کمک به مظلوم

مدخل‌های وابسته به این بحث:

کمک به مظلوم در قرآن | کمک به مظلوم در حدیث | کمک به مظلوم در نهج البلاغه | کمک به مظلوم در اخلاق اسلامی | کمک به مظلوم در معارف دعا و زیارات - کمک به مظلوم در سیره پیامبر خاتم

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل کمک به مظلوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• در قرآن کریم آمده است: ﴿ذَلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ﴾، همچنین می‌فرماید: ﴿وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ﴾.
• امام صادق(ع) از اجدادش نقل کرده که پیغمبر(ص) آنها را بر انجام هفت چیز دستور داده و از انجام هفت چیز نهی فرموده است: "عیادت بیماران، تشییع جنازه، یاری مظلوم و...".
• همچنین آن حضرت در سخنی دیگر می‌فرمایند: "مبادا بر ضرر مسلمان مظلومی کمک کنید تا به درگاه خدا بر شما نفرین کند، و برای او در باره شما اجابت شود".
• برخی نیز گفته‌اند: "اعانه مظلومین مترادف یاری مظلومان است".
• کمک به مظلوم مبتنی بر اصل عدالت و احترام به انسانیت و از مستقلات عقلی است. بدین معنی که اگر در شریعت، حکمی هم در این مورد نداشتیم، عقل آدمی می‌تواند حسن بودن آن را تأیید نماید.
• چنانچه گذشت پیامبر(ص) قبل از مبعوث شدن، عضو پیمان "حلف الفضول" که پیمان جوانمردان است، بود. به موجب این پیمان اگر کسی وارد مکه شود و مظلوم واقع گردد، اعضای این پیمان می‌بایستی از حق او دفاع نمایند.
• براساس آموزه‌های دینی، چنانچه مسلمانی در هر جایی از دنیا، فریاد مظلومیت برآورد و کمک طلبد همه مسلمانان موظف به یاری او هستند.
• اسلام فریاد زدن را تنها در یک مورد جایز می‌داند. چنانکه در قرآن کریم آمده است: ﴿لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا﴾.
• امام خمینی در وصیت به فرزند گرامی‌اش می‌فرمایند: و از امور مهمی که لازم است وصیت نمایم اعانت نمودن به بندگان خدا، خصوصاً محرومان و مستمندان که در جامعه بی‌پناهند، هرچه توان داری در خدمت اینان - که بهترین زاد راه تو است و از بهترین خدمت‌ها به خدای تعالی و اسلام عزیز است - به کار بر و هرچه می‌توانی در خدمت مظلومان و حمایت آنان در مقابل مستکبران و ظالمان کوشش کن....
• شهید مطهری می‌نویسد: گفتیم که ممکن است اجازه جهاد به صورت مقید باشد؛ مقید به چه؟ یک قیدش این است که طرف در حال تجاوز باشد، دارد به شما هجوم می‌آورد، چون او با شما می‌جنگد، شما با او بجنگید. آیا قید منحصر به همین است که طرف بخواهد با ما بجنگد؟ یا یک چیز دیگر هم هست؟ آن چیز دیگر این است که ممکن است طرف با ما نخواهد بجنگد، ولی مرتکب یک ظلم فاحش نسبت به یک عده افراد انسان‌ها شده است و ما قدرت داریم آن انسان‌های دیگر را که تحت تجاوز قرار گرفته‌اند نجات بدهیم، اگر نجات ندهیم در واقع به ظلم این ظالم کمک کرده‌ایم. کمک به مظلوم چه مسلمان و چه غیر مسلمان واجب است خصوصاً اگر مسلمان باشد.

یاری نکردن به مظلوم

همان‌طور که کمک به ظالم ستمکاری است، کمک به مظلومان از نشانه‌های عدالت در وجود انسان است.امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «أَحْسَنُ الْعَدْلِ نُصْرَةُ الْمَظْلُومِ»؛ بهترین عدالت، کمک کردن به مظلوم است. دشمنی و مقابله با ظالم و یاری مظلوم یکی از آموزه‌های اکید دین مقدس اسلام است. امیرالمؤمنین(ع) در سفارش به دو فرزند گرامی‌اش امام حسن و امام حسین(ع) می‌فرماید: «كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً»؛ دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید. یاری مظلوم تکلیفی است واجب که قصور و کوتاهی در انجام آن، جز با توبه و انابه به درگاه حق تعالی جبران نمی‌شود. امام سجاد(ع) در ضمن دعایی عرض می‌کند: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِي فَلَمْ أَنْصُرْهُ»؛ الهی اگر در حضور من بر کسی ستمی رفته و من یاری‌اش نکرده‌ام از تو پوزش می‌خواهم. به همین دلیل ترک این تکلیف موجب عقاب و التزام به آن در خور پاداش است. امام صادق(ع) می‌فرماید: «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَخْذُلُ أَخَاهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى نُصْرَتِهِ إِلَّا خَذَلَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ»؛ هر مؤمنی، برادرش را بی‌یاور بگذارد، در حالی که میتواند یاری‌اش کند، خداوند او را در دنیا و آخرت بی‌یاور می‌گذارد. یاری مظلوم عبادت مقبولی است که چون جهاد و امر به معروف و نهی از منکر پاداش فراوان دارد. رسول خدا(ص) می‌فرماید: «مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِمِ كَانَ مَعِي فِي الْجَنَّةِ مُصَاحِباً»؛ هرکس حق مظلومی را از ظالم بگیرد، در بهشت هم‌صحبت من خواهد بود. و می‌فرماید: خداوند متعال به داود پیامبر(ص) فرموده است: هرکس مظلومی را یاری کند یا در راه دادخواهی با او قدم بردارد، خداوند در روز قیامت که همه قدم‌ها می‌لغزد، قدم‌هایش را استوار می‌کند. امام صادق(ع) می‌فرماید:یاری یک مظلوم از یک ماه روزه و اعتکاف در مسجد الحرام بهتر است..

جستارهای وابسته

• مظلومیت
• دفاع از مظلوم
• ظلم
• آه مظلوم
• ظالم

منابع

• احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه

پانویس