چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟ (پرسش)

چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی)
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند..

پاسخ نخست

ابراهیم امینی

آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است:

• «اولا لازم نیست هر موضوع صحیحی با تمام خصوصیات و مشخصاتش در قرآن کریم وارد شده باشد. چه بسیار جزئیات صحیح و درستی داریم که آن کتاب آسمانی اصلا متعرضش نشده است.
• ثانیا آیاتی چند، در آن کتاب مقدس وجود دارد که اجمالا، روزی را نوید می‌دهد که: حق‌پرستان و حزب خداپرست و طرفداران دین و مردم شایسته جهان، قدرت و حکومت زمین را قبضه می‌نمایند و دین اسلام بر تمام ادیان غالب می‌گردد. از باب نمونه: در سوره انبیاء می‌فرماید: "ما بعد از آنکه در تورات نوشته بودیم در زبور نوشتیم که بندگان شایسته ما وارث زمین می‌شوند".

در سوره نور می‌فرماید: "خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و عمل شایسته انجام داده‌اند وعده داده که آنان را خلیفه زمین گرداند، چنانکه گذشتگانشان را نیز قبلا خلیفه گردانیده بود و دینی را که بر ایشان پسندیده است استوار و نیرومند گرداند و ترسشان را به ایمنی تبدیل کند تا مرا عبادت کنند و چیزی را شریک قرار ندهند.

در سوره قصص فرموده: "ما اراده کرده‌ایم که: بر ضعفای زمین منت نهاده پیشوا و وارث زمینشان گردانیم‌.

در سوره صف فرموده: "او خداییست که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا بر تمام ادیان غالب گردد، اگرچه مشرکین آن را مکروه داشته باشند.

از این آیات اجمالا استفاده می‌شود که: دنیا روزی را در پیش دارد که قدرت و اداره زمین به دست مؤمنین و رجال شایسته افتاده پیشوا و پیشرو تمدن بشریت می‌گردند و دین اسلام بر تمام ادیان غالب می‌شود و یکتاپرستی جایگزین شرک می‌گردد. آن عصر درخشان، همان‌روز نهضت مصلح غیبی و منجی بشریت و مهدی موعود می‌باشد و آن انقلاب جهانگیر و همه‌جانبه، توسط مسلمین شایسته انجام می‌یابد».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛

رحیم کارگر حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت پیش از ظهور» در این‌باره گفته است: «این پرسش حاوی نکاتی است که مهم‏ترین آن نحوه برداشت از آیات قرآن و استدلال به آن است. کسی که به قرآن استناد می‌‏جوید، باید احاطه کاملی بر روش تفسیر قرآن، آیات محکم و مشابه، مباحث تاریخی، معارف اعتقادی و ... داشته باشد؛ آن‏گاه بگوید: چون قرآن گفته: حضرت عیسی زنده است؛ پس او همان بقیة اللّه است. در حالی‏که بدون در نظر گرفتن این مسائل و با بی‏‌توجّهی به سایر مفاهیم دینی و برداشت احتمالی (و کاملا شخصی)؛ نمی‌‏توان نظری درست و یا شبه‌ه‏ای اساسی ایراد کرد؟! به ‏هرحال در پاسخ به این پرسش و بررسی روش‏‌های مفهوم‏‌سازی قرآن، به چند نکته اشاره می‌‏شود: یک. تبیین قرآن توسط پیامبر (ص): عدم تصریح به خصوصیت و تعداد و نام امامان - از جمله حضرت مهدی- موضوعی استثنایی نیست. قرآن خود متکفّل بیان تمام مصادیق و جزئیات فروع معارف و دستور العمل‌‏ها نیست تا عدم تصریح به نام امامان، امری خلاف انتظار و غیر موافق با سبک ویژه قرآن باشد. نماز نمونه خوبی از این قبیل مسائل است. در بین احکام و دستورات دین، نماز جایگاه و اهمیّت ویژه‌‏ای دارد و تأکیدات فراوانی بر اقامه آن شده است: أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي؛ الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ؛ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ؛ وَأَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَ...؛ اما به راستی آیا در آیات قرآن، نشانی از تعداد رکعت‏‌ها و خصوصیات و جزئیات این فریضه، وجود دارد؟ قرآن درباره سایر دستورهای دین (مانند زکات، حج، خمس و ...) نیز از این نظام پیروی کرده است؛ یعنی، تکیه اصلی را بر تثبیت این واجبات گذاشته و بیان جزئیات و خصوصیات دیگر را به سنّت واگذار کرده است. همین دغدغه و پاسخ آن، بر زبان ابو بصیر و امام صادق (ع) نیز جاری شده است. ابو بصیر درباره آیه ۵۹ سوره نساء أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ به طرح پرسشی می‏‌پردازد. روشن است که تردید درباره الله و الرسول در میان نبود؛ اما عبارت اولی الامر و اجمالی که در آن نهفته است، وی را بر آن داشت تا بپرسد: چرا قرآن نام و مشخصات اولی الامر را نبرده است؟ اگر واقعا حق با شیعه است و مراد از آن، اهل بیت پیامبرند؛ چرا آنان را به نام معرفی نکرد فما له لم یسمّ علیا و اهل بیته؟ امام صادق (ع) فرمود: وقتی برای پیامبر (ص) آیه نماز نازل شد، خداوند در آن سه رکعت و چهار رکعت نماز را نام نبرد تا آنکه رسول خدا (ص) آن را شرح داد. آیه زکات نازل شد، خدا نفرمود که باید از چهل درهم، یک درهم داد؛ بلکه رسول خدا آن را شرح کرد. آیه حج نازل شد و به مردم دستور نداد که هفت دور طواف کنند؛ بلکه رسول خدا آن را برای مردم توضیح داد. آیه‏ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ درباره علی، حسن و حسین (ع) نازل شد و رسول خدا درباره علی (ع) فرمود: من به شما وصیت می‏‌کنم درباره کتاب خدا و خاندانم؛ زیرا من از خدای عزّ و جل خواسته‌‏ام میان‌شان جدایی نیفکند تا آنها را کنار حوض به من رساند. خدا این خواست مرا برآورد .... براساس این حدیث و بعضی ادله عقلی، وظیفه بیان مصداق‌‏ها و موارد و نیز تبیین جزئیات بر عهده پیامبر (ص) است. این انگاره، شیعه را بر آن‏ داشت تا بر سنت پیامبر (ص) تأکید ورزد و بر عدم امکان اکتفا به قرآن در تشخیص امور پای فشارد. البته به نظر شیعه، مشروعیت و صحّت مندرجات و محتویات سنت، از موافقت با قرآن و اصول حاکم بر آن به دست می‌‏آید. سند حجیت و اعتبار روایات، قرآن است؛ ولی فهم صحیح معارف و وظایف دینی، بدون مراجعه به سنّت نبوی (ص) و احادیث اهل بیت (ع) ممکن نیست. در اینجا ممکن است سؤال شود: رسول اکرم (ص) این معارف و احکام جزئی و تفسیری را از کجا به دست آورده است؟ از آیات قرآن استفاده می‌‏شود که جمع و قرائت آیات قرآن و نیز بیان مراد و مقاصد و شرح و تبیین آنها، از ناحیه خدای متعال است: إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ* فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ* مَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ؛ جمع قرآن (کلمات در آیات، آیات در سوره‏‌ها و ...) و قرائت قرآن بر عهده ما است و هنگامی که بر تو قرآن را خواندیم، تو پیامبر نیز پیروی کن و قرآن را همین‏گونه بخوان. سپس توضیح آن نیز بر عهده ما است. بنابراین بیان و تشریح مقاصد آیات هم از ناحیه خداوند است و وسیله وحی دیگری- جز وحی قرآنی- در اختیار پیامبر اکرم قرار می‏‌گیرد. قرآن می‏‌فرماید: أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ؛ ما بر تو آن را نازل کردیم تا برای مردم آنچه را به سوی ایشان نازل شده است، توضیح دهی و امید که آنان بیندیشند. براساس این آیه، وظیفه تبیین و توضیح آیات قرآن -به خصوص در بیان جزئیات و مصداق‌‏ها- بر عهده رسول خدا است و این مسئله، تمام سخنان پیامبر (ص) در زمینه معارف و دستور العمل‌‏های دینی را شامل می‌‏شود. این توضیحات نشان می‌‏دهد عدم ذکر مصداق‌‏ها، به نام ائمه اطهار - به ‏ویژه مهدی موعود- اختصاص ندارد و غالب معارف و احکام دینی را شامل می‌‏شود. بنابراین، برای شناخت نام امامان معصوم (ع) باید سراغ سنت نبوی رفت؛ همان‏گونه که در تفسیر و تبیین معارف و فرایض دینی، به آن نیازمندیم. دو. روش‏‌های مختلف معرفی شخصیت‏‌ها: قرآن برای شناساندن شخصیت‏‌های الهی، از سه راه وارد می‌‏شود و در موردی طبق مصالحی، از شیوه خاصی پیروی می‌‏کند: معرفی با اسم؛ چنان‏که قرآن در مواردی از پیامبر اسلام، به اسم یاد می‏‌کند: وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ. معرّفی با عدد؛ یکی از روش‏‌های قرآن، معرفی با عدد است و لذا نقباء بنی اسرائیل را با عدد معرفی کرده است: وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا. معرّفی با صفت؛ یکی دیگر از طرق شناسایی شخصیت‏‌های الهی، معرفی با صفت است. خداوند متعال در قرآن، کسانی را که باید مسلمانان از آنها اطاعت کنند، با صفت اولی الامر معرفی کرده است: أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ‏. پس معرفی با صفات یکی از شیوه‏‌های صحیح معرفی است که درباره حضرت مهدی نیز صادق است. تأکید بر روش توصیفی‏: از روش‏‌های بسیار جالب قرآن، تأکید بر صفات و ویژگی‌‏ها و عدم اصرار بر ذکر نام اشخاص است. شاید حکمت این روش، توجّه دادن امت به صفات و ویژگی‌‏های خوب و بد در طول زمان است تا براساس اوصاف ذکر شده، به شناخت اشخاص و تطبیق صفات بر آنان بپردازند و اهمیّت و جایگاه اشخاص را با میزان صفات تجلّی یافته، در آنان بسنجند. روش بیان توصیفی، به قرآن، طراوت و تازگی و دوام می‏‌بخشد؛ زیرا در هر برهه‌‏ای از زمان، زمینه تطبیق افراد و جوامع بر شاخصه‌‏های ذکر شده در قرآن فراهم می‏‌شود و امکان دستیابی به داوری قرآن در مسائل نو و فتنه‌‏های فردی و اجتماعی تأمین می‌‏گردد. قرآن کلام فصل است انّه لقول فصل و بین حق و باطل تمییز می‏‌دهد و راهنمای انسان در فتنه‏‌ها است؛ چنان‏که پیامبر (ص) فرمود: هنگامی که فتنه‌‏ها چون پاره‏‌های شب تاریک، شما را فراگرفت؛ به قرآن روی آورید. از سوی دیگر، حکومت شایستگان، نیاز همیشگی جوامع دینی است و به بخشی از امت اسلامی و یا قطعه‌‏ای خاصّ از تاریخ، اختصاص ندارد. برای راهنما و فصل الخطاب شدن در گستره‌‏ای چنین پهناور، بیان شاخصه‏‌ها، شایستگی‏‌ها و ویژگی‌‏های صالحان و مفسدان، حقّ و باطل، خوب و بد و ... بهترین راه شمرده می‌‏شود. بدین‏ سبب قرآن -جز در موارد ضروری- از بردن نام مؤمنان، منافقان، حواریون، پادشاهان، مشرکان ... صرف ‏نظر کرده است تا مخاطبان قرآن، به صفات و ویژگی‌‏ها -و نه نام‏‌ها- توجّه کنند و امکان بهره‏‌گیری‏‌های نو از قرآن فراهم شود. بنابراین شیعه معتقد است مسلمانان در آیات بسیاری، به ائمه اطهار (ع) رهنمون شده‏‌اند و وظیفه دارند با تطبیق ویژگی‏‌های یادشده در قرآن، امام خود را بشناسند و پاسخ نیازهای دینی، اجتماعی و سیاسی خود را از درگاه آنان جویا شوند. براساس همین نکته، امام باقر (ع) می‏‌فرماید: من لم یعرف امرنا من القرآن لم یتنکّب الفتن‏. از این روایت به دست می‌‏آید که امر ولایت اهل بیت (ع) -به خصوص امامت حضرت مهدی و تشکیل حکومت جهانی به دست او- در قرآن وجود دارد و توصیفات موجود در قرآن، ما را به این امر رهنمون می‌‏شود. در زمینه ظهور و قیام آن حضرت و جامعه آرمانی مهدوی، می‌‏توان توصیفات و اشارات زیر را از قرآن به ‏دست آورد: غلبه نهایی حقّ بر باطل و شکست جبهه کفر و فساد و نفاق‏؛ جانشینی و خلافت مستضعفان بر روی زمین و حاکمیت صالحان و نیکان؛ گسترش و فراگیری دین حقّ در برهه‌‏ای خاص از زمان؛ از آن روز موعود، تحت عناوین ایام اللّه‏، وقت معلوم، روز نصرت و پیروزی‏ و طلوع فجر و سلامتی و ... یاد شده است؛ در آیاتی از آن حضرت با نام‌‏های نعمت باطنی، بقیة اللّه‏، کلمه باقیه‏، اولی الامر؛ مهتدون (مهدی)؛ اقامه‏‌کننده نماز، مضطرّ، جنب اللّه‏، حزب اللّه‏، فجر، نهار اذا تجلی و ... نام برده است. خداوند، با مهدی موعود، نور خود را کامل می‏‌کند؛ در آن عصر، زمین بعد از مرگش، زنده می‏‌شود؛ او منصور از جانب خدا و انتقام‌‏گیرنده از دشمنان است؛ زمین، به نور پروردگار، روشن خواهد شد؛ در روز پیروزی، ایمان آوردن کافران، سودی به حالشان نخواهد داشت؛ هرچه در روی زمین است، تسلیم و مطاع او خواهند شد؛ حضرت مهدی‏ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاء است‏؛ او تأمین‏ کننده امنیت و آرامش در روی زمین است. حکمت بیان اوصاف‏: نتیجه اینکه اگر نام حضرت مهدی (ع) در قرآن نیست؛ ولی صفات و خصوصیات حکومت او در قرآن وارد شده است. اصولا قرآن در معرفی افراد، مصالح عالی را در نظر می‏‌گیرد. گاهی مصالح ایجاب می‌‏کند که افراد را با نام معرّفی کند و گاهی مصالح ایجاب می‌‏کند که تنها به صفات افراد بپردازد. این مسئله درباره حضرت مهدی (ع) بدین جهات است: یکم: تشکیل چنین حکومتی در مواردی، صریحا و در موارد دیگر، به طور اشاره در قرآن وارد شده است. آیاتی که در سوره توبه و صف از انتشار و گسترش اسلام در سطح جهانی نوید می‏دهد؛ مانند لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ. اشاره به تشکیل این حکومت است؛ زیرا به تصریح مفسّران، مضمون این آیه -که پیشگویی از گسترش فراگیر و همه‏ جانبه اسلام در سطح جهان است- هنوز تحقّق نپذیرفته است. دوم: اگر نام امام زمان را نبرده، به جهت مصلحتی است که برای اهل فضل و درک مخفی نیست؛ زیرا به همان علت که نام علی (ع) را نبرده، نام آن حضرت را نیز ذکر نکرده است. اگر نام این پیشوایان گرامی را می‏‌برد، کینه‏‌های دیرینه بدر واحد و حنین، بار دیگر زنده می‌‏شد و لذا مطلب را به صورت کلی مطرح کرده و فرموده است: أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ‏؛ بردن نام گذشتگان، (مانند لقمان و ذی القرنین) قابل قیاس با افراد آینده نیست. درباره گذشتگان حسدها و کینه‏‌ها تحریک نمی‏‌گردد و افراد سودجو و شهرت طلب، نمی‌‏توانند از آن سوء استفاده کنند؛ ولی بردن نام آیندگان، این محذور را دارد. حال این سؤال مطرح می‏‌شود که: آیا ذکر نام، دردی را دوا می‏‌کند؟ تجربه تاریخی نشان می‌‏دهد که اگر هم در قرآن، به صراحت نام آن حضرت برده می‌‏شد، باز در طول تاریخ، شیادان و مدعیان دروغین مهدویت، پیدا می‌‏شدند و نام خود را امام زمان می‏‌گذاشتند تا از آب گل‌‏آلود ماهی بگیرند و از انتظار مردم، استفاده نادرست کنند. بر این اساس، شیوه قرآن مجید در رابطه با ائمه هدی (ع)، این است که به معرّفی شخصیت ممتاز و برجستگی‏‌های آنان بپردازد؛ نه معرّفی شخص. این نحوه بیان در مورد حضرت مهدی، گسترده‏‌تر و شفّاف‌‏تر است. چون به ویژگی‌‏های رفتاری آن حضرت و جامعه موعود نیز اشاره می‌‏کند. این خصوصیات و پیش ‏بینی‌‏ها تاکنون تحقّق نیافته و براساس روایات، تنها به دست مهدی (از فرزندان رسول خدا و فاطمه زهرا) تحقّق خواهد یافت. به ‏هرحال معرّفی شخصیت و ویژگی‌‏ها، زمینه‌‏ساز پذیرش معقول و دورکننده از تبعیت و پیروی کورکورانه است. این روش -به ‏ویژه در شرایطی که شخص از جهاتی تحت تبلیغات سوء قرار گرفته یا جامعه به هر دلیلی آمادگی پذیرش وی را نداشته باشد- بهترین روش است. این مسئله در مورد حضرت مهدی (ع) صادق است. سه. مهدی یا عیسی (ع): بحث بعدی در رابطه با این سؤال است که آیا صفات مذکور در قرآن (مانند بقیة اللّه) می‏‌تواند در مورد حضرت عیسی صادق باشد؟ به یقین چنین نیست؛ چون هیچ دلیل و شاهد روایی معتبری بر این نیست. تنها در روایت ضعیفی از اهل سنت نقل شده که: لا مهدی الّا عیسی. توضیح آنکه برخی از خاورشناسان یا دیگر منکران ظهور حضرت مهدی (ع)، به حدیثی از محمد بن خالد جندی متوسّل می‏‌شوند که مهدی موعود را همان پیامبر خدا حضرت عیسی بن مریم دانسته است. در این‏باره بد نیست بدانیم که هیچ دانشمندی از جهان اسلام، دیده نشده که متعرّض این حدیث شده و آن را مورد تمسخر و انتقاد شدید قرار نداده باشد؛ یعنی، این روایت بالاتفاق رد شده و پذیرفته نشده است. بیان بطلان و ردّ این حدیث نیازمند تلاش و کوشش نیست؛ چون با تمام احادیث صحیح و متواتر مخالف است (به خصوص روایاتی که می‌‏گوید: مهدی، از فرزندان رسول خدا و فاطمه زهرا (ع) است). اگر قرار باشد به آنچه روایت می‌‏شود -به همه اختلاف‌‏ها و گوناگون بودن آنها- استدلال شود؛ در این صورت علم رجال و فن درایه، دانشی لغو و بیهوده خواهد بود ... به‏ هرحال در علم رجال، محمد بن خالد (راوی حدیث)، در زمره افراد دروغ‏ پرداز و مجهول معرّفی شده است. حدیث لا مهدی الّا عیسی فقط در سنن ابن ماجه و تنها از این راوی نقل شده است!! ذهبی (از علمای اهل سنّت) گوید: ازدی گفته است: [این روایت‏] حدیث منکر و نادرستی است و ابو عبد اللّه حاکم گفته: ناشناخته و مجهول است. من می‌‏گویم: لا مهدی الّا عیسی بن مریم حدیثی نادرست است که ابن ماجه نقل کرده است‏. قرطبی هم می‏‌گوید: و گفته‌‏اش و لا مهدیّ الّا عیسی، با احادیث این باب تعارض دارد ... حدیث‏‌های نقل شده از پیامبر (ص) در نصّ بر خروج مهدی از خاندانش و فرزند فاطمه، ثابت و صحیح‏تر از این حدیث است. پس باید براساس آنها قضاوت کرد، نه این یک روایت و .... به ‏هرحال از نظر علم رجال و درایه، این حدیث مردود است و با سایر احادیث معتبر و متواتر، تضاد دارد و از درجه اعتبار ساقط است‏. به غیر از این روایت، هیچ‏کس ادعا نکرده است که مهدی، همان عیسی بن مریم است و آن‏گاه نتیجه گرفته شود که: بقیة اللّه همان عیسی است!! قرآن در سوره هود می‌‏فرماید: بَقِيَّةُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ‏؛ آنچه خداوند برای شما باقی گذاشته از سرمایه‏‌های حلال‏، برایتان بهتر است، اگر ایمان داشته باشید. امام باقر (ع) می‌‏فرماید: این آیه، اولین آیه‌‏ای است که قائم آن را تلاوت می‌‏کند و سپس می‏‌گوید: من بقیة اللّه و حجّت خدا و نماینده او در زمین بر شما (مردم) هستم. مردم به سوی او می‏‌آیند و بر او سلام می‌‏کنند و نحوه سلامشان نیز چنین است: السلام علیک یا بقیة الله فی ارضه. امام صادق (ع) نیز به مردی فرمود که چنین به حضرت قائم سلام کند: السلام علیک یا بقیة اللّه. سپس آن حضرت این آیه را قرائت فرمود: بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ. براساس این روایات، بقیة اللّه کسی به ‏جز حضرت مهدی (ع) نیست و ربط دادن آن به حضرت عیسی بی‌‏پایه و نادرست است. اصولا مسیحیان، حضرت عیسی را بقیة اللّه -به آن معنایی که ما در نظر داریم- نمی‌‏دانند؛ بلکه او را خدا (خدای پسر یا پسر خدا) می‌‏دانند!! در حالی‏که بقیة اللّه به معنای باقی‏مانده و ذخیره خداوند است و مصداقی جز حجة بن الحسن العسکری ندارد. ظهور عیسی (ع): مسلمانان و مسیحیان، هردو به ظهور عیسی مسیح (ع) در آخر الزمان اعتقاد دارند. پس اصل ظهور و بازگشت آن حضرت مورد پذیرش است؛ اما براساس روایات معتبر، حضرت عیسی (ع) پس از قیام و ظهور امام مهدی (ع) ظهور کرده و تحت فرمان و رهبری او خواهد بود. در واقع یکی از یاران و وزیران امام مهدی (ع) و فرمانده قسمتی از سپاه آن حضرت، عیسی (ع) است. پیامبر (ص) در حدیثی می‏‌فرماید: مهدی متوجّه می‏‌شود که عیسی در قدس (در نزدیکی مناره بیضاء) فرود آمده است؛ در حالی‏که دست‏‌های خود را بر بال‌‏های دو فرشته نهاده، آب از موهایش فرومی‏‌چکد. پس امام‏ مهدی می‌‏گوید: جلو بایست و با مردم نماز بخوان. عیسی می‏‌گوید: نماز برای تو اقامه شده است. پس عیسی پشت سر او نماز می‌‏خواند و با او بیعت می‌‏کند و می‌‏گوید: من به عنوان وزیر و معاون برانگیخته شده‌‏ام، نه به عنوان امیر و امام. پیامبر (ص) همچنین می‏‌فرماید: مهدی از نسل من است؛ وقتی خروج می‌‏کند، عیسی بن مریم برای یاری‌‏اش فرود می‏‌آید، او (مهدی) را پیش رو قرار داده، پشت سرش اقتدا می‌‏کند. در روایت دیگری آمده است: عیسی، وزیر قائم و پرده‏‌دار و جانشین آن حضرت است. به کرامت و دستور حضرت حجت، امنیت را بر شرق و غرب عالم گسترش می‌‏دهد. نتیجه این مباحث آن است که به یقین آن منجی موعود -که مورد بشارت همه مکاتب و ادیان است و پیامبر اسلام (ص)نیز بارها به آن اشاره فرموده -حضرت مهدی (ع) است. و بقیة اللّه نیز کسی جز او نیست».

پرسش‌های وابسته

1. امام مهدی کیست؟ (پرسش)
2. ویژگی‌های خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. کرامات و معجزات امام مهدی در دوران ظهور چیستند؟ (پرسش)
4. آیا امام مهدی معجزه‌ای دارد؟ (پرسش)
5. حکمت‌های غائب بودن امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
6. تاریخچه مختصر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
7. فلسفه عقیده به امام حی چیست؟ (پرسش)
8. توجه امام مهدی به دوست داران خود چگونه ا­ست؟ (پرسش)
9. اگر بخواهیم خود را برای نظام مهدوی آماده کنیم باید چه نگاهی داشته باشیم؟ (پرسش)
10. رابطه شب قدر و امام مهدی چیست؟ (پرسش)
11. امام مهدی چگونه ناظر اعمال ماست؟ (پرسش)
12. چگونه رابطه خود را با اهل بیت به ویژه امام مهدی تقویت کنیم؟ (پرسش)
13. حروف مقطعه الر که در قرآن آمده چه ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
14. ابعاد شخصیت امام چه می‌باشند؟ (پرسش)
15. امام مهدی از لحاظ رفتار اجتماعی چه ویژگی‌هایی دارد؟ (پرسش)
16. راه شناخت امام مهدی چیست؟ بهترین راه شناخت امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
17. زندگانی امام مهدی از آغاز تاکنون چه مسیری را طی کرده است؟ (پرسش)
18. امام مهدی چگونه سبب امان اهل زمین می‌شود؟ (پرسش)
19. تسبیح مخصوص امام مهدی چه روزهایی است؟ (پرسش)
20. دلیل عقلی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
21. دلیل قرآنی بر خالی نبودن هیچ زمانی از امام معصوم چیست؟ (پرسش)
22. آیا می‌توان به نیابت امام مهدی حج به‌جا آورد؟ (پرسش)
23. چگوه باید نام امام مهدی مورد تکریم قرار داد؟ (پرسش)
24. چه کسانی درباره امام مهدی کتاب تألیف کرده‌اند؟ (پرسش)
25. چه کسانی درباره امام مهدی شعر سرود‌ه‌اند؟ (پرسش)
26. چگونه حضرت که در یک مکان است ناظر همه جا می‌‌باشد؟ (پرسش)
27. چه کنیم که وجود امام مهدی را در زندگی خود حس کنیم؟ (پرسش)
28. چه کنیم تا مورد توجه امام مهدی قرار گیریم و وجودمان نورانی شود؟ (پرسش)
29. امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
30. امام مهدی چه جوانانی را دوست دارد؟ چه کنیم تا مورد توجه و عنایات خاصه حضرتش قرار بگیریم؟ (پرسش)
31. انسان چگونه می‌‏تواند بفهمد که ارتباط روحی با امام پیدا کرده است؟ (پرسش)
32. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
33. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
34. آیا خواب غیر معصوم حجت است؟ (پرسش)
35. بخشش امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
36. آیا مراد از کلمه پسر انسان در انجیل امام مهدی است؟ (پرسش)
37. بر روی بازوی امام مهدی چه نوشته شده است؟ (پرسش)
38. خانواده‏‌ها چگونه می‌‏توانند رابطه جوانان را با امام مهدی تقویت کنند؟ (پرسش)
39. چه کنیم تا فرزندمان جزء سربازان امام مهدی باشد؟ (پرسش)
40. چگونه دانش‏‌آموزان را با امام مهدی آشنا کنیم؟ (پرسش)
41. چگونه یاد و نام امام مهدی را همیشه در خاطر دانش‏‌آموزان زنده نگه داریم؟ (پرسش)
42. مسئولان حکومت برای بالا بردن سطح معلومات مردم چه وظایفی دارند؟ (پرسش)
43. کشور امام مهدی چگونه کشوری باید باشد؟ (پرسش)
44. آیات و روایاتی که درباره عرضه کردن اعمال ما به ائمه هست به چه معناست؟ (پرسش)
45. آیا موقع گناه امامان ناظر اعمال ما هستند و آیا اعمال ما به امام عصر عرضه می‌شود؟ اگر این چنین باشد لقب ستار العیوب بودن خدا برای چیست؟ (پرسش)
46. آیا وجود بشقاب پرنده صحت دارد و ارتباطی با امام مهدی دارد؟ (پرسش)
47. چرا امام مهدی به حجت پنهان تعبیر شده است؟ (پرسش)
48. علمای اهل سنت در مورد احادیث مرتبط با امام مهدی چه دیدگاهی دارند؟ (پرسش)
49. آیا آن حضرت از حال نیازمندان و گرفتاران با خبر است و می‌تواند کمکی بکند یا چون غایب است نمی‌تواند؟ (پرسش)
50. چه کار کنم تا موفق شوم به آقا امام مهدی نزدیک شوم؟ (پرسش)
51. چگونه می‌‌توانیم سطح فکری و اعتقادی خود را در ارتباط با امام عصر بالاتر برده و عمیق‌تر کنیم؟ (پرسش)
52. چگونه می‌توان رضایت امام مهدی را به دست آورد؟ (پرسش)
53. مؤلفه‌های معرفت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
54. ارتباط آیه امن یجیب به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
55. امام مهدی در رحم مادر چه سوره‌ای تلاوت کرد؟ (پرسش)
56. آیا کسی می‌‏تواند خودش را به صورت امام مهدی درآورد؟ (پرسش)
57. با توجه به این‏که ما انسان‏‌ها محدود هستیم چگونه می‌‏توانیم امام مهدی که نامحدود است را بشناسیم و از وجود او بهره ببریم؟ (پرسش)
58. با توجه به حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه ...» مردم چگونه می‏توانند امامی را که غایب است بشناسند؟ (پرسش)
59. آیا پیامبر اکرم راجع به امام مهدی سخنی فرموده‌‏اند؟ (پرسش)
60. آیا واسطه فیض بودن امام مهدی در نعمت‌ها و در عالم وجود غیر از روایات ریشه قرآنی هم دارد؟ (پرسش)
61. آیا از طرف ائمه راجع به امام مهدی مطلبی رسیده است؟ (پرسش)
62. معنای این جمله از پیامبر که در خطبه غدیر درباره امام مهدی فرمود ألا انه الغراف من بحر العمیق چیست؟ (پرسش)
63. قرآن کریم برای معرفی افراد از چه روش‌هایی استفاده کرده است؟ (پرسش)
64. آیا امام مهدی شاهد و ناظر اعمال است؟ (پرسش)
65. آیا امام مهدی ما را می‏‌بیند؟ (پرسش)
66. نظر فرقه جارودیه درباره امام مهدی چیست؟ (پرسش)
67. چرا امام مهدی رساله ندارد و به وسیله فقها رساله خود را در اختیار مردم قرار نمی‌‏دهند؟ (پرسش)
68. آیا امام مهدی خداوند متعال را می‌‏بیند؟ (پرسش)
69. معجزات امام مهدی چیست؟ (پرسش)
70. اولین کسی که نام مهدی موعود را بر او گذاشتند چه کسی بود؟ (پرسش)
71. چه شباهت‌هایی میان پیامبران الهی و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
72. چگونه می‌توان معرفت خود را نسبت به امام مهدی افزایش داد؟ (پرسش)
73. کدام پیامبر خواب‏‌های زیادی را درباره امام مهدی در کتاب‌‏هایش تعبیر کرده است؟ (پرسش)
74. با چه شرایطی می‌توان عاشق واقعی امام مهدی بود؟ (پرسش)
75. آیا برای دوست داشتن امام مهدی باید از محبت به دیگران خودداری کرد؟ (پرسش)
76. درس خواندن بهتر است یا کار فرهنگی برای رضایت امام مهدی انجام دادن؟ (پرسش)
77. آیا غذاهای امام مهدی از دنیاست یا بهشت؟ (پرسش)
78. اظهار محبت به امام مهدی به چه صورت‌هایی انجام می‌‏شود؟ (پرسش)
79. آیا صدقه دادن برای امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
80. کدام غیب‌گویان درباره امام مهدی اخباری نقل کرده‌اند؟ (پرسش)
81. غیب‌گویان درباره امام مهدی چه گفته‌اند؟ (پرسش)
82. چرا در قرآن به طور مستقیم نامی از امام مهدی برده نشده است؟ (پرسش)
83. من خودم از امامم شاکی هستم چون وقتی ازش می‏خواهم بیاید نجاتم دهد نمی‌‏آید یا فکر می‏کنم به خاطر گناهانی که می‏کنم محلم نمی‏گذارد؟ (پرسش)
84. امام مهدی: «اگر ما فراموشتان کرده بودیم بلا بر شما نازل می‏شد» پس این‏همه بلایی که بر سر شیعیان وارد می‏شود چیست؟ (پرسش)
85. آیا امام مهدی به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ این منافی با ستارالعیوب بودن خداوند نیست؟ (پرسش)
86. با این‏همه علاقه‏ ای که از جانب ارادتمندان امام مهدی اظهار می‏شود چرا باز آن حضرت از دیده ‏ها پنهان است؟ (پرسش)
87. آیا امام مهدی در دوران غیبت فقط به عبادت شخصی مشغولند؟ (پرسش)
88. آیا مسأله‏ غیبت مختص به امام مهدی است؟ انبیاء و پیشوایان قبل از او نیز چنین سرنوشتی نداشته‏‌اند؟ (پرسش)
89. چگونه خداوند به غیبت امام مهدی راضی است در حالی که مردم در حیرت هستند؟ (پرسش)
90. با توجه به اینکه شیعه و سنی معتقدند که وجود یک پیشوای عادل برای سرپرستی جامعه لازم است در حال حاضر آن پیشوا کیست؟ آیا امام غایب است؟ (پرسش)
91. چه شباهت‌هایی میان امام حسین و امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
92. راه‌های دوستی با امام مهدی چیست و چه کنیم که قلب آقا امام مهدی از ما راضی و خشنود باشد؟ (پرسش)
93. مراد از «ناحیه» چیست؟ (پرسش)
94. چرا امام مهدی با وجود دشمنان زیادی که داشت روز شهادت پدر خود را نمایان کرد؟ (پرسش)
95. چه معجزات و کراماتی از امام مهدی صادر شده است؟ (پرسش)
96. آیا در زمان غیبت ذکر نام اصلی حضرت جایز است؟ (پرسش)
97. مصحف فاطمه چیست؟ و آیا هم‏ اکنون در دست امام مهدی است؟ (پرسش)
98. چه مانعی داشت که امام مهدی در آخر الزمان متولد می‌‏شد تا دیگر نیازی به غیبت آن حضرت نباشد؟ (پرسش)
99. چه مانعی داشت که امام مهدی غایب نمی‌‏شد و خداوند از کشته شدن آن حضرت جلوگیری می‏‌کرد؟ (پرسش)
100. چه اصراری است که امامان معصوم در دوازده تن منحصر شوند تا لازم آید خداوند قوانین طبیعت را به خاطر امام دوازدهم تعطیل کند؟ (پرسش)
101. علت تشبیه امام غایب به خورشید پنهان در ابر چیست؟ (پرسش)
102. چه کسانی در مدح امام مهدی شعر سروده‌اند؟ (پرسش)
103. چرا امام مهدی خود را برای مؤمنان مورد وثوق ظاهر نمی‌‏سازد؟ (پرسش)
104. چه کنیم تا مردم به سوی امام مهدی‏ جذب شوند؟ (پرسش)
105. جشن‌‏های میلاد چه آثاری دارد؟ (پرسش)
106. چرا ما نمی‌‏توانیم خدمت امام خود برسیم؟ (پرسش)
107. با چه شرایطی می‏توان عاشق واقعی امام مهدی‏ بود؟ (پرسش)
108. چرا امام مهدی وارث همه‏ مظلومیت‌‏های اجداد طاهرینش می‏‌باشند؟ (پرسش)
109. آیا امام مهدی در هر زمانی می‌‏توانند شاهد اعمال ما باشند؟ (پرسش)
110. آیا حدیث «لو أدرکته لخدمته أیام حیاتی» دلیل برتری امام مهدی بر سایر ائمه است؟ (پرسش)
111. صورت و سیرت مهدی چگونه است و با چه خصوصیات فردی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
112. آیا در روایات است که موقع سلام به امام مهدی سر را به اندازه رکوع یا کمتر خم نماییم؟ (پرسش)
113. آیا امام مهدی می‌‏توانند در یک زمان در دو مکان یا بیشتر باشند؟ آیا طی‌‏الارض دارند؟ (پرسش)
114. دیدار کنندگان با امام مهدی شمایل ایشان را چگونه توصیف کرده‌اند؟ (پرسش)
115. امام مهدی به کدام پیامبران شباهت دارد؟ (پرسش)
116. نوری که در بعضی از زمان‏‌های خاص مانند شب قدر یا در مکان‌‏های خاص مانند امام‏زاده دیده می‏‌شود دلیل بر حضور امام است؟ (پرسش)
117. چه کسانی از تولد امام مهدی اطلاع یافته‌اند؟ (پرسش)
118. اگر جسم و بدن امام مهدی برای مردم آشکار است چرا در طی این سال‌ها متوجه نمی‌شوند؟ (پرسش)