دین سفیانی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - ')| ' به ')|')
جز (جایگزینی متن - 'سئوال' به 'سؤال')
خط ۴۸: خط ۴۸:
::::::در [[روایت]] کلمه [[منتصر]] آمده اما دراصل باید "متنصر" باشد، چنانکه در بحار ج ۵۲ ص ۲۱۷ آمده است، یعنی، [[مسلمان]] [[مسیحی]] شده. و جمله "از سرزمین [[رومیان]] می‌آید" یعنی کسی که از سرزمین [[روم]] (غرب) به [[شام]] می‌آید و آنگاه دست به جنبش و [[قیام]] می‌زند. و نیز نشانگر این است که او [[رهبری سیاسی]] غربی‌ها و [[یهودیان]] را بر عهده دارد و با [[حضرت مهدی]] {{ع}} که [[دشمن]] [[روم]] یعنی غربیهاست به [[نبرد]] می‌پردازد و با ترکان یا هواداران ترکها که بنظر ما روسها هستند وارد [[جنگ]] می‌شود. و [[سفیانی]] پایتخت خود را در حوادث [[زمان ظهور]] و در پیشاپیش لشکرکشی [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[دمشق]] به [[رمله]] [[فلسطین]] منتقل می‌سازد همانجائی که طبق [[روایت]]، [[شورشیان]] رومی در آنجا فرود می‌آیند.
::::::در [[روایت]] کلمه [[منتصر]] آمده اما دراصل باید "متنصر" باشد، چنانکه در بحار ج ۵۲ ص ۲۱۷ آمده است، یعنی، [[مسلمان]] [[مسیحی]] شده. و جمله "از سرزمین [[رومیان]] می‌آید" یعنی کسی که از سرزمین [[روم]] (غرب) به [[شام]] می‌آید و آنگاه دست به جنبش و [[قیام]] می‌زند. و نیز نشانگر این است که او [[رهبری سیاسی]] غربی‌ها و [[یهودیان]] را بر عهده دارد و با [[حضرت مهدی]] {{ع}} که [[دشمن]] [[روم]] یعنی غربیهاست به [[نبرد]] می‌پردازد و با ترکان یا هواداران ترکها که بنظر ما روسها هستند وارد [[جنگ]] می‌شود. و [[سفیانی]] پایتخت خود را در حوادث [[زمان ظهور]] و در پیشاپیش لشکرکشی [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[دمشق]] به [[رمله]] [[فلسطین]] منتقل می‌سازد همانجائی که طبق [[روایت]]، [[شورشیان]] رومی در آنجا فرود می‌آیند.
::::::بلکه به‌طوری که پیداست، بعنوان خط مقدم دفاعی بنفع [[یهودیان]] و رومی‌ها وارد [[پیکار]] با [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌شود و [[روایات]]، بطوری که خواهید دانست درباره [[شکست]] او که به [[شکست]] [[یهودیان]] منتهی خواهد شد سخن می‌گوید. همچنین [[دلیل]] دیگر بر گرایش وی به غربی‌ها این است که پس از [[شکست]] و کشته شدن او باقیمانده نیروهایش به سوی غرب می‌گریزند، آنگاه [[یاران]] [[امام مهدی]] {{ع}} آنها را بازگردانده و بقتل می‌رسانند.
::::::بلکه به‌طوری که پیداست، بعنوان خط مقدم دفاعی بنفع [[یهودیان]] و رومی‌ها وارد [[پیکار]] با [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌شود و [[روایات]]، بطوری که خواهید دانست درباره [[شکست]] او که به [[شکست]] [[یهودیان]] منتهی خواهد شد سخن می‌گوید. همچنین [[دلیل]] دیگر بر گرایش وی به غربی‌ها این است که پس از [[شکست]] و کشته شدن او باقیمانده نیروهایش به سوی غرب می‌گریزند، آنگاه [[یاران]] [[امام مهدی]] {{ع}} آنها را بازگردانده و بقتل می‌رسانند.
::::::از [[ابن خلیل ازدی]]، [[روایت]] شده است که گفت: از [[ابو جعفر]] ([[امام باقر]]) {{ع}} شنیدم که درباره این [[آیه شریفه]] "وقتی آنان [[خشم]] و [[عذاب]] ما را احساس کنند از آن دیار می‌گریزند فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه [[اسراف]] می‌کردید و خانه‌هایتان. شاید از شما سئوال شود". فرمود: "وقتی [[قائم]] [[قیام]] کند و سپاهی بسوی [[بنی امیه]] به [[شام]] گسیل دارد آنان به سوی [[روم]] (غرب) بگریزند [[رومیان]] به آنها گویند ما شما را در سرزمین خود راه ندهیم مگر اینکه به آئین [[مسیحیت]] درآئید، آنگاه [[صلیب]] به گردن خود آویزند و [[رومیان]] آنان را به سرزمین خود راه دهند وقتی [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} به قصد [[نبرد]] با [[رومیان]]، رویاروی آنان فرود آیند، [[رومیان]] از آنها درخواست [[امان]] و [[صلح]] کنند اما [[یاران قائم]] می‌گویند: [[امان]] نمی‌دهیم تا آنکه افرادی را که از ما نزد شماست به ما برگردانید سپس [[رومیان]] آنها را به [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} باز می‌گردانند و این است معنی فرموده [[خداوند]]: "فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه [[اسراف]] می‌کردید و خانه‌هایتان شاید مورد سئوال واقع شوید" سپس فرمود: او از آنها درباره گنج‌ها سئوال می‌کند. در حالیکه او بهتر از هرکس از آنها [[آگاه]] است آنها می‌گویند وای بر ما که سخت [[ستمکار]] بودیم پیوسته این گفتار حسرت‌آمیز بر زبانشان بود تا آن‌که ما همه را طعمه [[شمشیر]] [[مرگ]] و [[هلاکت]] ساختیم"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۷.</ref>.
::::::از [[ابن خلیل ازدی]]، [[روایت]] شده است که گفت: از [[ابو جعفر]] ([[امام باقر]]) {{ع}} شنیدم که درباره این [[آیه شریفه]] "وقتی آنان [[خشم]] و [[عذاب]] ما را احساس کنند از آن دیار می‌گریزند فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه [[اسراف]] می‌کردید و خانه‌هایتان. شاید از شما سؤال شود". فرمود: "وقتی [[قائم]] [[قیام]] کند و سپاهی بسوی [[بنی امیه]] به [[شام]] گسیل دارد آنان به سوی [[روم]] (غرب) بگریزند [[رومیان]] به آنها گویند ما شما را در سرزمین خود راه ندهیم مگر اینکه به آئین [[مسیحیت]] درآئید، آنگاه [[صلیب]] به گردن خود آویزند و [[رومیان]] آنان را به سرزمین خود راه دهند وقتی [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} به قصد [[نبرد]] با [[رومیان]]، رویاروی آنان فرود آیند، [[رومیان]] از آنها درخواست [[امان]] و [[صلح]] کنند اما [[یاران قائم]] می‌گویند: [[امان]] نمی‌دهیم تا آنکه افرادی را که از ما نزد شماست به ما برگردانید سپس [[رومیان]] آنها را به [[یاران]] [[قائم]] {{ع}} باز می‌گردانند و این است معنی فرموده [[خداوند]]: "فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه [[اسراف]] می‌کردید و خانه‌هایتان شاید مورد سؤال واقع شوید" سپس فرمود: او از آنها درباره گنج‌ها سؤال می‌کند. در حالیکه او بهتر از هرکس از آنها [[آگاه]] است آنها می‌گویند وای بر ما که سخت [[ستمکار]] بودیم پیوسته این گفتار حسرت‌آمیز بر زبانشان بود تا آن‌که ما همه را طعمه [[شمشیر]] [[مرگ]] و [[هلاکت]] ساختیم"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۷.</ref>.
::::::و معنی این جمله که "هنگامیکه [[یاران]] [[قائم]] رویاروی آنان قرار می‌گیرند، آنها [[امان]] می‌طلبند" این است که [[یاران]] [[حضرت]]، انبوه نیروهای خود را در مقابل [[رومیان]] گسیل داشته و آنان را تهدید می‌کنند و مراد از [[بنی امیه]] در این [[روایت]] [[یاران]] [[سفیانی]] است که در دیگر [[روایات]] نیز بدان تصریح شده است. بنظر می‌رسد که آنها [[مشاوران]] و [[فرماندهان سپاه]] اویند که دارای [[موقعیت]] [[سیاسی]] عمده‌ای می‌باشند ازاین‌رو ماجرای آنان تا بدانجا کشیده می‌شود که، [[حضرت مهدی]] {{ع}} و یارانش [[رومیان]] را، در صورت [[تسلیم]] نکردن این افراد، تهدید به [[کارزار]] می‌نمایند.
::::::و معنی این جمله که "هنگامیکه [[یاران]] [[قائم]] رویاروی آنان قرار می‌گیرند، آنها [[امان]] می‌طلبند" این است که [[یاران]] [[حضرت]]، انبوه نیروهای خود را در مقابل [[رومیان]] گسیل داشته و آنان را تهدید می‌کنند و مراد از [[بنی امیه]] در این [[روایت]] [[یاران]] [[سفیانی]] است که در دیگر [[روایات]] نیز بدان تصریح شده است. بنظر می‌رسد که آنها [[مشاوران]] و [[فرماندهان سپاه]] اویند که دارای [[موقعیت]] [[سیاسی]] عمده‌ای می‌باشند ازاین‌رو ماجرای آنان تا بدانجا کشیده می‌شود که، [[حضرت مهدی]] {{ع}} و یارانش [[رومیان]] را، در صورت [[تسلیم]] نکردن این افراد، تهدید به [[کارزار]] می‌نمایند.
:::::*'''[[تلاش]] [[سفیانی]] برای مذهبی جلوه دادن جنبش خود''': با توجه به گسترش آئین [[اسلام]] و [[عظمت]] یافتن آن تا [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و با توجه به اینکه جنبش [[سفیانی]] در برابر [[یاوران]] درفش‌های سیاه و [[گسترش اسلام]]، در [[حقیقت]] یک طرح غربی- [[یهودی]] است، [[پژوهشگری]] که [[روایات]] مربوط به [[سفیانی]] را بررسی نماید، دلیل‌ها و نشانه‌های [[تلاش]] وی را بر این معنی می‌یابد از جمله آن خبرها عبارتی است که در نسخه خطی [[ابن حماد]] ص ۷۵ آمده است که "[[سفیانی]] در اثر [[عبادت]] بسیار زردرنگ بنظر می‌رسد" از این عبارت چنین برمی‌آید که او خود را به ظاهر [[متدین]] نشان می‌دهد و البته این حالت طبق [[روایت]] دیگری تنها در آغاز امر او دیده می‌شود.
:::::*'''[[تلاش]] [[سفیانی]] برای مذهبی جلوه دادن جنبش خود''': با توجه به گسترش آئین [[اسلام]] و [[عظمت]] یافتن آن تا [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و با توجه به اینکه جنبش [[سفیانی]] در برابر [[یاوران]] درفش‌های سیاه و [[گسترش اسلام]]، در [[حقیقت]] یک طرح غربی- [[یهودی]] است، [[پژوهشگری]] که [[روایات]] مربوط به [[سفیانی]] را بررسی نماید، دلیل‌ها و نشانه‌های [[تلاش]] وی را بر این معنی می‌یابد از جمله آن خبرها عبارتی است که در نسخه خطی [[ابن حماد]] ص ۷۵ آمده است که "[[سفیانی]] در اثر [[عبادت]] بسیار زردرنگ بنظر می‌رسد" از این عبارت چنین برمی‌آید که او خود را به ظاهر [[متدین]] نشان می‌دهد و البته این حالت طبق [[روایت]] دیگری تنها در آغاز امر او دیده می‌شود.

نسخهٔ ‏۲۰ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۵۵

الگو:پرسش غیرنهایی

دین سفیانی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور امام مهدی / خروج سفیانی
مدخل اصلیدین سفیانی

دین سفیانی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ جامع اجمالی

* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
صدر کورانی آیتی

دین سفیانی چیست؟

  • روایاتی را که به دین سفیانی پرداخته‌اند، به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:
  1. سفیانی نصرانی است.[۱] امیرالمؤمنین(ع) فرمودند:[۲] «... و خروج سفیانی با پرچمی سبز و صلیبی از طلاست.»[۳] این روایت بر نصرانی بودن سفیانی دلالت دارد.
  2. سفیانی در ابتدا مسلمان است، ولی به نصرانیت می‌گرود.[۴]
  3. سفیانی، مسلمان است.[۵] امیرالمؤمنین (ع) فرمود‌ند:[۶] «... در سرزمین خشک تعداد اندکی نزد سفیانی می‌‌روند و به او می‌‌گویند: سزاوار نیست تو باعث از میان رفتن اسلام شوی، آیا ذلت مردم و فتنه‌هایی که آنان را فراگرفته، نمی ‌بینی؟ از خدا بترس و خروج کن، آیا دینت را یاری نمی‌کنی؟» این روایت تصریح به مسلمان بودن او دارد.[۷] امام باقر (ع) نیز فرمودند:[۸] «سفیانی ... خدا را هرگز عبادت نکرده و هیچ ‌گاه مکه و مدینه را ندیده است.» در این روایت حقیقت اسلام از او نفی شده، اما از ظاهر آن نمی ‌توان استفاده کرد مسلمان نیست. افزون بر آن، ندیدن مکه و مدینه برای غیر مسلمان مذمت نیست. بنابراین، از آنجا که روایت یاد شده در مقام تنقیص و مذمت او به ندیدن مکه و مدینه اشاره شده، می‌‌توان فهمید که مسلمان است. آغاز قیام او از شام و بالا گرفتن کار او در آنجا که کشوری اسلامی است، می‌‌تواند قرینه و شاهدی بر اسلام ظاهری او باشد.[۹]

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

  1. سفیانی که خروجش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)
    1. نام سفیانی چیست؟ (پرسش)
    2. لقب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    3. نسب سفیانی چیست؟ (پرسش)
    4. آیا سفیانی نماد است یا به یک شخصیت انسانی اشاره دارد؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های جسمانی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  3. روش شناسایی سفیانی چیست؟ (پرسش)
  4. دین سفیانی چیست؟ (پرسش)
  5. آیا روایات سفیانی تنها در منابع شیعه آمده است؟ (پرسش)
  6. سفیانی و دجال چه تفاوت‌هایی دارند؟ (پرسش)
  7. خروج سفیانی در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)
  8. اهداف قیام سفیانی چیست؟ (پرسش)
  9. ماجرای شورش سفیانی چیست؟ (پرسش)
  10. جنایات سفیانی چیست؟ (پرسش)
  11. سپاه سفیانی چه تعداد است؟ (پرسش)
  12. اصهب و ابقع کیستند و چه ارتباطی با خروج سفیانی دارند؟ (پرسش)
  13. آیا ظهور امام مهدی همزمان با قیام سفیانی است؟ (پرسش)
  14. سفیانی در قیام خود چه اقدام‌های انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  15. چگونه ممکن است سفیانی چندین کشور را تصرف کند و جامعه بین الملل واکنشی نشان ندهند؟ (پرسش)
  16. حکمرانی سفیانی چقدر به طول می‌انجامد؟ (پرسش)
  17. آیا به قدرت رسیدن سفیانی بر اساس قوانین است یا کودتا؟ (پرسش)
  18. آیا این ادعا که سفیانی در ارتش سوریه دیده شده صحیح است؟ (پرسش)
  19. آیا سفیانی واقعا به جنگ با امام مهدی خواهد پرداخت؟ (پرسش)
  20. از میان قیام‌‏های یمانی و خراسانی و سفیانی کدام قیام مقدم است؟ (پرسش)
  21. وظیفه شیعیان در هنگام شورش سفیانی چیست؟ (پرسش)
  22. رفتار سفیانی با شیعیان اهل بیت چگونه است؟ (پرسش)
  23. پرچم زرد از آن کدام سپاه است و چه ارتباطی با سفیانی دارد؟ (پرسش)
  24. آیا سفیانی در مصر پیروانی خواهد داشت؟ (پرسش)
  25. آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آن‏که متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفه‏ای و اهل کجاست؟ (پرسش)
  26. آیا امکان دارد در زمان‌های مختلف سفیانی‌های متعددی وجود داشته باشد؟ (پرسش)
  27. قرقیسیا کجاست و چه حوادثی در آن اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  28. محدوده جغرافیایی قرقیسیا چه مناطقی است؟ (پرسش)
  29. نبرد قرقیسیا چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  30. سفیانی در چه منطقه‌ای با صاحبان پرچم سیاه و پرچم زرد نبرد می‌کند؟ (پرسش)
  31. سفیانی در کجا به هلاکت می‌رسد؟ (پرسش)
  32. مردمان چه مناطقی سفیانی را یاری می‌کنند؟ (پرسش)
  33. فرمانده سپاه سفیانی چه کسی است؟ (پرسش)
  34. سپاه سفیانی در کجا با سپاه خراسانی نبرد می‌کند؟ (پرسش)
  35. امام مهدی در کجا با سپاه سفیانی روبه‌رو می‌شود و به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  36. کدام یک از فرماندهان سپاه امام مهدی سفیانی را دستگیر می‌کند؟ (پرسش)
  37. فرجام سفیانی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ر.ک. صدر، سید محمد،تاریخ غیبت کبری، ص ۶۴۷؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  2. معجم احادیث الامام المهدی (ع)، ج۵، ص۲۲۴، ابن صفار، حسن، بصائر الدرجات، ص۱۹۹: «وَ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ بِرَايَةٍ خَضْرَاءَ، وَ صَلِيبٍ مِنْ ذَهَب»
  3. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  4. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  5. ر.ک. صدر، سید محمد،تاریخ غیبت کبری، ص ۶۴۷؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  6. عقد الدرر، ب ۴، ف ۲، ص۹۰: «وَ يَكُونُ لَهُ بِالْوادِ الْيَابِسِ عِدَّةٍ عَدِيدَةٍ فَيَقُولُونَ لَهُ: يَا هَذَا مَا يَحِلُّ لَكَ أَنْ تُضَيِّعَ الْإِسْلَامِ، أَ مَا تَرَى إِلَى النَّاسُ فِيهِ مِنَ الْأَهْوَالِ وَ الْفِتَنَ فَاتَّقِ اللَّهَ وَ اخْرُجْ لِنَصْرِ دِينُكَ»
  7. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  8. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۱۸، ب ۱۸، ح۱۸: «السُّفْيَانِيُّ ... لَمْ يَعْبُدِ اللَّهَ قَطُّ وَ لَمْ يَرَ مَكَّةَ وَ لَا الْمَدِينَةَ قَط»
  9. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  10. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی ص۶۵: «وَ يُذْهِبْ الَىَّ الرُّومِ لِدَفْعِ الْمَلِكِ الْخُرَاسَانِيُّ وَ يَرْجِعُ مِنْهَا مُنْتَصِراً» به نقل از اربعین خاتون آبادی، ص۱۵۳. (این حدیث مرسله است.)
  11. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰؛ کورانی، علی، عصر ظهور، ص ۱۱۶ـ ۱۱۹
  12. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  13. ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰
  14. غیبت شیخ طوسی، ۲۷۸.
  15. غیبت شیخ طوسی، ۲۷۳.
  16. غیبت نعمانی، ۲۸۰.
  17. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۴۷.
  18. غیبت طوسی، ص ۲۷۸.
  19. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۷.
  20. نسخه خطی ابن حماد، ص ۷۶.
  21. کورانی، علی، عصر ظهور، ص۱۱۶-۱۱۹.
  22. ... و خروج سفیانی با پرچمی سبز و صلیبی از طلاست؛ معجم احادیث الامام المهدی (ع)، ج۵، ص۲۲۴، به نقل از مختصر بصائر الدرجات، ص۱۹۹. (این حدیث مرسله است)
  23. او برای از میان بردن حکومت خراسانی به روم می‌رود و در حالی که به نصرانیت گرویده است از آن‌جا باز می‌گردد؛ زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی (ع)، ص۶۵، به نقل از اربعین خاتون آبادی، ص۱۵۳. (این حدیث مرسله است)
  24. ... در سرزمین خشک تعداد اندکی نزد سفیانی می‌روند و به او می‌گویند: سزاوار نیست که تو باعث از میان رفتن اسلام شوی، آیا ذلت مردم و فتنه‌هایی که آنان را فراگرفته، نمی‌بینی؟ از خدا بترس و خروج کن، آیا دینت را یاری نمی‌کنی؟؛ عقدالدرر، باب ۴، فصل ۲، ص۹۰.
  25. سفیانی ... خدا را هرگز عبادت نکرده و هیچ‌گاه مکه و مدینه را ندیده است؛ الغیبة للنعمانی، ص۳۱۸، باب ۱۸، ح۱۸. این حدیث به دلیل وجود علی بن الصباح بن الضحاک ضعیف است. (نک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۳۸۸)
  26. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۳۸ - ۱۴۰.