منظور از نیابت خاصه چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==عبارت‌های دیگری از این پرسش== | ==عبارت‌های دیگری از این پرسش== | ||
== پاسخ | |||
==پاسخ جامع اجمالی== | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
<div style="border-right-style: solid; border-right-color: #FFCC33; background-color: #FFF1B9; font-size: 100%;">* ''<sub>پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:</sub>''</div> | |||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | |||
{| style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left" | |||
|- | |||
|[[پرونده:136863.JPG|75px|link=خدامراد سلیمیان]]||[[پرونده:Pic259.jpg|75px|link=عبدالمجید زهادت]]||[[پرونده:13681078.jpg|75px|link=مجتبی تونه‌ای]]||[[پرونده:151828.jpg|75px|link=پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]] | |||
|- | |||
|<sub>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان]]</sub>||<sub>[[عبدالمجید زهادت|زهادت]]</sub>||<sub>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای]]</sub>||<sub>پژوهشگران مؤسسه آینده روشن</sub> | |||
|- | |||
|} | |||
===مفهوم‌شناسی [[نیابت خاصه]]=== | |||
[[نیابت خاصه]] در اصطلاح [[مهدویت]] به معنای [[جانشینی]] شخصی به طور مستقیم، همراه با اسم و مشخصات، از سوی [[امام]] است برای برقراری [[ارتباط]] با او زمانی که [[ارتباط مستقیم]] با [[امام]] ممکن نیست. با توجه به شرایطی که از زمان [[امام هادی]]{{ع}} ایجاد شد و ایشان در [[حصر]] خانگی بودند و ادامۀ این شرایط تا بعد از [[شهادت امام عسکری]]{{ع}}، این بزرگواران برای [[ارتباط]] با [[شیعیان]] از [[نائب]] و [[وکیل]] استفاده میکردند. همین شرایط موجب شد تا [[امام مهدی]]{{ع}} به ناچار [[زندگی]] خود را در پردۀ [[غیبت]] بگذراند و برای [[هدایت]] [[جامعه]] ناگزیر از [[برگزیدن]] افرادی به عنوان [[نائب]] باشد. از آن جهت که آن [[حضرت]] دارای [[دو نوع غیبت]] بوده و ماهیت هر یک با دیگری متفاوت است، [[نیابت]] نیز در هر مرحله با مرحلۀ دیگر متفاوت است. [[نیابت]] در [[دوران غیبت صغری]] را [[نیابت خاص]] و [[نیابت]] در [[غیبت کبری]] را [[نیابت عام]] می‌نامند<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۰۱ - ۱۰۳.</ref>. [[اصلاح]] [[نیابت خاصه]] در مقابل [[نیابت عامه]] است که به [[جانشینی]] عموم [[فقیهان]] [[شیعه]]،با شرایط خاص خود، اطلاق می‌شود. | |||
[[نیابت خاصه]] آن است که [[امام]]، اشخاص خاصی را [[نایب]] خود قرار دهد و به اسم و با مشخصات معرفی کند و هر کدام را خود آن [[حضرت]] و یا به [[وسیله]] [[نایب]] پیش از او، به [[مردم]] بشناساند<ref>ر.ک. [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۰۱ – ۱۰۳؛ [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۱۲.</ref>. بنابراین کسانی که در دوره [[غیبت صغری]]، [[نیابت]] داشته‌اند و با اسم معرفی شده بودند، [[نایب خاص]] نامیده می‌شوند<ref>ر.ک. [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۱۲.</ref>. البته، کتاب‌هایی که در قرون اولیه [[غیبت]] نگاشته شده است، به جای "[[نواب]]" (جمع [[نائب]]) از اصطلاح سفراء، ابواب و گاهی [[وکلا]] استفاده کرده‌اند. | |||
===راه‌های [[اثبات]] [[نیابت خاصه]]=== | |||
[[اثبات]] [[نیابت خاصه]] با یکی از این سه طریق ممکن است: نص صریح و تصریح [[امام زمان]]{{ع}}؛ نص صریح و تصریح [[نایب خاص]] قبلی؛ [[آشکار]] شدن و وقوع [[کرامات]] و امور [[خارق عادت]]، از طرف مدعی [[نیابت خاصه]]، که نشانۀ ربط و ارتباط خاص او با [[خداوند متعال]] و آن [[حضرت]] و [[تأیید]] اوست. هریک از [[نواب خاص امام]]{{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند<ref>ر.ک. [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | |||
البته به [[دلیل]] آنکه آغاز [[نیابت خاص]] با آغاز [[غیبت امام زمان]]{{ع}} همزمان بود، [[نصب]] نخستین [[نائب]] پیش از [[غیبت]] به دست [[امام عسکری]]{{ع}} صورت گرفته بود. [[امام عسکری]]{{ع}} در اینباره فرمود: «عمری و پسرش [[عثمان بن سعید]]، [[نائب]] اوّل و [[محمد بن عثمان]] [[نائب دوم]] مورد [[اعتماد]] هستند، هرچه آنان به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از سوی من می‌گویند»<ref>{{متن حدیث|الْعَمْرِیُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّیَا إِلَیْکَ عَنِّی فَعَنِّی یُؤَدِّیَانِ وَ مَا قَالا لَکَ فَعَنِّی یَقُولَان}}؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.</ref>. و در جای دیگر فرمود: «[[گواه]] و [[شاهد]] باشید [[عثمان بن سعید عمری]] [[وکیل]] من و فرزندش [[محمد بن عثمان]] [[وکیل]] [[فرزند من]] [[مهدی]] شما است»<ref>{{متن حدیث|وَ اشْهَدُوا عَلَی أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِیدٍ الْعَمْرِیَ وَکِیلِی وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَکِیلُ ابْنِی مَهْدِیِّکُم}}؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.</ref>؛ اما پس از آن، خود [[حضرت مهدی]]{{ع}}، [[نایبان]] پس از [[عثمان بن سعید]] را معین و به [[وسیله]] [[نایب]] قبل به [[مردم]] معرفی می‌فرمود<ref>ر.ک. علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۳۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۱۰۱ – ۱۰۳.</ref>. | |||
==پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه== | |||
{{یادآوری پاسخ}} | |||
{{جمع شدن|۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}} | |||
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]] | [[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]] | ||
::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در دو کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' و ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در دو کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' و ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در اینباره گفته است: | ||
| خط ۴۴: | خط ۶۹: | ||
::::::[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة]] نوشته است: عده‌ای از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: "چطور شد امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد؛ ولی به تو واگذار نگردید؟" او پاسخ داد: "آنان ([[ائمه اطهار]] {{عم}}) بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. | ::::::[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة]] نوشته است: عده‌ای از [[ابوسهل نوبختی]] پرسیدند: "چطور شد امر "[[نیابت]]" به [[ابو القاسم حسین بن روح]] واگذار شد؛ ولی به تو واگذار نگردید؟" او پاسخ داد: "آنان ([[ائمه اطهار]] {{عم}}) بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این [[مقام]] برگزینند. | ||
::::::من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]]، رفت‌وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه [[ابو القاسم]] بن [[روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم، شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه کنم و در نتیجه محل اقامت او را [[آشکار]] سازم؛ اما اگر [[ابو القاسم]]، [[امام]] را در زیر جامه خود [[پنهان]] کرده باشد، و بدنش را با قیچی قطعه‌قطعه کنند تا او را نشان دهد، هرگز چنین نخواهد کرد"<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۷۴.</ref>. | ::::::من [[آدمی]] هستم که با [[دشمنان]]، رفت‌وآمد دارم و با ایشان [[مناظره]] می‌کنم. اگر آنچه [[ابو القاسم]] بن [[روح]] درباره [[امام]] می‌داند، می‌دانستم، شاید در بحث‌هایم با [[دشمنان]] و جدال با آنان، می‌کوشیدم دلیل‌های بنیادی را بر [[وجود امام]] ارائه کنم و در نتیجه محل اقامت او را [[آشکار]] سازم؛ اما اگر [[ابو القاسم]]، [[امام]] را در زیر جامه خود [[پنهان]] کرده باشد، و بدنش را با قیچی قطعه‌قطعه کنند تا او را نشان دهد، هرگز چنین نخواهد کرد"<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۷۴.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | |||
{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛}} | {{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛}} | ||
[[پرونده:Pic259.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]] | [[پرونده:Pic259.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[عبدالمجید زهادت]]]] | ||
| خط ۵۶: | خط ۸۰: | ||
::::::در سال ۳۲۹ ق و با [[رحلت]] [[علی بن محمد سمری]] [[چهارمین نایب خاص]]، [[دوران غیبت]] کوتاه مدت و [[نیابت خاص]] تمام شد و [[غیبت کبری]] آغاز شد. [[شیخ صدوق]] به [[نقل]] از [[ابومحمد]]، [[حسن بن احمد]] مکتّب می‌نویسد: ما در سال [[وفات]] [[ابوالحسن]]، [[علی بن محمد سمری]] در مدینة الاسلام [= [[بغداد]]] بودیم و چند روز قبل از درگذشت او به حضورش رسیدیم. او [[توقیع]] [[حضرت]] را به ما نشان داد و ما از روی آن نوشتیم و از نزدش بیرون شدیم. چون روز [[موعود]] فرا رسید، نزد [[سمری]] رسیدیم و او را در حالت [[احتضار]] [[مشاهده]] کردیم. به وی گفتند: «پس از تو چه کسی [[نایب امام مهدی]]{{ع}} است؟«گفت: «[[خدا]] را مشیتی است که خود انجام خواهد داد» [یعنی دوره [[غیبت صغرا]] به پایان رسیده است و کسی در دروه [[غیبت کبرا]] [[نایب خاص امام مهدی]]{{ع}} نیست و این خود از [[مشیت الهی]] است] این مطلب را گفت و [[جان]] به [[جان]] آفرین [[تسلیم]] کرد.<REF>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۲۹۴، ح ۴۵.</REF> متن آخرین [[توقیع]] چنین است: {{متن حدیث|بسم الله الرحمن الرحيم - يَا عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلسَّمُرِيَّ أَعْظَمَ اَللَّهُ أَجْرَ إِخْوَانِكَ فِيكَ فَإِنَّكَ مَيِّتٌ مَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ سِتَّةِ أَيَّامٍ فَاجْمَعْ أَمْرَكَ وَ لاَ تُوصِ إِلَى أَحَدٍ يَقُومُ مَقَامَكَ بَعْدَ وَفَاتِكَ فَقَدْ وَقَعَتِ اَلْغَيْبَةُ اَلثَّانِيَةُ}}<REF>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴؛ ای علیّ بن [[محمّد]] سمریّ! [[خداوند]] [[اجر]] برادرانت را در عزای تو [[عظیم]] گرداند که تو ظرف شش روز [[آینده]] خواهی مرد، پس خود را برای [[مرگ]] مهیّا کن و به احدی [[وصیّت]] مکن که پس از [[وفات]] تو [[قائم مقام]] تو شود که دومین [[غیبت]] واقع گردیده است و ظهوری نیست مگر پس از [[اذن]] خدای عزّوجلّ و آن بعد از مدّتی طولانی و [[قساوت]] [[دل‌ها]] و پر شدن [[زمین]] از [[ستم]] واقع خواهد شد و به زودی کسانی نزد [[شیعیان]] من آیند و ادّعای [[مشاهده]] کنند بدانید که هر که پیش از [[خروج]] سفیانیّ و [[صیحه آسمانی]] ادّعای [[مشاهده]] کند دروغگوی مفتری است و لا حول و لا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم.</REF> {{متن حدیث|فَلاَ ظُهُورَ إِلاَّ بَعْدَ إِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ذَلِكَ بَعْدَ طُولِ اَلْأَمَدِ وَ قَسْوَةِ اَلْقُلُوبِ وَ اِمْتِلاَءِ اَلْأَرْضِ جَوْراً وَ سَيَأْتِي شِيعَتِي مَنْ يَدَّعِي اَلْمُشَاهَدَةَ أَلاَ فَمَنِ اِدَّعَى اَلْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ اَلسُّفْيَانِيِّ وَ اَلصَّيْحَةِ فَهُوَ كَاذِبٌ مُفْتَرٍ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ}}»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۰۸.</ref>. | ::::::در سال ۳۲۹ ق و با [[رحلت]] [[علی بن محمد سمری]] [[چهارمین نایب خاص]]، [[دوران غیبت]] کوتاه مدت و [[نیابت خاص]] تمام شد و [[غیبت کبری]] آغاز شد. [[شیخ صدوق]] به [[نقل]] از [[ابومحمد]]، [[حسن بن احمد]] مکتّب می‌نویسد: ما در سال [[وفات]] [[ابوالحسن]]، [[علی بن محمد سمری]] در مدینة الاسلام [= [[بغداد]]] بودیم و چند روز قبل از درگذشت او به حضورش رسیدیم. او [[توقیع]] [[حضرت]] را به ما نشان داد و ما از روی آن نوشتیم و از نزدش بیرون شدیم. چون روز [[موعود]] فرا رسید، نزد [[سمری]] رسیدیم و او را در حالت [[احتضار]] [[مشاهده]] کردیم. به وی گفتند: «پس از تو چه کسی [[نایب امام مهدی]]{{ع}} است؟«گفت: «[[خدا]] را مشیتی است که خود انجام خواهد داد» [یعنی دوره [[غیبت صغرا]] به پایان رسیده است و کسی در دروه [[غیبت کبرا]] [[نایب خاص امام مهدی]]{{ع}} نیست و این خود از [[مشیت الهی]] است] این مطلب را گفت و [[جان]] به [[جان]] آفرین [[تسلیم]] کرد.<REF>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۲۹۴، ح ۴۵.</REF> متن آخرین [[توقیع]] چنین است: {{متن حدیث|بسم الله الرحمن الرحيم - يَا عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلسَّمُرِيَّ أَعْظَمَ اَللَّهُ أَجْرَ إِخْوَانِكَ فِيكَ فَإِنَّكَ مَيِّتٌ مَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ سِتَّةِ أَيَّامٍ فَاجْمَعْ أَمْرَكَ وَ لاَ تُوصِ إِلَى أَحَدٍ يَقُومُ مَقَامَكَ بَعْدَ وَفَاتِكَ فَقَدْ وَقَعَتِ اَلْغَيْبَةُ اَلثَّانِيَةُ}}<REF>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴؛ ای علیّ بن [[محمّد]] سمریّ! [[خداوند]] [[اجر]] برادرانت را در عزای تو [[عظیم]] گرداند که تو ظرف شش روز [[آینده]] خواهی مرد، پس خود را برای [[مرگ]] مهیّا کن و به احدی [[وصیّت]] مکن که پس از [[وفات]] تو [[قائم مقام]] تو شود که دومین [[غیبت]] واقع گردیده است و ظهوری نیست مگر پس از [[اذن]] خدای عزّوجلّ و آن بعد از مدّتی طولانی و [[قساوت]] [[دل‌ها]] و پر شدن [[زمین]] از [[ستم]] واقع خواهد شد و به زودی کسانی نزد [[شیعیان]] من آیند و ادّعای [[مشاهده]] کنند بدانید که هر که پیش از [[خروج]] سفیانیّ و [[صیحه آسمانی]] ادّعای [[مشاهده]] کند دروغگوی مفتری است و لا حول و لا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم.</REF> {{متن حدیث|فَلاَ ظُهُورَ إِلاَّ بَعْدَ إِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ذَلِكَ بَعْدَ طُولِ اَلْأَمَدِ وَ قَسْوَةِ اَلْقُلُوبِ وَ اِمْتِلاَءِ اَلْأَرْضِ جَوْراً وَ سَيَأْتِي شِيعَتِي مَنْ يَدَّعِي اَلْمُشَاهَدَةَ أَلاَ فَمَنِ اِدَّعَى اَلْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ اَلسُّفْيَانِيِّ وَ اَلصَّيْحَةِ فَهُوَ كَاذِبٌ مُفْتَرٍ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ}}»<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۰۸.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
{{جمع شدن| | {{جمع شدن|۳. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}} | ||
[[پرونده:13681078.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجتبی تونه‌ای]]]] | [[پرونده:13681078.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[مجتبی تونه‌ای]]]] | ||
::::::آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در اینباره گفته است: | ||
| خط ۶۷: | خط ۹۱: | ||
::::::هریک از [[نواب خاص امام]] {{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند. در عصر [[غیبت کبری]]، حصول این سه طریق بعید است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | ::::::هریک از [[نواب خاص امام]] {{ع}} در عصر [[غیبت صغری]]، یا با نصّ خود [[امام]] و یا تصریح [[نایب خاص]] پیشین او [[منصوب]] شده‌اند. در عصر [[غیبت کبری]]، حصول این سه طریق بعید است<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۴۸.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
{{جمع شدن| | {{جمع شدن|۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}} | ||
[[پرونده:151828.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]] | [[پرونده:151828.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]] | ||
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در اینباره گفته‌اند: | ::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در اینباره گفته‌اند: | ||
نسخهٔ ۱۲ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۱۱
| منظور از نیابت خاصه چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / نیابت خاصه (سفیران امام مهدی) |
| مدخل اصلی | نیابت خاص |
منظور از نیابت خاصه چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
 |
 |
 |
|
| سلیمیان | زهادت | تونه‌ای | پژوهشگران مؤسسه آینده روشن |
مفهوم‌شناسی نیابت خاصه
نیابت خاصه در اصطلاح مهدویت به معنای جانشینی شخصی به طور مستقیم، همراه با اسم و مشخصات، از سوی امام است برای برقراری ارتباط با او زمانی که ارتباط مستقیم با امام ممکن نیست. با توجه به شرایطی که از زمان امام هادی(ع) ایجاد شد و ایشان در حصر خانگی بودند و ادامۀ این شرایط تا بعد از شهادت امام عسکری(ع)، این بزرگواران برای ارتباط با شیعیان از نائب و وکیل استفاده میکردند. همین شرایط موجب شد تا امام مهدی(ع) به ناچار زندگی خود را در پردۀ غیبت بگذراند و برای هدایت جامعه ناگزیر از برگزیدن افرادی به عنوان نائب باشد. از آن جهت که آن حضرت دارای دو نوع غیبت بوده و ماهیت هر یک با دیگری متفاوت است، نیابت نیز در هر مرحله با مرحلۀ دیگر متفاوت است. نیابت در دوران غیبت صغری را نیابت خاص و نیابت در غیبت کبری را نیابت عام می‌نامند[۱]. اصلاح نیابت خاصه در مقابل نیابت عامه است که به جانشینی عموم فقیهان شیعه،با شرایط خاص خود، اطلاق می‌شود.
نیابت خاصه آن است که امام، اشخاص خاصی را نایب خود قرار دهد و به اسم و با مشخصات معرفی کند و هر کدام را خود آن حضرت و یا به وسیله نایب پیش از او، به مردم بشناساند[۲]. بنابراین کسانی که در دوره غیبت صغری، نیابت داشته‌اند و با اسم معرفی شده بودند، نایب خاص نامیده می‌شوند[۳]. البته، کتاب‌هایی که در قرون اولیه غیبت نگاشته شده است، به جای "نواب" (جمع نائب) از اصطلاح سفراء، ابواب و گاهی وکلا استفاده کرده‌اند.
راه‌های اثبات نیابت خاصه
اثبات نیابت خاصه با یکی از این سه طریق ممکن است: نص صریح و تصریح امام زمان(ع)؛ نص صریح و تصریح نایب خاص قبلی؛ آشکار شدن و وقوع کرامات و امور خارق عادت، از طرف مدعی نیابت خاصه، که نشانۀ ربط و ارتباط خاص او با خداوند متعال و آن حضرت و تأیید اوست. هریک از نواب خاص امام(ع) در عصر غیبت صغری، یا با نصّ خود امام و یا تصریح نایب خاص پیشین او منصوب شده‌اند[۴]. البته به دلیل آنکه آغاز نیابت خاص با آغاز غیبت امام زمان(ع) همزمان بود، نصب نخستین نائب پیش از غیبت به دست امام عسکری(ع) صورت گرفته بود. امام عسکری(ع) در اینباره فرمود: «عمری و پسرش عثمان بن سعید، نائب اوّل و محمد بن عثمان نائب دوم مورد اعتماد هستند، هرچه آنان به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از سوی من می‌گویند»[۵]. و در جای دیگر فرمود: «گواه و شاهد باشید عثمان بن سعید عمری وکیل من و فرزندش محمد بن عثمان وکیل فرزند من مهدی شما است»[۶]؛ اما پس از آن، خود حضرت مهدی(ع)، نایبان پس از عثمان بن سعید را معین و به وسیله نایب قبل به مردم معرفی می‌فرمود[۷].
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛ |
|---|
|
| ۳. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
| ۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
- منظور از نیابت خاصه چیست؟ (پرسش)
- مفهوم لغوی و اصطلاحی نیابت چیست؟ (پرسش)
- سفیر یعنی چه و به کدام نماینده‌های امام سفیر می‌گویند؟ (پرسش)
- نایب امام مهدی به چه کسی گفته می‌شود؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان نایب امام مهدی را در زمان غیبت شناخت؟ (پرسش)
- نواب چهارگانه امام مهدی چه کسانی بودند؟ (پرسش)
- وکلای نایبان خاص امام مهدی چه کسانی بودند؟ (پرسش)
- نیابت چهار سفیر امام مهدی چگونه اثبات میگردد؟ (پرسش)
- چه مصلحتی در وجود وکلای ناحیه مقدسه بوده است؟ (پرسش)
- چرا سفیران خاص امام مهدی از فقها و مجتهدان نبودند؟ (پرسش)
- هدف و غرض از انتخاب افرادی به عنوان نایبان خاص چه بوده است؟ (پرسش)
- وقتی که امام مهدی در غیبت طولانی است چه نیازی به نائب و نماینده دارد؟ (پرسش)
- چرا نیابت امام مهدی پس از هفتاد سال تمام شد؟ (پرسش)
- دوران نیابت خاصه چه وقت و چگونه به پایان رسید؟ (پرسش)
- در زمان غیبت از چه طریقی می‌توان با حضرت مهدی آشنا شد؟ (پرسش)
- تفاوت نواب اربعه با وکلای آنها چیست؟ (پرسش)
- وکلای نواب خاص در عصر غیبت صغرا چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- راه شناخت نایبان واقعی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیعیان، وکیل و نماینده امام را چگونه می‌شناختند؟ (پرسش)
- چه کسانی صلاحیت و شایستگی دریافت مقام وکالت و نیابت ائمه را داشتند؟ (پرسش)
- چرا نیابت خاصه ادامه نیافت؟ و سرنوشت شیعیان پس از پایان عصر نیابت خاص و آغاز عصر غیبت کبری به چه کسانی واگذار شده است؟ (پرسش)
- آخرین دیدار عمومی امام مهدی با شیعیان در چه تاریخی بوده است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۰۱ - ۱۰۳.
- ↑ ر.ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۸؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۰۱ – ۱۰۳؛ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۲۱۲.
- ↑ ر.ک. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۲۱۲.
- ↑ ر.ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۸.
- ↑ «الْعَمْرِیُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّیَا إِلَیْکَ عَنِّی فَعَنِّی یُؤَدِّیَانِ وَ مَا قَالا لَکَ فَعَنِّی یَقُولَان»؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.
- ↑ «وَ اشْهَدُوا عَلَی أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِیدٍ الْعَمْرِیَ وَکِیلِی وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَکِیلُ ابْنِی مَهْدِیِّکُم»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.
- ↑ ر.ک. علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان(ع)، ص ۳۴؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۰۱ – ۱۰۳.
- ↑ «الْعَمْرِيُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّيَا إِلَيْكَ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّيَانِ وَ مَا قَالا لَكَ فَعَنِّي يَقُولَان»؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.
- ↑ «وَ اشْهَدُوا عَلَى أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِيدٍ الْعَمْرِيَ وَكِيلِي وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَكِيلُ ابْنِي مَهْدِيِّكُم»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.
- ↑ ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان(ع)، ص ۳۴.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.
- ↑ ر. ک: سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶.
- ↑ ابراهیم امینی، دادگستر جهان، ص ۱۲۳- ۱۲۴.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۱۰۱ - ۱۰۳.
- ↑ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳ و ص ۳۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.
- ↑ ر.ک: غفارزاده، علی، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، ص ۳۴.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۷۴.
- ↑ تاریخ عصر غیبت، ص ۳۰۲.
- ↑ همان.
- ↑ الغیبة، طوسی، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، جلد ۲ ص ۲۰۱.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۲۹۴، ح ۴۵.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴؛ ای علیّ بن محمّد سمریّ! خداوند اجر برادرانت را در عزای تو عظیم گرداند که تو ظرف شش روز آینده خواهی مرد، پس خود را برای مرگ مهیّا کن و به احدی وصیّت مکن که پس از وفات تو قائم مقام تو شود که دومین غیبت واقع گردیده است و ظهوری نیست مگر پس از اذن خدای عزّوجلّ و آن بعد از مدّتی طولانی و قساوت دل‌ها و پر شدن زمین از ستم واقع خواهد شد و به زودی کسانی نزد شیعیان من آیند و ادّعای مشاهده کنند بدانید که هر که پیش از خروج سفیانیّ و صیحه آسمانی ادّعای مشاهده کند دروغگوی مفتری است و لا حول و لا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، جلد ۲ ص ۲۰۸.
- ↑ اصول کافی، ج ۲.
- ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۶.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۴۸.
- ↑ الغیبة، شیخ طوسی، ص۳۶۰، ح۳۲۲
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۲۱۲.