چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '. ::::::' به '. ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - '؛ ::::::' به '؛ ') |
||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
۱. [[دعاها]] و [[زیارات]] مربوط به [[فرج]] [[آل محمد]]{{صل}} و تعجیل در [[ظهور حضرت حجت]]{{ع}} در [[توقیع]] شریفی از [[حضرت مهدی]]{{ع}} وارد شده است: "برای [[تعجیل در فرج]] من بسیار [[دعا]] کنید؛ زیرا [[گشایش]] کارهای شما در آن است"<ref>{{متن حدیث|وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۸۵؛ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۷۱.</ref>؛ | ۱. [[دعاها]] و [[زیارات]] مربوط به [[فرج]] [[آل محمد]]{{صل}} و تعجیل در [[ظهور حضرت حجت]]{{ع}} در [[توقیع]] شریفی از [[حضرت مهدی]]{{ع}} وارد شده است: "برای [[تعجیل در فرج]] من بسیار [[دعا]] کنید؛ زیرا [[گشایش]] کارهای شما در آن است"<ref>{{متن حدیث|وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۸۵؛ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۷۱.</ref>؛ | ||
در [[دعای عهد]] -که از [[حضرت]] [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] شده است- [[عاشقان]] [[مهدی]]{{ع}} با سوز و گداز زمزمه می‌کنند: "بارخدایا، آن چهره ارجمند را به من بنمایان.... در [[فرج]] او تعجیل کن و ظهورش را آسان نما"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ... وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ، وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ...}}؛ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای عهد.</ref>؛ | |||
[[امام صادق]]{{ع}} در دعایی برای تعجیل در [[نصرت]] و [[یاری]] [[آل محمد]] و [[ولیّ]] آنان [[دعا]] می‌کند و از [[خداوند]] [[خواری]] و زبونی سریع دشمنانشان را طلب می‌نماید: {{متن حدیث|عَجِّلْ نَصْرَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ وَلِيِّهِمْ وَ اخْزَ عَدُوَّهُمْ عَاجِلًا}}<ref>برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۲، ص۳۵۵.</ref>. | |||
۲. [[ادعیه]] یا زیاراتی برای [[فرج]] [[اهل بیت]]{{عم}} و [[حضرت مهدی]]{{ع}} پس از ذکر [[صلوات]] این قسم از [[دعاها]] را نیز میتوان به دو صورت زیر معرفی کرد: | ۲. [[ادعیه]] یا زیاراتی برای [[فرج]] [[اهل بیت]]{{عم}} و [[حضرت مهدی]]{{ع}} پس از ذکر [[صلوات]] این قسم از [[دعاها]] را نیز میتوان به دو صورت زیر معرفی کرد: | ||
| خط ۱۷۶: | خط ۱۷۸: | ||
'''[[اعمال]] [[ماه مبارک رمضان]]:''' در باب [[دعا]] بین رکعات [[نماز]] - که در دهه آخر شب‌های [[ماه مبارک رمضان]] خوانده می‌شود - آمده است: {{متن حدیث|يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي}}<ref>طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۷۷-۷۸.</ref>؛ | '''[[اعمال]] [[ماه مبارک رمضان]]:''' در باب [[دعا]] بین رکعات [[نماز]] - که در دهه آخر شب‌های [[ماه مبارک رمضان]] خوانده می‌شود - آمده است: {{متن حدیث|يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي}}<ref>طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۷۷-۷۸.</ref>؛ | ||
در [[تسبیح]] ده جزئی که برای روزهای [[مبارک]] [[رمضان]] آمده است، می‌خوانیم: {{متن حدیث|سُبْحَانَ اللَّهِ بَارِئِ النَّسَمِ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ...}}. | |||
سپس [[صلوات]] بر هر یک از [[ائمه]]{{عم}} جداگانه ذکر شده و پس از [[صلوات]] بر همه [[امامان]] آمده است:{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۲۲۷-۲۳۱.</ref>. در این [[دعا]] افزون بر صوات بر [[ائمه]]{{عم}}، برای دوستدارانشان نیز [[دعا]] می‌کند و به صورت خاص، [[فرج]] آخرین [[ذخیره الهی]] را مسئلت می‌نماید. | سپس [[صلوات]] بر هر یک از [[ائمه]]{{عم}} جداگانه ذکر شده و پس از [[صلوات]] بر همه [[امامان]] آمده است:{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۲۲۷-۲۳۱.</ref>. در این [[دعا]] افزون بر صوات بر [[ائمه]]{{عم}}، برای دوستدارانشان نیز [[دعا]] می‌کند و به صورت خاص، [[فرج]] آخرین [[ذخیره الهی]] را مسئلت می‌نماید. | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۹: | ||
همچنین در [[زیارتنامه]] [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]]{{عم}} در [[سامرا]] آمده است: [[خداوند]] بهره [[زیارت]] مرا [[صلوات بر محمد]] و آلش قرار دهد... خدایا، [[فرج]] [[امام عصر]]{{ع}} را برسان و [[فرج]] و [[گشایش]] ما را همراه با [[فرج]] او قرار ده!<ref>{{متن حدیث|أَنْ يَجْعَلَ حَظِّي مِنْ زِيَارَتِي إِيَّاكُمَا الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ وَ اجْعَلْ فَرَجَنَا مَعَ فَرَجِهِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۰۷، باب زیارت عسکریین؛ ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>؛ | همچنین در [[زیارتنامه]] [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]]{{عم}} در [[سامرا]] آمده است: [[خداوند]] بهره [[زیارت]] مرا [[صلوات بر محمد]] و آلش قرار دهد... خدایا، [[فرج]] [[امام عصر]]{{ع}} را برسان و [[فرج]] و [[گشایش]] ما را همراه با [[فرج]] او قرار ده!<ref>{{متن حدیث|أَنْ يَجْعَلَ حَظِّي مِنْ زِيَارَتِي إِيَّاكُمَا الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ وَ اجْعَلْ فَرَجَنَا مَعَ فَرَجِهِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۰۷، باب زیارت عسکریین؛ ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>؛ | ||
دوم: [[ادعیه]] و [[زیارات]] کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص با نگاهی گذرا به کتب [[روایی]]، میتوان احادیثی را دید که در آنها [[دعا برای فرج]]، همراه با ذکر [[شریف]] [[صلوات]] آمده است و به مکان یا زمان خاصی محدود نمی‌شوند. در اینجا به مواردی از این دست [[ادعیه]] اشاره می‌شود. | |||
*'''دعای جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[عمرو بن أبی المِقدام]] می‌گوید: [[امام صادق]]{{ع}} دعایی که جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] است را به من [[تعلیم]] فرمود. [[حضرت]] در این [[دعا]] با ذکر صفات [[حضرت حق]]، پس از بیان چند [[دعا]] -همچون طلب [[آمرزش]]- بعد از ذکر [[صلوات]]، [[فرج]] و [[آسایش]] و [[سرور]] [[اهل بیت]]{{عم}} را از درگاه [[الهی]] مسئلت می‌نماید و سپس [[دعا]] می‌کند که [[خداوند متعال]] طعم و حلاوت این [[فرج]] را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۸۳، ح۱۸.</ref>. | *'''دعای جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[عمرو بن أبی المِقدام]] می‌گوید: [[امام صادق]]{{ع}} دعایی که جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] است را به من [[تعلیم]] فرمود. [[حضرت]] در این [[دعا]] با ذکر صفات [[حضرت حق]]، پس از بیان چند [[دعا]] -همچون طلب [[آمرزش]]- بعد از ذکر [[صلوات]]، [[فرج]] و [[آسایش]] و [[سرور]] [[اهل بیت]]{{عم}} را از درگاه [[الهی]] مسئلت می‌نماید و سپس [[دعا]] می‌کند که [[خداوند متعال]] طعم و حلاوت این [[فرج]] را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۸۳، ح۱۸.</ref>. | ||
*'''دعای [[توسل]] به [[ائمه]]{{عم}}:''' در دعایی که دربر دارنده [[توسل]] به فرد فرد [[ائمه]]{{عم}} است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به [[توانایی]] تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر [[محمد]] و آلش [[درود]] فرست و در [[فرج]] [[ولیّ]] خود و [[فرزند]] دختر پیامبرت تعجیل فرما!"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ ابْنَتِهِ وَ ابْنَيْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ... اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنِّي أَعْلَمُ أَنَّكَ قَادِرٌ عَلَى قَضَاءِ حَوَائِجِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَجِّلْ يَا رَبِّ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ}}؛ محمد باقر، بحارالأنوار، ج۹۹، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref>؛ | *'''دعای [[توسل]] به [[ائمه]]{{عم}}:''' در دعایی که دربر دارنده [[توسل]] به فرد فرد [[ائمه]]{{عم}} است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به [[توانایی]] تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر [[محمد]] و آلش [[درود]] فرست و در [[فرج]] [[ولیّ]] خود و [[فرزند]] دختر پیامبرت تعجیل فرما!"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ ابْنَتِهِ وَ ابْنَيْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ... اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنِّي أَعْلَمُ أَنَّكَ قَادِرٌ عَلَى قَضَاءِ حَوَائِجِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَجِّلْ يَا رَبِّ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ}}؛ محمد باقر، بحارالأنوار، ج۹۹، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref>؛ | ||
نسخهٔ ۸ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۰۴
| چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / زیارت امام مهدی و دعا برای او |
| مدخل اصلی | ادعیه امام مهدی |
چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی(ع) می‌باشد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
 |
 |
 |
 |
|
| موسوی‌نسب | سلیمیان | موسوی آقداش | تونه‌ای | نگین آفرینش |
اهمیت ادعیه و زیارات مهدوی
- دعاها و زیارت‌های مربوط به ساحت مقدس امام زمان (ع) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‌هاست. جمع‌آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت به صورت‌های مختلفی تاکنون انجام شده و دایرۀ وسیعی دارد[۱]. در اینجا آنها را در چند بخش بررسی میکنیم (بدیهی است به دلیل اقوال و روایات گوناگون، ممکن است بخش‌های مختلف با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند):
ادعیه پیرامون حضرت مهدی(ع) از امامان معصوم(ع)
- دعای ندبه: دعای ندبه از اعمال سرداب مقدس امام زمان (ع) و نیز از اعمال عید فطر و روز جمعه است. این دعا اگرچه مربوط به امام زمان (ع) است، ولی میتوان گفت یک دور عقاید تشیع در آن آمده است[۳].
- دعای عهد: دعای عهد ابتدا خداوند را به اسامی و صفات می‌خواند و بعد صلوات بر امام زمان (ع) است[۴].[۵]
- دعاهای ایام هفته[۶]
- دعاهای هر ماه[۷]
- ادعیه بعد از نمازها مانند دعای بعد از نماز صبح و... [۸].
- دعای فرج[۹]
- دعای عظیم الشأن[۱۰]
- دعای سمات؛[۱۱]
- دعای معرفت در زمان غیبت[۱۲] و...[۱۳].
زیارات پیرامون حضرت مهدی(ع) از امامان معصوم(ع)
- برخی زیارات:
- زیارت صاحب الامر (ع) در سرداب[۱۴] مقدس سامراء[۱۵].
- زیارت ناحیه مقدسه: زیارتنامهای است که به امام زمان (ع) نسبت داده شده است. مضامین بلند و نیز تأیید برخی از عالمان شیعه، این نسبت را تقویت می‌کند[۱۶].[۱۷]
- زیارت آل یس: یکی از زیارت‌های مشهور حضرت صاحب الامر (ع) است[۱۸].
- زیارت رجبیه: این زیارت، توسط ابوالقاسم حسین بن روح از آن حضرت نقل شده است[۱۹].[۲۰] و...[۲۱].
برداشتی از ادعیه و زیارات مورد توجه در زمان غیبت
- برداشتی از ادعیه و زیارات مربوط به امام زمان (ع) که بیانگر محتوای آنهاست و آنچه ما بر زبان جاری میکنیم[۲۲].
- تعجیل فرج و ظهور حضرت: این مضمون بیش از مضامین دیگر در ادعیه و زیارات آمده است.
- دعا برای سلامتی حضرت: در دعا برای سلامتی امام زمان (ع) نیز گاهی تصریح به سلامتی و حفظ حضرت شده و گاهی به صورت‌های دیگر آمده است. از نمونه این دعاها دفع حسد و شر حیله‌گران و ظالمان و جباران از حضرت است[۲۳].
- همچنین میتوان به دعاهایی که در ارتباط غیرمستقیم با حضرت است اشاره کرد:
- دعا برای دوستان و یاوران و خدام آن حضرت[۲۴].
- دعاهای شخصی که در رابطه با حضرت برای خود دعا می‌نماییم: در ادعیه و زیارات مضامینی آمده که دعا برای خود انسان در رابطه با امام زمان (ع) است. از نمونه‌های آن موارد زیر است: از اعوان و انصار و یاران و ملازمان و محافظان و تابعین و دوستان و خونخواهان و خالصان و پیشروان در ادای اوامر حضرت و راضی و تسلیم بودن نسبت به آن حضرت[۲۵].
- دعا علیه دشمنان حضرت[۲۶].
ادعیه و زیارات منسوب به امام زمان (ع)
- دعای افتتاح: یکی از دعاهایی که از محمد بن عثمان بن سعید عمری برای هر شب ماه رمضان نقل شده، دعای افتتاح است[۲۸].[۲۹]
- دعای سمات: این دعا از عَمری نقل شده است؛ اما به دلیل جایگاه او که نایب خاص حضرت مهدی(ع) است میتوان نسبت این دعا به آن حضرت را قوی دانست[۳۰].
- دعای «"اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ..."»: کفعمی در مصباح با عنوان "مروی عن المهدی (ع)" این دعا را به آن حضرت منسوب دانسته است[۳۱].[۳۲]
- دعای فرج «"اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ"»: سید بن طاووس در جمال الاسبوع این دعا را در پی نماز امام زمان (ع) ذکر کرده است[۳۳].[۳۴]
- ادعیه آن حضرت در [[ثنای الهی]] و درخواست حوایج از او.[۳۵]
- ادعیه آن حضرت دربارۀ نماز و آنچه به نماز ارتباط دارد[۳۶].
- ادعیه آن حضرت در رفع شداید و سختی‌‌‌ها[۳۷].
- ادعیه آن حضرت در محفوظ ماندن از شرّ دشمنان[۳۸].
- ادعیه آن حضرت در زیارات اجداد طاهرینش مانند زیارت حضرت علی(ع) در روز یکشنبه و زیارت امام حسین(ع) در روز عاشورا و زیارت ناحیه مقدسه[۳۹].
- دعای علوی مصری که حضرت به او تعلیم فرمودند[۴۰]. و... [۴۱].
دعاهای مربوط به فرج امام زمان (ع)
- دعاهایی که برای برای فرج حضرت مهدی (ع) ذکر شده است. این دعاها را در دو بخش کلی میتوان ذکر کرد:
- دعاها و زیارات مربوط به فرج آل محمد (ص) و تعجیل در ظهور حضرت حجت (ع): در توقیع شریفی از حضرت مهدی (ع) وارد شده است: «برای تعجیل در فرج من بسیار دعا کنید؛ زیرا گشایش کارهای شما در آن است»[۴۲].[۴۳]
- ادعیه یا زیاراتی برای فرج اهل بیت (ع) و حضرت مهدی (ع) پس از ذکر صلوات. این قسم از دعاها را نیز میتوان به دو صورت زیر معرفی کرد:
- ادعیه و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص: مانند دعا برای تعجیلِ فرج در عید قربان و روز جمعه؛ سجدۀ شکر تعقیبات نماز ظهر، ادعیۀ سحرگاهان و...[۴۴].
- ادعیه و زیارات کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص، مانند: دعای جامع خیر دنیا و آخرت[۴۵]؛ دعای بعد از نماز امام زمان(ع)[۴۶]؛ دعای مخزون؛ دعای کنزالعرش و...[۴۷].
ادعیه و زیارات مهدوی در کتاب مفاتیح الجنان
- برخی دیگر از ادعیه و زیارات مهدوی که در کتاب مفاتیح الجنان آمده است:[۴۸]
- زیارت امام زمان(ع) در روز جمعه[۴۹].
- استغاثه به امام زمان(ع) «"سلام الله الکامل التّام"»[۵۰].
- دعای فرجِ حضرت حجّت (ع) «"الهی عظم البلاء"»[۵۱].
- دعای «"اللَّهُمَ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ"»[۵۲].
- دعای سلامتی امام زمان(ع) «"اللَّهُمَ کُنْ لِوَلِیِّک"»[۵۳].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«در بسیاری از منابع معتبر ادعیه و زیاراتی از ناحیه مقدسه خود حضرت به ما رسیده است. و مقدار زیادی ادعیه و زیارات است که از ناحیه معصومین (ع) و یا از اصحاب و یاران خاص حضرت به ما رسیده است.
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«دعاها: برخی دعاهایی که از آن حضرت در دست است، از توقیعات آن حضرت محسوب می‌شود؛ اما به لحاظ اهمیت آن، در بخشی جداگانه مورد اشاره قرار می‌گیرد. از کتاب‌های روایی و ادعیه استفاده می‌شود، دعاهای زیر، برخی از دعاهای منسوب به حضرت مهدی (ع) است:
این زیارت، با بیست و سه سلام آغاز شده است: سلام اول به آل یس (عترت پاک پیامبر (ص)) و سلام‌های بعدی، هریک خطاب به حضرت مهدی (ع) با القاب و عناوین خاص آن حضرت می‌باشد. سپس با اظهار و اقرار به اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام بر آنها و تجدید عهد وفاداری برای اولیای دین، زیارت به پایان می‌رسد. این زیارت، به تصریح برخی از عالمان، جامع و کامل و بهترین زیارت‌های آن حضرت است و در همه اوقات می‌شود آن را خواند. سندهای این زیارت، صحیح و معتبر بوده و در مجامع مهم حدیثی و دعایی نقل شده است[۶۱]. جمع فراوانی از شیعیان به خواندن این زیارت و دعای پس از آن مداومت دارند و برای خواندن آن به طور گروهی در شهرهای گوناگون شیعه‌نشین جلسات خاصی برگزار می‌گردد.
متن زیارت، خطاب به سید الشهدا (ع) و شهیدان کربلا است و نام یکایک آنان، اغلب با ذکر اوصاف و خصوصیاتشان و نیز اسامی قاتلان آن شهیدان در آن آمده است. آغاز زیارت، این‌گونه است: "السَّلَامُ عَلَیكَ یا أَوَّلَ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیرِ سَلِیلٍ...". این زیارت در کتاب مفاتیح الجنان ذکر نشده است؛ ولی این، چیزی از آن کم نکرده و همچنان مورد توجه بزرگان شیعه بوده است. زیارت ناحیه مقدسه، همانند زیارت عاشورا برای روز عاشورا وارد شده و در غیر عاشورا نیز خوانده می‌شود. در این رابطه، شیخ مفید- در جایگاه نخستین ناقل زیارت ناحیه- و شیخ محمد بن مشهدی فرموده‌اند: زیارت ناحیه مقدسه، مخصوص روز عاشورا است؛ ولی بزرگان دیگر نظیر سید مرتضی، سید بن طاووس و علامه مجلسی، این زیارت را مطلقه دانسته‌اند[۶۵]؛ یعنی، در هر زمان دیگر نیز میتوان آن را قرائت کرد. البته زیارتنامههای دیگری نیز به آن حضرت منسوب است که علاقه‌مندان می‌توانند به کتاب‌های مفصل مراجعه کنند»[۶۷].
این زیارت، با بیست و سه سلام آغاز شده است: سلام اوّل به آل یس "عترت پاک پیامبر(ص) و سلام‌های بعد، هر یک خطاب به حضرت مهدی(ع) با القاب و عناوین خاص آن حضرت می‌باشد. سپس با اظهار و اقرار به اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام بر آنها و تجدید عهد وفاداری برای اولیای دین، زیارت به پایان می‌رسد. به تصریح برخی از عالمان، این زیارت، جامع و کامل و بهترین زیارت‌های آن حضرت است و در همه وقتها می‌شود آن را خواند. سندهای این زیارت، صحیح و معتبر بوده و در مجامع مهم حدیثی و دعایی نقل شده است[۶۹]. جمع فراوانی از شیعیان به خواندن این زیارت و دعای پس از آن مداومت دارند و برای خواندن آن به طور گروهی در شهرهای گوناگون شیعه‌نشین جلسات خاصی برگزار می‌شود»[۷۰]. |
{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آقای موسوی آقداش؛ | تصویر = 11235.jpg | پاسخ‌دهنده = سید ابوالفضل موسوی آقداش]] در مقاله «[[صلوات و دعا برای فرج (مقاله) | پاسخ = آقای سید ابوالفضل موسوی آقداش در مقاله «صلوات و دعا برای فرج» در این‌باره گفته‌است:
«میتوان دعاهایی را که برای فرج حضرت مهدی(ع) ذکر شده است در دو بخش کلی ذکر کرد:
۱. دعاها و زیارات مربوط به فرج آل محمد(ص) و تعجیل در ظهور حضرت حجت(ع) در توقیع شریفی از حضرت مهدی(ع) وارد شده است: "برای تعجیل در فرج من بسیار دعا کنید؛ زیرا گشایش کارهای شما در آن است"[۷۱]؛
در دعای عهد -که از حضرت امام صادق(ع) نقل شده است- عاشقان مهدی(ع) با سوز و گداز زمزمه می‌کنند: "بارخدایا، آن چهره ارجمند را به من بنمایان.... در فرج او تعجیل کن و ظهورش را آسان نما"[۷۲]؛
امام صادق(ع) در دعایی برای تعجیل در نصرت و یاری آل محمد و ولیّ آنان دعا می‌کند و از خداوند خواری و زبونی سریع دشمنانشان را طلب می‌نماید: «عَجِّلْ نَصْرَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ وَلِيِّهِمْ وَ اخْزَ عَدُوَّهُمْ عَاجِلًا»[۷۳].
۲. ادعیه یا زیاراتی برای فرج اهل بیت(ع) و حضرت مهدی(ع) پس از ذکر صلوات این قسم از دعاها را نیز میتوان به دو صورت زیر معرفی کرد:
یکم. ادعیه و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص دعا برای تعجیلِ فرج در عید قربان و روز جمعه: امام سجاد(ع) در دعای چهل و هشتم صحیفه برای عید قربان و روز جمعه، پس از اشاره به غصب حق وصایت و امامت اهل بیت(ع) ابتدا بر دشمنان آنان لعن و نفرین خدا را طلب می‌کند و سپس با ذکر صلوات بر محمد و آل محمد(ع) خواستار تعجیل در فرج و نصرت اهل بیت(ع) می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ وَ النُّصْرَةَ وَ التَّمْكِينَ وَ التَّأْيِيدَ لَهُمْ»[۷۴].
- سجده شکرِ تعقیبات نماز ظهر: در باب کیفیت خواندن ۵۱ رکعت در یک شبانه روز آمده است:نمازگزار بعد از نماز ظهر پس از صلوات، حوایج خود را بخواهد و دو سجده شکر به‌جا آورد و در سجده شکر بگوید: "خدایا، به تو رو کرده‌ام و به دامن رحمت تو چنگ می‌زنم... خدایا، بر محمد و آل محمد درود فرست و در فرج آنها تعجیل فرما!"[۷۵]؛
- اعمال پنج‌شنبه و جمعه: در معوذات روز پنج‌شنبه آمده است: مستحب است در این روز به‌جز معوذات وارد شده، سوره قدر و این صلوات را صد مرتبه بخواند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِكْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ»[۷۶].
در اعمال روز جمعه، صلوات و دعا برای فرج صد مرتبه ذکر شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»[۷۷].
اعمال ماه مبارک رمضان: در باب دعا بین رکعات نماز - که در دهه آخر شب‌های ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود - آمده است: «يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي»[۷۸]؛
در تسبیح ده جزئی که برای روزهای مبارک رمضان آمده است، می‌خوانیم: «سُبْحَانَ اللَّهِ بَارِئِ النَّسَمِ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ...».
سپس صلوات بر هر یک از ائمه(ع) جداگانه ذکر شده و پس از صلوات بر همه امامان آمده است:«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ»[۷۹]. در این دعا افزون بر صوات بر ائمه(ع)، برای دوستدارانشان نیز دعا می‌کند و به صورت خاص، فرج آخرین ذخیره الهی را مسئلت می‌نماید.
- ادعیه سحرگاهان: کفعمی برای سحرها دعایی به نام "حریق" ذکر کرده است که بعد از جملات نخستین آن، پس از هر چند جمله، ذکر صلوات تکرار شده است. در جملات آخر دعا صلوات و دعای برای فرج اهل بیت(ع) و همه مؤمنان یک‌جا نقل می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجِي وَ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَهْمُومٍ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ»[۸۰].
- دعاهای روز عاشورا: عبدالله بن سنان می‌گوید: روز عاشورا به خدمت امام صادق(ع) رسیدم. حضرت بسیار محزون بود و پس از اشاره به مصائب حضرت سیدالشهدا(ع) زیارتنامهای یادم داد که در جملاتی از آن آمده است: «اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَيْهِمْ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَيْدِي الْمُنَافِقِينَ».
- ادعیه روز عرفه: امام صادق(ع) در فرازهای پایانی دعایی که پس از نماز ظهر و عصر در روز عرفه از ایشان نقل شده، بعد از درود بر محمد و آل‌اش، فرج آنان را مسئلت می‌نماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ»[۸۱].
زیارتنامههای ائمه اطهار(ع): در زیارت امام جواد(ع) آمده است که بعد از نماز زیارت، تسبیح حضرت زهرا(ع) را به جا آور و سپس این دعا را بخوان: « اللَّهُمَّ إِلَيْكَ نَصَبْتُ يَدِي... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ، وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً».
همچنین در زیارتنامه امام هادی و امام حسن عسکری(ع) در سامرا آمده است: خداوند بهره زیارت مرا صلوات بر محمد و آلش قرار دهد... خدایا، فرج امام عصر(ع) را برسان و فرج و گشایش ما را همراه با فرج او قرار ده![۸۲]؛
دوم: ادعیه و زیارات کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص با نگاهی گذرا به کتب روایی، میتوان احادیثی را دید که در آنها دعا برای فرج، همراه با ذکر شریف صلوات آمده است و به مکان یا زمان خاصی محدود نمی‌شوند. در اینجا به مواردی از این دست ادعیه اشاره می‌شود.
- دعای جامع خیر دنیا و آخرت: عمرو بن أبی المِقدام می‌گوید: امام صادق(ع) دعایی که جامع خیر دنیا و آخرت است را به من تعلیم فرمود. حضرت در این دعا با ذکر صفات حضرت حق، پس از بیان چند دعا -همچون طلب آمرزش- بعد از ذکر صلوات، فرج و آسایش و سرور اهل بیت(ع) را از درگاه الهی مسئلت می‌نماید و سپس دعا می‌کند که خداوند متعال طعم و حلاوت این فرج را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ»[۸۳].
- دعای توسل به ائمه(ع): در دعایی که دربر دارنده توسل به فرد فرد ائمه(ع) است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به توانایی تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر محمد و آلش درود فرست و در فرج ولیّ خود و فرزند دختر پیامبرت تعجیل فرما!"[۸۴]؛
- تعقیبات نمازهای یومیه و مستحبی: حضرت علی(ع) در دعایی که به صورت مطلق برای تعقیباتِ پس از هر نماز واجب از ایشان نقل شده است، عرضه می‌دارد: «إِلَهِي هَذِهِ صَلَاتِي صَلَّيْتُهَا لَا لِحَاجَةٍ مِنْكَ إِلَيْهَا وَ لَا رَغْبَةٍ مِنْكَ فِيهَا... يَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِيَةَ وَ النَّصْرَ»[۸۵].امیرمؤمنان(ع) در این دعا دوبار فرج آل محمد(ع) را مسئلت می‌نماید و برای آخرین ذخیره الهی از خداوند متعال عافیت و نصرت طلب می‌کند.
- دعای بعد از نماز امام زمان(ع): در بابی از وسائل الشیعه -که نماز مخصوصِ هر امام را جداگانه آورده- بعد از نماز امام زمان(ع) این دعا را ذکر کرده است: «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ»[۸۶]. در این دعا پس از صلوات، به صراحت فرج آل محمد، ظهور حضرت قائم(ع) بیان شده و پس از آن نیز آشکار شدن عزت و سربلندی دولت مهدوی مسئلت شده است.
- دعای امام رضا(ع) بعد از نماز جعفر طیار: حسن بن قاسم می‌گوید: دیدم امام رضا(ع) در غروب روز جمعه نماز جعفر طیار خواند و سپس دعایی قرائت فرمود که در اواخر آن پس از صلوات، فرمود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ قَائِمِهِمْ بِأَمْرِكَ وَ انْصُرْهُ»[۸۷].
امام رضا(ع) به صراحت فرج قائم آل محمد را می‌خواهد و می‌فرماید: خدایا، به وسیله او دینت را که بعد از پیامبر(ص) دچار تغییر و تبدیل شده بود، تجدید و احیا نما!
- حرز امام سجاد(ع): در آخرین جملاتِ حرز امام سجاد(ع) پس از درود و سلام به تک‌تک ائمه(ع) آمده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى عَلِيٍّ الْمُرْتَضَى وَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ... عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْصُرْ شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ارْزُقْنِي رُؤْيَةَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ»[۸۸]. در این حرز، علاوه بر دعا برای فرج و لعن بر دشمنان اهل بیت(ع) توفیق زیارت و دیدار حضرت مهدی(ع) نیز خواسته شده است.
- دعای مخزون: در فقراتی از این دعا، پس از ذکر صلوات، فرج آل محمد مسئلت شده است: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ... اللَّهُمَّ صَلِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ»[۸۹].
دعای فرج: کفعمی دعایی به نام "دعاء الفرج" ذکر می‌کند که بنابر نقل، پس از نمازِ حاجتی که امام رضا(ع) تعلیم داده است، خوانده می‌شود. در اوایل دعا، لفظ "فرج" با عبارات گوناگونی آمده است: «يَا مُفَرِّجَ الْفَرَجِ يَا كَرِيمَ الْفَرَجِ يَا عَزِيزَ الْفَرَجِ يَا جَبَّارَ الْفَرَجِ يَا رَحْمَانَ الْفَرَجِ». در ادامه با ذکر دعایی شبیه به دعای توسل، اسامی ائمه(ع) را ذکر می‌کند و پس از آن خداوند را به حق خود و معصومین و انبیا و مقرّبان درگاه الهی قسم می‌دهد که بر محمد و خاندانش درود فرستد و فرج آل محمد را برساند: «اللَّهُمَّ بِحَقِّكَ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِحَقِّ أَنْبِيَائِكَ... وَ بِحَقِّ مَنْ نَادَاكَ وَ نَاجَاكَ وَ دَعَاكَ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»[۹۰].
- دعای کنز العرش: در دعای "کنز العرش" که از حضرت رسول(ص) نقل شده است، پس از اینکه خداوند را به چهارده معصوم و انبیای الهی و مقرّبانِ درگاهش قسم می‌دهد، بعد از صلوات در جملاتی -که شبیه به دعای مشهور سلامتی حضرت حجت(ع) است- عرضه می‌دارد: «يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَاةً كَثِيرَةً دَائِمَةً... اللَّهُمَّ وَ كُنْ لِوَلِيِّكَ فِي أَرْضِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى عِبَادِكَ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلًا وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ وَ مُحِبِّيهِ وَ أَتْبَاعِهِ»[۹۱]. در این دعا نه‌تنها برای فرج دعا می‌کند، بلکه از خداوند می‌خواهد که ما را از شیعیان و یاوران قائم آل محمد قرار ده» [۹۲].
}}
| ۴. مجتبی تونه‌ای؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
«دعاها و زیارت‌های مربوط به ساحت مقدس امام زمان (ع) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‌هاست و با امامتی که تاکنون دوازده قرن از آن می‌گذرد، نمونه‌ای در انبیا و امامان گذشته است. جمع‌آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت به صورت‌های مختلفی تاکنون انجام شده و دایره وسیعی دارد. لازم به تذکر است که دعا برای وجود شریف امام زمان (ع) در دعاهای مخصوص به حضرت محدود نمی‌شود؛ بلکه در زیارات ائمه و اعمال شب و روز جمعه و حتی در دعاهای نماز و غیره نیز به چشم می‌خورد. بخش اول؛ برداشتی از ادعیه و زیارات مربوط به امام زمان (ع) که بیانگر محتوای آنهاست و آنچه ما بر زبان جاری میکنیم و باید به معنای آن توجه کنیم، بخش نخست این نوشتار است که به‌طور خلاصه و فهرست‌وار تقدیم می‌شود: دعاهایی که در مورد خود حضرت است:
دعاهایی که در ارتباط غیرمستقیم با حضرت است:
در ادعیه و زیارات مربوط به حضرت مضامین دیگری نیز آمده که به آنها اشاره می‌شود: ۱. شکوای دل با خداوند و امام زمان (ع) از دشواری‌های زمانه و طولانی شدن غیبت و استغاثه به آنها، که اکثرا با مضامین بالا و به صورت خطابی است، و گاهی کلماتی از قبیل "الغوث" و "ادرکنی" و "العجل" آمده است. ۲. بیان فضائل و خصائص مظلومیت اهل بیت (ع) و به خصوص امام زمان (ع). ۳. شهادت به اعتقادات درباره حضرت؛ از قبیل طول عمر حضرت، رجعت و عدل جهانی که به دست او تحقق می‌یابد. ۴. تجدید بیعت و اعلام آمادگی برای جانفشانی و اطاعت از اوامر آن حضرت. بخش دوم: برشمردن دعاها و زیارات مربوط به امام عصر (ع).
امید است این مختصر، انیس دل‌هایی باشد که در عصر غیبت، انیسی جز مولای‌شان برای دل خود ندارند و با آنچه به‌عنوان خطاب با حضرت ولی عصر (ع) بر زبان می‌آورند، از اعماق وجود آن محبوب دل‌ها را دعا کنند و از دور و نزدیک سلامش نمایند و بر او درود فرستند[۱۰۶]»
این زیارت با بیست و سه سلام آغاز شده که اول به آل یاسین -یعنی عترت پاک پیامبر (ص)- و سلام‌های بعدی، هریک با القاب و عناوین خاصّ حضرت مهدی (ع) می‌باشد، سپس با اظهار و اقرار اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام عصر (ع)، بر آنها و تجدید عهد وفاداری نسبت به اولیای دین، زیارت به پایان می‌رسد. پس از زیارت، دعایی است برای نورانیت زائر، به انواع نورهای الهی که ترجمه بخشی از آن چنین است: "خداوندا! از تو می‌خواهم که درود فرستی بر محمد، پیامبر رحمتت و کلمه نورت، و دلم را به نور یقین و سینه‌ام را به نور ایمان، و اندیشه‌ام را به نورانیت‌های خوب، و تصمیمم را به نور دانش، و نیروی‌ام را با نور کار، و زبانم را به نور راستگویی و... اکنده سازی". آن‌گاه درخواست درود بر امام عصر (ع) با توجه به صفات حمیده آن بزرگوار، و دعا برای نصرت و حفاظت و تعجیل فرج و قیام آن حضرت، و پر شدن زمین از عدل و داد، و نابودی کفّار و منافقین و دشمنان دین می‌باشد. این زیارت به تصریح بعضی از علماء، جامع و کامل و از بهترین زیارت‌های آن حضرت است که در همه اوقات و در هرمکان می‌شود آن را خواند. سندهای این زیارت را صحیح و معتبر دانسته‌اند و در مجامیع مهم حدیث و دعا نقل گردیده است[۱۱۴]»[۱۱۵][۱۱۶]. |
| ۵. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند:
«دوره غیبت نیز دوره فتنه‌ها و خطرها و انحراف‌هاست. پیروانِ امام غایب باید در تمام فراز و نشیب عصر غیبت، هم نگهبان عقاید خود باشند و هم مراقب رفتارهای خود که مبادا از چارچوب پیروی از امام، بیرون روند و گرفتار دام‌های شیاطین شوند. یکی از مهم‌ترین وسائل و دستاویزها، دُعا و ارتباط با خدا و نیز ارتباط با امام است تا اینکه او را از یاد نبردند و در قالب ذکر و دعا و زیارت با او پیوند داشته باشند. البتّه از زاویه دیگر، دعا کردن برای امام عصر(ع) یک وظیفه مهم برای منتظران آن حضرت است که مورد عنایت ویژه امامان(ع) بوده است. در روایات آمده است که حضرت امام رضا(ع) به دعا کردن برای صاحب الامر(ع) امر می‌کرد و می‌فرمود: این‌گونه برای او دعا کنید: "خدایا! هر بلایی را دور کن از ولیّت و خلیفه‌ات و حجت خود بر بندگانت... و او را از پیشِ‌رو و از پشت‌سر و از راست و چپ و از بالا و پایین، حفظ فرما... و او را به نصرتِ غالت خود، یاری کن و به لشکر پیروز خود تأیید فرما... و دوست‌دار هر کس را که دوستش دارد و دشمن‌دار هر که با او دشمنی ورزد"[۱۱۷]
|
- چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش)
- ویژگی‌های شخصی امام مهدی در ادعیه و زیارات چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های شخصیتی امام مهدی در ادعیه و زیارات چیست؟ (پرسش)
- آثار دعا و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار معرفتی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار عملی و رفتاری ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار عاطفی و قلبی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی ادعیه و زیارت برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چگونه میتوان برای امام مهدی دعا کرد؟ (پرسش)
- دعای امام مهدی برای شیعیان چیست؟ (پرسش)
- چه دعاهایی در دوره غیبت امام مهدی سفارش شده است؟ (پرسش)
- چه دعاهایی برای طلب فرج امام مهدی است؟ (پرسش)
- مراد از دعای نور چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی درباره خواندن زیارت جامعه کبیره چه فرموده است؟ (پرسش)
- زیارت‌های امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- زیارت مادر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۹۵.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ این سرداب در منزل امام عسکری(ع) در سامرا قرار دشته که محل عبادت آن حضرت نیز بوده است.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲؛ بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، ص ۸۲۱.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ حلی، رضی الدین علی بن موسی بن طاوس، الاقبال، ص ۵۸.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ عاملی کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص ۲۸۰.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ حلی، رضی الدین علی بن موسی بن طاوس ، جمال الاسبوع، ص ۲۸۰؛ نیز ر.ک: عاملی کفعمی، ابراهیم بن علی المصباح، ص۱۷۶.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ «وَ أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۸۵؛ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۷۱.
- ↑ ر.ک: موسوی آقداش، سید ابوالفضل، صلوات و دعا برای فرج، ص ۸۹ ـ ۹۵.
- ↑ ر.ک: موسوی آقداش، سید ابوالفضل، صلوات و دعا برای فرج، ص ۸۹ ـ ۹۵.
- ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِی طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۸۳، ح۱۸.
- ↑ «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِینَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ»؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۸، ص۱۸۴-۱۸۵، بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّطَوُّعِ بِصَلَوَاتِ الْأَئِمَّة، ح۱۰۳۷۴؛ ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الأسبوع، ص۲۸۰-۲۸۱.
- ↑ ر.ک: موسوی آقداش، سید ابوالفضل، صلوات و دعا برای فرج، ص ۸۹ ـ ۹۵.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ ر.ک: بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ص ۱۷ - ۲۰.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۵۱، ۳۵۲.
- ↑ سید بن طاوس، الاقبال، ص ۵۸.
- ↑ عاملی کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص ۲۸۰.
- ↑ سید بن طاوس، جمال الاسبوع، ص ۲۸۰؛ نیز ر.ک: المصباح، ص ۱۷۶.
- ↑ نیز ر.ک: سید بن طاوس، اقبال، ص ۶۴۶.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۴۰۶.
- ↑ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۹۲.
- ↑ ر.ک: نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۴؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۱.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸.
- ↑ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱، ح ۳۸«در صدر روایت نوشته است: و الظاهر انه من تألیف السید المرتضی...».
- ↑ ر.ک: علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱.
- ↑ ر.ک: علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸، ح ۹.
- ↑ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۸۲۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۰- ۱۰۳.
- ↑ احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص ۳۵۴ ر ق ۹۴۹؛ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۴۴۸، رقم ۶۳۷۴
- ↑ ر.ک: میرزا حسین طبرسی نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۴؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۱
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۵۱ - ۲۵۲.
- ↑ «وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۸۵؛ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج۲، ص۴۷۱.
- ↑ «اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ... وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ، وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ...»؛ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای عهد.
- ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ صحیفه سجادیه، دعای ۴۸؛ حر عاملی، محمد بن حسن، الإیقاظ من الهجعة، ص۳۵۰.
- ↑ «اللَّهُمَّ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَ بِكَ اعْتَصَمْتُ... لَا إِلَهَ غَيْرُكَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَرِّبْ فَرَجَهُمْ»؛ مفید، محمد بن محمد، المقنعه، ص۱۰۸.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۱۴۱-۱۴۲؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۸۷، ص۲۱۵-۲۱۶، ح۴۳.
- ↑ ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۷۱-۷۲؛ ابراهیم بن علی، المصباح، ص۴۲۰-۴۲۱.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۷۷-۷۸.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۲۲۷-۲۳۱.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۵۵-۵۹؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص۷۲-۷۸؛ حر عاملی، محمد بن حسن، الإیقاظ من الهجعة، ص۳۱۳.
- ↑ ابن‌طاووس، علی بن موسی، الإقبال، ج۱، ص۳۶۹-۳۷۵؛ مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص۱۸۲-۱۸۹.
- ↑ «أَنْ يَجْعَلَ حَظِّي مِنْ زِيَارَتِي إِيَّاكُمَا الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ وَ اجْعَلْ فَرَجَنَا مَعَ فَرَجِهِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۰۷، باب زیارت عسکریین؛ ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۱۳-۳۱۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۸۳، ح۱۸.
- ↑ «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ ابْنَتِهِ وَ ابْنَيْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ... اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنِّي أَعْلَمُ أَنَّكَ قَادِرٌ عَلَى قَضَاءِ حَوَائِجِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَجِّلْ يَا رَبِّ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ»؛ محمد باقر، بحارالأنوار، ج۹۹، ص۲۵۱-۲۵۲.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص۲۰-۲۴.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۸، ص۱۸۴-۱۸۵، بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّطَوُّعِ بِصَلَوَاتِ الْأَئِمَّة، ح۱۰۳۷۴؛ ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الأسبوع، ص۲۸۰-۲۸۱.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۸۸، ص۱۹۵- ۱۹۸، ح۳.
- ↑ ابن‌طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات، ص۲۳۲-۲۳۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۹۱، ص۲۶۵- ۲۶۶، باب ۴۲، ح۱.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۹۵، ص۲۴۳-۲۴۵.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۳۲۳-۳۲۶.
- ↑ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۳۵۶-۳۶۱.
- ↑ موسوی آقداش، سید ابوالفضل، صلوات و دعا برای فرج، ص۸۹-۹۵
- ↑ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱.
- ↑ همان، ج ۵۳، ص ۹۵.
- ↑ احتجاج، طبرسى، ج ۲، ص ۳۱۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۶-۱۱۸.
- ↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۱-۱۰۹.
- ↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۲.
- ↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰.
- ↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۹.
- ↑ همان، ج ۱۰۲، ص ۲۱۵
- ↑ اقبال سید بن طاووس، صص ۷۰۵-۷۰۶؛ مفاتیح الجنان، صص ۵۹-۶۰.
- ↑ غیبة طوسى، ص ۱۷۷.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۰.
- ↑ کمال الدین، ج ۲، ص ۱۹۰.
- ↑ نشریه موعود، ش ۲۱، ص ۷۶.
- ↑ احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۱۶؛ بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۱.
- ↑ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۶.
- ↑ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۰۱.
- ↑ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰.
- ↑ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۱۵.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۹۰.
- ↑ معجم مقاییس اللغة، ج ۳، ص ۳۶.
- ↑ پیوند معنوی با ساحت قدس مهدوی، ص ۱۳۵.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۸۹.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۸۳-۸۷.
- ↑ " اللَّهُمَ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ ... وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ ... َ أَيِّدْهُ بِنَصْرِكَ الْعَزِيزِ وَ أَيِّدْهُ بِجُنْدِكَ الْغَالِبِ ... وَ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ " بحار الانوار، ج ۹۲، ص ۳۳۰.
- ↑ این سرداب در منزل امام عسکری(ع) در سامرا قرار دشته که محل عبادت آن حضرت نیز بوده است.
- ↑ بحار الانوار، ج ۷، ص ۵۹، ح ۳.
- ↑ این زیارت با این فرازها شروع می‌شود: " السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللَّهِ الَّذِي يَهْتَدِي بِهِ الْمُهْتَدُونَ وَ يُفَرَّجُ بِهِ عَنِ الْمُؤْمِنِين " (مفاتیح الجنان، فصل پنجم، زیارات ائمه (ع) در ایام هفته).
- ↑ این زیارت در مفاتیح الجنان پس از دعای ندبه، نقل شده است.
- ↑ مسجد سهله از مساجد بسیار مهم و مقدس است که مطابق روایات، منزل امام عصر(ع) در دوره ظهور خواهد بود و از دیر زمان مورد توجه امامان(ع) و نیز علمای شیعه بوده است و برای عبادت و نماز و دعا ویژگی و آداب خاصی دارد.
- ↑ مسجد جمکران در نزدیکی شهر قم است که طبق نقل شیخ صدوق در کتاب تاریخ قم به دستور امام عصر(ع) بنا شده است و در طول سالیان متمادی مورد توجه علما و صالحان بوده است.
- ↑ کتاب سید بن طاووس اقبال و کتاب مرحوم مجلسی زاد المعاد نام دارد و مفاتیح الجنان نیز تألیف شیخ عباس قمی است که معروف‌ترین کتاب ادعیه و زیارات و اعمال است.
- ↑ بعضی از معاصران، مجموعه ادعیه و زیارات مهدوی را در صحیفه‌ای با عنوان صحیفه مهدیّه گردآوری کرده‌اند.
- ↑ بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۲، ص ۱۷ - ۲۰.