وحی به معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==منابع== {{پرسش‌های وابسته}}' به '==منابع== {{فهرست اثر}}') |
جز (جایگزینی متن - 'اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت' به 'اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه وحی یا الهام با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|رابطه وحی یا الهام با علم غیب معصوم چیست؟]]'''{{پایان}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه وحی یا الهام با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)|رابطه وحی یا الهام با علم غیب معصوم چیست؟]]'''{{پایان}} | ||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | ||
*خداوند به [[پیامبر]] {{صل}} دو نوع علم تعلیم داده است، تعلیم از راه وحی: {{متن قرآن|وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ}}<ref>سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳</ref> و دیگری تعلیم از راه القاء و الهام بر قلب ایشان:<ref>سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳</ref> {{متن قرآن|وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ}}،<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، [[علم امام ۱ (کتاب)|علم امام]]، ص ۳۳۷</ref> یعنی از هر دو راه برای تعلیم پیامبر استفاده شده است. در وحی برخی از خبرهای غیبی قرآن اعم از حوادث گذشته و آینده، و معارف مربوط به خدا و اسماء و صفات و اوضاع جهان برزخ و معاد به پیامبر تعلیم داده می‌شود و گاهی فرشته‌ای به صورت انسان متمثل می‌گردد و پیامبران و اولیاء الهی را از یک رشته امور پنهان از حس، مطلع می‌سازد.<ref>ر.ک. [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۸۲ ـ ۱۴۹؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۸۵</ref> در مجموع یکی از راه‌هایی که پیامبران با غیب آشنا می‌شدند وحی بوده است.<ref>ر.ک. [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، تفسیر قرآن مهر، ج ۲۱، ص ۲۹۲؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و | *خداوند به [[پیامبر]] {{صل}} دو نوع علم تعلیم داده است، تعلیم از راه وحی: {{متن قرآن|وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ}}<ref>سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳</ref> و دیگری تعلیم از راه القاء و الهام بر قلب ایشان:<ref>سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳</ref> {{متن قرآن|وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ}}،<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، [[علم امام ۱ (کتاب)|علم امام]]، ص ۳۳۷</ref> یعنی از هر دو راه برای تعلیم پیامبر استفاده شده است. در وحی برخی از خبرهای غیبی قرآن اعم از حوادث گذشته و آینده، و معارف مربوط به خدا و اسماء و صفات و اوضاع جهان برزخ و معاد به پیامبر تعلیم داده می‌شود و گاهی فرشته‌ای به صورت انسان متمثل می‌گردد و پیامبران و اولیاء الهی را از یک رشته امور پنهان از حس، مطلع می‌سازد.<ref>ر.ک. [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۸۲ ـ ۱۴۹؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۸۵</ref> در مجموع یکی از راه‌هایی که پیامبران با غیب آشنا می‌شدند وحی بوده است.<ref>ر.ک. [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، تفسیر قرآن مهر، ج ۲۱، ص ۲۹۲؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۴؛ [[سیده رابیل]]، [[جستاری در مسئله علم غیب (مقاله)|جستاری در مسئله علم غیب]]، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۷۰</ref> و اصولا خود وحی امری غیبی محسوب می‌شود.<ref>ر.ک. [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۸۲ ـ ۱۴۹</ref> | ||
==رابطۀ [[الهام]] و [[علم امامان{{عم}}]]== | ==رابطۀ [[الهام]] و [[علم امامان{{عم}}]]== | ||
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۲۱:۳۵
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "وحی به معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
چیستی الهام و وحی
- یکی از منابع علم غیب پیامبران و معصومین(ع) "الهام" و "وحی" است که از این طریق با عالم غیب ارتباط برقرار می‌کنند[۱].[۲] "الهام" در لغت[۳] به معنای القاء شیء در روح و قلب انسان[۴] و "وحی"[۵] به معنای اشارۀ سریع است.[۶] هنگامی که نفس از پلیدی طبیعت و زنگار گناهان منزه شود، روی خود را به طرف پروردگار کرده، کار خود را به او وا می‌گذارد، خداوند متعال به او عنایت کرده و از جانب خود تمامی علوم را به لوح نفس او وحی یا الهام می‌‌کند[۷].[۸]
- در توضیح وحی گفته شده است وحی تشریعی مخصوص پیامبران است اما وحی‌های دیگر مربوط به علم غیب، وقایع گذشته، آینده، بهشت، جهنم و... هم برای انبیاست و هم برای امامان(ع).[۹]
تفاوت الهام با وحی
- الهام، یکی از مصادیق وحی به معنای عام آن است، اما تفاوت آن با وحی به معنای خاص "وحی نبوت" در چند چیز است،
- شخصی که به او الهام می‌شود نمی‌داند از کجا و به چه وسیله ای به او الهام شده است به خلاف وحی [۱۰].
- الهام، گاهی بدون واسطۀ موجودی از موجودات، و از ارتباط خاصی که خداوند با اشیاء دارد حاصل می‌شود، ولی وحی از طریق ملائکه و شهود فرشتگان بر پیامبر افاضه می‌شود، به همین جهت، احادیث قدسیه را با آنکه کلام حق است وحی نمی‌دانند [۱۱]. از طرف دیگر، مطابق آیه شریفه: ﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْيًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاء إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ﴾ [۱۲] یکی از اقسام وحی بر انبیاء، وحی بدون واسطه فرشته است [۱۳].
- وحی کشف شهودی است که متضمن کشف معنوی است، اما الهام تنها کشف معنوی است[۱۴].[۱۵]
- فرق چهارم آن که وحی از خواص نبوت است و تبلیغ، از شرایط آن است، ولی الهام از خواص اهل ولایت بوده و شرط تبلیغ به دیگران در آن نیست [۱۶].
- فرق پنجم آنکه واضح بودن وحی زیادتر از الهام است [۱۷][۱۸].
علم غیب بالذات و بالعرض
- علم غیب بالذات برای خداوند متعال است،[۱۹] اما این منافاتی ندارد که پیامبران و امامان به واسطۀ وحی و الهام از غیب آگاه شوند، یعنی علم غیب به ایشان تعلیم داده شود،[۲۰] چه اینکه در برخی از آیات به آن اشاره شده است مانند: ﴿ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحيهِ إِلَيْكَ﴾[۲۱] و ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلىَ غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضىَ مِن رَّسُولٍ﴾[۲۲] در مجموع غیر از خداوند هر کسی از غیب بهره‌ای دارد، بالعرض و با اذن و تعلیم الهی است.[۲۳]
رابطۀ وحی و الهام با علم غیب به پیامبران
- خداوند به پیامبر (ص) دو نوع علم تعلیم داده است، تعلیم از راه وحی: ﴿وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ﴾[۲۴] و دیگری تعلیم از راه القاء و الهام بر قلب ایشان:[۲۵] ﴿وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ﴾،[۲۶] یعنی از هر دو راه برای تعلیم پیامبر استفاده شده است. در وحی برخی از خبرهای غیبی قرآن اعم از حوادث گذشته و آینده، و معارف مربوط به خدا و اسماء و صفات و اوضاع جهان برزخ و معاد به پیامبر تعلیم داده می‌شود و گاهی فرشته‌ای به صورت انسان متمثل می‌گردد و پیامبران و اولیاء الهی را از یک رشته امور پنهان از حس، مطلع می‌سازد.[۲۷] در مجموع یکی از راه‌هایی که پیامبران با غیب آشنا می‌شدند وحی بوده است.[۲۸] و اصولا خود وحی امری غیبی محسوب می‌شود.[۲۹]
رابطۀ الهام و علم امامان(ع)
- در مورد امامان (ع) باید گفت، علوم امامان(ع) منحصر به آنچه از پیامبر اکرم (ص) بی‌واسطه یا باواسطه شنیده بودند نبوده است، بلکه ایشان از نوعی علوم غیرعادی نیز بهره‌مند بوده‌اند که به صورت الهام و تحدیث[۳۰] به ایشان افاضه می‌شده است.[۳۱] مانند الهام در شب‌های قدر و جمعه و ... که صدای فرشته را می‌شنوند اما او را نمی‌بینند.[۳۲] این نوع علم از برترین علوم امامان(ع) به شمار میی‌رود که یا به وسیله ملک انجام می‌گیرد و از ناحیه گوش است، یا بدون ملک و از ناحیه قلب و یا به وسائل دیگر.[۳۳] نام دیگر الهام را می‌توان وحی تسدیدی نامید که غیر از وحی تشریعی بوده و متعلق به اعمال خیر است، امام در سیر مراتب وجودی با تأیید الهی روح آنان با روح القدس مرتبط و با نیروی الهی تسدید می‌شود و امور به آنها وحی می‌شود.[۳۴]
وحی و الهام منبع علم امام از دیدگاه روایات
- روایاتی که در این زمینه وجود دارد برخی به صورت تصریح و برخی دیگر به صورت تلویحی دربارۀ الهام سخن گفته‌اند،[۳۵] برخی از این روایات عبارتند از:
- امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرمایند:[۳۶] «همانا علم ما يا مربوط به گذشته است و يا نوشته‌شده و يا وارد شدن در دل و يا تأثير در گوش. سپس فرمود: اما گذشته، علم به امور پيشين است و اما نوشته شده مربوط به امور آينده است و امّا وارد شده به دل الهام است و اما تأثير در گوش امر فرشته است.»[۳۷]
- همچنین ابوبصیر می‌گوید امام صادق(ع) دربارۀ آیۀ: ﴿وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي﴾ می‌فرماید:[۳۸] «خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ لَمْ يَكُنْ مَعَ أَحَدٍ مِمَّنْ مَضَى غَيْرِ مُحَمَّدٍ وَ هُوَ مَعَ الْأَئِمَّةِ يُسَدِّدُهُمْ وَ لَيْسَ كُلَّمَا طُلِبَ وُجِد»[۳۹] و ... .[۴۰]
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، حقیقت تحدیث و رابطه آن با نبوت
اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه
هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی
خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین
عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی
فرخ‌زاد، ملک محمد، محمودی، پگاه، تبیینی از چیستی فرا آگاهی در فرآیند وحی
خطیبی، زهرا، تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه
نادم، محمد حسن، افتخاری، سید ابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد
نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی
امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام- هاشمی گلپایگانی، زهره، خواب و رؤیای صادقه از دیدگاه قران و حدیث
- رابیل، سیده، جستاری در مسئله علم غیب
سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب- مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن
- عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین
خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی- باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی
- شاکر، محمد کاظم، علم لدنی در قرآن و حدیث
مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید
مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید
بیابانی اسکوئی، محمد، امامت
محمدزاده نقاشان، الهام و نیرومند، رضا، رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه (مقاله)- مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل
- افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد
افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات- هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی
مروی، احمد، مصطفوی، سید حسن، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم
امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت
غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی- شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ صدرالمتالهین، کتاب؟؟؟، ص ۴۷۷ و ۴۷۸
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج ۷، ص ۳۰۴؛ خطیبی، زهرا، تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه، ص ۶۰؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، حقیقت تحدیث و رابطه آن با نبوت، فصلنامه آینه معرفت، ش ۳۷، ص ۱۵۳؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۶۴ ـ ۶۸؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۲۵۴؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۴۹ ـ ۱۵۲
- ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۴، ص ۵۷؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات، ص ۷۴۸ و...
- ↑ ر.ک. عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص ۱۷۶؛ فرخ‌زاد، ملک محمد، محمودی، پگاه، تبیینی از چیستی فرا آگاهی در فرآیند وحی، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی، ش ۱۸، ص ۱۴۴
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات، ص ۵۱۵
- ↑ ر.ک. خطیبی، زهرا، تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه، ص ۶۰؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، حقیقت تحدیث و رابطه آن با نبوت، فصلنامه آینه معرفت، ش ۳۷، ص ۱۵۳؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۲۵۴؛ نادم، محمد حسن، افتخاری، سید ابراهیم، منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۵۹ و ۶۹
- ↑ صدرالمتالهین، کتاب؟؟؟، ص ۲۳۷ و ۲۳۸
- ↑ ر.ک. خطیبی، زهرا، تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه، ص ۶۰
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر سورۀ قصص، صفحه؟؟؟؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۳۳۰؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۲۵۴؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ هاشمی گلپایگانی، زهره، خواب و رؤیای صادقه از دیدگاه قران و حدیث (پایان‌نامه)|خواب و رؤیای صادقه از دیدگاه قران و حدیث]]، ص ۱۲۶ ـ ۱۳۰
- ↑ الشواهد الربوبیه، ص۳۴۸ـ ۳۴۹؛ علم الیقین فی اصول الدین، ص ۳۶۰ـ ۳۶۱؛ تفسیر مراغی، ج۶، ص ۲۰ ۲۱ و کیمیاء السعادة، ص ۱۰۴.
- ↑ شرح مقدمه قیصری، ۵۹۰؛ شرح اصول کافی، ج۲، ص ۴۵۶؛ کیمیاء السعادة، ص ۱۰۵.
- ↑ و هیچ بشری نسزد که خداوند با او سخن گوید مگر با وحی یا از فراسوی پرده‌ای یا فرستاده‌ای فرستد که به اذن او آنچه می‌خواهد وحی کند؛ بی‌گمان او فرازمندی فرزانه است؛ سوره شوری، آیه: ۵۱.
- ↑ المیزان، ج۱۸، ص ۷۳ـ ۷۵.
- ↑ صدرالمتالهین، کتاب؟؟؟، ص ۲۳۸ ـ ۲۴۰
- ↑ ر.ک. خطیبی، زهرا، تورانی، اعلا، علم امام در آینه حکمت متعالیه، ص ۶۰
- ↑ شرح مقدمه قیصری، ص ۵۸۶ـ ۵۹۱؛ حق الیقین فی معرفة اصول الدین، ص ۱۳۴ و شرح اصول کافی، ج۲، ص ۴۵۶.
- ↑ علم الیقین فی اصول الدین، ص ۳۶۰ـ ۳۶۱؛ المبدأ والمعاد، ص ۶۰۸ـ ۹۰۹؛ الشواهد الربوبیة، ص ۳۴۸ـ ۳۴۹ و انوار جلیّه، ص۱۷۱.
- ↑ دانشنامه کلام اسلام؛ ج۱، ص ۶۸.
- ↑ ر.ک. خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۴۹ ـ ۱۵۲
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج ۱۸، ص ۲۹۰؛ حسینی میلانی، سید محمد هادی، دیدگاه‌های علمی، یکصد و ده پرسش، سؤال ۲۸، ج ۱، ص ۱۵۴؛ جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، ج ۲۵، ص ۲۶۵ و ۲۶۶؛ سیده رابیل، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی
- ↑ سورۀ آل عمران، آیۀ ۴۴ و ...
- ↑ سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج ۱۸، ص ۲۹۰؛ سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب ص ۱۵۶؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۴۹ ـ ۱۵۲؛ مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۸۲ ـ ۱۴۹
- ↑ سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳
- ↑ سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۳
- ↑ ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، علم امام، ص ۳۳۷
- ↑ ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۳۳ ـ ۳۸؛ مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۸۲ ـ ۱۴۹؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۵
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر قرآن مهر، ج ۲۱، ص ۲۹۲؛ هاشمی، سید علی، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۷۲ ـ ۳۷۹؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۴؛ سیده رابیل، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن پژوهی؛ میرترابی حسینی، زهرةالسادات، علم لدنی در قرآن و حدیث، ص ۷۰
- ↑ ر.ک. مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص ۸۲ ـ ۱۴۹
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۶۴ و ص ۲۷۰
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، صفحه؟؟؟؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۳۳۰؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص ۱۴۹ ـ ۱۵۲؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۵؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۴؛ بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ امام‌خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ نیرومند، رضا، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص ۵۷؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۵؛ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص ۱۷۶؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۷۰؛ رنجبر، جواد، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۷۴ و ۷۶؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۵۰ ـ ۵۲
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید محمد هادی، دیدگاه‌های علمی، یکصد و ده پرسش، سؤال ۲۸، ج ۱، ص ۱۵۴
- ↑ ر.ک. نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص۳۳۰؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۲۵۴
- ↑ ر.ک. مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، شماره؟؟؟، ص ۲۸
- ↑ ر.ک. نیرومند، رضا، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص ۵۷
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۳۱۸
- ↑ ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، یاد او، ص ۸۸؛ نادم، محمد حسن، علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ۳۳۰
- ↑ مجلسی، محمد تقی، مرأة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج ۳، ص ۱۷۰
- ↑ ر.ک. مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، شماره؟؟؟، ص ۲۸
- ↑ .ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۴۷ ـ ۲۵۵؛ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۲۵۴؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۵۹ و ۶۹؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۵؛ باقری، سید محمد فائز، بررسی علم اولیای الهی، ص ۱۱۴؛ بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ امام‌خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟؟؛ نیرومند، رضا، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطه الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص ۵۷؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟؛ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۵؛ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص ۱۷۶؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۷۰؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۵۸ ـ ۶۰؛ افتخاری، سید ابراهیم، بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد، ص ۷۴ و ۷۶؛ افقی، داوود، بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات، ص ۵۰ ـ ۵۲.