آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۰: خط ۲۰:
{|style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left"
{|style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left"
|-
|-
|[[پرونده:11736.jpg|95px]]||[[پرونده:673639443601.jpg|95px]]||[[پرونده:11758.jpg|95px]]||[[پرونده:11720.JPG|95px]]||[[پرونده:1073589.jpg|95px]]||[[پرونده:11670.jpg|95px]]||[[پرونده:11522.jpg|95px]]||[[پرونده:11819.jpg|95px]]
|[[پرونده:11736.jpg|95px]]||[[پرونده:673639443601.jpg|95px]]||[[پرونده:11720.JPG|95px]]||[[پرونده:1073589.jpg|95px]]||[[پرونده:11670.jpg|95px]]||[[پرونده:11522.jpg|95px]]||[[پرونده:11819.jpg|95px]]
|-
|-
|<sub>[[محمد جواد لنکرانی]]</sub>||<sub>[[محمد حسن نادم]]</sub>||<sub>[[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری]]</sub>||<sub>[[سید علی هاشمی ۱|هاشمی]]</sub>||<sub>[[ناصرالدین اوجاقی]]</sub>||<sub>[[محمد حسن وکیلی]]</sub>||<sub>[[محمد زمان رستمی]]</sub>||<sub>[[اصغر غلامی]]</sub>
|<sub>[[محمد جواد لنکرانی]]</sub>||<sub>[[محمد حسن نادم]]</sub>||<sub>[[سید علی هاشمی ۱|هاشمی]]</sub>||<sub>[[ناصرالدین اوجاقی]]</sub>||<sub>[[محمد حسن وکیلی]]</sub>||<sub>[[محمد زمان رستمی]]</sub>||<sub>[[اصغر غلامی]]</sub>
|}
|}
{{جعبه نقل قول سفید| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}
{{جعبه نقل قول سفید| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}
خط ۸۴: خط ۸۴:
::::::«بر اساس روایات متعدد، در هر شب جمعه بر علوم ائمه{{عم}} افزوده می‌شود.<ref>الکافى، ج۱، ص ۲۵۳ و ۲۵۴.</ref> امام صادق {{ع}} فرمودند: {{عربی|اندازه=155%|«إِنَّ لَنَا فِي كُلِ‏ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ سُرُوراً قُلْتُ زَادَكَ اَللَّهُ وَ مَا ذَاكَ قَالَ إِذَا كَانَ‏ لَيْلَةُ اَلْجُمُعَةِ وَافَى‏ رَسُولُ اَللَّهِ{{صل}}‏ اَلْعَرْشَ وَ وَافَى‏ اَلْأَئِمَّةُ{{عم}} مَعَهُ وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ فَلاَ تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلَى أَبْدَانِنَا إِلاَّ بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لاَ ذَلِكَ لَأَنْفَدْنَا»}}؛<ref>«به درستی که در هر شب جمعه برای ما سروری هست. عرض کردم: خداوند بر سرور شما بیافزاید! آن سرور چیست؟ فرمود: هر گاه شب جمعه شود،[[پیامبر|رسول‌اللّه]]{{صل}} به عرش برآید و [[ائمه]]{{عم}} نیز همراه او برآیند و ما نیز همراه ایشان برآییم، پس ارواح ما باز نمی‌گردد به سوی بدن‌هایمان مگر به همراه علمی که استفاده کردیم و اگر این نبود، علم ما تمام می‌شد»؛ همان.</ref> بنابراین، یکی از مجاری علوم [[ائمه]] [[اهل بیت]]{{عم}}، علمی است هر شب جمعه به ایشان افاضه می‌گردد و اگر بر علم [[ائمه]]{{عم}}افزوده نگردد، علم ایشان تمام می‌شود. (...). بیشتر علوم [[پیامبر]]{{صل}} و علوم امامان اهل بیت{{عم}}، علوم جمعی و جملی هست که نیاز به تفسیر دارد. و خداوند متعال تفسیر آن را بنا بر مصالحی به تدریج در شب‌های قدر و شب‌های جمعه و یا روز به روز، به آنها می‌رساند<ref>معرفت امام، ص۷۸-۸۳.</ref>»<ref>[http://toraath.com/index.php?name=Sections&req=viewarticle&artid=246&page=1 مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، مقاله آفاق علم امام در الکافی، ج۴، ص ۴۶۹-۵۱۳]</ref>.
::::::«بر اساس روایات متعدد، در هر شب جمعه بر علوم ائمه{{عم}} افزوده می‌شود.<ref>الکافى، ج۱، ص ۲۵۳ و ۲۵۴.</ref> امام صادق {{ع}} فرمودند: {{عربی|اندازه=155%|«إِنَّ لَنَا فِي كُلِ‏ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ سُرُوراً قُلْتُ زَادَكَ اَللَّهُ وَ مَا ذَاكَ قَالَ إِذَا كَانَ‏ لَيْلَةُ اَلْجُمُعَةِ وَافَى‏ رَسُولُ اَللَّهِ{{صل}}‏ اَلْعَرْشَ وَ وَافَى‏ اَلْأَئِمَّةُ{{عم}} مَعَهُ وَ وَافَيْنَا مَعَهُمْ فَلاَ تُرَدُّ أَرْوَاحُنَا إِلَى أَبْدَانِنَا إِلاَّ بِعِلْمٍ مُسْتَفَادٍ وَ لَوْ لاَ ذَلِكَ لَأَنْفَدْنَا»}}؛<ref>«به درستی که در هر شب جمعه برای ما سروری هست. عرض کردم: خداوند بر سرور شما بیافزاید! آن سرور چیست؟ فرمود: هر گاه شب جمعه شود،[[پیامبر|رسول‌اللّه]]{{صل}} به عرش برآید و [[ائمه]]{{عم}} نیز همراه او برآیند و ما نیز همراه ایشان برآییم، پس ارواح ما باز نمی‌گردد به سوی بدن‌هایمان مگر به همراه علمی که استفاده کردیم و اگر این نبود، علم ما تمام می‌شد»؛ همان.</ref> بنابراین، یکی از مجاری علوم [[ائمه]] [[اهل بیت]]{{عم}}، علمی است هر شب جمعه به ایشان افاضه می‌گردد و اگر بر علم [[ائمه]]{{عم}}افزوده نگردد، علم ایشان تمام می‌شود. (...). بیشتر علوم [[پیامبر]]{{صل}} و علوم امامان اهل بیت{{عم}}، علوم جمعی و جملی هست که نیاز به تفسیر دارد. و خداوند متعال تفسیر آن را بنا بر مصالحی به تدریج در شب‌های قدر و شب‌های جمعه و یا روز به روز، به آنها می‌رساند<ref>معرفت امام، ص۷۸-۸۳.</ref>»<ref>[http://toraath.com/index.php?name=Sections&req=viewarticle&artid=246&page=1 مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، مقاله آفاق علم امام در الکافی، ج۴، ص ۴۶۹-۵۱۳]</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
==گزیده‌های پاسخ‌ها==
{{ستون-شروع|2}}
* {{nowrap|[[Image:11736.jpg|25px]]&nbsp; '''[[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]:''' [[ائمه]] دائماً در حال ازدیاد علم هستند و ازدیاد علم [[ائمه]] منحصر به دنیا هم نیست. در روایات وارد شده هر علمی که در لیله‌ جمعه به [[ائمه]] افاضه می‌شود، قبل از آن به [[پیامبر]]  و [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین]]  و [[امام]]‌های ديگر و لو از دنیا رفته باشند اعطا می‌شود.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:673639443601.jpg|25px]]&nbsp; '''[[محمد حسن نادم|نادم]]:''' در برخی از روایات عروج روح [[امام]]  به آسمان، در شب‌های جمعه، از مصادیق منابع [[علم امام]]  شمرده می‌شود. این عروج و افزایش [[علم امام]]  به اندازه‌ای مهم است که [[امامان]]  به اصحابشان فرموده‌اند اگر این افزایش نباشد، [[علم امام]]  پایان می‌یابد.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:11758.jpg|25px]]&nbsp; '''[[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری]]:''' از ویژگی‌هایی [[علم امام]]  که در روایات بیان شده، افزایش علم ایشان در شب‌های جمعه است. در روایتی آمده که ارواح [[امامان معصوم]]  در شب‌های جمعه بالا می‌رود و از نوعی عروج برخوردار می‌شود که در آن عروج علم ایشان افزایش می‌یابد. بنابراین، آنان برخی از علوم خویش را از راه صعود در شب‌های جمعه به دست می‌آورند که می‌تواند شامل علوم ایشان به جزئیات باشد.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:11720.JPG|25px]]&nbsp; '''[[سید علی هاشمی|هاشمی]]:''' در برخی از این روایات، آمده است که هر شب جمعه علومی بر علوم [[ائمه]]  افزوده می‌شود.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:1073589.jpg|25px]]&nbsp; '''[[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی]]:''' روایاتی داریم در زمینۀ افزایش [[علم امام]] در شبهای جمعه.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:11670.jpg|25px]]&nbsp; '''[[[محمد حسن وکیلی|وکیلی]]:''' مرحوم مجلسی در جلد بیست و‌ شش بحار‌الانوار بابی دارند با این عنوان:{{عربی|اندازه=155%|«باب أنهم {{عم}}  يزادون و لو لا ذلك لنفد ما عندهم و إن أرواحهم تعرج إلى السماء في ليلة الجمعة»}} و در آن قریب به چهل حدیث ذکر می‌کنند. طبق روایات در شب‌های جمعه ائمه  به عرش الهی می‌روند و بازمی‌گردند و بر قلوبشان علومی خاص افاضه می‌شود.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:11522.jpg|25px]]&nbsp; '''[[[محمد زمان رستمی|رستمی]]:''' مطابق روایات در شب‌های جمعه بر علم [[امامان معصوم]] {{عم}} افزوده می شود.&nbsp;&nbsp;}}
* {{nowrap|[[Image:11819.jpg|25px]]&nbsp; '''[[اصغر غلامی|غلامی]]:''' بر اساس روایات متعدد، در هر شب جمعه بر علوم [[ائمه]] {{عم}} افزوده می‌شود.&nbsp;&nbsp;}}
{{پایان}}


==پرسش‌های وابسته==
==پرسش‌های وابسته==

نسخهٔ ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۲۲:۱۵

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلیعلم غیب

آیا علم غیب در شب جمعه نازل می‌شود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ جامع

* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌های تفصیلی (متفرقه) اندیشمندان و نویسدندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
محمد جواد لنکرانی محمد حسن نادم هاشمی ناصرالدین اوجاقی محمد حسن وکیلی محمد زمان رستمی اصغر غلامی


یکی از ویژگی‌هایی که برای علم امام (ع) در روایات بیان شده، افزایش علم ایشان در شب‌های جمعه است. [۱] در روایتی آمده، ارواح امامان معصوم (ع) در شب‌های جمعه بالا می رود که در این بالا رفتن، علم ایشان افزایش می‌یابد. عبارت روایت این گونه است: «فراوان به علوم ایشان افزوده می‌شود.» [۲] و یا از امام صادق (ع) روایت شده است: «شب جمعه‌ای نیست مگر آنکه اولیای خدا، سُرور ویژه‌ای در آن دارند، هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد رسول خدا (ص) با عرش ارتباط برقرار می‌کند و من نیز همراه با او با عرش تماس حاصل می‌کنم و در نتیجه با علمی که از آن جا بهره برده‌ام باز می‌گردم و اگر این نبود، قطعاً آن چه در نزد ما است پایان می‌پذیرفت.» [۳] و روایاتی دیگر که در این زمینه وارد شده است. [۴] مرحوم مجلسی در جلد بیست و ششم بحارالانوار بابی دارند با موضوع: «باب أنهم (ع) يزادون و لولا ذلك لنفد ما عندهم و إن أرواحهم تعرج إلى السماء في ليلة الجمعة» و در آن نزدیک به چهل حدیث در این زمینه ذکر می‌کنند.[۵] بنابراین، امامان معصوم (ع) برخی از علوم خویش را از راه صعود در شب‌های جمعه به دست می‌آورند[۶] که می‌تواند شامل علوم ایشان به جزئیات باشد.[۷] بله؛ نسبت به علم سایر بشر اگر از علم امام تعبیر به لایتناهی شود مانع ندارد[۸].

با انتخاب "ادامه مطلب" از پاسخ‌های تفصیلی ذیل بهره‌مند شوید:
















پاسخ نخست

فاضل لنکرانی

حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد فاضل لنکرانی در بیاناتی با موضوع «همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش» در این‌باره گفته‌ است:

«ائمه دائماً در حال ازدیاد علم هستند و ازدیاد علم ائمه و حتی علم نبی منحصر به دنیا هم نیست. حتی در عالم آخرت مقام ازدیاد علم برای آنها محفوظ است. اگر کسی این مطلب را در متون روایات بررسی کند به خوبی آن را می‌بیند. گاهی اوقات اشکال می‌کنند این چه علمی است که برای ائمه خود درست می‌کنید و می‌گويید روز به روز علم‌شان بیشتر می‌شود، آيا علم پیامبر که اعظم خلق خداست از اینها کمتر است؟ پاسخ اين است که در روایات وارد شده هر علمی که در لیله‌ جمعه به ائمه افاضه می‌شود، قبل از آن به پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و امام‌های ديگر و لو از دنیا رفته باشند اعطا می‌شود»[۹].


پاسخ های دیگر


گزیده‌های پاسخ‌ها

  •   فاضل لنکرانی: ائمه دائماً در حال ازدیاد علم هستند و ازدیاد علم ائمه منحصر به دنیا هم نیست. در روایات وارد شده هر علمی که در لیله‌ جمعه به ائمه افاضه می‌شود، قبل از آن به پیامبر و امیرالمؤمنین و امام‌های ديگر و لو از دنیا رفته باشند اعطا می‌شود.  
  •   نادم: در برخی از روایات عروج روح امام به آسمان، در شب‌های جمعه، از مصادیق منابع علم امام شمرده می‌شود. این عروج و افزایش علم امام به اندازه‌ای مهم است که امامان به اصحابشان فرموده‌اند اگر این افزایش نباشد، علم امام پایان می‌یابد.  
  •   منصوری رامسری: از ویژگی‌هایی علم امام که در روایات بیان شده، افزایش علم ایشان در شب‌های جمعه است. در روایتی آمده که ارواح امامان معصوم در شب‌های جمعه بالا می‌رود و از نوعی عروج برخوردار می‌شود که در آن عروج علم ایشان افزایش می‌یابد. بنابراین، آنان برخی از علوم خویش را از راه صعود در شب‌های جمعه به دست می‌آورند که می‌تواند شامل علوم ایشان به جزئیات باشد.  
  •   هاشمی: در برخی از این روایات، آمده است که هر شب جمعه علومی بر علوم ائمه افزوده می‌شود.  
  •   اوجاقی: روایاتی داریم در زمینۀ افزایش علم امام در شبهای جمعه.  
  •   [[[محمد حسن وکیلی|وکیلی]]: مرحوم مجلسی در جلد بیست و‌ شش بحار‌الانوار بابی دارند با این عنوان:«باب أنهم (ع) يزادون و لو لا ذلك لنفد ما عندهم و إن أرواحهم تعرج إلى السماء في ليلة الجمعة» و در آن قریب به چهل حدیث ذکر می‌کنند. طبق روایات در شب‌های جمعه ائمه به عرش الهی می‌روند و بازمی‌گردند و بر قلوبشان علومی خاص افاضه می‌شود.  
  •   [[[محمد زمان رستمی|رستمی]]: مطابق روایات در شب‌های جمعه بر علم امامان معصوم (ع) افزوده می شود.  
  •   غلامی: بر اساس روایات متعدد، در هر شب جمعه بر علوم ائمه (ع) افزوده می‌شود.  

پرسش‌های وابسته

الگو:فهرست پرسش‌ها

  1. آیا در میان مخلوقات فقط انسان عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
  2. آیا آیه ۳۰ سوره بقره مثبت علم غیب فرشتگان است؟ (پرسش)
  3. اگر فرشتگان علم غیب ندارند پس از کجا می‌دانستند که انسان‌ها روی زمین جنگ و خونریزی برپا خواهند کرد؟ (پرسش)
  4. آیا انسان آگاه از غیب باید عصمت داشته باشد؟ (پرسش)
  5. چه کسی غیر از خدا عالم به غیب است؟ (پرسش)
  6. آیا همه پیامبران علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
  7. آیا امامان از اهل بیت پیامبر خاتم علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
  8. آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم غیب برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)
  9. آیا علم غیب در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)
  10. آیا آگاهی از غیب و پیشگویی حوادث به معنای وجود سناریوی آماده و در نهایت جبر انسان نیست؟ (پرسش)
  11. اگر امام معصوم علم غیب دارد پس چرا قرآن علم غیب را از بشر نفی می‌کند؟ (پرسش)
  12. امام معصوم از چه زمانی صاحب علم غیب می‌شود؟ (پرسش)
  13. آیا غیر معصوم می‌تواند از غیب آگاهی یابد؟ (پرسش)
  14. آیا غیر معصوم می‌تواند پیشگویی کند؟ (پرسش)
  15. آیا پیشگویی‌هایی که افراد غیر معصوم انجام داده‌اند نقض آیات انحصار علم غیب نیستند؟ (پرسش)
  16. آیا علم غیب پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)
  17. تفاوت علم غیب خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
  18. آیا مقام علم غیب به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
  19. شرایط دستیابی غیر معصوم به علم غیب چیست؟ (پرسش)
  20. غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به غیب آگاهی یابد؟ (پرسش)
  21. ادراک کدام علوم غیبی برای غیر معصوم ممکن است؟ (پرسش)
  22. آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم غیبی باشد؟ (پرسش)
  23. وظایف علمی و عملی غیر معصوم در قبال علوم غیبی چیست؟ (پرسش)
  24. در صورت آگاهی از برخی علوم غیبی آیا غیر معصوم اجازه انتقال آن به دیگران را دارد؟ (پرسش)
  25. آیا آگاهی غیر معصوم از غیب با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
  26. با توجه به اینکه علم غیب غیر خدا ویژه رسولان برگزیده است آگاهی غیر معصوم از برخی امور غیبی چه توجیهی دارد؟ (پرسش)
  27. آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم غیب دست یافت؟ (پرسش)
  28. آیا شیطان و فرشتگان می‌توانند به افکار ما آگاهی داشته باشند؟ (پرسش)
  29. آیا از نظر اسلام امکان دارد روزی دستگاهی اختراع شود که قادر باشد ما را به گذشته یا آینده ببرد؟ (پرسش)
  30. آیا آگاهی از سرنوشت به نفع انسان یا به ضرر اوست؟ (پرسش)


منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

  1. ر.ک. محمد جواد فاضل لنکرانی، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ منصوری رامسری، بی‌کرانگی علم امام معصوم؛ هاشمی، علم امام تام یا محدود، وبگاه خبرگزاری فارس؛ اصغر غلامی مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، مقاله آفاق علم امام در الکافی، ج۴، ص۴۶۹ـ۵۱۳؛ ناصرالدین اوجاقی، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۳۶ـ۳۹.
  2. ر.ک. منصوری رامسری، بی‌کرانگی علم امام معصوم.
  3. کلینی، محمدبن یعقوب، کافى، ج۱، ص۲۵۳ و۲۵۴.
  4. محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه، علم امام.
  5. ر.ک. محمد حسن وکیلی، علم غیب امام (تاریخچه و اقوال)، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
  6. ر.ک. اصغر غلامی، مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، مقاله آفاق علم امام در الکافی، ج۴، ص ۴۶۹-۵۱۳.
  7. منصوری رامسری، بی‌کرانگی علم امام معصوم .
  8. ر.ک. سید عبدالحسین نجفی لاری، المعارف السلمانیة فی کیفیة علم الإمام و کمیته ص۲۹؛ سید محمد علی قاضی طباطبایی، بررسی های اسلامی؛ طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۴۵۸.
  9. وبگاه پاسخ‌دهنده (محمد جواد فاضل لنکرانی).
  10. منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد
  11. و فراوان به علوم ایشان افزوده می‌شود.
  12. شب جمعه‌ای نیست مگر آن که اولیای خدا، سرور ویژه‌ای در آن دارند، هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد رسول خدا(ص) با عرش (علم خداوندی) ارتباط برقرار می‌کند و من نیز همراه با او با عرش تماس حاصل می‌کنم و در نتیجه با علمی که از آن جا بهره برده‌ام باز می‌گردم و اگر این نبود، قطعاً آن چه در نزد ما است پایان می‌پذیرفت. بحارالانوار، ج۳۲، ص۳۳۳.
  13. محمد صفار، بصائر الدرجات ، ص ۱۳۱.
  14. بی‌کرانگی علم امام معصوم
  15. وبگاه خبرگزاری فارس
  16. علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص۳۶-۳۹.
  17. علم غیب امام (تاریخچه و اقوال)، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام
  18. بحار‌الأنوار، ج‌۲۶، ص ۸۸.
  19. علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)
  20. شیخ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۴۸۹.
  21. علامه مجلسی، حق الیقین، ص۴۵.
  22. علم امام.
  23. الکافى، ج۱، ص ۲۵۳ و ۲۵۴.
  24. «به درستی که در هر شب جمعه برای ما سروری هست. عرض کردم: خداوند بر سرور شما بیافزاید! آن سرور چیست؟ فرمود: هر گاه شب جمعه شود،رسول‌اللّه(ص) به عرش برآید و ائمه(ع) نیز همراه او برآیند و ما نیز همراه ایشان برآییم، پس ارواح ما باز نمی‌گردد به سوی بدن‌هایمان مگر به همراه علمی که استفاده کردیم و اگر این نبود، علم ما تمام می‌شد»؛ همان.
  25. معرفت امام، ص۷۸-۸۳.
  26. مجموعه مقالات فارسی کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، مقاله آفاق علم امام در الکافی، ج۴، ص ۴۶۹-۵۱۳