وظایف شخصی شیعیان در عصر غیبت

مقدمه

هر منتظری باید اهل پیوند با خداوند بزرگ باشد و ضمن درخواست روزی در ابعاد ذیل، برای درونی کردن و استقرار این صفات در خویش تلاش کند:
1. توفیق طاعت: منتظر راستین هم اهل اطاعت خدا، پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) است و هم توفیق چنین فرمانبری را همواره از خدای سبحان می‌خواهد: «اللَّهُمَ‏ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ‏ الطَّاعَةِ‏‏‏‏‏‏».
2. دوری از معصیت: گناهان، موانع مسیر حرکت به سوی خدا و مهم‌ترین عامل سقوط انسان‌اند، از همین‌رو منتظر حقیقی امام عصر(ع) باید ضمن درخواست توفیق الهی در ترک گناهان، سعی بلیغ خویش را در تحقق چنین صفتی به کار گیرد. گفتنی است گناهان، هرچند به کوچک و بزرگ (صغیره و کبیره) قسمت شده‌اند، هر نافرمانی خدای متعال گناهی بزرگ است:«وَ بُعْدَ الْمَعْصِيَةِ‏‏‏‏‏‏‏‏».
3. نیت خالصانه: اصلاح انگیزه اعمال (نیت) و خلوص هرچه بیشتر از هر شائبه شرک و ریا در جمیع مراتبش، به گونه‌ای که چیزی جز اطاعت امر الهی و انجام دادن آنچه موجب رضای حق است در نیت انسان سهم نداشته باشد، ازوظایف اهل انتظار است: «وَ صِدْقَ النِّيَّةِ‏‏‏‏‏‏‏‏».
4. شناخت محرمات الهی: ترک معاصی، شدنی نیست مگر با شناخت چیزهایی که خداوند سبحان با حکمت بالغه‌اش بر بندگانش حرام کرده است. و چون حرام یعنی آنچه دریدن پرده آن روا نیست خواه آن چیز، حق باشد یا دین و یا قانون و یا... منتظری که محرمات الهی را نشناسد و حریم آن را پاس ندارد، چه بسا به شکستن حریم آنها گرفتار آید، از این‌رو شناختن محرمات الهی ضروری است: «وَ عِرْفَانَ الْحُرْمَةِ‏‏‏‏‏‏‏».
انسانی که در انتظار کریم‌ترین انسان‌های عصرش به سر می‌برد، بایسته است که از خداوند کریم اعطا و ازدیاد و حفظ کرامت خود را در اسباب کرامت طلب کند و خویش هم در تحقق آن خواسته از پای ننشیند.
1. درخواست هدایت تکوینی خاص: آنچه مایه کرامت جان آدمی است، هدایت یافتن به نور دین الهی و حفظ تقوا است. آنان که به مسیر اطاعت او هدایت نشوند، در سیاهی جهالت‌ها و انحراف‌ها سرگردان و از کرامت الهی انسان محروم خواهند شد. بر انسان منتظر است که با تلاش علمی و جهد عملی، زمینه افاضه هدایت تکوین را در خویش هر لحظه پرورش دهد: «وَ أَكْرِمْنَا بِالْهُدَى‏‏‏‏‏‏‏‏».
2. درخواست استقامت در مسیر هدایت: بسا کسانی که از هدایت الهی بهره‌مندند؛ اما پس از اندک زمانی با غفلت از حق و روی آوردن به اهوا و امیال خویش از جاده هدایت به بیراهه ضلالت افتادند و نور هدایتشان را در شب دیجور گمراهی خاموش کردند، پس بر منتظران راستین بایسته است که در مسیر هدایتی که خدای سبحان آنها را به آن رهنمون شده است استقامت ورزند و با تمسک به علم و ایمان از هر اعوجاجی دوری جویند تا مشمول هدایت‌های برتر که محصول استقامت در مسیر هدایت است باشند: «وَ الِاسْتِقَامَةِ‏‏‏‏‏‏‏».
زبان، ترجمان عقل و اندیشه انسان است، از این‌رو توفیق نیک گفتاری زبان صیانت از آن برای اهل انتظار ضروری است. طبق آموزه‌های این دعای شریف، منتظران راستین می‌باید با توجه به آنچه در پی می‌آید در صیانت زبان خویش کوشا باشند:
1. سخن صائب گفتن: منتظر راستین آن حضرت می‌باید جز از سر راستی سخن نگوید و گفتار غیر صائب را (به جد یا به هزل) وا نهد: «وَ سَدِّدْ أَلْسِنَتَنَا بِالصَّوَابِ وَ الْحِكْمَة‏‏‏‏‏‏‏‏».
2. حکیمانه سخن گفتن: گفتن سخنان بی‌محتوا و بی‌فایده که نه در امر دین سودی می‌بخشند و نه در کار دنیا، کاری حکیمانه نیست. آنچه حکیمانه نیست لغو است و اهل ایمان از لغو اعراض می‌کنند. بر همین اساس بر اهل انتظار شایسته است که حکیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت کنند: «وَ الْحِكْمَة‏‏‏‏‏‏‏‏».
قلب انسان منتظر، ظرف مبارکی است که هر مظروفی شایسته آن نیست. در این دعای شریف هم مظروف شایسته قلب مؤمن معرفی و هم وظیفه منتظران راستین در این موضوع بازگو شده است:
1. کسب نور علم: اکتساب علم و خروج از سیاهی نادانی، وظیفه منتظران ظهور امام عصر(ع) است و چون علوم اکتسابی بی‌تعلیم و تعلم به دست نمی‌آیند، از این‌رو تعلیم و تعلم و تلاش در جهت کسب علم حصولی و نیز تهذیب دل برای ادراک حقایق با علم حضوری، وظیفه هر مسلمان منتظری شمرده شده است.
2. کسب نور معرفت: معرفت اخص از علم است و به علمی اطلاق می‌شود که با تمییز کامل معروف از غیر خود و ادراک خصوصیات آن همراه است. بر منتظران راستین است که به اکتساب علم بسنده نکنند و با عمق بخشیدن به گستره علوم به کسب معرفت نایل آیند، که هر معرفتی علم هست؛ اما هر علمی معرفت نیست^[۱].

پرسش مستقیم

تکالیف و وظایف شخصی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود

پانویس

↑ جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص۲۰۱-۲۰۳.

[1] جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص۲۰۱-۲۰۳.

[۱]