ابعاد روان‌شناختی انتظار

اهمیت بُعد روحی و روانی

در بحث انتظار اساسی‌ترین ویژگی در بعد رفتار، ایجاد "آمادگی روحی و روانی" در خود است^[۱] چرا که انتظار حالتی است روحی و روانی که منتظر در درون خود احساس کمبود و نقص نموده^[۲] و درصدد رها شدن از تنگناهای روحی و روانی است^[۳]. منتظر، پیوسته مراقب مجموعه گفتارها و رفتارهایش خواهد بود تا موردی برخلاف رضای محبوبش، از او صادر نشود. این مسئله در حقیقت، به پالایش درونی و صفای باطنی خواهد انجامید. این هدف، ناظر بر این است که عامل نظارت و کنترل فرد، باید قبل از هر چیز، جنبه درونی داشته باشد، نه بیرونی^[۴].

ارتباط معنوی که منتظر به وسیلۀ ادعیه و اذکار با امام برقرار می‌‌سازد، موجب پالایش روح و تصفیۀ باطن گردیده و در او حسی به وجود می‌‌آورد که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، گرفتاری‌ها و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم می‌‌سازد و او را به مقام أمن که در آن ترس و حزنی نیست می‌‌رساند﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾^[۵] و آرامش‌بخش در روح و روان فرد است ‌که رسول اکرم (ص) فرمود: «شما را به آمدن مهدی مژده می‏‌دهم‏... اهل آسمان و اهل زمین از او خرسند خواهند بود»^[۶].^[۷] کسانی که صاحب آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری عرصه را خالی می‌کنند. بی‌گمان برای حضرت مهدی (ع) یارانی هست که قوت و قدرت بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره شوند^[۸].

ابعاد روان‌شناختی انتظار

از لحاظ روان‌شناختی، انتظار امام معصوم (ع) حالت‌ها و ابعاد زیر را در انسان پدید می‌آورد:

ابعاد شناختی

انسان عصر غیبت باید دارای شناخت عمیق و بصیرت نافذ باشد، تا بتواند فرهنگ و فلسفۀ انتظار را به روشنی فهم کند، نسبت به موضوع آن بینش فراگیر به دست آورد، پیرامون آن به تفکر بپردازد، به تحقّق آن دل ببندد و امیدوار باشد. در این فرایند، اگر شناخت صحیح را به دست آورد، حقیقیت "امامت" و پیام انتظار را دریافته است، که این خود، پیامدهای مثبت روانی برای او در پی خواهد داشت، چنانکه امام صادق (ع) فرموده است: "هرکس امر امامت و رهبری را بشناسد، آنگاه پیش از قیام قائم از جهان برود، پاداش او مانند کسی است که در رکاب قائم شهید شود"^[۹] و اگر بدون شناخت امام زمان خویش بمیرد به رستگاری نرسیده است، چنانکه پیامبر اعظم (ص) می‌فرماید: "هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است"^[۱۰].^[۱۱]

ابعاد رفتاری

انتظار، آمادگی برای استقبال و همراهی "امام منتظَر" را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. نهضت انتظار، به مثابه یک تحوّل بزرگ در تاریخ بشریت، پیش از هر چیز، نیازمند عناصر آماده و ارزش‌مند انسانی است که بتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند؛ و این در درجۀ نخست، مستلزم بالا بردن سطح اندیشه و آگاهی و آمادگی فکری و روانی است^[۱۲].

برخی از مصادیق ابعاد رفتاری را می‌‌توان در موارد زیر برشمرد:

آمادگی: انتظار، آمادگی برای استقبال و همراهی منتظر را می‌طلبد و بدون آن به بار نمی‌نشیند. بنابراین باید در مسابقه آمادگی و سبقت‌جویی‌ که در ابعاد عملی، صبر، پارسایی و نظامی، نمایان می‌شود شرکت جست^[۱۳].
عمل به واجبات و ترک محرمات: زمینه‌ساز راستین به خوبی می‌داند محبوب‌ترین کارها نزد امام زمان، انجام واجبات دینی و ترک محرمات است^[۱۴] و امام (ع) اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌، پس باید همواره از خویشتن مراقبت کند و از گناه دوری نماید^[۱۵] امام صادق (ع) می‌فرماید: "همانا برای صاحبِ این امر، غیبتی است؛ پس باید انسان تقوا پیشه نماید و به دین خود چنگ زند"^[۱۶].^[۱۷]
رعایت آموزه‌های اخلاقی: وضع نابسامان و بی‌عدالتی‌های جهان، نیاز به نظام‌ متکی به ارزش‌های انسانی، ایمان و اخلاق دارد^[۱۸]. انتظار یک آماده‌سازی است که با تقویت انگیزه در دل و درون؛ امید و نشاط و تحرک به انسان می‌دهد تا در راه خیر و صلاح و رعایت آموزه‌های اخلاقی همت گمارد^[۱۹]. امام صادق (ع) در این‌باره می‌فرماید: "هر کسی که شادمان می‌شود از اینکه از یاران قائم باشد، پس باید منتظر باشد، پرهیزگاری پیشه کند و نیکویی‌های اخلاق را انجام دهد؛ در حالی که منتظر است"^[۲۰]^[۲۱]
دعا برای تعجیل در فرج: منتظر با ذکر پروردگار و دعا جهت تعجیل در فرج حضرت، روح خویش را قوت بخشیده و دل خود را شفا و نورانی می‌‌سازد و از رهگذر انس با دعای ندبه و عهد و ادعیۀ دیگر، توجه خود را به امام معطوف می‌‌نماید و در قلمرو محبت امام قرار می‌‌گیرد. با دعا کردن برای آن حضرت کمال توجه به سوی او برایش حاصل می‌‌شود و علاقۀ خود را به حضرت نشان می‌‌دهد. حضرت مهدی (ع) نیز برای منتظرین دعا می‌‌کند و دعای حضرت سبب آرامش و اطمینان منتظر می‌‌گردد و از این طریق "انتظار" را که به طور طبیعی سخت و طاقت‌گیر است، لطیف و زیبا می‌‌شود^[۲۲].

ابعاد عاطفی

ابعاد عاطفی انتظار بر این حقیقت استوار است که امام (ع) پیوند عمیقی از عطوفت، مودّت، و محبت نسبت به پیروان راستین خویش دارد. امام (ع) بسیار خیرخواه و نگران امت خویش است. این محبت و نگرانی نه از آن جهت است که حضرتش نیازمند امت باشد، بلکه از آن جهت است که او انسان کامل است، بر این اساس، مهر و محبت حضرتش نیز به غایت کمال است، به گونه‌ای که بدون هیچ نیاز، نگران سرنوشت امت است و برای گرفتاری آنان غمگین و برای تردیدشان دل‌خون است چنان‌که می‌فرماید: "از تردید گروهی از شما در دین‌باوری و شک و سرگردانی در (مسأله) ولایت و امامت آگاه شدم. این موضوع ما را نه به خاطر خود ما، بلکه به خاطر شما، غمگین و متأثر کرد؛ چون خدا با ماست و ما نیازی به دیگری نداریم"^[۲۳].^[۲۴]

بُعد عاطفی انتظار را در موارد زیر می‌‌توان بیان کرد:

امید: انتظارِ نور سپید، بارقۀ امید را در دل انسان زنده می‌کند: امام علی (ع) فرمود: «مردم! در واپسین حرکت تاریخ و آخر الزمان، بزرگ‌مردی از فرزندانم ظهور می‌کند. هنگامی‌که پرچمش به اهتزاز درآید، شرق و غرب جهان را روشن سازد. با ظهورش موجی از شادی و نور، عالم‌گستر می‌گردد»^[۲۵].^[۲۶]
اشتیاق: ابعاد عاطفی انتظار که در حقیقت نقطۀ اوج انتظار و گرمی و حرارت آن به شمار می‌آید، اشتیاق است. منتظر کسی است که چون خاکِ تشنه نیازمند آب است^[۲۷].
محبت: امام رضا (ع) فرمود: "امام همدم و رفیق، پدر و مهربان... است"^[۲۸]
شورِ طلب: منتظر، کسی است که به دنبال یار می‌گردد و با شور و شوق همه جا را در طلبش جست‌وجو می‌کند: "ای کاش می‌دانستم در چه جایی منزل گرفته‌ای و چه سرزمین و مکانی تو را دربرگرفته است! آیا در کوه رضوی هستی و یا در جای دیگر و یا در ذی طوی هستی.."^[۲۹]
چشم به راه بودن: منتظر واقعی کسی است که برای رسیدن یار، لحظه‌شماری می‌کند؛ یعنی به او عشق می‌ورزد و با او سخن می‌گوید. امام صادق (ع) فرمود: "هرکس دوست دارد در شمار اصحاب حضرت باشد، باید چشم به‌راه باشد و پارسایی پیشه سازد"^[۳۰].^[۳۱]

پرسش مستقیم

ابعاد روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص۳۰۱-۳۰۳.
↑ ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۵، ص۳۱۲-۳۱۴.
↑ ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۶۵ ـ ۶۶.
↑ «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.
↑ «"أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ"»؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبة طوسی، ص ۱۷۸.
↑ ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث؛ خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ «مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ الْقَائِمُ (ع) كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ قُتِلَ مَعَهُ»؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۴۶۰.
↑ «وَ أَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً »؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۴۰۹، ح۹.
↑ ر. ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷.
↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷.
↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۰.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ «إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ»؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۷۷ -۷۸.
↑ ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵، ۱۷۳.
↑ «... مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر...»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۰۰، ح۱۶.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.
↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
↑ «مِنْ سُوءِ الْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ أُنْهِيَ إِلَيَّ ارْتِيَابُ جَمَاعَةٍ مِنْكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّكِّ وَ الْحَيْرَةِ فِي وُلَاةِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِكَ لَكُمْ لَا لَنَا وَ سَأَوْنَا فِيكُمْ لَا فِينَا لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَى غَيْرِهِ »؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۸.
↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷
↑ «يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فِي آخِرِ الزَّمَان‏... إِذَا هَزَّ رَايَتَهُ أَضَاءَ لَهَا مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ »؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۳، باب ۵۷، ح۱۷.
↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۶۷ ـ ۶۸.
↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۲ ـ ۷۴.
↑ «الْأَنِيسُ الرَّفِيقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِيقُ وَ الْأَخُ الشَّقِيقُ ...»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۱۹۸، ح۱.
↑ « لَيْتَ شِعْرِي أَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوًى‏»؛ سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ص۲۹۸؛ مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
↑ «مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.
↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۲ ـ ۷۴.

[1] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.

[2] ر.ک: زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی، ص۳۰۱-۳۰۳.

[3] ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۵، ص۳۱۲-۳۱۴.

[4] ر.ک: سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص ۶۵ ـ ۶۶.

[5] «آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.

[6] «"أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ... یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ السَّمَاءِ وَ سَاکِنُ الْأَرْضِ"»؛ بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۷۴؛ الغیبة طوسی، ص ۱۷۸.

[7] ر.ک: صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث؛ خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[8] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳ ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.

[9] «مَنْ عَرَفَ هَذَا الْأَمْرَ ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ الْقَائِمُ (ع) كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ قُتِلَ مَعَهُ»؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۴۶۰.

[10] «وَ أَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً »؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ج۲، ص۴۰۹، ح۹.

[11] ر. ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷.

[12] ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷.

[13] ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۰.

[14] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.

[15] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[16] «إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِهِ»؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۱.

[17] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.

[18] ر.ک: طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص۷۷ -۷۸.

[19] ر.ک: حسینی خامنه‌ای، سید علی، ما منتظریم، ص۱۶۵، ۱۷۳.

[20] «... مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر...»؛ الغیبه النعمانی، ص۲۰۰، ح۱۶.

[21] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۵۴-۶۱؛ پرسمان مهدویت، ص ۱۹۹- ۲۱۲.

[22] ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.

[23] «مِنْ سُوءِ الْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ أُنْهِيَ إِلَيَّ ارْتِيَابُ جَمَاعَةٍ مِنْكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّكِّ وَ الْحَيْرَةِ فِي وُلَاةِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِكَ لَكُمْ لَا لَنَا وَ سَأَوْنَا فِيكُمْ لَا فِينَا لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَى غَيْرِهِ »؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۸.

[24] ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۰۶ ـ ۱۲۷

[25] «يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فِي آخِرِ الزَّمَان‏... إِذَا هَزَّ رَايَتَهُ أَضَاءَ لَهَا مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ »؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۳، باب ۵۷، ح۱۷.

[26] ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۶۷ ـ ۶۸.

[27] ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۲ ـ ۷۴.

[28] «الْأَنِيسُ الرَّفِيقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِيقُ وَ الْأَخُ الشَّقِيقُ ...»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۱۹۸، ح۱.

[29] « لَيْتَ شِعْرِي أَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوًى‏»؛ سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ص۲۹۸؛ مفاتیح الجنان، دعای ندبه.

[30] «مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِر»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۰.

[31] ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص ۷۲ ـ ۷۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]