آیا ناووسیه و اسماعیلیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
| آیا ناووسیه و اسماعیلیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / کلیاتی از مهدویت / مدعیان دروغین مهدویت |
| مدخل اصلی | ناووسیه |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
آیا ناووسیه و اسماعیلیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «چه کسانی ادعای مهدویت کرده یا در حق آنها ادعای مهدویت شده است؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد عابدی، در مقاله «مدعیان و منکران بابیت و مهدویت» در این‌باره گفته است:
«امام صادق (ع) در شوال سال ۱۴۸ هجری قمری در مدینه وفات یافت. پس از وفات آن حضرت، گروهی وی را زنده و مهدی موعود و قائم آل محمد (ع) خواندند؛ موعودی که روزی باز می‌گردد و جهان را از عدالت می‌کند. این گروه دو حدیث نیز جعل کردند. بر اساس این روایت‌های ساختگی، امام صادق (ع) فرموده است: "لَوْ رَأَيْتُمُ رَأْسِي يدهده عَلَيْكُمْ مِنَ الْجَبَلِ لَا تَصَدَّقُوا فَإِنِّي صَاحِبِكُمْ صَاحِبُ السَّيْفِ "[۱]؛ "إِنْ جَاءَكُمْ مَنْ يُخْبِرُكُمْ عَنِّي بِأَنَّهُ غَسِّلْنِي وَ كَفَّنَنِي وَ دَفَنَنِي فَلَا تُصَدِّقُوهُ . وَ هَذِهِ الْفِرْقَةُ تُسَمِّي الناووسية"[۲]. از آنجا که رهبر این گروه فردی به نام "ابن ناووس" بود، آنان را "ناووسیه" می‌خوانند.[۳]. گروهی نیز اسماعیل فرزند امام صادق (ع) را که در زمان حیات حضرت وفات کرده بود، مهدی موعود و قائم خواندند؛ موعودی که زنده است، روزی ظهور می‌کند و عدالت جهانی می‌آورد. این گروه "اسماعیلیه" خوانده می‌شوند[۴]. قرمطیان از این گروه پدید آمدند. اینان نخست طرفدار مبارکبان بودند، اما بعد چنان اعتقاد یافتند که پس از حضرت رسول تنها هفت امام (علی، حسن، حسین، [[امام سجاد|سجاد، باقر، صادق آل محمد و محمد بن اسماعیل بن جعفر) وجود دارد. در نگاه قرمطیان، محمد بن اسماعیل مهدی موعود و قائم و غایب است.[۵]»[۶].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
این ادعا نسبت به امام صادق (ع) درست نیست؛ چرا که آن حضرت به شهادت رسیده و این امر در تاریخ ثبت شده است[۹]. اگر شک در شهادت حضرت بکنیم؛ باید شک در شهادت پدران و اجداد بزرگوارش هم بکنیم؛ و آن وقت است که باید مانند غالیان و مفوضه، منکر شهادت امام علی (ع) و امام حسین (ع) شویم! امام صادق (ع) خود می‌فرماید: "هنگامی که سه اسم محمد، علی و حسن (ع)، به‌طور متوالی در امامان (ع) جمع شد، چهارمین آنان قائم است". مفضل بن عمر گوید: بر امام صادق (ع) وارد شدم و عرض کردم: ای آقای من! کاش جانشین خودت را به ما معرفی می‌کردی. فرمود: "ای مفضل! امام بعد از من فرزندم موسی است و امام خلف و موعود منتظر (محمد)، فرزند حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی است"[۱۰]. این گروه پس از چندی از بین رفتند و الآن وجود خارجی ندارند[۱۱]
با توجه به علاقه امام صادق (ع) به اسماعیل، او مردی جلیل‌القدر بوده است. ریشه پیدایش اسماعیلیه، شاید در این نکته نهفته باشد که اسماعیل فرزند ارشد امام صادق (ع)، مورد احترام آن حضرت بود؛ به همین دلیل برخی می‌پنداشتند پس از امام صادق (ع) او به امامت خواهد رسید. اما اسماعیل در زمان حیات امام ششم، از دنیا رفت و آن حضرت شیعیان را بر مرگ پسر گواه گرفت و جنازه او را به صورت آشکار تشییع و دفن کرد. پس از شهادت امام صادق (ع) گروهی از اسماعیلیه، مرگ اسماعیل را در زمان آن حضرت انکار کرده و او را امام قائم دانستند که روزی رجعت خواهد کرد و جهان را از عدل و داد پر خواهد ساخت. اینان مراسم تشییع جنازه اسماعیل از طرف پدر را برای حفظ جان او تفسیر کردند. نوبختی این گروه را "اسماعیلیه خالصه" می‌نامد[۱۲]. شیخ مفید درباره او می‌گوید: اسماعیل بزرگ‌ترین پسر امام صادق (ع) بود و امام او را بسیار دوست داشت و نسبت به او بیش از دیگران نیکی و محبت می‌کرد؛ ولی اسماعیل در زمان حیات پدر در "عریض" (دره‌ای در نزدیکی مدینه) از دنیا رفت. مردم جنازه‌اش را به مدینه نزد امام صادق (ع) آوردند و در قبرستان بقیع دفن کردند. روایت شده است: حضرت در مرگ او بسیار بی‌تابی می‌کرد؛ به گونه‌ای که با پای برهنه و بی‌ردا، به دنبال تابوت او می‌رفت. همچنین دستور فرمود: تابوت او را پیش از دفن، چندین‌بار به زمین نهادند و هربار حضرت می‌آمد و پارچه از روی صورتش برمی‌داشت و در روی او نگاه می‌کرد. مقصود امام (ع) از این کار این بود که مرگ او را پیش چشم آنان- که گمان امامت و جانشینی او را داشتند- قطعی کند و شبهه آنان را درباره زنده بودنش، برطرف سازد و به آنها بفهماند که اسماعیل از دنیا رفته است. افرادی از اصحاب که او را پس از حضرت صادق (ع) امام می‌پنداشتند، از این عقیده بازگشتند؛ گروهی اندک از مردمان بی‌خبر- که نه در زمره نزدیکان امام بودند و نه از راویان حدیث آن بزرگوار- گفتند: اسماعیل زنده و امام پس از پدرش است و بر این عقیده باقی ماندند![۱۳] گروهی از شاخه اسماعیلیه (فرقه مبارکیه) هم محمد بن اسماعیل را مهدی و امام زنده غایب می‌دانند[۱۴]. قرامطه (از گروه اسماعیلیه)، محمد بن اسماعیل را مهدی موعود می‌دانستند و عقیده داشتند که وی زنده است و در بلاد روم زندگی می‌کند. آنان در طول تاریخ بدنامی‌های بسیاری را برای شیعه به ارمغان آورده‌اند و هنوز هم رسوبات آن، در ذهن بسیاری از مخالفان شیعه مانده است؛ به‌گونه‌ای که عقاید قرمطیان را به شیعه نسبت می‌دهند!! آنان در بحرین قدرت یافته و تشکیل دولت دادند و به شدت با عباسیان مخالفت کردند. قرامطه، قائم را کسی می‌دانند که با رسالت و شریعت جدیدی مبعوث می‌شود و شریعت محمد (ص) را منسوخ می‌کند! البته این فرقه سیاسی بودند، نه مذهبی و به دنبال اهداف خاص و منافع خود بودند. طرفداران ابو الخطاب (متوفی ۱۳۸ﻫ) قائل به الوهیت امام صادق (ع) بودند و ابو الخطاب را فرستاده امام صادق (ع) می‌دانستند! حتی برخی از آنان ابو الخطاب را قائم دانسته، گفتند: وی نمرده است! گروهی از پیروان وی، پس از مرگ اسماعیل، فرزندش محمد را امام دانستند و در هواداری او و فرزندانش، استوار ماندند. تمام این گروه‌ها از طرف امام صادق (ع) مورد طرد و انکار قرار گرفتند. حتی روشن نیست خود محمد بن اسماعیل، ادعای امامت و مهدویت داشته باشد. از آنجایی که طرح مسأله مهدویت، نوید برپایی حکومت عدل و داد و جایگزینی آن با حاکمیت فاسد و ستمگر عباسیان و حکومت‌های خشن و بیدادگر تابع آنان بود؛ قشرهای محروم در شهرها و روستاها را متوجه داعیان اسماعیلی می‌ساخت. آنان مردم را به سوی امامان مستور، که در نهان می‌زیستند، فرامی‌خواندند»[۱۵]. |
| ۲. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
«ناووسیه فرقه‌ای از غلاة، اتباع، "عجلان" یا "عبدالله بن ناووس بصری" هستند که امام جعفر صادق (ع) را امام زنده غایب و مهدی منتظر و قائم آل محمد (ص) می‌دانند[۱۶]. یکی از ناووسیه به نام عنبسه بن مصعب، حدیثی از امام صادق (ع) جعل نمود که ایشان فرمود: اگر کسی به شما خبر داد که وی مرا غسل داده و کفن کرده و دفن نموده، سخنش را باور مکنید[۱۷]»[۱۸].
|
پرسش‌های وابسته
- ریشه‌های انحراف مدعیان دروغین مهدویت چیست؟ (پرسش)
- چرا مدعیان دروغین مهدویت در زمان نایب اول وجود نداشتند؟ (پرسش)
- آغاز پیدایش مدعیان دروغین مهدویت از چه زمانی بود؟ (پرسش)
- با توجه به مشخص بودن نسب امام مهدی علت پیدایش مدعیان مهدویت چیست؟ (پرسش)
- آیا پدید آمدن مدعیان مهدویت از آثار سوء اعتقاد به مهدویت است؟ (پرسش)
- آیا پدید آمدن مدعیان مهدویت بر حتمی بودن ظهور مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)
- چه کسانی ادعای مهدویت کرده یا در حق آنها ادعای مهدویت شده است؟ (پرسش)
- آیا احمدیه یا قادیانیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا کیسانیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا زیدیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا فطحیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا قرامطه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا ناووسیه و اسماعیلیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا شیخیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا بابیت از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا بهاییت از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا سبئیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا عسکریه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا مغیریه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا ممطوره از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا نمیریه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا واقفیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا واقفه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا باقریه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا موسویه یا موسائیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا محمدیه از فرقه‌های مدعی مهدویت‌‌اند؟ (پرسش)
- آیا ابومسلم خراسانی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن عبدالله بن جعفر مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا عبيدالله مهدی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن تومرت مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی سودانی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا غلام احمدخان مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی تهامه مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی سوس مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا ابومسلم خراسانی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی صومالی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی سنگال مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن حنفیه مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا موسی بن طلحه مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا ابوهاشم بن محمد بن حنفیه مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن عبدالله بن حسن مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا مهدی عباسی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا عباس فاطمی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن عبد الله محض مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا عبید الله مهدی بن محمد مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- آیا محمد بن عبدالله بن تومرت علوی حسنی مدعی مهدویت بود؟ (پرسش)
- مدعیان بابیت چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- مفهوم باب در لغت و اصطلاح چیست؟ (پرسش)
- انگیزه‌های مدعیان بابیت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- دلایل اثبات دروغ بودن ادعای بابیت در عصر غیبت چیست؟ (پرسش)
- مدعیان دروغین مهدویت در طول تاریخ چه کسانی بودند؟ (پرسش)
- راه شناسایی مدعیان دروغین سفارت و نیابت خاص چیست؟ (پرسش)
- اگر شخصی ادعا کند که امام مهدی است چگونه باور کنیم و راه شناخت او چیست؟ (پرسش)
- چه راه‌هایی برای شناخت مهدی نماها وجود دارد؟ (پرسش)
- از چه زمانی عده‌ای به دروغ ادعای مهدویت کردند؟ (پرسش)
- چرا با آغاز دوره استعمار ادعای دروغین مهدویت زیاد شد؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ هر گاه دیدید سر من از طرف کوه تکان می خورد باور نکنید، زیرا من صاحب شما و صاحب شمشیرم؛ علی بن يونس عاملی، الصراط المستقيم، ص ۲۷۱.
- ↑ اگر کسی شما را خبر دهد از من که غسلم داده‌اند و کفن و دفنم کرده‌اند، او را باور نکنید. به این گروه "ناووسی» گفته می‌شود؛ بحارالانوار، ج ۳۷، ص ۹
- ↑ ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری، المقالات والفرق، ص ۷۹ و شهرستانی، الملل والنحل، ج ۱، ص ۱۶۶
- ↑ ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری، المقالات والفرق، ص ۷۹
- ↑ «قائم» در نظر این گروه، یعنی کسی که به رسالت و دین جدید مبعوث می‌شود و دین حضرت محمد را نسخ می‌کند؛ اشعری، المقالات و الفرق، ص ۸۴.
- ↑ عابدی، احمد؛ مدعیان و منکران بابیت و مهدویت، ص ۴۱۹ - ۴۲۰.
- ↑ شهرستانی، الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۸۴.
- ↑ ر.ک: الفرق بین الفرق، ص ۳۳؛ فرهنگ فرق اسلامی، ص ۴۳۶.
- ↑ ر.ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، مقدمه.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۴، ح ۴.
- ↑ ر.ک: محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، فصل ۱، الدلیل علی فساد قول الناووسیه.
- ↑ ر.ک: نوبختی، فرق الشیعة، ص ۶۸.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ص ۵۵۴- ۵۵۳.
- ↑ محدث نوری، نجم الثاقب، ص ۲۱۵.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۱۰۹-۱۱۱.
- ↑ معارف و معاریف، ج ۱۰، ص ۶۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۹.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۷۲۸.