شرح صدر در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(252\,\s252\,\s233\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\[\[(.*)\]\](.*)\"\'\'\'(.*)\'\'\'\"(.*)\<\/div\>\n\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(255\,\s245\,\s227\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\<\/div\>\n\n' به '{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = $2 | عنوان مدخل = $4 | مداخل مرتبط = $6 | پرسش مرتبط = }} ') |
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == ==' به '==') |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
# شرح صدر ابزار و عامل [[هدایت]]: {{متن قرآن|أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ...}}<ref>«آیا کسی که خداوند دلش را برای اسلام گشاده داشته است و او از پروردگار خویش با خود فروغی دارد (چون سنگدلان بی‌فروغ است)؟» سوره زمر، آیه ۲۲.</ref><ref>درباره رابطه شرح صدر و هدایت، ر.ک: [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۵۵.</ref>. | # شرح صدر ابزار و عامل [[هدایت]]: {{متن قرآن|أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ...}}<ref>«آیا کسی که خداوند دلش را برای اسلام گشاده داشته است و او از پروردگار خویش با خود فروغی دارد (چون سنگدلان بی‌فروغ است)؟» سوره زمر، آیه ۲۲.</ref><ref>درباره رابطه شرح صدر و هدایت، ر.ک: [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۵۵.</ref>. | ||
#در آیاتی نیز به صورت غیرمستقیم بر معللوبیت [[سعه صدر]] در برابر [[تلخی‌ها]] و ناگواری‌های [[روزگار]] توجه داده<ref>{{متن قرآن|وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}} «گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.</ref> و به [[صبر]] و [[شکیبایی]] در مقابل [[ناملایمات]] و فاصله‌گزینی موقت از غفلت‌زدگان توصیه فرموده است<ref>{{متن قرآن|وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا}} «و بر آنچه می‌گویند شکیبا باش و از آنان به نکویی دوری گزین» سوره مزمل، آیه ۱۰.</ref>.<ref>سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.</ref> | #در آیاتی نیز به صورت غیرمستقیم بر معللوبیت [[سعه صدر]] در برابر [[تلخی‌ها]] و ناگواری‌های [[روزگار]] توجه داده<ref>{{متن قرآن|وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}} «گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.</ref> و به [[صبر]] و [[شکیبایی]] در مقابل [[ناملایمات]] و فاصله‌گزینی موقت از غفلت‌زدگان توصیه فرموده است<ref>{{متن قرآن|وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا}} «و بر آنچه می‌گویند شکیبا باش و از آنان به نکویی دوری گزین» سوره مزمل، آیه ۱۰.</ref>.<ref>سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۱۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شرح صدر است. شرح صدر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شرح صدر در قرآن - شرح صدر در حدیث - شرح صدر در نهج البلاغه - شرح صدر در اخلاق اسلامی - شرح صدر در فقه سیاسی - شرح صدر در جامعه‌شناسی اسلامی - شرح صدر در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
“سعه صدر” در پذیرش حق به رغم کراهت ابتدایی، تحمل محنت‌ها و ناکامی‌ها، کنار آمدن با مشکلات، قبول سختی‌های توان‌فرسا که ایفای وظایف مهم بر انسان تحمیل می‌کند؛ از خودگذشتگی و...، بزرگ‌ترین سرمایه مؤمن برای ایفای مسئولیت‌های سنگین و تأمین حیات طیب انسانی در جهان سرشار از ناملایمات است. این ویژگی اگرچه همچون سایر صفات و کیفیات نفسانی قائم به فرد است، اما هم محصول نظام تربیت دینی و فضاسازی فرهنگی اجتماعی است، هم در صورت عمومیت، نقش و تأثیر فوق‌العاده مهمی در مطلوب‌سازی حیات جمعی دارد. علامه طباطبایی در تفسیر آیه ۲۲ سوره زمر می‌نویسد: شرح صدر برای اسلام به این معناست که انسان وضعی به خود بگیرد که هر سخن حقی را بپذیرد و آن را رد نکند. منظور پذیرش از روی بصیرت و شناخت راه رشد است[۱]. شرح صدر نقطه مقابل ضیق صدر و کم‌ظرفیتی و کم‌طاقتی است، تفسیر نمونه نیز در توضیح آیه اول سوره انشراح می‌نویسد: شرح صدر، گسترش آن به وسیله نور الهی و سکینه و آرامش خداداد می‌باشد. این توسعه هم می‌تواند وسعت علمی پیامبر را از طریق وحی و رسالت شامل گردد و هم بسط و گسترش تحمل و استقامت او در برابر لجاجت‌ها و کارشکنی‌های دشمنان و مخالفان را[۲]؛ از این‌رو، شرح صدر نیز از جمله ثمرها و میوه‌های ایمان به خداوند، عمل به وظایف و حرکت در مسیر تعالی است و نتیجه آن آرامش و اطمینان و قدرت روحی فوق‌العاده در رویارویی با حوادث تلخ و شیرین زندگی این جهانی است.[۳]
آیات قرآنی مرتبط
- شرح صدر مقوم ایفای رسالت پیامبری: ﴿أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ﴾[۴].
- ضیق صدر مانع ایفای رسالت‌های بزرگ: ﴿وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَى هَارُونَ﴾[۵].
- شرح صدر ابزار و عامل هدایت: ﴿أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ...﴾[۶][۷].
- در آیاتی نیز به صورت غیرمستقیم بر معللوبیت سعه صدر در برابر تلخی‌ها و ناگواری‌های روزگار توجه داده[۸] و به صبر و شکیبایی در مقابل ناملایمات و فاصله‌گزینی موقت از غفلت‌زدگان توصیه فرموده است[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۳۸۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۲۱.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.
- ↑ «آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.
- ↑ «و سینه‌ام تنگ می‌شود و زبانم روان نمی‌گردد پس به سوی هارون بفرست!» سوره شعراء، آیه ۱۳.
- ↑ «آیا کسی که خداوند دلش را برای اسلام گشاده داشته است و او از پروردگار خویش با خود فروغی دارد (چون سنگدلان بی‌فروغ است)؟» سوره زمر، آیه ۲۲.
- ↑ درباره رابطه شرح صدر و هدایت، ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، ص۲۵۵.
- ↑ ﴿وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴾ «گفتار آنان تو را اندوهگین نگرداند که عزّت یکسره از آن خداوند است، او شنوای داناست» سوره یونس، آیه ۶۵.
- ↑ ﴿وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا﴾ «و بر آنچه می‌گویند شکیبا باش و از آنان به نکویی دوری گزین» سوره مزمل، آیه ۱۰.
- ↑ سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۳۹.