تعجیل در ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== پیامدهای منفی [[تعجیل در ظهور]] == | == پیامدهای منفی [[تعجیل در ظهور]] == | ||
پیامدهای منفی نسبت به [[تعجیل فرج]] می‌‌تواند در دو بخش [[معنوی]] و [[عقلی]] قرار بگیرد: | پیامدهای منفی نسبت به [[تعجیل فرج]] می‌‌تواند در دو بخش [[معنوی]] و [[عقلی]] قرار بگیرد: | ||
# '''پیامدهای ناگوار [[معنوی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[اعتراض]] و عدم [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]]: در دعایی که سفارش شده است در [[زمان غیبت]] خوانده شود موضوع [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]] مطرح شده است: «تو نسبت به زمانی که [[ظهور]] ولیت انجام میشود [[آگاهی]] و تویی که به او [[اذن]] میدهی امرش را آشکار کند و تو مرا بر این امر [[صبر]] بده تا [[دوست]] نداشته باشم [[تعجیل]] چیزی را که تو تأخیر آن را می‌‌خواهی و نه تأخیر چیزی که تو [[تعجیل]] آن را می‌‌خواهی»<ref>{{متن حدیث|أَنْتَ الْعَالِمُ غَیْرُ مُعَلَّمٍ بِالْوَقْتِ الَّذِی فِیهِ صَلَاحُ أَمْرِ وَلِیِّکَ فِی الْإِذْنِ لَهُ بِإِظْهَارِ أَمْرِهِ وَ کَشْفِ سِرِّهِ وَ صَبِّرْنِی عَلَی ذَلِکَ حَتَّی لَا أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ وَ لَا أَکْشِفَ عَمَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا أَبْحَثَ عَمَّا کَتَمْتَهُ وَ لَا أُنَازِعَکَ فِی تَدْبِیرِکَ وَ لَا أَقُولَ لِمَ وَ کَیْفَ وَ مَا بَالُ وَلِیِّ أَمْرِ اللَّهِ لَا یَظْهَرُ وَ قَدِ امْتَلَأَتِ الْأَرْضُ مِنَ الْجَوْرِ وَ أُفَوِّضُ أُمُورِی کُلَّهَا إِلَیْکَ}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳؛ جمال الأسبوع، ص۵۲۲؛ مصباح المتهجد، ص۴۱۱؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۷؛ ج۹۲، ص۳۲۷. </ref>. | # '''پیامدهای ناگوار [[معنوی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[اعتراض]] و عدم [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]]: در دعایی که سفارش شده است در [[زمان غیبت]] خوانده شود موضوع [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]] مطرح شده است: «تو نسبت به زمانی که [[ظهور]] ولیت انجام میشود [[آگاهی]] و تویی که به او [[اذن]] میدهی امرش را آشکار کند و تو مرا بر این امر [[صبر]] بده تا [[دوست]] نداشته باشم [[تعجیل]] چیزی را که تو تأخیر آن را می‌‌خواهی و نه تأخیر چیزی که تو [[تعجیل]] آن را می‌‌خواهی»<ref>{{متن حدیث|أَنْتَ الْعَالِمُ غَیْرُ مُعَلَّمٍ بِالْوَقْتِ الَّذِی فِیهِ صَلَاحُ أَمْرِ وَلِیِّکَ فِی الْإِذْنِ لَهُ بِإِظْهَارِ أَمْرِهِ وَ کَشْفِ سِرِّهِ وَ صَبِّرْنِی عَلَی ذَلِکَ حَتَّی لَا أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ وَ لَا أَکْشِفَ عَمَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا أَبْحَثَ عَمَّا کَتَمْتَهُ وَ لَا أُنَازِعَکَ فِی تَدْبِیرِکَ وَ لَا أَقُولَ لِمَ وَ کَیْفَ وَ مَا بَالُ وَلِیِّ أَمْرِ اللَّهِ لَا یَظْهَرُ وَ قَدِ امْتَلَأَتِ الْأَرْضُ مِنَ الْجَوْرِ وَ أُفَوِّضُ أُمُورِی کُلَّهَا إِلَیْکَ}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳؛ جمال الأسبوع، ص۵۲۲؛ مصباح المتهجد، ص۴۱۱؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۷؛ ج۹۲، ص۳۲۷.</ref>. تردید دربارۀ [[روایات]] [[اهل‌بیت]] در مورد [[ظهور]]: یکی از آفت‌های [[عجله]] کردن برای [[ظهور]] ممکن است ایجاد [[شک و تردید]] نسبت به [[روایات اهل بیت]] در مورد [[ظهور]] باشد، در حالی که [[روایات اهل بیت]] نسبت به [[ظهور]] در بالاترین درجۀ [[تواتر]] قرار دارد<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]]، ص۲۱۵.</ref>. موارد دیگری که می‌‌توان آنها را از آفات [[معنوی]] [[عجله در امر ظهور]] دانست عبارت‌اند از: [[تمایل]] پیدا کردن به [[مدعیان دروغین مهدویت]]؛ [[استهزا]] و [[تمسخر]] [[آیات]] و [[روایات]] نسبت به مسئله [[ظهور]]؛ عدم [[صبر]] در [[سختی‌ها]]، اذیت‌ها و طعنه‌های [[دشمنان]]؛ تردید در [[عدل]] [[خدا]] و [[نفی]] حکمت طولانی شدن [[غیبت]]؛ تردید دربارۀ تمام [[روایات]] [[اهل‌بیت]]؛ [[تمسخر]] و [[استهزاء]] [[منتظران]]؛ قرار گرفتن در زمرۀ [[یاران]] [[ابلیس]] و [[انکار]] وجود [[حضرت ولی‌عصر]] {{ع}} و [[تأویل]] و یا توجیه کردن [[روایات]] [[ظهور امام عصر]] طبق [[خواسته‌ها]] و هوس‌های [[نفسانی]]. | ||
# '''پیامدهای ناگوار [[عقلی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[عجله]] سبب ایجاد روحیۀ [[یأس]] و [[نومیدی]] در انسانِ [[منتظر]] میشود، چراکه وقتی [[منتظر]] [[عجول]] به آرزویش یعنی [[ظهور امام]] نرسید در نفسش حالت گله‌مندی و [[شکایت]] ایجاد میشود و این مسئله به قدری حاد میشود که [[منتظر]] نه تنها از صف [[منتظران]] خارج میشود بلکه دیگران را نیز نسبت به امر [[ظهور]] [[سست]] و بی [[اراده]] می‌‌کند و اگر این [[شتاب زدگی]] درمان نشود می‌‌تواند به [[انکار وجود امام]] هم منجر شود. [[عجله]] یک واکنش افراطی است از نگاه [[عقل]]، اگر شخصی نسبت به موضوعی از جمله مسئلۀ [[ظهور]] [[عجله]] داشته باشد و به این خواسته نرسد واکنش افراطی او یعنی [[عجله]] کردن تبدیل به واکنش صد درصد خلاف واکنش اول تبدیل شده و او را نسبت به مسئلۀ [[ظهور]] بی تفاوت می‌‌کند در حالی که این بی تفاوتی طبق [[روایت]] [[معصوم]] [[انسان]] را به سمت [[قساوت قلب]] سوق می‌‌دهد<ref>{{متن حدیث|لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُکُمْ}}؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲. </ref>. | # '''پیامدهای ناگوار [[عقلی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[عجله]] سبب ایجاد روحیۀ [[یأس]] و [[نومیدی]] در انسانِ [[منتظر]] میشود، چراکه وقتی [[منتظر]] [[عجول]] به آرزویش یعنی [[ظهور امام]] نرسید در نفسش حالت گله‌مندی و [[شکایت]] ایجاد میشود و این مسئله به قدری حاد میشود که [[منتظر]] نه تنها از صف [[منتظران]] خارج میشود بلکه دیگران را نیز نسبت به امر [[ظهور]] [[سست]] و بی [[اراده]] می‌‌کند و اگر این [[شتاب زدگی]] درمان نشود می‌‌تواند به [[انکار وجود امام]] هم منجر شود. [[عجله]] یک واکنش افراطی است از نگاه [[عقل]]، اگر شخصی نسبت به موضوعی از جمله مسئلۀ [[ظهور]] [[عجله]] داشته باشد و به این خواسته نرسد واکنش افراطی او یعنی [[عجله]] کردن تبدیل به واکنش صد درصد خلاف واکنش اول تبدیل شده و او را نسبت به مسئلۀ [[ظهور]] بی تفاوت می‌‌کند در حالی که این بی تفاوتی طبق [[روایت]] [[معصوم]] [[انسان]] را به سمت [[قساوت قلب]] سوق می‌‌دهد<ref>{{متن حدیث|لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُکُمْ}}؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲. </ref>. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
در [[روایات]] فراوان به مسألۀ [[دعا]] برای [[تعجیل فرج حضرت مهدی]] {{ع}} اشاره شده است و در برخی [[روایات]] دیگر از [[عجله]] کردن و [[استعجال]] [[نهی]] شده است، آیا بین این دو دسته [[روایات]] منافاتی وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم: خیر؛ زیرا: | در [[روایات]] فراوان به مسألۀ [[دعا]] برای [[تعجیل فرج حضرت مهدی]] {{ع}} اشاره شده است و در برخی [[روایات]] دیگر از [[عجله]] کردن و [[استعجال]] [[نهی]] شده است، آیا بین این دو دسته [[روایات]] منافاتی وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم: خیر؛ زیرا: | ||
# [[استعجال]] در [[ظهور]]، [[اصرار]] زیاد بر [[فرج]] [[حضرت]] بدون تمهید مقدمات و شرایط و زمینه‌هاست، ولی [[دعا برای ظهور]] [[حضرت]]، با تمهید مقدمات و شروط است | # [[استعجال]] در [[ظهور]]، [[اصرار]] زیاد بر [[فرج]] [[حضرت]] بدون تمهید مقدمات و شرایط و زمینه‌هاست، ولی [[دعا برای ظهور]] [[حضرت]]، با تمهید مقدمات و شروط است. | ||
# [[نفس]] [[دعا برای تعجیل فرج]] در [[ظهور]] [[حضرت]] تأثیر به سزایی دارد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۰۲.</ref>. | # [[نفس]] [[دعا برای تعجیل فرج]] در [[ظهور]] [[حضرت]] تأثیر به سزایی دارد<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۵۰۲.</ref>. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
# [[پرونده:13451000.jpg|22px]] [[یحیی صالح‌نیا|صالح‌نیا، یحیی]]؛ [[تنها بر فراز (کتاب)|'''تنها بر فراز''']] | # [[پرونده:13451000.jpg|22px]] [[یحیی صالح‌نیا|صالح‌نیا، یحیی]]؛ [[تنها بر فراز (کتاب)|'''تنها بر فراز''']] | ||
# [[پرونده:152015.jpg|22px]] [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|'''نشانه‌های قائم آل محمد''']] | # [[پرونده:152015.jpg|22px]] [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|'''نشانه‌های قائم آل محمد''']] | ||
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی | # [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | ||
# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']] | # [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']] | ||
# [[پرونده:1100129.jpg|22px]] [[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[آخرین امید (کتاب)|'''آخرین امید''']] | |||
# [[پرونده:137971.jpg|22px]] [[بهروز محمدی منفرد|محمدی منفرد، بهروز]]، [[راهبرد اخلاق انتظار (کتاب)|'''راهبرد اخلاق انتظار''']] | |||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | |||
# [[پرونده:77799.jpg|22px]] [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|'''وظایف منتظران''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۷
تعجیل در امر ظهور یکی از محورهای اصلی آسیب‌شناسی مهدویت است، چراکه تعجیل در امر ظهور هم آثار منفی معنوی از جمله اعتراض و عدم رضایت به مصلحت الهی و هم آثار منفی عقلی از جمله ایجاد روحیۀ یأس و نومیدی در انسانِ منتظر را به همراه دارد. روایاتی که منتظران را از عجله داشتن نهی نموده و امر به صبر می‌نمایند، مرادشان عجله‌های ضد تسلیم و انقیاد است؛ ولی دعا کردن و درخواست تعجیل فرج از این امور خارج است؛ زیرا دعا کننده با دعایش یقین و ایمان خود را ظاهر می‌سازد که ظهور امام (ع) و تهیه مقدماتش هم در قدرت پروردگار است و دعا کردن و خواستن از خداوند متعال مطلوب و مرجوح است.
تعجیل از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت
تعجیل به معنای عجله کردن و خواستن چیزی، قبل از رسیدن وقت و شرایط آن چیز است و معمولا به وجود آمدن این صفت قبیح به خاطر نداشتن ظرفیت و ضعف نفس آدمی حاصل میشود[۱]. زمانی که صفت قبیحی از جمله عجله کردن در روح انسان ریشه دار شد تبعات جبران ناپذیری را برای شخص به وجود می‌‌آورد و این تبعات در تمام موضوعات از جمله مسئلۀ ظهور انکار ناپذیر است چنانکه امام جواد (ع) در مذمت تعجیل کنندگان ظهور امام عصر (ع) اینچنین فرمودند: «در دوران غیبت، عجله کنندگان در امر ظهور هلاک می‌شوند»[۲].[۳] همچنین در روایتی امام صادق (ع) فرمودند «محاضیر هلاک شدند. راوی پرسید محاضیر چه کسانی هستند؟ امام فرمود: عجله کنندگان در امر ظهور؛ در ادامه فرمودند کسانی که ظهور را نزدیک می‌‌دانند نجات مییابند»[۴].[۵]
پیامدهای منفی تعجیل در ظهور
پیامدهای منفی نسبت به تعجیل فرج می‌‌تواند در دو بخش معنوی و عقلی قرار بگیرد:
- پیامدهای ناگوار معنوی نسبت به تعجیل ظهور: اعتراض و عدم رضایت به مصلحت الهی: در دعایی که سفارش شده است در زمان غیبت خوانده شود موضوع رضایت به مصلحت الهی مطرح شده است: «تو نسبت به زمانی که ظهور ولیت انجام میشود آگاهی و تویی که به او اذن میدهی امرش را آشکار کند و تو مرا بر این امر صبر بده تا دوست نداشته باشم تعجیل چیزی را که تو تأخیر آن را می‌‌خواهی و نه تأخیر چیزی که تو تعجیل آن را می‌‌خواهی»[۶]. تردید دربارۀ روایات اهل‌بیت در مورد ظهور: یکی از آفت‌های عجله کردن برای ظهور ممکن است ایجاد شک و تردید نسبت به روایات اهل بیت در مورد ظهور باشد، در حالی که روایات اهل بیت نسبت به ظهور در بالاترین درجۀ تواتر قرار دارد[۷]. موارد دیگری که می‌‌توان آنها را از آفات معنوی عجله در امر ظهور دانست عبارت‌اند از: تمایل پیدا کردن به مدعیان دروغین مهدویت؛ استهزا و تمسخر آیات و روایات نسبت به مسئله ظهور؛ عدم صبر در سختی‌ها، اذیت‌ها و طعنه‌های دشمنان؛ تردید در عدل خدا و نفی حکمت طولانی شدن غیبت؛ تردید دربارۀ تمام روایات اهل‌بیت؛ تمسخر و استهزاء منتظران؛ قرار گرفتن در زمرۀ یاران ابلیس و انکار وجود حضرت ولی‌عصر (ع) و تأویل و یا توجیه کردن روایات ظهور امام عصر طبق خواسته‌ها و هوس‌های نفسانی.
- پیامدهای ناگوار عقلی نسبت به تعجیل ظهور: عجله سبب ایجاد روحیۀ یأس و نومیدی در انسانِ منتظر میشود، چراکه وقتی منتظر عجول به آرزویش یعنی ظهور امام نرسید در نفسش حالت گله‌مندی و شکایت ایجاد میشود و این مسئله به قدری حاد میشود که منتظر نه تنها از صف منتظران خارج میشود بلکه دیگران را نیز نسبت به امر ظهور سست و بی اراده می‌‌کند و اگر این شتاب زدگی درمان نشود می‌‌تواند به انکار وجود امام هم منجر شود. عجله یک واکنش افراطی است از نگاه عقل، اگر شخصی نسبت به موضوعی از جمله مسئلۀ ظهور عجله داشته باشد و به این خواسته نرسد واکنش افراطی او یعنی عجله کردن تبدیل به واکنش صد درصد خلاف واکنش اول تبدیل شده و او را نسبت به مسئلۀ ظهور بی تفاوت می‌‌کند در حالی که این بی تفاوتی طبق روایت معصوم انسان را به سمت قساوت قلب سوق می‌‌دهد[۸].
راه‌های مبارزه با تعجیل در ظهور
راه‌های مبارزه با این صفت منفی تعجیل در ظهور عبارت‌اند از:
- تسلیم بودن منتظر به اراده و حکمت الهی: تسلیم بودن منتظر نقش بسیار موثری برای درمان این صفت دارد چراکه سبب آرامش فرد شده و اسباب نجاتش را مهیا می‌‌کند. چنانکه در روایتی امام جواد (ع) فرمودند: «شتاب‌زدگان در امر ظهور هلاک می‌شوند و اهل تسلیم نجات مییابند»[۹]. اما حاصل شدن چنین صفتی (تسلیم بودن) هم به وسیلۀ ایمان به غیب حاصل میشود، همچنانکه در روایتی از امام صادق (ع) ایمان به غیب جزء صفات منتظران آورده شده است: «خوشا به حال صابران در دوره غیبت و استواران در محبت امام غایب! همانانی که خدای تبارک و تعالی در کتابش چنین توصیفشان کرده است این قرآن، هدایت است برای پرهیزگاران، همان کسانی که به غیب ایمان دارند»[۱۰] در واقع شتاب‌زدگی حاصل عدم درک جایگاه مصلحت و حکمت الهی نسبت به تحقق خیر الهی و عدم تسلیم نسبت به ارادۀ خداوند است که به دخالت در تقدیر الهی در مورد زمان ظهور می‌انجامد؛ زیرا چنین فردی تنها عامل انسانی را در تحقق ظهور مؤثر می‌داند؛ در حالی‌که عامل اساسی پدیدۀ ظهور خداوند است و هر انسان منتظری به اندازۀ قابلیت خود حق دخالت در تحقق آن را دارد.
- بررسی آثار منفی عجله و آثار مثبت صبر: فرد منتظر با بررسی کردن تبعات منفی عجله و همچنین بررسی آثار صبر، در موضوع ظهور می‌‌تواند با این وصف یعنی تعجیل ظهور مبارزه کند. عجله موجب پشیمانی میشود: امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «پیش از رسیدن این امر، شتاب مکنید که پشیمان می‌شوید»[۱۱] و از تبعات مثبت صبر می‌‌توان به فضیلت صبر اشاره کرد، امام صادق (ع) فرمودند: «کسی که در راه انتظار و در مسیر آن بمیرد، مانند کسی است که در خیمه امام منتظر بوده باشد»[۱۲].
- روشنگری اندیشمندان مسلمان: روشنگری علمای دینی نسبت به عاقبت صبر کردن منتظران و همچنین ایجاد معرفت و شناخت به امام راه بسیار موثری برای ایجاد صبر در جان منتظران است.
فرق بین انتظار و عجله
نکتۀ مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بین انتظار و عجله در امر ظهور تفاوت وجود دارد. فرق انتظار و عجله در این است که انتظار نوعی شتاب و دویدن به سمت مطلوب است اما نه شتابی که مورد مذمت قرار گرفته است، بلکه انتظار مصداقی از شتاب‌های مطلوب است؛ چنانکه در اذان و اقامه به این نوع از شتاب اشاره شده است: «حَیَّ عَلَی الصَّلَاةِ و حَیَّ عَلَی الْفَلَاحِ و حَیَّ عَلَی خَیْرِ الْعَمَلِ»؛ دعا برای ظهور حضرت مصداق بارز شتاب مطلوب منتظر به سمت ظهور است، چراکه دعا برای ظهور حضرت نشان دهندۀ یقین و ایمان منتظر است به اینکه ظهور و فراهم نمودن وسائل فرج از قدرت همه، جز خداوند متعال خارج است.
اسبابی که باعث میشود انتظار از مقولۀ عجلۀ مذموم نباشد عبارت‌اند از:
- فرد منتظر به سبب انتظارش از خداوند نمی‌خواهد امر ظهور را بدون در نظر گرفتن شرایط، زمان و مصلحت آن محقق کند در حالی که انسان عجول به خاطر عجله ای که دارد می‌‌خواهد امر ظهور به هر طریقی محقق شود چه شرایط و زمان برای این امر حاصل شده باشد، چه حاصل نشده باشد.
- انتظار فرد منتظر، همواره بر اساس انجام تکالیف الهی است که در زمان غیبت بر دوش منتظران نهادینه شده است یعنی فرد منتظر خود را مکلف می‌‌بیند تکالیفی که بر عهده‌اش قرار گرفته است را به خوبی انجام دهد، چنانکه امام صادق (ع) در روایتی فرمودند: «آنانکه از همراهی و یاری قائم خشنود می‌شوند؛ باید انتظار پیشه کند و به پرهیزگاری و حسن خلق روی آورد که در چنین صورتی او منتظِر است و اگر در این حالت بمیرد و قائم پس از او قیام نماید، اجر او مانند کسی است که قائم را درک کرده است؛ پس تلاش کنید و انتظار بکشید که این انتظار گوارایتان باد»[۱۳] در حالی که فرد عجول به خاطر عجله ای که در امر ظهور دارد نمی‌تواند به انجام تکالیف الهی مقید باشد[۱۴].
منافات نداشتن دعا برای ظهور با نهی از عجله
عجله نکردن و تسلیم بودن از تکالیف عصر غیبت است. عجله به معنای رها کردن تسلیم و زود خواستن چیزی، پیش از رسیدن وقتش است؛ ولی درخواست تعجیل فرج: در عین راضی بودن به خواست پروردگار، اقرار به بندگی و اعتراف به قدرت و ارادۀ الهی است[۱۵].
در روایات فراوان به مسألۀ دعا برای تعجیل فرج حضرت مهدی (ع) اشاره شده است و در برخی روایات دیگر از عجله کردن و استعجال نهی شده است، آیا بین این دو دسته روایات منافاتی وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم: خیر؛ زیرا:
- استعجال در ظهور، اصرار زیاد بر فرج حضرت بدون تمهید مقدمات و شرایط و زمینه‌هاست، ولی دعا برای ظهور حضرت، با تمهید مقدمات و شروط است.
- نفس دعا برای تعجیل فرج در ظهور حضرت تأثیر به سزایی دارد[۱۶].
پیامدهای عجله کردن در ظهور امام مهدی (ع) عبارت‌اند از:
- از دست دادن صبر و تحمل و پیروی از افراد گمراه و فرصت طلب
- ایجاد یأس و شک و تردید در ظهور
- انکار حکمت‌های غیبت و غیره است.
گاهی عجله کردن در امر ظهور سبب میشود که شخص از افراد گمراه‌کننده‌ای که ادعای ظهور می¬کنند پیروی کند و عجله کردن در امر ظهور موجب مأیوس شدن از وقوع آن می‌گردد که نتیجه چنین عجله‌ای، تکذیب کردن پیامبر و امامان (ع) خواهد بود. در حقیقت عجله و شتاب زدگی برای ظهور، موجب شقاوت و هلاکت میشود[۱۷].
نتیجه
فرد منتظر از خدا نمی‌خواهد امر ظهور را بدون در نظر گرفتن شرایط، زمان و مصلحت آن محقق کند در حالی که انسان عجول به خاطر عجله ای که دارد می‌‌خواهد امر ظهور به هر طریقی محقق شود؛ بنابراین، تعجیل برای ظهور تا آنجایی پسندیده است که در خدمت اراده و مصلحت الهی باشد؛ بدین رو، تعجیل در امر ظهور یکی از محورهای اصلی آسیب‌شناسی مهدویت است؛ زیرا پیامدهای منفی در پی دارد؛ از جمله اعتراض و عدم رضایت به مصلحت الهی، ایجاد روحیۀ یأس و نومیدی در انسانِ منتظر و... که همگی سبب میشود فرد منتظر از مسیر اصلی و فرهنگ مهدویت خارج شده و گمراه شود[۱۸].
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- آسیب‌های اندیشه مهدویت چیستند؟ (پرسش)
- آسیب‌های تربیتی مهدویت کدامند؟ (پرسش)
- چرا برداشت انحرافی از انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا افراط و تفریط در تبین کشتارهای آغاز قیام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا طرح مباحث غیر ضروری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عاشق‌نمایان دنیاطلب را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا آرزوگرایان بی‌عمل را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ملاقات‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تطبیق نشانه‌های ظهور با وقایع را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعیین وقت ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا فعالیت‌های غرب و مستشرقان را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا خوگرفتن با شرایط موجود را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عافیت‌طلبی را به عنوان یکی از آسیب‌های مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا منجی‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا غلو در محبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا باطن‌گرایی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آسیب‌های فکری و اعتقادی مهدویت کدامند؟ (پرسش)
- چرا عدم درک صحیح از اضطرار به حجت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا برداشت انحرافی از مفهوم غیبت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- اراده الهی و انسانی در مسئله انتظار به چه معناست؟ (پرسش)
- چرا آمیختگی نشانه‌های ظهور با شرایط ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا زمینه‌سازی از راه گسترش ظلم و فساد را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آیا برای ظهور امام مهدی باید به افزودن ظلم و ستم کمک کرد؟ (پرسش)
- چرا کوتاهی متولیان در ارائه معارف را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آسیب‌های رفتاری مهدویت کدامند؟ (پرسش)
- چرا ایجاد هرج و مرج و بروز اختلافات شدید را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا تعجیل در امر ظهور را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا مدعیان دروغین مهدویت و نیابت خاصه و عامه را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا بروز کسالت و سستی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ارتباط موقت و گسسته با امام مهدی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم انسجام اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا کم فروغ شدن عواطف انسانی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا شیوع ناهنجاری‌های رفتاری را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انگیزه‌های غیر انسانی در روابط اجتماعی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا آسیب‌های سیاسی در عصر انتظار را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ابهام در آثار روانی مهدویت را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انتظار کشیدن بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا بی‌تفاوتی منتظران در قبال زمینه‌سازی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آسیب‌های فردی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا ترس از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا گریز از امام و آرمان‌ها را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ترک وظایف انتظار را از آسیب‌های فردی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- آسیب‌های اجتماعی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا عدم پیروی از فقها را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا انتظار بدون تلاش برای تغییر را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
- چرا ترک وظایف منتظران را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
منابع
میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر
جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها
نوروزی، رضا علی؛ نجفی، محمد، هاشمی، فاطمه، موانع و آفات انتظار
کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است
صالح‌نیا، یحیی؛ تنها بر فراز
فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد
تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات
الهامی، داوود، آخرین امید
محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار
فرهنگ شیعه
میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران
پانویس
- ↑ ر.ک: صالح‌نیا، یحیی؛ تنها بر فراز، ص۱۴۶-۱۴۷؛ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۹۵-۱۰۰
- ↑ «یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ»؛ صدوق، کمال الدین، ج ۲، باب ۳۶، ص ۳۷۸.
- ↑ ر.ک: جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها، ص ۳۹-۴۶؛ کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۹۹-۱۰۰.
- ↑ «هَلَکَ الْمَحَاضِیرُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْمَحَاضِیرُ قَالَ الْمُسْتَعْجِلُون...»؛ کافی، ج۸، ص ۲۷۳.
- ↑ ر.ک: فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد، ص ۷۱.
- ↑ «أَنْتَ الْعَالِمُ غَیْرُ مُعَلَّمٍ بِالْوَقْتِ الَّذِی فِیهِ صَلَاحُ أَمْرِ وَلِیِّکَ فِی الْإِذْنِ لَهُ بِإِظْهَارِ أَمْرِهِ وَ کَشْفِ سِرِّهِ وَ صَبِّرْنِی عَلَی ذَلِکَ حَتَّی لَا أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ وَ لَا أَکْشِفَ عَمَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا أَبْحَثَ عَمَّا کَتَمْتَهُ وَ لَا أُنَازِعَکَ فِی تَدْبِیرِکَ وَ لَا أَقُولَ لِمَ وَ کَیْفَ وَ مَا بَالُ وَلِیِّ أَمْرِ اللَّهِ لَا یَظْهَرُ وَ قَدِ امْتَلَأَتِ الْأَرْضُ مِنَ الْجَوْرِ وَ أُفَوِّضُ أُمُورِی کُلَّهَا إِلَیْکَ»؛ کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳؛ جمال الأسبوع، ص۵۲۲؛ مصباح المتهجد، ص۴۱۱؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۷؛ ج۹۲، ص۳۲۷.
- ↑ ر.ک: میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران، ص۲۱۵.
- ↑ «لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُکُمْ»؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲.
- ↑ «یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ یَنْجُو فِیهَا الْمُسْلِمُونَ»؛ صدوق، کمال الدین، ج ۲، باب ۳۶، ص ۳۷۸.
- ↑ «طُوبَی لِلصَّابِرِینَ فِی غَیْبَتِهِ، طُوبَی لِلْمُقِیمِینَ عَلَی مَحَجَّتِهِمْ، أُولَئِکَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»؛ محمد بن خزاز قمی، کفایة الأثر، ص ۵۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، باب ۲۲، ص ۱۴۳.
- ↑ «لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا»؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲.
- ↑ «مَنْ مَاتَ مِنْکُمْ عَلَی هَذَا الْأَمْرِ مُنْتَظِراً کَانَ کَمَنْ هُوَ فِی الْفُسْطَاطِ الَّذِی لِلْقَائِمِ ع»؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۰.
- ↑ «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَة»؛ غیبت نعمانی، باب ۱۱، ح۱۶.
- ↑ ر.ک: میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۹۵-۱۰۰
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۳.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۰۲.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۴۸۳.
- ↑ ر.ک: کریمی، محمد علی، آیا ظهور نزدیک است، ص ۹۹-۱۰۰؛ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر، ص ۹۵-۱۰۰؛ نوروزی، رضا علی؛ نجفی، محمد، هاشمی، فاطمه، موانع و آفات انتظار، ص ۳۵-۳۷؛ الهامی، داوود، آخرین امید، ص ۳۷۷-۳۸۰؛ جعفری، محمد صابر، اندیشه مهدویت و آسیب‌ها، ص ۳۹-۴۶؛ محمدی منفرد، بهروز، راهبرد اخلاق انتظار، ص۱۰۱ ـ ۱۰۳؛ فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد، ص ۷۱ صالح‌نیا، یحیی؛ تنها بر فراز، ص۱۴۶-۱۴۷؛ فرهنگ شیعه، ص۱۳۶.