علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '\{\{\:(.*)\}\}' به '{{پدیدآورنده ساده | پدیدآورنده کتاب = $1}}')
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان = [[علم امام]]{{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]]
| عنوان پیشین =
| عنوان اصلی = (از قرن اول تا هفتم هجری)
| عنوان = [[علم امام]] {{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]]
| تصویر = 29048600800.jpg
| عنوان پسین = (از قرن اول تا هفتم هجری)
| شماره جلد =
| عنوان اصلی =
| تصویر = 29048600800.jpg
| اندازه تصویر =  
| اندازه تصویر =  
| از مجموعه =  
| از مجموعه =  
خط ۱۷: خط ۲۰:
| زبان = فارسی
| زبان = فارسی
| موضوع = [[امامت]]، [[علم امام]]
| موضوع = [[امامت]]، [[علم امام]]
| ناشر = [[انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی]]
| ناشر = انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی  
| به همت =  
| به همت =  
| وابسته به =  
| وابسته به =  
خط ۲۸: خط ۳۱:
| شماره ملی = ۱‎۹‎۶‎۳‎۳‎۸‎۴
| شماره ملی = ۱‎۹‎۶‎۳‎۳‎۸‎۴
}}
}}
'''[[علم امام]]{{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]] (از قرن اول تا هفتم هجری)''' کتابی است که به بررسی دیدگاه [[شیعه]] درباره محدوده [[علم]] [[ائمه]]{{عم}} با توجه به [[آیات]] و [[روایات]] می‌پردازد. این کتاب به قلم [[ناصرالدین اوجاقی]] نوشته شده و توسط انتشارات [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی]] به چاپ رسیده است.
'''[[علم امام]] {{ع}} از دیدگاه [[کلام امامیه]] (از قرن اول تا هفتم هجری)''' کتابی است که به بررسی دیدگاه [[شیعه]] درباره محدوده [[علم]] [[ائمه]] {{عم}} با توجه به [[آیات]] و [[روایات]] می‌پردازد. این کتاب به قلم [[ناصرالدین اوجاقی]] نوشته شده و توسط انتشارات [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی]] به چاپ رسیده است.
<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Seminar/View/90105/%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%28%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C%29- وبگاه حوزه]</ref>
<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Seminar/View/90105/%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%28%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B1%D9%86-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85-%D9%87%D8%AC%D8%B1%DB%8C%29- وبگاه حوزه]</ref>


== دربارهٔ کتاب ==
== دربارهٔ کتاب ==
در معرفی این کتاب آمده است: «بحث و بررسی [[کلامی]] دیدگاه‏‌های مختلف [[متکلمان شیعه]] درباره [[علم امام]]{{ع}}، منابع این [[علم]] و رابطه آن با [[علم]] [[خداوند]] و موارد [[علم]] [[ائمه]]{{عم}} و گستره آن است. نویسنده، ابتدا کلیاتی درباره مفهوم [[علم]]، [[امام]]{{ع}} و [[امامیه]] ارائه نموده، سپس به تفکیک دوره‏‌های زمانی از قرن اول تا هفتم هجری، به [[تبیین]] دیدگاه‏‌های [[کلامی]] [[متکلمان شیعه]] [[امامیه]] درباره [[علم امام]]{{ع}} و محدوده این [[علم]] پرداخته‌است. وی ابتدا [[روایات]] مربوط به ماهیت [[علم امام]]{{ع}} و گستره آن را آورده و مباحثی کلی در مورد [[علم امام]]{{ع}}، [[لدنی]] بودن [[علم]]، فوق بشری بودن آن، احاطه به [[غیب]] و [[علوم غیبی]]، منابع [[علم امام]]{{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]]{{ع}} به عوالم ملکوتی و ضمایر [[انسان‌ها]]، محدودیت‏‌های [[علم امام]]{{ع}}، [[علم]] او به گذشته و [[آینده]] تا [[روز قیامت]] و... را ارائه کرده‌است؛ آن‌گاه به بررسی دیدگاه [[اصحاب]] [[ائمه]]{{عم}} در مورد [[جایگاه]] [[علم امام]]{{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]]{{ع}} از [[علوم دینی]] و غیر [[دینی]] مانند [[علم منایا و بلایا]]، [[علم]] به اسمای [[شیعیان]] و [[آگاهی]] از کلیه حوادث [[عالم هستی]] و منابع این [[علوم]] پرداخته و به تفکیک قرن این دیدگاه را [[تبیین]] کرده‌است. در همین زمینه، به مکتب‏‌های مهم [[کلامی]] [[شیعه امامیه]]، مانند [[مکتب]] [[بغداد]] و [[مکتب]] [[قم]] اشاره نموده و مباحثی مانند موارد [[علم امام]]{{ع}} و منابع آن را از منظر [[متکلمان]] برجسته این دو [[مکتب فکری]] مطرح کرده و ماهیت [[علم امام]]{{ع}} و موارد آن را در کتب برجسته از قرون سوم تا [[ششم هجری]] مانند [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات مقایسه کرده‌است. در فصل بعدی، به دیدگاه‏های [[کلامی]] مطرح در قرن هفتم هجری در مورد [[علم امام]]{{ع}} اشاره نموده و در این زمینه، نخست به بررسی دیدگاه‏‌های [[کلامی]] ابن‌میثم [[بحرانی]] در مورد احاطه [[امام]]{{ع}} به [[علم غیب]]، [[آگاهی]] او از [[احکام دینی]] و [[حکومتی]] و [[آگاه]] بودن از زمان [[شهادت]] خود پرداخته، آن‌گاه آرای [[کلامی]] [[سید بن طاووس]]، [[عمادالدین طبری]] و [[علامه حلی]] را در مورد [[علم امام]]{{ع}} به همه معلومات بشری و فوق‌بشری بیان کرده‌است»..
در معرفی این کتاب آمده است: «بحث و بررسی [[کلامی]] دیدگاه‏‌های مختلف [[متکلمان شیعه]] درباره [[علم امام]] {{ع}}، منابع این [[علم]] و رابطه آن با [[علم]] [[خداوند]] و موارد [[علم]] [[ائمه]] {{عم}} و گستره آن است. نویسنده، ابتدا کلیاتی درباره مفهوم [[علم]]، [[امام]] {{ع}} و [[امامیه]] ارائه نموده، سپس به تفکیک دوره‏‌های زمانی از قرن اول تا هفتم هجری، به [[تبیین]] دیدگاه‏‌های [[کلامی]] [[متکلمان شیعه]] [[امامیه]] درباره [[علم امام]] {{ع}} و محدوده این [[علم]] پرداخته‌است. وی ابتدا [[روایات]] مربوط به ماهیت [[علم امام]] {{ع}} و گستره آن را آورده و مباحثی کلی در مورد [[علم امام]] {{ع}}، [[لدنی]] بودن [[علم]]، فوق بشری بودن آن، احاطه به [[غیب]] و [[علوم غیبی]]، منابع [[علم امام]] {{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]] {{ع}} به عوالم ملکوتی و ضمایر [[انسان‌ها]]، محدودیت‏‌های [[علم امام]] {{ع}}، [[علم]] او به گذشته و [[آینده]] تا [[روز قیامت]] و... را ارائه کرده‌است؛ آن‌گاه به بررسی دیدگاه [[اصحاب]] [[ائمه]] {{عم}} در مورد [[جایگاه]] [[علم امام]] {{ع}}، [[آگاهی]] [[امام]] {{ع}} از [[علوم دینی]] و غیر [[دینی]] مانند [[علم منایا و بلایا]]، [[علم]] به اسمای [[شیعیان]] و [[آگاهی]] از کلیه حوادث [[عالم هستی]] و منابع این [[علوم]] پرداخته و به تفکیک قرن این دیدگاه را [[تبیین]] کرده‌است. در همین زمینه، به مکتب‏‌های مهم [[کلامی]] [[شیعه امامیه]]، مانند [[مکتب]] [[بغداد]] و [[مکتب]] [[قم]] اشاره نموده و مباحثی مانند موارد [[علم امام]] {{ع}} و منابع آن را از منظر [[متکلمان]] برجسته این دو [[مکتب فکری]] مطرح کرده و ماهیت [[علم امام]] {{ع}} و موارد آن را در کتب برجسته از قرون سوم تا [[ششم هجری]] مانند [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات مقایسه کرده‌است. در فصل بعدی، به دیدگاه‏های [[کلامی]] مطرح در قرن هفتم هجری در مورد [[علم امام]] {{ع}} اشاره نموده و در این زمینه، نخست به بررسی دیدگاه‏‌های [[کلامی]] ابن‌میثم [[بحرانی]] در مورد احاطه [[امام]] {{ع}} به [[علم غیب]]، [[آگاهی]] او از [[احکام دینی]] و [[حکومتی]] و [[آگاه]] بودن از زمان [[شهادت]] خود پرداخته، آن‌گاه آرای [[کلامی]] [[سید بن طاووس]]، [[عمادالدین طبری]] و [[علامه حلی]] را در مورد [[علم امام]] {{ع}} به همه معلومات بشری و فوق‌بشری بیان کرده‌است»..


== فهرست کتاب ==  
== فهرست کتاب ==  
{{فهرست اثر}}
{{فهرست اثر}}
'''فصل اول: کلیات تحقیق'''
'''فصل اول: کلیات تحقیق'''
*پیشینه تحقیق
* پیشینه تحقیق
* [[هدف]] از تحقیق
* [[هدف]] از تحقیق
*اهمیت و [[ضرورت]] تحقیق
* اهمیت و [[ضرورت]] تحقیق
*روش تحقیق
* روش تحقیق
*سازماندهی تحقیق
* سازماندهی تحقیق
'''فصل دوم: قرن اول تا پایان [[قرن سوم]]'''
'''فصل دوم: قرن اول تا پایان [[قرن سوم]]'''
*ویژگی‌های این دوره
* ویژگی‌های این دوره
*مشکلات تحقیق در این دوره
* مشکلات تحقیق در این دوره
*سازماندهی فصل
* سازماندهی فصل
*بخش اول: سیری در [[روایات]]
* بخش اول: سیری در [[روایات]]
*مباحث کلی [[علم امام]] در [[روایات]]
* مباحث کلی [[علم امام]] در [[روایات]]
#برخی از اوصاف [[علمی]] [[ائمه]]
# برخی از اوصاف [[علمی]] [[ائمه]]
# [[علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
# [[علم موهوبی و موهبتی یا علم لدنی معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
#زمان برخورداری [[امام]] از [[علم امام]] قبلی
# زمان برخورداری [[امام]] از [[علم امام]] قبلی
# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]
# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]
# [[دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|محدودیت‌های علم امام]]
# [[دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|محدودیت‌های علم امام]]
# [[اقسام و انواع علم کدام‌اند؟ (پرسش)|انواع علوم امام]]
# [[اقسام و انواع علم کدام‌اند؟ (پرسش)|انواع علوم امام]]
# [[آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|پدید آمدن شبانه‌روزی و افزایش علم امام]]
# [[آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)|پدید آمدن شبانه‌روزی و افزایش علم امام]]
*موارد [[علم امام]] در [[روایات]]:
* موارد [[علم امام]] در [[روایات]]:
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به دین احکام و سیاست]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به دین احکام و سیاست]]
# [[آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم منایا و بلایا]]
# [[آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم منایا و بلایا]]
خط ۷۴: خط ۷۷:
# [[رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|جفر و جامعه و صحیفه علی و مصحف فاطمه زهرا]]
# [[رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|جفر و جامعه و صحیفه علی و مصحف فاطمه زهرا]]
# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|مناری از نور]]
# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|مناری از نور]]
*'''بخش دوم: بررسی دیدگاه [[اصحاب ائمه]]:'''
* '''بخش دوم: بررسی دیدگاه [[اصحاب ائمه]]:'''
* [[جایگاه]] [[علم امام]] در تلقی [[شیعی]] از [[امامت]]
* [[جایگاه]] [[علم امام]] در تلقی [[شیعی]] از [[امامت]]
* [[آگاهی امام]] از [[علوم دینی]]:
* [[آگاهی امام]] از [[علوم دینی]]:
خط ۹۳: خط ۹۶:
# [[قیاس]].
# [[قیاس]].
'''فصل سوم: [[قرن سوم]] تا پایان قرن [[ششم هجری]]'''
'''فصل سوم: [[قرن سوم]] تا پایان قرن [[ششم هجری]]'''
*'''بخش اول: [[مکتب]] [[بغداد]]:'''
* '''بخش اول: [[مکتب]] [[بغداد]]:'''
*کلیاتی در باره [[علم امام]]:
* کلیاتی در باره [[علم امام]]:
# [[قلمرو علم غیب معصوم تا چه حدی است؟ (پرسش)|محدوده علم امام]]
# [[قلمرو علم غیب معصوم تا چه حدی است؟ (پرسش)|محدوده علم امام]]
# [[امام معصوم از چه زمانی صاحب علم غیب می‌شود؟ (پرسش)|زمان کامل شدن علم امام]]
# [[امام معصوم از چه زمانی صاحب علم غیب می‌شود؟ (پرسش)|زمان کامل شدن علم امام]]
خط ۱۰۰: خط ۱۰۳:
# [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|عدم تساوی ائمه در علم]]
# [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|عدم تساوی ائمه در علم]]
# [[رابطه علم لدنی با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
# [[رابطه علم لدنی با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
*موارد [[علم امام]]:
* موارد [[علم امام]]:
# [[کارکرد علم غیب معصوم در حکومت سیاسی چیست؟ (پرسش)|علم به سیاست و حکومت داری]]
# [[کارکرد علم غیب معصوم در حکومت سیاسی چیست؟ (پرسش)|علم به سیاست و حکومت داری]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به دین و احکام شرعی]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به دین و احکام شرعی]]
خط ۱۱۳: خط ۱۱۶:
# [[رابطه رؤیای صادق با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|خواب صادق]]
# [[رابطه رؤیای صادق با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|خواب صادق]]
# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|سخن گفتن ملائکه با امام]]
# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|سخن گفتن ملائکه با امام]]
*ارزیابی دیدگاه [[مکتب]] [[بغداد]] درباره [[علم امام]]
* ارزیابی دیدگاه [[مکتب]] [[بغداد]] درباره [[علم امام]]
*مفهوم [[امامت]] در تلقی [[مکتب]] [[بغداد]]
* مفهوم [[امامت]] در تلقی [[مکتب]] [[بغداد]]
*'''بخش دوم: [[مکتب]] [[قم]]:'''
* '''بخش دوم: [[مکتب]] [[قم]]:'''
*کلیاتی در [[باب]] [[علم امام]] از دیدگاه [[مکتب]] [[قم]]:
* کلیاتی در [[باب]] [[علم امام]] از دیدگاه [[مکتب]] [[قم]]:
#تساوی حال [[امام]] در [[علم]] قبل و بعد از [[امامت]]
# تساوی حال [[امام]] در [[علم]] قبل و بعد از [[امامت]]
#ماهیت [[علم امام]]
# ماهیت [[علم امام]]
# [[آیا آگاهی معصوم به نحو تام شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)|اثبات امامت ائمه از طریق علم امام]]
# [[آیا آگاهی معصوم به نحو تام شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)|اثبات امامت ائمه از طریق علم امام]]
*موارد [[علم امام]]:
* موارد [[علم امام]]:
# [[علوم دینی]]
# [[علوم دینی]]
# [[علوم]] غیر [[دینی]]
# [[علوم]] غیر [[دینی]]
* [[منابع و راه‌های دست‌یابی معصوم به علم غیب چیستند؟ (پرسش)|منابع علم امام]]
* [[منابع و راه‌های دست‌یابی معصوم به علم غیب چیستند؟ (پرسش)|منابع علم امام]]
*بررسی عناوین باب‌های [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات درباره [[علم امام]]:
* بررسی عناوین باب‌های [[اصول کافی]] و بصائرالدرجات درباره [[علم امام]]:
# [[ویژگی‌های علم معصوم چیست؟ (پرسش)|اوصاف علمی امام]]
# [[ویژگی‌های علم معصوم چیست؟ (پرسش)|اوصاف علمی امام]]
# [[علوم]] سه گانه [[امام]]
# [[علوم]] سه گانه [[امام]]
# [[علوم]] [[امام]] در سخنان [[پیامبر اکرم]] {{صل}}
# [[علوم]] [[امام]] در سخنان [[پیامبر اکرم]] {{صل}}
# [[آیاتی که موافقان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)|آیات مربوط به علم امام]]
# [[آیاتی که موافقان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)|آیات مربوط به علم امام]]
#زمان بهره‌مند شدن [[امام]] از [[علم امام]] قبلی
# زمان بهره‌مند شدن [[امام]] از [[علم امام]] قبلی
# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]
# [[علم شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|ارادی بودن علم امام]]
# [[افزایش علم معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|زیاد شدن علم امام]]
# [[افزایش علم معصوم به چه معناست؟ (پرسش)|زیاد شدن علم امام]]
# [[آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|تساوی ائمه در علم]]
# [[آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)|تساوی ائمه در علم]]
*موارد [[علم ائمه]]:
* موارد [[علم ائمه]]:
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به احکام شرعی]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم به احکام شرعی]]
# [[آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)|علم به قرآن]]
# [[آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)|علم به قرآن]]
خط ۱۵۰: خط ۱۵۳:
# [[آگاهی امام]] از مسائل و معضلات غیر موجود در [[کتاب و سنت]]
# [[آگاهی امام]] از مسائل و معضلات غیر موجود در [[کتاب و سنت]]
* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:
* [[منابع علم معصوم چیست؟ (پرسش)|منابع علم امام]]:
#اخذ از [[معصوم]] قبلی
# اخذ از [[معصوم]] قبلی
# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|تحدیث]]
# [[رابطه تحدیث یا ارتباط با فرشتگان با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|تحدیث]]
# [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|روح القدس]]
# [[رابطه روح یا روح القدس با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|روح القدس]]
# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|الهام]]
# [[رابطه وحی یا الهام با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|الهام]]
#کتاب‎های موجود در نزد [[ائمه]]
# کتاب‎های موجود در نزد [[ائمه]]
# [[آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|نزول ملائکه در شب قدر]]
# [[آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)|نزول ملائکه در شب قدر]]
# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|ستونی از نور در هر شهر]]
# [[رابطه عمود نور با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|ستونی از نور در هر شهر]]
# [[آیا علم به اعمال و احوال خلق علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|عرضه شدن اعمال بر ائمه]].
# [[آیا علم به اعمال و احوال خلق علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|عرضه شدن اعمال بر ائمه]].
'''فصل چهارم: قرن هفتم هجری'''
'''فصل چهارم: قرن هفتم هجری'''
*'''بخش اول: بررسی دیدگاه [[ابن میثم بحرانی]] درباره [[علم امام]]'''
* '''بخش اول: بررسی دیدگاه [[ابن میثم بحرانی]] درباره [[علم امام]]'''
* [[علوم دینی]] و مسائل [[حکومتی]]:
* [[علوم دینی]] و مسائل [[حکومتی]]:
#معنای [[علم امام]] به تمام [[دین]] و [[احکام دینی]]
# معنای [[علم امام]] به تمام [[دین]] و [[احکام دینی]]
# [[استدلال]] بر [[علم امام]] به [[دین]]
# [[استدلال]] بر [[علم امام]] به [[دین]]
*دیدگاه ابن میثم درباره [[علم غیب امام]]:
* دیدگاه ابن میثم درباره [[علم غیب امام]]:
# [[آیا علم غیب غیر خدا امکان دارد؟ (پرسش)|امکان اخبار از غیب]]
# [[آیا علم غیب غیر خدا امکان دارد؟ (پرسش)|امکان اخبار از غیب]]
# [[آیا علم غیب قابل تعلیم و انتقال به دیگران است؟ (پرسش)|کیفیت تعلم علوم غیبی]]
# [[آیا علم غیب قابل تعلیم و انتقال به دیگران است؟ (پرسش)|کیفیت تعلم علوم غیبی]]
# [[قوانین]] کلی متعلق [[علم غیب]]
# [[قوانین]] کلی متعلق [[علم غیب]]
# [[آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)|اختصاص علم غیب به خدا]]
# [[آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)|اختصاص علم غیب به خدا]]
#بررسی آراء ابن میثم درباب [[علم غیب]]
# بررسی آراء ابن میثم درباب [[علم غیب]]
* [[آگاهی امام]] از زمان [[شهادت]] خود
* [[آگاهی امام]] از زمان [[شهادت]] خود
#بررسی آراء ابن میثم در باب [[علم]] به زمان [[شهادت]]
# بررسی آراء ابن میثم در باب [[علم]] به زمان [[شهادت]]
*'''بخش دوم: بررسی آراء [[ابن طاووس]] در [[باب]] [[علم امام]]:'''
* '''بخش دوم: بررسی آراء [[ابن طاووس]] در [[باب]] [[علم امام]]:'''
# [[تعلم]] [[علم امام]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
# [[تعلم]] [[علم امام]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
# [[علم غیب]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
# [[علم غیب]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
#تأثیر [[علم غیب]] بر [[رفتار]] [[امام]]
# تأثیر [[علم غیب]] بر [[رفتار]] [[امام]]
#سایر [[علوم ائمه]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
# سایر [[علوم ائمه]] از دیدگاه [[ابن طاووس]]
*'''بخش سوم: آراء [[عمادالدین طبری]] درباره [[علم امام]]:'''
* '''بخش سوم: آراء [[عمادالدین طبری]] درباره [[علم امام]]:'''
# [[رابطه علم لدنی با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
# [[رابطه علم لدنی با علم معصوم چیست؟ (پرسش)|لدنی بودن علم امام]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام دینی]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام دینی]]
#موارد [[علم امام]]
# موارد [[علم امام]]
*'''بخش چهارم: آراء [[علامه حلی]] درباره [[علم امام]]:'''
* '''بخش چهارم: آراء [[علامه حلی]] درباره [[علم امام]]:'''
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام و قرآن]]
# [[آیا علم به احکام و شرایع الهی علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|علم امام به احکام و قرآن]]
# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از زمان شهادت خود]]
# [[آیا علم به زمان و کیفیت مرگ خود و دیگران علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آگاهی امام از زمان شهادت خود]]
*فهرست منابع.
* فهرست منابع.
{{پایان فهرست اثر}}
{{پایان فهرست اثر}}



نسخهٔ ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۶

علم امام (ع) از دیدگاه کلام امامیه
(از قرن اول تا هفتم هجری)
زبانفارسی
نویسندهناصرالدین اوجاقی
موضوعامامت، علم امام
مذهبشیعه
ناشرانتشارات انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۳۸۸ ش
چاپاول
تعداد صفحه۲۲۴
شابک۹۷۸-۹۶۴-۴۱۱-۴۵۵-۷‬
شماره ملی۱‎۹‎۶‎۳‎۳‎۸‎۴

علم امام (ع) از دیدگاه کلام امامیه (از قرن اول تا هفتم هجری) کتابی است که به بررسی دیدگاه شیعه درباره محدوده علم ائمه (ع) با توجه به آیات و روایات می‌پردازد. این کتاب به قلم ناصرالدین اوجاقی نوشته شده و توسط انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی به چاپ رسیده است. [۱]

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «بحث و بررسی کلامی دیدگاه‏‌های مختلف متکلمان شیعه درباره علم امام (ع)، منابع این علم و رابطه آن با علم خداوند و موارد علم ائمه (ع) و گستره آن است. نویسنده، ابتدا کلیاتی درباره مفهوم علم، امام (ع) و امامیه ارائه نموده، سپس به تفکیک دوره‏‌های زمانی از قرن اول تا هفتم هجری، به تبیین دیدگاه‏‌های کلامی متکلمان شیعه امامیه درباره علم امام (ع) و محدوده این علم پرداخته‌است. وی ابتدا روایات مربوط به ماهیت علم امام (ع) و گستره آن را آورده و مباحثی کلی در مورد علم امام (ع)، لدنی بودن علم، فوق بشری بودن آن، احاطه به غیب و علوم غیبی، منابع علم امام (ع)، آگاهی امام (ع) به عوالم ملکوتی و ضمایر انسان‌ها، محدودیت‏‌های علم امام (ع)، علم او به گذشته و آینده تا روز قیامت و... را ارائه کرده‌است؛ آن‌گاه به بررسی دیدگاه اصحاب ائمه (ع) در مورد جایگاه علم امام (ع)، آگاهی امام (ع) از علوم دینی و غیر دینی مانند علم منایا و بلایا، علم به اسمای شیعیان و آگاهی از کلیه حوادث عالم هستی و منابع این علوم پرداخته و به تفکیک قرن این دیدگاه را تبیین کرده‌است. در همین زمینه، به مکتب‏‌های مهم کلامی شیعه امامیه، مانند مکتب بغداد و مکتب قم اشاره نموده و مباحثی مانند موارد علم امام (ع) و منابع آن را از منظر متکلمان برجسته این دو مکتب فکری مطرح کرده و ماهیت علم امام (ع) و موارد آن را در کتب برجسته از قرون سوم تا ششم هجری مانند اصول کافی و بصائرالدرجات مقایسه کرده‌است. در فصل بعدی، به دیدگاه‏های کلامی مطرح در قرن هفتم هجری در مورد علم امام (ع) اشاره نموده و در این زمینه، نخست به بررسی دیدگاه‏‌های کلامی ابن‌میثم بحرانی در مورد احاطه امام (ع) به علم غیب، آگاهی او از احکام دینی و حکومتی و آگاه بودن از زمان شهادت خود پرداخته، آن‌گاه آرای کلامی سید بن طاووس، عمادالدین طبری و علامه حلی را در مورد علم امام (ع) به همه معلومات بشری و فوق‌بشری بیان کرده‌است»..

فهرست کتاب

فصل اول: کلیات تحقیق

  • پیشینه تحقیق
  • هدف از تحقیق
  • اهمیت و ضرورت تحقیق
  • روش تحقیق
  • سازماندهی تحقیق

فصل دوم: قرن اول تا پایان قرن سوم

  • ویژگی‌های این دوره
  • مشکلات تحقیق در این دوره
  • سازماندهی فصل
  • بخش اول: سیری در روایات
  • مباحث کلی علم امام در روایات
  1. برخی از اوصاف علمی ائمه
  2. لدنی بودن علم امام
  3. زمان برخورداری امام از علم امام قبلی
  4. ارادی بودن علم امام
  5. محدودیت‌های علم امام
  6. انواع علوم امام
  7. پدید آمدن شبانه‌روزی و افزایش علم امام
  1. علم به دین احکام و سیاست
  2. علم منایا و بلایا
  3. علم به آسمان‌ها و زمین و اخبار آنها
  4. علم به حوادث گذشته و حوادث آینده تا روز قیامت
  5. علم امام به زمان شهادت خود
  6. علم به اسامی شیعیان و محبان
  7. آگاهی از باطن انسان‌ها
  8. علم به زبان انسان‌ها و پرندگان و حیوانات
  9. آگاهی امام از جمیع علوم پیامبران و ملائکه
  10. علم غیب
  1. وراثت
  2. قرآن
  3. الهام
  4. تحدیث
  5. علم امام و شب قدر
  6. جفر و جامعه و صحیفه علی و مصحف فاطمه زهرا
  7. مناری از نور
  1. احکام دینی
  2. علم به قرآن
  3. علم امام به امور عقیدتی
  1. علم منایا و بلایا
  2. علم به حوادث گذشته و حوادث آینده
  3. آگاهی از ضمایر
  4. علم به اسماء شیعیان
  5. رفتار امام بر اساس علم امامت
  6. آگاهی از همه حوادث در روی زمین
  1. وراثت از پیامبر اسلام و انبیاء
  2. صحیفه
  3. الهام
  4. قیاس.

فصل سوم: قرن سوم تا پایان قرن ششم هجری

  1. محدوده علم امام
  2. زمان کامل شدن علم امام
  3. کیفیت قضاوت امام
  4. عدم تساوی ائمه در علم
  5. لدنی بودن علم امام
  1. علم به سیاست و حکومت داری
  2. علم امام به دین و احکام شرعی
  3. علوم غیر دینی
  4. علم به صنایع و مشاغل
  5. علم به تمام زبان‌ها
  6. علم امام به ضمایر افراد و باطن امور
  7. آگاهی امام از زمان شهادت خود
  1. وراثت
  2. وحی و الهام
  3. خواب صادق
  4. سخن گفتن ملائکه با امام
  1. تساوی حال امام در علم قبل و بعد از امامت
  2. ماهیت علم امام
  3. اثبات امامت ائمه از طریق علم امام
  1. علوم دینی
  2. علوم غیر دینی
  1. اوصاف علمی امام
  2. علوم سه گانه امام
  3. علوم امام در سخنان پیامبر اکرم (ص)
  4. آیات مربوط به علم امام
  5. زمان بهره‌مند شدن امام از علم امام قبلی
  6. ارادی بودن علم امام
  7. زیاد شدن علم امام
  8. تساوی ائمه در علم
  1. علم به احکام شرعی
  2. علم به قرآن
  3. علم به کتب آسمانی
  4. آگاهی ائمه از اسم اعظم الهی
  5. آگاهی از احوال شیعیان و افراد دیگر
  6. علم به آسمان‌ها و زمین و باطن آنها
  7. علم به بهشت و جهنم واهل آنها
  8. علم به ماکان و مایکون
  9. علم ائمه به منایا و بلایا
  10. آگاهی ائمه از غیب
  11. آگاهی ائمه از زمان شهادت خویش
  12. آگاهی امام از زبان همه انسان‌ها و حیوانات
  13. آگاهی از باطن اشخاص
  14. آگاهی امام از جمیع علوم ملائکه و انبیاء
  15. آگاهی امام از مسائل و معضلات غیر موجود در کتاب و سنت
  1. اخذ از معصوم قبلی
  2. تحدیث
  3. روح القدس
  4. الهام
  5. کتاب‎های موجود در نزد ائمه
  6. نزول ملائکه در شب قدر
  7. ستونی از نور در هر شهر
  8. عرضه شدن اعمال بر ائمه.

فصل چهارم: قرن هفتم هجری

  1. معنای علم امام به تمام دین و احکام دینی
  2. استدلال بر علم امام به دین
  1. امکان اخبار از غیب
  2. کیفیت تعلم علوم غیبی
  3. قوانین کلی متعلق علم غیب
  4. اختصاص علم غیب به خدا
  5. بررسی آراء ابن میثم درباب علم غیب
  1. بررسی آراء ابن میثم در باب علم به زمان شهادت
  1. تعلم علم امام از دیدگاه ابن طاووس
  2. علم غیب از دیدگاه ابن طاووس
  3. تأثیر علم غیب بر رفتار امام
  4. سایر علوم ائمه از دیدگاه ابن طاووس
  1. لدنی بودن علم امام
  2. علم امام به احکام دینی
  3. موارد علم امام
  1. علم امام به احکام و قرآن
  2. آگاهی امام از زمان شهادت خود
  • فهرست منابع.

دربارهٔ پدیدآورنده

ناصرالدین اوجاقی
حجت الاسلام و المسلمین ناصرالدین اوجاقی (متولد ۱۳۵۱ ش، زنجان) در کنار دروس متداول حوزوی، تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته الهیات و معارف اسلامی مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی پیگیری کرد. همکاری با بخش دایرة المعارف علوم عقلی مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «علم امام از دیدگاه کلام امامیه» و «وحدت یا تعدد کتاب پیشین الهی در قرآن» برخی از این آثار است.[۲]

پانویس