امامت‌پدیا

محمد حنفیه در تراجم و رجال

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۷ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۳۹ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث محمد حنفیه است. "محمد حنفیه" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

آشنایی با مادر محمد بن حنفیه

  1. او به دست خالد بن ولید اسیر شد و نام او خولة بنت جعفر بن قیس بن مسلمة و او سهم حضرت علی(ع) از اسرا بود؛
  2. او در زمان رسول الله(ص) اسیر شد و اهالی یمن با حضور حضرت علی(ع) در آنجا مسلمان شدند؛
  3. او در زمان ابی بکر اسیر شد؛ زمانی که بنی أسد به بنی حنیفة تعدی کردند[۲۸].

محمد بن حنفیه؛ در رکاب مولای متقیان، حضرت علی بن ابی طالب(ع)

شهادت امام حسن بن علی(ع)

محمد بن حنفیه و امام حسین(ع)

ابن الحنفیه و ابن زبیر

محمد بن علی(ع) و مختار بن ابی عبید الثقفی

ابن الحنفیه و ابن عباس

ابن الحنفیه و امام سجاد(ع)

ابن الحنفیه و روایات اهل بیت(ع)

  1. رسول الله(ص) فرموده است: "اگر در امت پانزده گناه صورت گیرد، بلاء بر آنان نازل خواهد شد؛ گناهانی مانند: شرب خمر، بی‌حرمتی به بزرگان، اینکه مردان لباس حریر بپوشند و..."[۱۱۰].
  2. رسول الله(ص) فرموده است: "علی تو امام و خلیفه بعد از من هستی و جنگ با تو جنگ با من و دوستی با تو دوستی با من است و تو ای علی، پدر دو سبط من هستی"[۱۱۱].
  3. پیامبر(ص) فرموده است: "مهدی(ع) از ما اهل بیت(ع) است که خداوند امر ظهورش را در یک شب به سرانجام می‌رساند[۱۱۲].
  4. از ایشان نقل شده است که اذان را وحی الهی می‌داند که در شب معراج به پیامبر(ص) تعلیم داده شد[۱۱۳]. و هنگامی که به ایشان می‌گویند، مردم می‌گویند که اذان را یکی از صحابه پیامبر(ص) در خواب دیده است، ایشان از این همه تحریف و انحراف می‌نالد[۱۱۴].
  5. ایشان وصیت نامه حضرت علی(ع) را نیز نقل کرده است[۱۱۵].
  6. محمد بن علی(ع) می‌فرماید: ما اهل بیت(ع) خصوصیات خاصی داریم که هیچ‌کس آنها را ندارد، مانند اینکه رسول الله(ص)، حمزه سید الشهداء و دو جوان اهل بهشت[۱۱۶] از ما هستند.
  7. او نقل کرده که حضرت علی(ع) فرموده است: «أَنَا ذَلِكَ الْمُؤَذِّنُ‌»[۱۱۷]. همچنین او از کسانی است که درباره حوادث آینده نیز مطالبی را نقل کرده است؛ مثلاً او درباره چگونگی شهادت زید بن علی و اینکه توهین ‌کنندگان به وی در جهنم‌اند؛ مطالبی را نقل کرده است[۱۱۸]. در منابع حدیثی اهل سنت نیز او یکی از محدثان شمرده شده و نقل شده است که او معتقد بوده است «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ‌» جزء اذان است[۱۱۹]. او روایات رفتن را هم نقل کرد، و از وقوع آنها بیم داده است[۱۲۰]. همچنین او از جابر بن عبدالله نقل می‌کند که پیامبر(ص) فرمود: «الْمُؤَذِّنُ الْمُحْتَسِبُ كَالشَّاهِرِ سَيْفَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»[۱۲۱].[۱۲۲]

نام برخی از فرزندان

سرانجام

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، سبحانی، ج۱، ص۵۱۷ - ۵۱۸.
  2. ↑ کتاب الاربعین، محمد طاهر قمی شیرازی، ص۴۳۲.
  3. ↑ وفیات الأعیان، ابن خلکان، ج۴، ص۱۶۹ – ۱۷۱ و مرآة الجنان و عبرة الیقظان، عبدالله أسعد یافعی، ج۱، ص۱۳۱.
  4. ↑ خاتمة المستدرک، میرزا حسین نوری طبرسی، ج۹، ص۲۳ و ۲۶-۲۷ و قاموس الرجال، شوشتری، ج۹، ص۲۴۳.
  5. ↑ المراجعات، سید شرف الدین، ص۴۰۱.
  6. ↑ تحفة الأحوذی، مبارکفوری، ج۱، ص۳۲ - ۳۳.
  7. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۲۶، ص۱۴۷ -۱۴۸.
  8. ↑ تهذیب التهذیب، ابن حجر، ج۷، ص۲۹۴.
  9. ↑ إسعاف المبطأ برجال الموطأ، جلال الدین سیوطی، ص۹۵ و المختصر فی أخبار البشر تاریخ أبی الفداء، أبی الفدا، ج۱، ص۱۹۷؛ ابی الفدا معتقد است که او سال ۷۶ ه ق وفات کرده است.
  10. ↑ الأعلام، خیر الدین زرکلی، ج۶، ص۲۷۰.
  11. ↑ المختصر فی أخبار البشر تاریه أبی الفداء، ج۱، ص۱۸۱.
  12. ↑ مرآة الجنان و عبرة الیقظان، ج۱، ص۱۳۰.
  13. ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۹۲ و تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۵۴، ص۳۲۷؛ کنز العمال، متقی هندی، ج۱۴، ص۳۱ و إمتاع الأسماع، مقریزی، ج۱۳، ص۱۸۶.
  14. ↑ الطبقات الکبری، ج۵، ص۹۱ – ۹۲؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۵۴، ص۳۳۰ و سیر أعلام النبلاء، ذهبی، ج۴، صص۱۱۵.
  15. ↑ مناقب آل أبی طالب، ابن شهر آشوب، ج۲، ص۲۶ و بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۸، ص۶۳ - ۶۴.
  16. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۰۳-۵۰۵.
  17. ↑ بحارالانوار، ج۴۲، ص۹۰ و أعیان الشیعة، سید محسن امین امینی، ج۶، ص۳۶۰.
  18. ↑ عمدة القاری، عینی، ج۲۰، ص۳۷؛ تحفة الأحوذی، ج۱، ص۳۲ - ۳۳ و ج۱۰، ص۳۰۶؛ عون المعبود، عظیم آبادی، ج۱، ص۵۹ و ج۱۳، ص۲۱۱ و شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۱، ص۲۴۴ – ۲۴۵.
  19. ↑ السرائر، ابن إدریس حلی، ج۲، ص۴۹۵. او می‌گوید: و قال ابن حبيب النسابة في كتاب المنمق - المنمق بالتشديد - لما ذكر أبناء الحبشيات من قريش، ذكر من جملتهم العباس بن علي ابن أبي طالب(ع)، و هذا خطأ منه و تغفيل و قلة تحصيل. و كذلك قال في أبناء السنديات من قريش، ذكر من جملتهم محمد بن علي ابن أبي طالب بن الحنفية.
  20. ↑ شرح الأخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۳، ص۲۹۵ – ۲۹۶.
  21. ↑ صلاة التراویح، سنة مشروعة أو بدعة محدثه؟ شیخ جعفر باقری: ۱۹۷.
  22. ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، سبحانی، ج۱، ص۵۱۷؛ تاج الموالید (المجموعة)، شیخ طبرسی، ص۱۸؛ مناقب آل أبی طالب، ابن شهر آشوب، ج۳، ص۸۹-۹۰ و المستجاد من الإرشاد (المجموعه)، علامه حلی، ص۱۳۹ – ۱۴۰ و عمدة القاری، ج۲، ص۲۱۴؛ وی تولد محمد را سال سیزده هجری می‌داند.
  23. ↑ مناقب الإمام أمیر المؤمنین(ع)، محمد بن سلیمان کوفی، ج۲، ص۴۸.
  24. ↑ کشف المحجة لثمرة المهجة، سید ابن طاووس، ص۱۷۷ - ۱۷۸: «وَ قَدْ سَمِعَ قَوْلَ النَّبِيِّ(ص) لِبُرَيْدَةَ الْأَسْلَمِيِّ حِينَ بَعَثَنِي وَ خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ إِلَى الْيَمَنِ وَ قَالَ: إِذَا افْتَرَقْتُمَا فَكُلُّ وَاحِدٍ مِنْكُمَا عَلَى حِيَالِهِ، وَ إِذَا اجْتَمَعْتُمَا فَعَلِيٌّ عَلَيْكُمْ جَمِيعاً، فأغزنا وَ أَصَبْنَا سَبْياً فِيهِمْ خُوَيْلَةُ بِنْتُ جَعْفَرٍ جَارِ الصَّفَا- وَ إِنَّمَا سُمِّيَ جَارَ الصَّفَا مِنْ حُسْنِهِ».
  25. ↑ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، حبیب الله هاشمی خوئی، ج۱۵، ص۲۴۱ - ۲۴۲.
  26. ↑ عمدة الطالب فی أنساب آل ابی طالب، ابن عنبة، ص۳۵۲ - ۳۵۳.
  27. ↑ بحارالانوار، ج۴۲، ص۹۹ - ۱۰۰ و منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۱۷۶ - ۱۷۷.
  28. ↑ مفتاح السعادة فی شرح نهج البلاغة، محمد تقی نقوی قاینی خراسانی، ج۴، ص۱۲۵-۱۲۶.
  29. ↑ بحارالانوار، ج۴۲، ص۸۹ - ۹۱؛ البته با به حساب آوردن محسن بن علی(ع) تعداد فرزندان آن حضرت ۲۸ نفر خواهند بود.
  30. ↑ بحارالانوار، ج۴۲، ص۷۴ - ۷۵.
  31. ↑ اعلام الوری باعلام الهدی، شیخ طبرسی، ج۱، ص۳۹۵.
  32. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۰۵-۵۰۷.
  33. ↑ الغارات، إبراهیم بن محمد ثقفی کوفی، ج۲، ص۷۴۹.
  34. ↑ تقریب المعارف، أبوصلاح حلبی، ص۲۹۵ و ۹ بحارالانوار، ج۳۱، ص۳۰۸.
  35. ↑ مناقب آل أبی طالب، ج۲، ص۳۵۲ و ج۳، ص۱۸۵ - ۱۸۶؛ نصب الرایة، زیلعی، ج۴، ص۳۶۲ - ۳۶۳؛ المحلی، ابن حزم، ج۱۱، ص۱۰۳ و عمدة القاری، ج۱۵، ص۴۹ - ۵۰.
  36. ↑ وقعة الجمل، ضامن بن شدقم حسینی مدنی، ص۱۴۱ و منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۵۸ - ۱۵۹ مناقب آل أبی طالب، ج۲، ص۳۳۹ - ۳۴۰.
  37. ↑ التذکرة الحمدونیة، ابن حمدون، ج۲، ص۴۸۴ و المستطرف فی کل فن مستظرف، أبشیهی، ج۱، ص۳۶۴.
  38. ↑ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۱۷۷ - ۱۷۸.
  39. ↑ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، حبیب الله هاشمی خویی، ج۱، ص۱۵۸ - ۱۵۹.
  40. ↑ منهاج الصالحین، شیخ وحید خراسانی، ج۱، ص۳۱۷.
  41. ↑ نهج البلاغة (خطب الإمام علی)، ج۱، ص۴۳ - ۴۴ و شرح نهج البلاغة، ابن میثم بحرانی، ج۱، ص۲۸۶.
  42. ↑ شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۱، ص۲۴۴.
  43. ↑ ذوب النضار، ابن نما حلی، ص۵۶.
  44. ↑ قرب الأسناد، حمیری قمی، ص۲۷-۲۸.
  45. ↑ منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، حبیب الله هاشمی خوئی، ج۳، ص۱۷۷.
  46. ↑ مفتاح السعادة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲۶-۱۲۷.
  47. ↑ مفتاح السعادة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲۶-۱۲۷.
  48. ↑ ذوب النضار، ص۵۶-۵۷.
  49. ↑ معجم رجال الحدیث، سید خوئی، ج۱۷، ص۵۶ - ۵۷.
  50. ↑ بحارالانوار، ج۴۲، ص۲۹۵.
  51. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۰۷-۵۰۹.
  52. ↑ مناقب الإمام أمیرالمؤمنین(ع)، محمد بن سلیمان کوفی، ج۲، ص۲۳۸.
  53. ↑ تفسیر نور الثقلین، شیخ حویزی، ج۵، ص۵۲۶ و ۵۳۳.
  54. ↑ بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۴۳.
  55. ↑ شرح أصول الکافی، مولی محمد صالح مازندرانی، ج۶، ص۱۶۵ - ۱۶۶.
  56. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۰۹.
  57. ↑ روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص۱۷۱- ۱۷۲ و بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۲۹-۳۳۰.
  58. ↑ لواعج الأشجان، سید محسن امین عاملی، ص۲۹ - ۳۰.
  59. ↑ الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)، سید جعفر مرتضی عاملی، ج۱، ص۲۹۷ - ۳۰۰.
  60. ↑ کامل الزیارات، جعفر بن محمد بن قولویه، ص۱۵۷.
  61. ↑ کامل الزیارات، جعفر بن محمد بن قولویه، ص۱۵۷ - ۱۵۸، قال: کتب الحسین بن علی(ع) إلی محمد بن علی(ع) من کربلاء.
  62. ↑ بصائر الدرجات، محمد بن الحسن بن فروخ (الصفار)، ص۵۰۱ – ۵۰۲؛ بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۰ و عوالم الإمام الحسین(ع)، شیخ عبدالله بحرانی، ص۱۷۹.
  63. ↑ العوالم (الإمام الحسین(ع))، شیخ عبدالله بحرانی، ص۱۷۹.
  64. ↑ العوالم (الإمام الحسین(ع))، شیخ عبدالله بحرانی، ص۱۷۹.
  65. ↑ الفتوح، أحمد بن اعثم کوفی، ج۵، ص۲۰-۲۱: او در دو جا عبارت "و سیرة الخلفاء الراشدین" را آورده است.
  66. ↑ الریاض النضرة فی مناقب العشرة، أبی جعفر أحمد (المحب الطبری)، ج۳، ص۵۴؛ مجمع الزوائد، هیثمی، ج۵، ص۱۸۵ و تاریخ مدینه دمشق، ج۳۹، ص۲۰۲.
  67. ↑ مسند احمد، أحمد بن حنبل، ج۱، ص۷۵؛ فتح الباری، ابن حجر، ج۱۳، ص۱۷۰ و اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۳۲.
  68. ↑ الریاض النضرة فی مناقب العشرة، ج۳، ص۵۴: فقال علی: و اجتهاد رأی.
  69. ↑ إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق من علم الاصول، شوکانی، ص۳۳؛ الاحکام،‌ابن جزم، ج۴، ص۵۷۴-۵۷۵ و ج۶، ص۸۸۱ و البحر المحیط فی أصول الفقه، زرکشی، ج۳، ص۲۳۶.
  70. ↑ مناقب آل أبی طالب، ج۳، ص۱۶۹.
  71. ↑ مناقب أهل البیت، مولی حیدر شیروانی، ص۲۴۵؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۴۲ - ۱۴۳؛ المعجم الکبیر، طبرانی، ج۱، ص۱۰۱ و شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۲۸۶.
  72. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۰۹-۵۱۱.
  73. ↑ شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۱۰۳ - ۱۰۴.
  74. ↑ مجمع الزوائد، ج۳، ص۳۵.
  75. ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱، ص۱۶۲.
  76. ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱، ص۵۱۸، ظاهرا "ابن الحنفیه" با یزید به خاطر حفظ یکپارچگی جامعه بیعت کرده است. (موسوعه التاریخ الاسلامی، محمد هادی یوسفی غروی، ج۶، ص۵۹).
  77. ↑ الفرج بعد الشدة، قاضی تنوخی، ج۲، ص۴۳۷.
  78. ↑ وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۷۲- ۱۷۳ و شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۱۲۳ - ۱۲۴: ابن زبیر هفده نفر از اهل بیت را زندانی کرد و قصد قتل یا سوزاندن آنها را داشت و افرادی مانند حسن مثنی در بین آنها بود. (شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۱۴۶ - ۱۴۷).
  79. ↑ عمدة القاری، ج۱۸، ص۲۶۷.
  80. ↑ الأمالی، شیخ طوسی، ص۱۱۹ - ۱۲۰ و بحارالأنوار، ج۴۲، ص۷۶.
  81. ↑ الأمالی، شیخ مفید، ص۳۴۷-۳۴۸؛ شرح نهج‌البلاغه، ابن أبی الحدید، ج۲۰، ص۱۴۹؛ أنساب الأشراف، بلاذری، ج، ص۲۹۹ - ۳۰۱ و ج۶، ص۳۵۳ - ۳۵۴ و تاریخ الطبری، طبری، ج۴، ص۲۵۲.
  82. ↑ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، ج۳، ص۸۰ و مواقف الشیعة، أحمدی میانجی، ج۱، ص۵۵.
  83. ↑ شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۴، ص۶۲-۶۳ و بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۰۲.
  84. ↑ شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید، ج۴، ص۶۳ و بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۰۲.
  85. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۱-۵۱۳.
  86. ↑ ذوب النضار، ص۶۷ - ۶۸.
  87. ↑ ذوب النضار، ص۹۶ – ۹۷. «قال يا عم لو أن عبدا زنجيا تعصب لنا أهل البيت لوجب على الناس موازرته و قد وليتك هذا الأمر فاصنع ما شئت فخرجوا و قد سمعوا كلامه و هم يقولون أذن لنا زين العابدين(ع) و محمد بن الحنفية».
  88. ↑ فتح الباری، ج۸، ص۲۴۵ - ۲۴۶ و موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱، ص۵۱۸.
  89. ↑ الأمالی، شیخ طوسی، ص۲۴۲.
  90. ↑ الأمالی، شیخ طوسی، ص۲۴۲ - ۲۴۳ و عمدة القاری، ج۱۶، ص۲۴۱.
  91. ↑ ذوب النضار، ص۱۲۹ - ۱۳۰.
  92. ↑ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۴، ص۵۴۳ و تهذیب التهذیب، ابن حجر، ج۹، ص۳۱۵؛ اللباب فی تهذیب الأنساب، ابن اثیر، ج۳، ص۱۷۵؛ العوالم، الإمام الحسین(ع) ص۶۶۶-۶۶۷؛ الفصول العشرة، شیخ مفید، ص۱۰۹- ۱۱۰ و الصراط المستقیم، علی بن یونس عاملی نباطی بیاضی، ج۱، ص۱۵۵.
  93. ↑ اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۹۱ - ۲۹۲ و الوافی، فیض کاشانی، ج۲، ص۲۷۹ - ۲۸۰.
  94. ↑ الملل و النحل، جعفر سبحانی، ج۷، ص۳۱-۴۱.
  95. ↑ کمال الدین وتمام النعمة، شیخ صدوق، ص۳۵ - ۳۶ و قاموس الرجال، ج۹، ص۲۴۵ - ۲۴۷.
  96. ↑ مفتاح السعادة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۱۲۸.
  97. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۳-۵۱۴.
  98. ↑ الفرج بعد الشدة، ج۱، ص۴۲.
  99. ↑ کفایة الأثر، خزاز قمی، ص۳۲۷ و المستدرک، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۵۴۴.
  100. ↑ مجمع الزوائد، ج۳، ص۳۵.
  101. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۴-۵۱۵.
  102. ↑ ذوب النضار، ص۵۱- ۵۲، الغیبة، شیخ طوسی، ص۱۸ - ۱۹ و ۱۹۶؛ بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۴۷ - ۳۴۸؛ الصحیفة السجادیة (ابطحی)، امام زین العابدین(ع)، ص۶۰۴- ۶۰۵ و معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۵۴ – ۵۶.
  103. ↑ «قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ يَقُولُ إِنَّ الْمَحَامِدَةَ تَأْبَى أَنْ يُعْصَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ الغارات، ج۲، ص۷۵۲؛ اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، شیخ طوسی، ج۱، ص۲۸۶؛ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۲۴۲- ۲۴۳ و ج۳۴، ص۲۸۲؛ نقد الرجال، تفرشی، ج۴، ص۹۷؛ جامع الرواة، محمد علی اردبیلی، ج۲، ص۴۵؛ منتهی المقال فی احوال الرجال، شیخ محمد بن اسماعیل مازندرانی، ج۵، ص۲۹۳؛ طرائف المقال، سیدعلی بروجردی، ج۲، ص۱۰۶؛ شعب المقال فی درجات الرجال، میرزا أبوالقاسم نراقی، ص۳۰۳ و معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۴۷.
  104. ↑ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، شیخ محمد بن محمد رضا قمی مشهدی، ج۴، ص۴۸۸ – ۴۸۹.
  105. ↑ مناقب آل أبی طالب، ج۳، ص۲۸۸؛ بحارالأنوار، ج۴۵، ص۳۴۸؛ نقد الرجال، ج۵، ص۲۵ و العوالم، الإمام الحسین(ع)، ص۶۶۷-۶۶۸.
  106. ↑ ذوب النضار، ص۵۱.
  107. ↑ الإمامة و التبصرة، علی ابن بابویه قمی، ص۶۰.
  108. ↑ الإمامة و التبصرة، علی ابن بابویه قمی، ص۶۰ و کمال الدین وتمام النعمة، ص۳۶.
  109. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۵-۵۱۶.
  110. ↑ المبسوط، شیخ طوسی، ج۸، ص۲۲۴.
  111. ↑ کفایة الأثر، ص۱۵۶ - ۱۵۹.
  112. ↑ الغارات، ج۲، ص۶۶۶؛ مناقب الإمام أمیر المؤمنین(ع)، محمد بن سلیمان کوفی، ج۲، ص۱۷۳ و کمال الدین و تمام النعمة، ص۱۵۲.
  113. ↑ معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۴۲.
  114. ↑ الإعتصام بالکتاب و السنة، سبحانی، ص۲۹.
  115. ↑ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۲، ص۶۲۶ - ۶۲۸ و ج۳، ص۵۵۶ و ج۴، ص۳۸۴ – ۳۹۲.
  116. ↑ الخصال، شیخ صدوق، ص۳۲۰.
  117. ↑ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۵، ص۹۰.
  118. ↑ مقاتل الطالبیین، أبی الفرج اصفهانی، ص۸۸ - ۸۹.
  119. ↑ حی علی خیر العمل، محمد سالم عزان، ص۵۹ -۶۰.
  120. ↑ المستدرک، ج۴، ص۵۰۴-۵۰۵.
  121. ↑ المستدرک، ج۱، ص۴۸۵ - ۴۸۶.
  122. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۶-۵۱۸.
  123. ↑ الطبقات الکبری، ج۵، ص۹۲؛ عمدة القاری، ج۲۴، ص۱۱۳ و ج۳، ص۱۹۹؛ الأعلام، ج۲، ص۲۱۲ و عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، ص۳۵۳ - ۳۵۴.
  124. ↑ مقاتل الطالبیین، ص۱۰۳.
  125. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۸.
  126. ↑ اسعاف المبطا برجال الموطا، ص۹۵ ولی در المختصر فی اخبار البشر تاریخ ابی الفداء سال وفات او ۷۶ ق دانسته شده است؛ عمدة القاری (ج۲، ص۲۱۴) تاریخ وفات او سال ۸۰ یا ۸۴ ق نقل شده است.
  127. ↑ الفصول المختاره، شیخ مفید، ص۲۹۸.
  128. ↑ روحانی، سید حمید، مقاله «محمد بن حنفیه»، اصحاب امام حسن مجتبی، ص ۵۱۸.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=محمد_حنفیه_در_تراجم_و_رجال&oldid=520906»