بحث:آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
فعلا در بحث بماند
در پایان نامه علم غیب در روایات
در اين دسته از آيات موضوعاتي كه علم غيب در آنها نفي شده است موضوعاتي خاصي از قبيل سرگذشت ملائكه و سرانجام كار مردم و چيز هاي ديگري از اين قبيل است گرچه در برخي موارد مطلق علم غيب هم نفي شده است. قل لا اقول لكم عندي خزائن الله ولا اعلم الغيب1 بگو به شما نمي گويم خزائن خدا نزد من است و غيب نمي دانم همين مضمون در آيه 31 سوره هود هم ذكر شده است. وان ادري لعله فتنه لكم ومتاع الي حين2 نمي دانم شايد آزمايشي نسبت به شما و بهره اي تا زمان معين باشد ولو كنت اعلم الغيب لاستكثرت من الخير3 اگر غيب مي دانستم هر آينه خيري زيادي به‌دست مي آوردم قال ربي اني اعوذ بك ان اسئلك ما ليس لي به علم4 گفت پرودگار من پناه مي برم به تو ازينكه چيزي كه به آن علم ندارم از تو بخواهم ما كان لي من علم باالملاء الاعلي اذ يختصمون5 براي من نسبت به ملا اعلي وقتي كه باهم مخاصمه مي كردند آگاهي نبود. قال وما علمی بما كانو يعملون6 گفت چگونه بود آگاهي من نسبت به آنچه انجام مي دا دند.
قل ماكنت بدعا من الرسل وما ادري ما يفعل بي ولا بكم1 بگو من پيامبر نو ظهور و بر خلاف پيامبران ديگر نيستم و نمي دانم نسبت به من و شما چه پيش خواهد آمد. يوم يجمع الله الرسل فيقول ماذا جئتم قلو لا علم لنا انك انت علام الغيوب2 روزي كه خداوند پيامبران را جمع مي كند پس مي گويد چه چيز پاسخ داده شديد؟ آنا مي گويد ما را هيچ علمي نيست تنها تو بسيار داننده غيب ها هستي.
دو پاسخ اجمالي
پيش از بررسي مفصل آيات مذكور دو پاسخ اجمالي را مي توان ارائه نمود:
- نخست اينكه در برابر اينگونه آيات، آياتي وجود دارد كه تعليم علم غيب به پيامبران را صريحا اعلام مي دارد بنا براين آيات نافيه در واقع همان علم غيب ذاتي و استقلالي را از غير خدا نفي مي كند، و آياتي مثبته علمي را كه توسط تعليم الهي انجام مي گيرد اثبات مي نمايد.
- دوم اينكه با توجه به افكار زمان جاهليت در مورد پيامبران كه معتقدبودند پيامبران بايد از آگاهي و علم مافوق بشري بر خور دار بوده و داراي تواناي ها و قدرت فوق العاده باشند و كار هاي خارق العاده و شگفت آور انجام دهند ؛ نبايد مثل ديگران راه بروند ، غذا بخورند وبا آنان نشست و. بر خواست داشته باشند، چنانچه نمونه هاي از اين عقائد در آيات 7و8 سوره فرقان و آيات 90.14 اسراء ذكر شده است.
با توجه به اين باور هاي خرافي بيم آن مي رفت كه اگر پيامبران با همين گونه افكار پذيرفته ميشدند در نتيجه پيامبران به عنوان معبود مورد پرستش و عبادت قرار مي گرفتند. از اين نظر برخي آيات مذكور در سركوبي اين افكار جاهليت نازل شده است. و آياتي علم غيب ،آ گاهي توسط وحي و تعليم الهي را هرگز نفي نمي كند زیرا اصولا ادعاي نبوت همراه با ادعاي علم غيب و آگاهي از وحي است ، معني ندارد پيامبري ادعاي رسالت بكند و سپس بطور كلي علم غيب را نفي نمايد.
صفحه 22
دسته پنجم: آیاتی که به صراحت علم غیب را در خدا منحصر کرده است:
|
دسته ششم: آیاتی که به صراحت مطلق علم را در خدا منحصر کرده است:
|
- ↑ «و من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است؛ و غیب نمی‌دانم، و نمی‌گویم که من فرشته‌ام و درباره کسانی که در چشم شما خوارند نمی‌گویم که خداوند هیچ‌گاه به آنان خیری نمی‌رساند، خداوند از درون آنان آگاه‌تر است (اگر جز این بگویم) در آن صورت از ستمگران خواهم بود».
- ↑ «بگو: جز خداوند کسی در آسمان‌ها و زمین غیب را نمی‌داند و درنمی‌یابند که چه هنگام برانگیخته خواهند شد».
- ↑ «بگو من برای خود سود و زیانی در دست ندارم جز آنچه خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید؛ من جز بیم‌دهنده و مژده‌آور برای گروهی که ایمان می‌آورند نیستم».
- ↑ «بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ام؛ جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بگو: آیا نابینا و بینا برابر است پس آیا نمی‌اندیشید؟»
- ↑ «بگو من در میان پیامبران، نوپدید نیستم و نمی‌دانم با من و شما چه خواهند کرد، جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم و من جز بیم‌دهنده‌ای آشکار نیستم».
- ↑ «بگو: نمی‌دانم آیا آنچه به شما وعده می‌دهند نزدیک است یا پروردگارم برای آن زمانی دراز می‌نهد؟».
- ↑ «فرمود: ای نوح! او از خاندان تو نیست، بی‌گمان او کرداری ناشایسته است پس چیزی را که نمی‌دانی از من مخواه، من تو را اندرز می‌دهم که مبادا از نادانان باشی».
- ↑ «مرا دانشی به گروه (فرشتگان) فراتر نیست، هنگامی که هم‌ستیزی می‌کردند».
- ↑ «و به یقین، فرشتگان ما برای ابراهیم مژده آوردند، گفتند: درود بر تو گفت: درود (بر شما)! دیری نپایید که (ابراهیم) گوساله‌ای بریان آورد».
- ↑ «بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی».
- ↑ «(نوح) گفت: و مرا از آنچه آنان می‌کردند چه آگاهی است؟».
- ↑ «و تو چه دانی، بسا او پاکیزگی یابد».
- ↑ « و تو چه دانی که "سجّین" چیست؟».
- ↑ «و تو چه دانی که "علّیین" چیست؟».
- ↑ «و از پیرامونیان شما از تازیان بیابان‌نشین و از اهل مدینه منافقانی هستند که به دورویی خو کرده‌اند؛ تو آنان را نمی‌شناسی ما آنها را می‌شناسیم؛ به زودی آنان را دوبار عذاب خواهیم کرد سپس به سوی عذابی سترگ برده می‌شوند».
- ↑ «از تو از برپا شدن رستخیز می‌پرسند که چه هنگام است؟ بگو: دانش آن، تنها نزد پروردگار من است؛ هیچ کس جز او در زمان آن از آن پرده بر نمی‌دارد؛ (بار آن) در آسمان‌ها و زمین، سنگین است، جز ناگهان به سراغتان نمی‌آید؛ از تو می‌پرسند گویی تو از آن نیک آگاهی بگو: دانش آن، تنها نزد خداوند است اما بیشتر مردم نمی‌دانند».
- ↑ «من به چیزی دست یافتم که تو نیافته‌ای و برای تو از (سرزمین) سبا خبر بی‌گمانی آورده‌ام»
- ↑ «روزی که خداوند پیامبران را گرد می‌آورد و می‌فرماید که به (دعوت) شما چه پاسخ داده شد؟ می‌گویند: ما را هیچ دانشی نیست، بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی».
- ↑ « گفت: پروردگارا! من از اینکه چیزی از تو بخواهم که بدان دانشی ندارم به تو پناه می‌برم».
- ↑ «و آنچه تو را بدان دانشی نیست، پی مگیر که از گوش و چشم و دل، هر یک، خواهند پرسید».
- ↑ «مردم از تو از رستخیز می‌پرسند، بگو دانش آن تنها نزد خداوند است و تو چه می‌دانی شاید رستخیز نزدیک باشد».
- ↑ « بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است».
- ↑ «دانش رستخیز بدو بازگردانده می‌شود».
- ↑ «و دانش رستخیز، تنها نزد اوست و به سوی او بازگردانده می‌شوید».
- ↑ «و سپاه پروردگارت را کسی جز او نمی‌داند».
- ↑ «کسان پس از ایشان که جز خداوند کسی آنان را نمی‌شناسد».
- ↑ «و خداوند آنچه را آشکار می‌دارید و آنچه را نهان می‌کنید می‌داند».
- ↑ «و خداوند می‌داند که هر مادینه چه در شکم دارد و بچّه‌دان‌ها چه می‌کاهند و چه می‌افزایند و هر چیز نزد او اندازه‌ای دارد».
- ↑ «بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی».
- ↑ «بگو: دانش (آن) نزد خداوند است و من تنها بیم‌دهنده‌ای آشکارم».
- ↑ «گفت: این را تنها خداوند می‌داند و من آنچه را که بدان فرستاده شده‌ام به شما می‌رسانم».
- ↑ «و می‌گویند: چرا نشانه‌ای (دلخواه ما) از سوی پروردگارش برای او فرو فرستاده نشده است؟ بگو که غیب، تنها از آن خداوند است پس چشم به راه دارید که من (نیز) با شما از چشم به راه دارندگانم».
- ↑ «چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید که هرگز باورتان نخواهیم داشت؛ خداوند ما را از اخبار شما آگاه کرده است و به زودی خداوند و پیامبرش کردار شما را خواهند دید سپس به سوی دانای پنهان و آشکار برگردانده می‌شوید آنگاه او شما را از آنچه انجام می‌دادید آگاه می‌گرداند».
- ↑ «و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید و به سوی داننده پنهان و آشکار بازگردانده خواهید شد و او شما را از آنچه انجام می‌داده‌اید آگاه خواهد ساخت».
- ↑ « بگو: مرگی که از آن می‌گریزید بی‌گمان با شما دیدار خواهد کرد، آنگاه به سوی دانای پنهان و آشکار بازگردانده می‌شوید و شما را از آنچه می‌کردید آگاه می‌کنند».
- ↑ «و نهان آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است و کار رستخیز جز یک چشم بر هم زدن نیست یا خود کوتاه‌تر است؛ بی‌گمان خداوند بر هر کاری تواناست».
- ↑ «فرمود: ای آدم! آنان را از نام‌های اینان آگاه ساز! و چون آنان را از نام‌های اینان آگاهانید فرمود: آیا به شما نگفته بودم که من نهان آسمان‌ها و زمین را می‌دانم و از آنچه آشکار می‌کنید و پوشیده می‌داشتید آگاهم؟».
- ↑ « بی‌گمان خداوند دانای نهان آسمان‌ها و زمین است؛ او به اندیشه‌ها داناست».
- ↑ «بگو: خداوند بر آن اندازه که درنگ کردند داناتر است، نهان آسمان‌ها و زمین از آن اوست؛ چه بینا و چه شنواست! آنان را جز او سروری نیست و هیچ کس را در فرمانروایی خویش شریک نمی‌گرداند».
- ↑ «و نهان آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است و همه کارها بدو باز گردانده می‌شود پس او را بپرست و بر او توکل کن و پروردگارت از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست».
- ↑ «در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست».
- ↑ «و کلیدهای (چیزهای) نهان نزد اوست؛ (هیچ کس) جز او آنها را نمی‌داند؛ و او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر که او آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست جز آنکه در کتابی روشن آمده است».
- ↑ «بگو خداوندگارا! ای پدیدآورنده آسمان‌ها و زمین! دانای پنهان و آشکار! تویی که میان بندگانت در آنچه اختلاف می‌ورزیدند داوری می‌کنی».
- ↑ «او دانای پنهان و آشکار، پیروز بخشاینده است».
- ↑ «اوست خداوندی که خدایی جز او نیست، داننده پنهان و آشکار است، او بخشنده بخشاینده است».
- ↑ «بگو: جز این نیست که من هم بشری چون شمایم (جز اینکه) به من وحی می‌شود».