب سبز می‌شود وشاخ وبرگ می‌دهد. بار دیگر، پاره سنگی را از زمین بر می‌دارد وبا یک فشار آن را خرد کرده، همانند خمیر نرم می‌کند. سید حسنی با دیدن آن کرامات به حضرت ایمان می‌آورد. خود وهمه نیروهایش تسلیم امام(ع) می‌شوند وحضرت او را به عنوان فرمانده نیروی خط مقدّم می‌گمارد"[۱۱].
  2. جوشش آب و آذوقه از زمین: امام صادق(ع) می‌فرماید: "هنگامی‌ که امام(ع) در شهر مکه ظهور می‌کند و قصد حرکت به کوفه را دارد، به نیروهایش اعلام می‌کند که کسی آب وغذا وتوشه راه با خود برندارد. حضرت (ع) سنگ موسی(ع) را که به وسیله آن دوازده چشمه آب زلال از زمین جوشاند، همراه دارد. در مسیر راه هر جا توقف می‌کنند، آن سنگ را نصب می‌کند واز زمین چشمه‌های آب می‌جوشد. هر کس گرسنه باشد با نوشیدن آن سیر می‌گردد وهر کس تشنه باشد، سیراب می‌شود. تهیه آذوقه وآب بین راه سپاهیان به همین ترتیب است تا هنگامی‌که به شهر نجف برسند؛ در آن جا با نصب آن سنگ، برای همیشه از زمین آب وشیر می‌جوشد که گرسنه وتشنه‌ای را سیر می‌کند"[۱۲]. امام باقر(ع) می‌فرماید: "هنگامی‌ که حضرت قائم(ع) ظهور می‌کند، پرچم پیامبر(ص) وانگشتر سلیمان وسنگ وعصای موسی همراه او خواهد بود. پس به امر حضرت در بین سپاهیان اعلام می‌شود که کسی زاد وتوشه برای خود وعلوفه برای چهارپایان بر ندارد. برخی از همراهان می‌گویند: او می‌خواهد ما را به هلاکت بیندازد ومرکب‌های مان را از گرسنگی وتشنگی نابود کند. اصحاب با حضرت حرکت می‌کنند. به اوّلین جایی که می‌رسند، حضرت سنگ را بر زمین می‌کوبد وآب وغذا برای نیروها وعلوفه برای حیوانات بیرون می‌آید واز آن استفاده می‌کنند تا به شهر نجف می‌رسند"[۱۳].
  3. طی الارض و نداشتن سایه: امام رضا(ع) می‌فرماید: "هنگامی‌ که حضرت مهدی(ع) ظهور می‌کند، زمین از نور خداوند روشن می‌شود وزمین زیرپای مهدی به سرعت حرکت می‌کند (واو با سرعت، مسیرها را می‌پیماید) و اوست که سایه نخواهد داشت"[۱۴].
  4. وسیله انتقال: امام باقر(ع) به شخصی به نام سوره فرمود: "ذوالقرنین مخیر گردید که یکی از دوابرسخت ورام را برگزیند. او ابر رام برگزید وابر سخت برای حضرت صاحب(ع) ذخیره شد". سوره پرسید: ابر سخت چیست؟ حضرت فرمود: "ابرهایی که در آن رعد وبرق وآذرخش وصاعقه باشد. هرگاه ابری چنین بود، صاحب شما بر آن سوار است. بی شک او سوار بر ابر می‌شود وبا آن به سوی آسمان بالا می‌رود وآسمان‌ها وزمین‌های هفت گانه را می‌پیماید؛ همان زمین هایی که پنج عدد آن مسکونی ودو تای دیگر ویران است"[۱۵]. امام صادق(ع) می‌فرماید: "خداوند، ذوالقرنین را در انتخاب بین دو ابر سخت ورام مخیر کرد. او ابر رام را برگزید وآن ابری است که در آن رعد وبرق وجود نداشت واگر ابر سخت را برمی‌گزید، اجازه استفاده از آن را نداشت؛ زیرا خداوند، ابر سخت را برای حضرت قائم(ع) ذخیره کرده است"[۱۶].
  5. کندی حرکت زمان: امام باقر(ع) می‌فرماید: "چون امام زمان(ع) ظهور کند، به سوی کوفه حرکت می‌نماید. در آن جا هفت سال حکومت می‌کند که هر سال آن برابر ده سال از سالیان شماست. پس از آن، خداوند هر چه اراده کند، انجام می‌دهد". گفته شد چگونه سال‌ها طولانی می‌شود؟ امام فرمود: "خداوند به منظومه (وفرشته اداره کننده آن) دستور می‌دهد که از سرعت خود بکاهد. از این رو، روزها وسال‌ها طولانی می‌شود". گفته شد: می‌گویند اگر کم ترین تغییری در حرکت آنها پدید آید، آنها به هم می‌ریزند وفاسد می‌شوند. امام(ع) فرمود: "این سخن افراد مادّی گرا وکافر به خداست؛ ولی مسلمانان (که عقیده به خداوند گرداننده آنها دارند) چنین سخنی را نمی‌توانند بگویند"[۱۷].
  6. قدرت تکبیر: کعب درباره گشودن شهر قسطنطنیه به دست مهدی(ع) می‌گوید: حضرت، پرچم را به زمین فرو می‌برد وبه سوی آب می‌رود تا برای نماز صبح وضو بگیرد؛ آب از حضرت دور می‌شود. امام(ع) پرچم را بر می‌دارد وبه دنبال آب حرکت می‌کند تا آن که از آن ناحیه می‌گذرد. آن گاه پرچم را در زمین فرو می‌برد وسپاهیان را فرا می‌خواند و می‌فرماید: "ای مردم! خداوند دریا را برای شما شکافت؛ هم چنان که آن را برای بنی اسرائیل شکافت". پس سپاهیان از دریا می‌گذرند ورو به روی شهر قسطنطنیه قرار می‌گیرند. سپاهیان ندای تکبیر سر می‌دهند ودیوارهای شهر به لرزه درمی‌آید. بار دیگر تکبیر می‌گویند ودوباره دیوارها می‌لرزد. بار سوم که صدا به تکبیر بلند می‌کنند، دیوارهایی که میان دوازده بُرج مراقبت هستند، فرو می‌ریزند[۱۸]رسول خدا(ص) می‌فرماید: "... حضرت مهدی(ع) جلوی قسطنطنیه فرود می‌آید. در آن روزگار، آن دژ، هفت دیوار دارد. حضرت هفت تکبیر می‌گوید ودیوارها فرو می‌ریزد وبا کشتن تعداد بسیاری از رومیان، آن جا به تصرف حضرت مهدی(ع) در می‌آید وگروهی نیز به اسلام رو می‌آورند"[۱۹] امیرمؤمنان(ع) در این زمینه می‌فرماید: "... سپس حضرت مهدی و یارانش به حرکت خود ادامه می‌دهند وبر هیچ دژی از دژهای رومیان نمی‌گذرند، مگر آن که با گفتن " لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّه‏‏" دیوارهای آن فرو می‌ریزد تا آن که در نزدیکی شهر قسطنطنیه فرود می‌آیند. در آن جا چند تکبیر می‌گویند وناگهان خلیجی که در مجاورت آن شهر است، خشک می‌شود وآب هایش در زمین فرو می‌رود ودیوارهای شهر نیز فرو می‌ریزد. از آن جا به سوی شهر رومیه حرکت می‌کنند وچون به آن جا می‌رسند، مسلمانان سه تکبیر می‌گویند وشهر چون رمل وشن نرم - که در برابر تند بادها قرار گرفته باشد - از هم می‌پاشد"[۲۰] نیز آن حضرت می‌فرماید: "... مهدی(ع) به پیش روی خود ادامه می‌دهد تا این که به یکی از شهرهای مشرف به دریا می‌رسد. لشکریان حضرت تکبیر سر می‌دهند ودر پی آن دیوارهای شهر از هم گسیخته شده، فرو می‌ریزند"[۲۱]
  7. عبور از آب: امام صادق(ع) می‌فرماید: "پدرم فرمود: هنگامی‌ که حضرت قائم(ع) قیام کند... سپاهیانی را به شهر قسطنطنیه می‌فرستد. آن گاه که به خلیج برسند، جمله‌ای بر روی پاهای خود می‌نویسند واز روی آب می‌گذرند. رومیان چون این معجزه وعظمت را می‌بینند، به یک دیگر می‌گویند: وقتی سپاهیان امام زمان(ع) این چنین باشند، خود حضرت چگونه خواهد بود! از این رو، درها را بر روی آنان می‌گشایند و سپاهیان حضرت وارد شهر شده، در آن جا فرمانروایی می‌کنند"[۲۲]
  8. شفای بیماران: امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: "... حضرت مهدی(ع) پرچم‌ها را به اهتزاز درمی‌آورد ومعجزات خود را آشکار می‌کند وبه اذن خداوند چیزهایی را از نیستی به وجود می‌آورد. بیماران دچار پیسی وخوره را شفا می‌دهد ومردگان را زنده، وزندگان را می‌میراند"[۲۳].
  9. عصای موسی در دست: امام باقر(ع) می‌فرماید: "عصای موسی متعلّق به آدم بوده است که به شعیب (پیامبر) رسیده وپس از او به موسی بن عمران داده شده است. آن عصا نزد ماست وبه تازگی که من آن را دیدم، هنوز سبز بود؛ مانند روزی که از درخت جدایش کردند. چون از آن عصا سؤال شود، سخن می‌گوید وآن برای قائم ما آماده است وآن چه موسی با آن کرد، حضرت قائم نیز با آن انجام می‌دهد وهر چه بدان عصا دستور داده شود، انجام می‌دهد وهرجا افکنده شود، جادوها را می‌بلعد"[۲۴].
  10. ندای ابر: امام صادق(ع) می‌فرماید: "... حضرت مهدی(ع) در آخر الزمان ظهور می‌کند. بر سر آن حضرت ابری در حرکت است وهرجا برود، آن ابر نیز می‌رود تا حضرت را از تابش خورشید حفظ کند وبا صدایی رسا وآشکار، ندا می‌دهد، این مهدی است"[۲۵]. سرانجام طبق فرموده امام صادق(ع): "هیچ معجزه‌ای از معجزات پیامبران واوصیا نمی‌ماند، مگر آن که خداوند عزّوجلّ آن را به دست قائم ما انجام می‌دهد تا حجّت بر دشمنان تمام گردد"[۲۶]»[۲۷].
۲. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:

«پیشوایان معصوم هرچه به دوران غیبت نزدیک می‌شوند، معجزات بیشتری از خود نشان می‌دهند تا شیعیان با عزمی راسخ و ایمانی استوار، گام در عصر غیبت نهاده، پیروزمندانه دوران غیبت را پشت سر قرار دهند. از این‌رو شمار معجزاتی که از امام هادی و امام عسکری (ع) صادر شده، قابل مقایسه با شمار معجزات پیشوایان قبلی نبود. به همین دلیل در دوران غیبت صغری، هرچه به غیبت کبری نزدیک‌تر می‌شویم، معجزات بیشتری از ناحیه مقدسه صادر می‌شود و به خصوص به صورت خبرهای غیبی درباره زندگی شخصی افراد، که در مدتی کوتاه به وقوع پیوسته، اعجاز آن آفتابی می‌گردد. معجزاتی که از ناحیه حضرت در غیبت صغری به وقوع پیوسته بسیار است. در برخی روایات، پاره‌ای معجزات برای حضرت ذکر شده است. اینک به بخشی از معجزات و کرامات حضرت اشاره می‌کنیم:

  1. سبز کردن چوب خشک.
  2. نرم کردن سنگ سخت.
  3. سخن گفتن پرنده به امر حضرت؛ امیر المؤمنین (ع) می‌فرماید: "حضرت مهدی (ع) در مسیر حرکت خود به یکی از سادات حسنی که دوازده هزار رزمنده به همراه دارد، برخورد می‌کند. حسنی در مقام احتجاج برمی‌آید و خود را سزاوارتر به رهبری می‌داند. حضرت در پاسخ او می‌گوید: "من مهدی هستم. حسنی می‌پرسد: آیا دلیل و نشانه‌ای داری تا با تو بیعت کنم‌؟ حضرت به پرنده‌ای که در آسمان در حال پرواز است، اشاره می‌کند و آن پرنده فرود می‌آید و در دستان حضرت قرار می‌گیرد، آن‌گاه به قدرت خداوند لب به سخن می‌گشاید و بر امامت حضرت مهدی (ع) گواهی می‌دهد. برای اطمینان بیشتر سید حسنی، امام (ع) چوب خشکی را به زمین فرومی‌برد؛ آن چوب سبز می‌شود و شاخ و برگ می‌دهد. بار دیگر، پاره سنگی را از زمین برمی‌دارد و با یک فشار آن را خرد کرده، همانند خمیر نرم می‌کند. سید حسنی با دیدن آن کرامات، به حضرت ایمان می‌آورد. خود و همه نیروهایش تسلیم امام می‌شوند و حضرت او را به‌عنوان فرمانده نیروی خط‍‌ مقدم می‌گمارد[۲۸].
  4. جوشش آب و آذوقه از زمین: امام صادق (ع) می‌فرماید: هنگامی که حضرت قائم (ع) در شهر مکه ظهور می‌کند و قصد حرکت به کوفه را دارد، به نیروهایش اعلام می‌کند که کسی که آب و غذا و توشه راه با خود برندارد. حضرت، سنگ موسی (ع) را همراه دارد. هرجا توقف می‌کنند سنگ را به زمین می‌کوبد و از زمین چشمه‌های آب می‌جوشد. هرکس گرسنه باشد با نوشیدن آن سیر می‌گردد و هرکس تشنه باشد، سیراب می‌شود"[۲۹].
  5. طی الارض و نداشتن سایه: امام رضا (ع) فرمود: هنگامی که حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند، زمین از نور خداوند روشن می‌شود و زمین زیر پای مهدی به سرعت حرکت می‌کند (و او با سرعت، مسیرها را می‌پیماید) و اوست که سایه نخواهد داشت[۳۰].
  6. کندی حرکت زمان: امام باقر (ع) فرمود: "وقتی امام زمان (ع) ظهور کند، به سوی کوفه حرکت می‌کند و در آن‌جا هفت سال حکومت می‌کند که هرسال آن برابر ده سال از سالیان شماست[۳۱].
  7. قدرت تکبیر: رسول خدا (ص) می‌فرماید: "... حضرت مهدی (ع) جلوی قسطنطنیه فرود می‌آید. در آن روزگار، آن دژ، هفت دیوار دارد. حضرت هفت تکبیر می‌گوید و دیوارها فرو می‌ریزد"[۳۲].
  8. عبور از آب: امام صادق (ع) می‌فرماید: "پدرم فرمود: هنگامی که حضرت قائم (ع) قیام کند... سپاهیانی را به شهر قسطنطنیه می‌فرستد. آن‌گاه که به خلیج برسند، جمله‌ای بر روی پاهای خود می‌نویسند و از روی آب می‌گذرند. رومیان وقتی این معجزه را می‌بینند به یک‌دیگر می‌گویند: وقتی سپاهیان امام این‌چنین باشند، خود حضرت چگونه خواهد بود. از این‌رو، درها را به روی آنان می‌گشایند"[۳۳].
  9. ندای ابر: امام صادق (ع) فرمود: "... حضرت مهدی (ع) در آخر الزمان ظهور می‌کند. بر سر آن حضرت ابری در حرکت است و هرجا برود، آن ابر نیز می‌رود تا حضرت را از تابش خورشید حفظ‍‌ کند و با صدای رسا و آشکار، ندا می‌دهد، این مهدی است[۳۴]»[۳۵].
۳. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:

«معجزاتی که از ناحیه آن حضرت در غیبت صغرا به وقوع پیوسته بسیار است. در برخی روایات پاره‌ای از معجزات حضرت ذکر شده است که به صورت خلاصه و فهرست‌وار و با ارجاع به متن حدیث در ذیل می‌آوریم.

  1. سبز کردن چوب خشک؛
  2. نرم کردن سنگ سخت؛
  3. سخن گفتن پرنده‌ای به امر حضرت؛[۳۶]
  4. جوشش آب و آذوقه از زمین؛[۳۷]
  5. طی الارض و نداشتن سایه؛[۳۸]
  6. کندی حرکت زمان؛[۳۹]
  7. قدرت تکبیر؛[۴۰]
  8. عبور از آب؛[۴۱]
  9. ندای ابر.[۴۲]
برای مطالعه بیشتر به فصل ششم از کتاب نجم الثاقب محدث نوری مراجعه کنید!»[۴۳]
۴. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند: «یکی از فرازهای خواندنی زندگی امام مهدی(ع) در سال‌های نخستین تولد و پیش از دوران غیبت، معجزه‌ها و کرامات‌هایی است که به وسیله آن حضرت، انجام گرفته و معمولاً این بخش از حیات آن آیت بزرگ الهی، مورد غفلت واقع شده است. ما تنها یک نمونه از آن‌ها را می‌آوریم: ابراهیم بن احمد نیشابوری گوید: زمانی که عمرو بن عوف[۴۴] قصد کشتن مرا کرد، به شدت بیمناک شدم و وحشت همه وجود را فرا گرفت. پس با خاندان و دوستان خود خداحافظی کرده و رو به جانب خانه امام عسکری(ع) کردم تا با ایشان نیز وداع کنم و در نظر داشتم که پس از آن بگریزم. چون به خانه امام(ع) وارد شدم، در کنار امام عسکری(ع) پسری دیدم که رویش مانند شب چهاردهم می‌درخشید، به گونه‌ای که نور سیمای او حیران گشتم و نزدیک بود آنچه را در خاطر داشتم یعنی ترس از کشته شدن و تصمیم به فرار فراموش کنم. در این هنگام آن کودک به من گفت: ای ابراهیم! نیازی به گریختن نیست. به زودی خدای متعال، شرّ او را از تو دور خواهد کرد. حیرتم بیشتر شد. به امام عسکری(ع) گفتم: فدای شما شوم! این پسر کیست که از دورن من خبر می‌دهد؟ امام عسکری(ع) فرمود: او فرزند من و جانشین پس از من است... ابراهیم گوید: بیرون آدم؛ در حالی که به لطف خداوند امیدوار بودم و به آنچه از امام دوازدهم، شنیده بودم، اعتماد داشتم. چندی بعد، عمویم مرا به کشته شدن عمرو بن عوف، بشارت داد".[۴۵] نیز در روایتی که جناب حکیمه عمه بزرگوار امام عسکری(ع) درباره ولادت امام مهدی(ع) نقل کرده، آمده است: چون روز هفتم فرا رسید، آمدم و سلام کردم و نشستم. امام فرمود: فرزندم را نزد من آور. من سرورم را آوردم... امام فرمود: فرزندم! سخن بگوی. نوزاد لب بگشود و پس از گواهی به یگانگی خداوند و درود بر پیامبر اکرم(ص) و پدران بزرگوارش، این آیات را تلاوت فرمود: ﴿ وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُمْ مَا كَانُوا يَحْذَرُونَ[۴۶][۴۷]»[۴۸].
  1. امام مهدی کیست؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. کرامات و معجزات امام مهدی در دوران ظهور چیستند؟ (پرسش)
  4. آیا امام مهدی معجزه‌ای دارد؟ (پرسش)
  5. حکمت‌های غائب بودن امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  6. تاریخچه مختصر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  7. فلسفه عقیده به امام حی چیست؟ (پرسش)
  8. توجه امام مهدی به دوست داران خود چگونه ا­ست؟ (پرسش)
  9. اگر بخواهیم خود را برای نظام مهدوی آماده کنیم باید چه نگاهی داشته باشیم؟ (پرسش)
  10. رابطه شب قدر و امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  11. امام مهدی چگونه ناظر اعمال ماست؟ (پرسش)
  12. چگونه رابطه خود را با اهل بیت به ویژه امام مهدی تقویت کنیم؟ (پرسش)
  13. حروف مقطعه الر که در قرآن آمده چه ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  14. ابعاد شخصیت امام چه می‌باشند؟ (پرسش)
  15. امام مهدی از لحاظ رفتار اجتماعی چه ویژگی‌هایی دارد؟ (پرسش)
  16. راه شناخت امام مهدی چیست؟ بهترین راه شناخت امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
  17. زندگانی امام مهدی از آغاز تاکنون چه مسیری را طی کرده است؟ (پرسش)
  18. امام مهدی چگونه سبب امان اهل زمین می‌شود؟ (پرسش)
  19. تسبیح مخصوص امام مهدی چه روزهایی است؟ (پرسش)
  20. دلیل عقلی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
  21. دلیل قرآنی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
  22. آیا می‌توان به نیابت امام مهدی حج به‌جا آورد؟ (پرسش)
  23. چگوه باید نام امام مهدی مورد تکریم قرار داد؟ (پرسش)
  24. چه کسانی درباره امام مهدی کتاب تألیف کرده‌اند؟ (پرسش)
  25. چه کسانی درباره امام مهدی شعر سرود‌ه‌اند؟ (پرسش)
  26. چگونه حضرت که در یک مکان است ناظر همه جا می‌‌باشد؟ (پرسش)
  27. چه کنیم که وجود امام مهدی را در زندگی خود حس کنیم؟ (پرسش)
  28. چه کنیم تا مورد توجه امام مهدی قرار گیریم و وجودمان نورانی شود؟ (پرسش)
  29. امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
  30. امام مهدی چه جوانانی را دوست دارد؟ چه کنیم تا مورد توجه و عنایات خاصه حضرتش قرار بگیریم؟ (پرسش)
  31. انسان چگونه می‌‏تواند بفهمد که ارتباط روحی با امام پیدا کرده است؟ (پرسش)
  32. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
  33. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
  34. آیا خواب غیر معصوم حجت است؟ (پرسش)
  35. بخشش امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  36. آیا مراد از کلمه پسر انسان در انجیل امام مهدی است؟ (پرسش)
  37. بر روی بازوی امام مهدی چه نوشته شده است؟ (پرسش)
  38. خانواده‏‌ها چگونه می‌‏توانند رابطه جوانان را با امام مهدی تقویت کنند؟ (پرسش)
  39. چه کنیم تا فرزندمان جزء سربازان امام مهدی باشد؟ (پرسش)
  40. چگونه دانش‏‌آموزان را با امام مهدی آشنا کنیم؟ (پرسش)
  41. چگونه یاد و نام امام مهدی را همیشه در خاطر دانش‏‌آموزان زنده نگه داریم؟ (پرسش)
  42. مسئولان حکومت برای بالا بردن سطح معلومات مردم چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
  43. کشور امام مهدی چگونه کشوری باید باشد؟ (پرسش)
  44. آیات و روایاتی که درباره عرضه کردن اعمال ما به ائمه هست به چه معناست؟ (پرسش)
  45. آیا موقع گناه امامان ناظر اعمال ما هستند و آیا اعمال ما به امام عصر عرضه می‌شود؟ اگر این چنین باشد لقب ستار العیوب بودن خدا برای چیست؟ (پرسش)
  46. آیا وجود بشقاب پرنده صحت دارد و ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
  47. چرا امام مهدی به حجت پنهان تعبیر شده است؟ (پرسش)
  48. علمای اهل سنت در مورد احادیث مرتبط با امام مهدی چه دیدگاهی دارند؟ (پرسش)
  49. آیا آن حضرت از حال نیازمندان و گرفتاران با خبر است و می‌تواند کمکی بکند یا چون غایب است نمی‌تواند؟ (پرسش)
  50. چه کار کنم تا موفق شوم به آقا امام مهدی نزدیک شوم؟ (پرسش)
  51. چگونه می‌‌توانیم سطح فکری و اعتقادی خود را در ارتباط با امام عصر بالاتر برده و عمیق‌تر کنیم؟ (پرسش)
  52. چگونه می‌توان رضایت امام مهدی را به دست آورد؟ (پرسش)
  53. مؤلفه‌های معرفت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  54. ارتباط آیه امن یجیب به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  55. امام مهدی در رحم مادر چه سوره‌ای تلاوت کرد؟ (پرسش)
  56. آیا کسی می‌‏تواند خودش را به صورت امام مهدی درآورد؟ (پرسش)
  57. با توجه به این‏که ما انسان‏‌ها محدود هستیم چگونه می‌‏توانیم امام مهدی که نامحدود است را بشناسیم و از وجود او بهره ببریم؟ (پرسش)
  58. با توجه به حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه ...» مردم چگونه می‏توانند امامی را که غایب است بشناسند؟ (پرسش)
  59. آیا پیامبر اکرم راجع به امام مهدی سخنی فرموده‌‏اند؟ (پرسش)
  60. آیا واسطه فیض بودن امام مهدی در نعمت‌ها و در عالم وجود غیر از روایات ریشه قرآنی هم دارد؟ (پرسش)
  61. آیا از طرف ائمه راجع به امام مهدی مطلبی رسیده است؟ (پرسش)
  62. معنای این جمله از پیامبر که در خطبه غدیر درباره امام مهدی فرمود ألا انه الغراف من بحر العمیق چیست؟ (پرسش)
  63. قرآن کریم برای معرفی افراد از چه روش‌هایی استفاده کرده است؟ (پرسش)
  64. آیا امام مهدی شاهد و ناظر اعمال است؟ (پرسش)
  65. آیا امام مهدی ما را می‏‌بیند؟ (پرسش)
  66. نظر فرقه جارودیه درباره امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  67. چرا امام مهدی رساله ندارد و به وسیله فقها رساله خود را در اختیار مردم قرار نمی‌‏دهند؟ (پرسش)
  68. آیا امام مهدی خداوند متعال را می‌‏بیند؟ (پرسش)
  69. معجزات امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  70. اولین کسی که نام مهدی موعود را بر او گذاشتند چه کسی بود؟ (پرسش)
  71. چه شباهت‌هایی میان پیامبران الهی و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  72. چگونه می‌توان معرفت خود را نسبت به امام مهدی افزایش داد؟ (پرسش)
  73. کدام پیامبر خواب‏‌های زیادی را درباره امام مهدی در کتاب‌‏هایش تعبیر کرده است؟ (پرسش)
  74. با چه شرایطی می‌توان عاشق واقعی امام مهدی بود؟ (پرسش)
  75. آیا برای دوست داشتن امام مهدی باید از محبت به دیگران خودداری کرد؟ (پرسش)
  76. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
  77. آیا غذاهای امام مهدی از دنیاست یا بهشت؟ (پرسش)
  78. اظهار محبت به امام مهدی به چه صورت‌هایی انجام می‌‏شود؟ (پرسش)
  79. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
  80. کدام غیب‌گویان درباره امام مهدی اخباری نقل کرده‌اند؟ (پرسش)
  81. غیب‌گویان درباره امام مهدی چه گفته‌اند؟ (پرسش)
  82. چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟ (پرسش)
  83. من خودم از امامم شاکی هستم چون وقتی ازش می‏خواهم بیاید نجاتم دهد نمی‌‏آید یا فکر می‏کنم به خاطر گناهانی که می‏کنم محلم نمی‏گذارد؟ (پرسش)
  84. امام مهدی: «اگر ما فراموشتان کرده بودیم بلا بر شما نازل می‏شد» پس این‏همه بلایی که بر سر شیعیان وارد می‏شود چیست؟ (پرسش)
  85. آیا امام مهدی به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ این منافی با ستارالعیوب بودن خداوند نیست؟ (پرسش)
  86. با این‏همه علاقه‏ ای که از جانب ارادتمندان امام مهدی اظهار می‏شود چرا باز آن حضرت از دیده ‏ها پنهان است؟ (پرسش)
  87. آیا امام مهدی در دوران غیبت فقط به عبادت شخصی مشغولند؟ (پرسش)
  88. آیا مسأله‏ غیبت مختص به امام مهدی است؟ انبیاء و پیشوایان قبل از او نیز چنین سرنوشتی نداشته‏‌اند؟ (پرسش)
  89. چگونه خداوند به غیبت امام مهدی راضی است در حالی که مردم در حیرت هستند؟ (پرسش)
  90. با توجه به اینکه شیعه و سنی معتقدند که وجود یک پیشوای عادل برای سرپرستی جامعه لازم است در حال حاضر آن پیشوا کیست؟ آیا امام غایب است؟ (پرسش)
  91. چه شباهت‌هایی میان امام حسین و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  92. راه‌های دوستی با امام مهدی چیست و چه کنیم که قلب آقا امام مهدی از ما راضی و خشنود باشد؟ (پرسش)
  93. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
  94. چرا امام مهدی با وجود دشمنان زیادی که داشت روز شهادت پدر خود را نمایان کرد؟ (پرسش)
  95. چه معجزات و کراماتی از امام مهدی صادر شده است؟ (پرسش)
  96. آیا در زمان غیبت ذکر نام اصلی حضرت جایز است؟ (پرسش)
  97. مصحف فاطمه چیست؟ و آیا هم‏ اکنون در دست امام مهدی است؟ (پرسش)
  98. چه مانعی داشت که امام مهدی در آخر الزمان متولد می‌‏شد تا دیگر نیازی به غیبت آن حضرت نباشد؟ (پرسش)
  99. چه مانعی داشت که امام مهدی غایب نمی‌‏شد و خداوند از کشته شدن آن حضرت جلوگیری می‏‌کرد؟ (پرسش)
  100. چه اصراری است که امامان معصوم در دوازده تن منحصر شوند تا لازم آید خداوند قوانین طبیعت را به خاطر امام دوازدهم تعطیل کند؟ (پرسش)
  101. علت تشبیه امام غایب به خورشید پنهان در ابر چیست؟ (پرسش)
  102. چه کسانی در مدح امام مهدی شعر سروده‌اند؟ (پرسش)
  103. چرا امام مهدی خود را برای مؤمنان مورد وثوق ظاهر نمی‌‏سازد؟ (پرسش)
  104. چه کنیم تا مردم به سوی امام مهدی‏ جذب شوند؟ (پرسش)
  105. جشن‌‏های میلاد چه آثاری دارد؟ (پرسش)
  106. چرا ما نمی‌‏توانیم خدمت امام خود برسیم؟ (پرسش)
  107. با چه شرایطی می‏توان عاشق واقعی امام مهدی‏ بود؟ (پرسش)
  108. چرا امام مهدی وارث همه‏ مظلومیت‌‏های اجداد طاهرینش می‏‌باشند؟ (پرسش)
  109. آیا امام مهدی در هر زمانی می‌‏توانند شاهد اعمال ما باشند؟ (پرسش)
  110. آیا حدیث «لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی» دلیل برتری امام مهدی بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
  111. صورت و سیرت مهدی چگونه است و با چه خصوصیات فردی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  112. آیا در روایات است که موقع سلام به امام مهدی سر را به اندازه رکوع یا کمتر خم نماییم؟ (پرسش)
  113. آیا امام مهدی می‌‏توانند در یک زمان در دو مکان یا بیشتر باشند؟ آیا طی‌‏الارض دارند؟ (پرسش)
  114. دیدار کنندگان با امام مهدی شمایل ایشان را چگونه توصیف کرده‌اند؟ (پرسش)
  115. امام مهدی به کدام پیامبران شباهت دارد؟ (پرسش)
  116. نوری که در بعضی از زمان‏‌های خاص مانند شب قدر یا در مکان‌‏های خاص مانند امام‏زاده دیده می‏‌شود دلیل بر حضور امام است؟ (پرسش)
  117. چه کسانی از تولد امام مهدی اطلاع یافته‌اند؟ (پرسش)
  118. اگر جسم و بدن امام مهدی برای مردم آشکار است چرا در طی این سال‌ها متوجه نمی‌شوند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ۳۲۶، ح ۸۷۰.
  2. همان ۱، ۲۹۶، ح ۱۹۰؛ کشف الغمة، ج ۲، ۴۷۰؛ منتخب الاثر، ص ۵۵۴، ح ۴.
  3. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ۳۸۷، ح ۹۴۰؛ اثباة الهداة، ج ۳، ۵۴۵، ح ۵۳۳.
  4. اثباة الهداة، ج۴، ۷، ح ۱۰۸۳ و ۴، ۱۱، ح ۱۰۹۰.
  5. اثباة الهداة، ج۳، ۳۱۶، ح ۸۵۶ و ۳۹۳، ح ۹۴۸.
  6. اثباة الهداة، ج۳، ۳۲۶، ح ۸۷۰.
  7. تفسیر علی بن ابراهیم، ج ۲، ۲۵۳؛ بحارالانوار، ج ۷، ۳۲۶، ح ۱.
  8. معجم احادیث الامام المهدی، ج ۵، ۲۰۴، ح ۱۶۲۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۳۲۵، ح ۳۸.
  9. کمال الدین، ج۱، ۲۵۰، ح ۱؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ۶۸، ح ۱۱ و ۵۲، ۲۷۷، ح ۱۷۲.
  10. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر، ص ۳۳-۳۵.
  11. عقدالدرر، ص ۹۷، ۱۳۸، ۱۳۹؛ القول المختصر، ص ۱۹؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۱۵۸
  12. بصائر الدرجات، ص ۱۸۸؛ کافی، ج ۱، ص ۲۳۱؛ نعمانی، غیبة، ص ۲۳۸؛ خرائج، ج ۲، ص ۶۹۰؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۸۴؛ بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۱۸۵ وج ۵۲، ص ۳۲۴
  13. کمال الدین، ص ۶۷۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱؛ وافی، ج ۲، ص ۱۱۲
  14. کمال الدین، ص ۳۷۲؛ کفایة الاثر، ص ۳۲۳؛ اعلام الوری، ص ۴۰۸؛ کشف الغمّه، ج ۳، ص ۳۱۴؛ فرائد السمطین، ج ۲، ص ۳۳۶؛ ینابیع المودّه، ص ۴۸۹؛ نورالثقلین، ج ۴، ص ۴۷؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۷؛ ر. ک: کفایة الاثر، ص ۳۲۴؛ احتجاج، ج ۲، ص ۴۴۹؛ اعلام الوری، ص ۴۰۹؛ خرائج، ج ۳، ص ۱۱۷۱؛ مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۳۳
  15. مفید، اختصاص، ص ۱۹۹؛ بصائر الدرجات، ص ۴۰۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۱
  16. اختصاص، ص ۳۲۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۲؛ غایة المرام، ص ۷۷
  17. مفید، ارشاد، ص ۳۶۵؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۴۰۰
  18. عقد الدرر، ص ۱۳۸
  19. العلل المتناهیه، ج ۲، ص ۸۵۵؛ عقد الدرر، ص ۱۸۰
  20. عقد الدرر، ص ۱۳۹
  21. الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۱۶۱
  22. نعمانی، غیبة، ص ۱۵۹؛ دلائل الامامه، ص ۲۴۹؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۳؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۶۵
  23. الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۱۶۹
  24. کمال الدین، ج ۲، ص ۶۷۳؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۸، ۳۵۱؛ کافی، ج ۱، ص ۲۳۲
  25. تاریخ موالید الائمه، ص ۲۰۰؛ کشف الغمّه، ج ۳، ص ۲۶۵؛ صراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۶۰؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۲۴۰؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۶۱۵؛ نوری، کشف الاستار، ص ۶۹
  26. خاتون آبادی، اربعین، ص ۶۷؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۰۰
  27. طبسی؛ نجم‌الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۶۱ - ۶۵.
  28. عقد الدرر، ص ۹۷، ۱۳۸، ۱۳۹؛ الشیعة و الرجعة، ج ۱، ص ۱۵۸ (به نقل از چشم‌اندازی به حکومت مهدی (ع)، نجم الدین طبسی، ص ۸۸.).
  29. کافی، ج ۱، ص ۲۳۱؛ غیبة نعمانی، ص ۲۳۸؛ بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۱۸۵ و ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  30. کمال الدین، ص ۳۷۲؛ اعلام الوری، ص ۴۰۸؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۷.
  31. ارشاد مفید، ص ۳۶۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  32. عقد الدرر، ص ۱۸۰.
  33. غیبة نعمانی، ص ۱۵۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۶۵؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۷۳.
  34. کشف الغمه، ج ۳، ص ۲۶۵؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۲۴۰؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۶۱۵.
  35. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۷۱.
  36. عقد الدرر فی اخبار المنتظر ، ص ۹۷ و ۱۳۸ و ۱۳۹؛ الشیعه و الرجعه، ج ۱، ص ۱۵۸ "به نقل از: نجم‌الدین طبسی، چشم‌اندازی به حکومت مهدی (ع)، ص ۸۸".
  37. کافی، ج ۱، ص ۲۳۱؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۳۸؛ بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۱۵۸ و ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  38. کمال الدین، ص ۳۷۲؛ اعلام الوری، ص ۴۰۸؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۷.
  39. شیخ مفید، الارشاد ، ص ۳۶۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  40. یوسف بن یحیی ، عقد الدرر فی اخبار المنتظر ، ص ۱۸۰.
  41. نعمانی، الغیبة، ص ۱۵۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۵؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۳۷.
  42. اربلی، کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۶۵؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۲۴۰؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۶۱۵.
  43. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۶۲ و ۶۳.
  44. که فرمانروایی ستمگر بود و به کشتن شیعیان، علاقه فراوان داشت
  45. اثبات الهداة، ج ۳، فصل ۷، ص ۷۰۰.
  46. و ما اراده کردیم و بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم و حکومتشان را در زمین پا برجا سازیم و به فرعون و هامان و لشکریانش، آنچه را از آن‌ها [= بنی اسرائیل] بیم داشتند، نشان دهیم؛ سوره قصص، آیه: ۵- ۶ .
  47. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۲، ح ۱، ص ۱۴۳.
  48. بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۶۱ - ۶۲.