شرح صدر در معارف و سیره نبوی

سعه صدر

مرام پیامبر خدا بر پایه احترام و بزرگداشت زیردستان بود. مردم داری و مدارا و حوصله آن حضرت با فرودستان تا آنجا بود که بسیاری از مشرکان را به او مشتاق می‌ساخت و آنان را از شرک و کفر به اسلام هدایت می‌کرد. یکی از این نمونه‌های زیبا، اسلام آوردن -عدی بن حاتم طایی- است. خود او چنین می‌گوید: «همراه پیامبر در حال حرکت بودم که پیرزنی رسید و بیش از یک ساعت، ایشان را معطل کرد. پیامبر با تبسم و تسلط بر اعصاب خود، پاسخ آن پیرزن را داد، به گونه‌ای که من از آن همه صبر و حوصله خسته شدم. آن حضرت با کمال طمأنینه و سعه صدر با پیرزن گفت‌وگو می‌کرد. این حالت را که دیدم، دریافتم که آن حالت، یک حالت عادی نیست. ریاست یک رئیس، او را نمی‌گذارد که این قدر سعه صدر داشته باشد»^[۱].

سعه صدر آن وجود مبارک در برابر برخی برخوردهای ناروای اعراب بادیه نشین و دورمانده از تربیت و اخلاق نیز قابل توجه است. ایشان در برابر این برخوردها جز با مهربانی و تبسم، پاسخی نمی‌داد. روزی مردی بادیه نشین آمد و عبای مبارک پیامبر را با زور و بی‌احترامی کشید، چنان که جای آن ردا در گردن مبارکش افتاد. سپس گفت: ای پیامبر! از مال خدا به من چیزی بده. آن حضرت از روی مهربانی و لطف به سوی او نگاه کرد و خندید و دستور داد هدیه‌ای به او بدهند. پس حق تعالی این آیه کریمه را فرستاد: إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ^[۲]^[۳].^[۴].