صفحهٔ اصلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز («صفحهٔ اصلی» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها کاربران تأییدشده] (بی‌پایان) [انتقال=تنها کاربران تأییدشده] (بی‌پایان))) |
جز (جایگزینی متن - 'صفحه اصلی' به 'صفحهٔ اصلی') |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{صفحهٔ اصلی}} | ||
نسخهٔ ۶ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۳
به نسخهٔ آزمایشی دانشنامهٔ امامت و ولایت (امامت‌پدیا) خوش آمدید
این دانشنامه وابسته به مرکز پژوهشی و آموزشی امامت و ولایت و زیر نظر حضرت آیت الله محسن اراکی است.
با ۴۶٬۹۶۸ نوشتار به زبان فارسی
ویژگی امام به معنای صفاتی است که امام معصوم بدان متصف میشود. بنابر باورهای شیعیان، امامان دوازده‌گانه (ع) دارای صفات ویژه‌ای هستند که آنان را از دیگر مردم متمایز می‌سازد؛ زیرا هر کس منصب الهی امامت را برعهده بگیرد، باید دارای آن صفات باشد.
- صفات مرتبط با امامت:
- نخست: حجت الهی (حجة الله): امام معصوم، حجت خدا بر روی زمین است؛ بدین معنا که خداوند سیره و رفتار و گفتار او را در تمام شئون زندگی بر بندگان حجت قرار داده است. اثر این منصب که از ناحیه خداوند است، ولایت بر جان و مال مردم است.
- دوم: ولایت الهی (ولی الله): در آیه ولایت، ولایت امام معصوم بیان شده است:
وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ
. براساس آیه، ولایت امام ولایت اعطایی از سوی خداوند و از جنس ولایت الهی است. - سوم: ریاست فراگیر: امام ـ به دلیل ولایتی که دارد ـ ریاستی عام، در حوزه‌های تبلیغی و حکومتی دارد که همچون ابراهیم خلیل الله(ع) افزون بر بُعد هدایتگری، شأن اجرای احکام را نیز داراست.
- چهارم علم لدنی (معدن علم): پیشوای جامعه اسلامی باید از دو گونه معرفت برخوردار باشد: یکی شناخت معارف و احکام اسلامی و دیگری معرفت به مصالح و مفاسد امور و شئون مربوط به مدیریت جامعه که از آن به عنوان کفایت در رهبری یاد میشود. امام باید به همه معارف و احکام اسلامی علم بالفعل و خطا ناپذیر داشته باشد؛ زیرا بدون داشتن چنین علمی، غرض از امامت که حفظ و تبیین احکام شریعت است به صورت کامل به دست نخواهد آمد.
- پنجم عصمت (معصوم): عصمت مهم‌ترین شرط رهبران الهی است؛ زیرا وظیفه اصلی آنان راهنمایی مردم به رستگاری دنیوی و اخروی است. هر کس معصوم نباشد، دست کم، ستمی به خود کرده است و از این رو، شایسته مقام امامت نمی‌شود.
- ششم: عدالت و تقوا: عدالت مجموعه‌ای از صفات اخلاقی است که عبارت از تقوا، ورع، صدق، امانت، عدل، رعایت ادب اجتماعی و مراعات هر چیزی است که شریعت التزام به آن را واجب کرده است. شیعیان قائل به عصمت امام هستند، بنابر این صفت عدالت یا تقوا ـ خود به خود ـ برای امام اثبات میشود.
- هفتم: افضلیت (افضل الخلق): معنای این صفت آن است که امام معصوم (ع) باید در صفات کمال ـ مانند دانایی و پارسایی و دادگری ـ از دیگر انسان‌ها برتر باشد. منصب امامت، به دست خداست و او کسی را به این مقام نمی‌گمارد مگر از دیگران برتر باشد.
- هشتم: نصب الهی (منصوب من عند الله): مقام امامت، یعنی همان پیشوایی بر مردم، تنها با جعل الهی به کسی داده میشود: إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا.
- صفات مرتبط با کمالات اخلاقی: امام که پیشوا و راهبر جامعه است باید از همه بدی‌ها و رذائل اخلاقی دور باشد و در مقابل، همه کمالات اخلاقی را در عالی‌ترین حدّ آن دارا باشد؛ زیرا او به عنوان انسان کامل بهترین الگو برای پیروان خود به شمار می‌رود. به علاوه او در مقام جانشینی پیامبر (ص)، در پی تعلیم و تربیت انسان‌هاست. بنابراین خود باید پیش از همگان و بیشتر از مردمان، به اخلاق الهی آراسته باشد.
انتظار دارای ابعاد گوناگونی است. توجه به این ابعاد، برای کسی که می‌داند در فرهنگ اسلام و شیعه، چه مقدار به انتظار اهمیت داده شده، ضروری است. از طرفی، انسان منتظر نیز از زوایای مختلف، دارای ابعاد گوناگون است؛ از سویی دارای بُعد نظری و عملی بوده و از سوی دیگر از بُعد فردی و اجتماعی برخوردار است و از زاویه‌ای دیگر در کنار بُعد جسمی، بُعد روحی و روانی دارد؛ از همین رو انتظار موعود جهانی در همۀ ابعاد زندگی منتظِر تأثیر می‌گذارد.
- ابعاد انتظار بر اساس تقسیم منتظران به فرد و جامعه:
- بعد فردی انتظار: منتظر در بُعد فردی، هم به حیات روحی و روانی خود و کسب فضیلت‌های اخلاقی روی می‌آورد و هم به تقویتِ جنبه جسمی و بدنی می‌پردازد تا نیروی کارآمد برای جبهه نور باشد.
- بعد اجتماعی انتظار: انتظار نه تنها در زندگی فردی منتظر مؤثر است که در حوزۀ رابطۀ فرد با جامعه نیز مطرح و برنامه دارد و او را به تأثیرگذاری مثبت در جامعه وا می‌دارد.
- ابعاد انتظار بر اساس زمینه‌های زندگی فرد و جامعه:
- بعد فکری و اعتقادی انتظار: بُعد فکری زیر بنای اعمال و رفتار انسان است و انتظار، باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ میکند، به بیان دیگر، انتظار صحیح می‌طلبد که منتظِر، بنیان‌های اعتقادی و فکری خود را تقویت کند تا در دام مکتب‌های انحرافی گرفتار نشود یا به سبب طولانی شدن دورۀ غیبت امام عصر(ع) به چاه یأس و ناامیدی سقوط نکند.
- بعد روحی و روانی انتظار: انتظار دارای آثار عظیم و شگفت روانی و تربیتی است که شخص منتظِر را وادار میکند تا به تقویت حیات روحی و روانی و جسمی خود و کسب فضیلت‌های اخلاقی روی آورد تا در کوران حوادث و ناملایمات از پا نیفتد و ظرفیت وجودی خود را برابر گرفتاری‌ها و مشکلات بالا ببرد.
- بُعد اخلاقی و تربیتی انتظار: بشریت انتظار دارد اصول و مبانی اخلاقی براساس قواعد الهی باشد که در سایۀ آن رشد و صلاح پدید آید، مفاسد و آلودگی‌ها از جامعه رخت بر بندند.
- بعد سیاسی انتظار: انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند. حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم و اختناق را نفی کند، به طرد استکبار و استبعاد بپردازد.
- بعد اقتصادی انتظار: حراست از فرهنگ دینی و اسلامی و مرزبانی اندیشۀ اسلامی و زنده نگه داشتن آن و تبلیغ این فرهنگ پویا، بدون پشتوانۀ مالی و اقتصادی امکان‌پذیر نیست و به همین جهت منتظران باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف صنعت، کشاورزی و... این آرزو و خواست را تحقق بخشند.
- بعد نظامی و انتظامی انتظار: طبق دستور حیات بخش قرآن: وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ دین‌داران در همۀ اعصار به ویژه عصر غیبت باید نیرومند باشند و با تمام توان از آیین و فرهنگ خویش دفاع همه جانبه نمایند.
معنا و چیستی امامت در قرآن، سنت و آثار متکلمان، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی و تبیین چیستی امامت از راه معناشناسی واژگانی که در قرآن، سنت و آثار متکلمان آمده است، می‌پردازد. این کتاب اثر محمد حسین فاریاب است و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نشر آن را به عهده داشته است.
کتاب حاضر مروری بر دیدگاه‌های قرآن، روایات معصومین (ع) و نظریات متکلمان مسلمان در مورد چیستی امامت و رابطه آن با خلافت است. در این اثر ابتدا تعریفی از مفهوم امامت در لغت، اصطلاح و فرهنگ و آموزه‌های قرآن و سنت ارائه شده و سپس کارکردهای واژه امام و امامت و مفاهیم و مصادیق این دو واژه از لحاظ ویژگی‌ها و صفات امام و همچنین جایگاه ویژه او در نظام خلقت بیان گردیده است. آنگاه رابطه میان امامت قرآنی با امامت شیعی تبیین گردیده و شبهاتی در مورد ویژگی‌های امام به ویژه عصمت امام و نصب الهی او از نگاه شیعیان مطرح شده و پاسخ این شبهات از منظری عقلی، قرآنی و روایی بیان گردیده است. در ادامه به بحث در مورد چیستی امامت و ویژگی‌های امام از دیدگاه سنت بیان شده و صفات امام مانند افضلیت او، امین وحی خدا بودن او، خلیفه الهی بودن امام، موجب امنیت اهل زمین بودن او و برخی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد امام از منظری روایی بیان گردیده است. در پایان دیدگاه‌های متکلمان مسلمان در مورد چیستی و معنای امامت در آثار آنان بیان شده و این دیدگاه‌ها با دیدگاه‌های قرآن و سنت مقایسه گردیده است.
- جبیر بن مالک ازدی
- سبک زندگی معصوم (ابهام‌زدایی)
- آیه اولی الامر (کتاب)
- ابورافع (ابهام‌زدایی)
- اخلاق اداری
- ابوامامه (ابهام‌زدایی)
- عبدالله بن مالک ازدی
- احمد بن ابی‌داوود
- خندف (ابهام‌زدایی)
- حارثة بن مضرب (ابهام‌زدایی)
- رزین (ابهام‌زدایی)
- ولایت امامان (ابهام‌زدایی)
- تکبیر در معارف و سیره نبوی
- ابراهیم بن اسحاق (ابهام‌زدایی)
- صفا و مروه در فقه اسلامی
