احساس عزت نفس و ارزشمندی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
احساس عزت نفس و ارزشمندی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگیها و آثار انتظار |
مدخل اصلی | احساس عزت نفس |
تعداد پاسخ | ۴ پاسخ |
احساس عزت نفس و ارزشمندی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ یکی از سؤالهای مصداقی پرسشی تحت عنوان «آثار روانشناختی انتظار امام مهدی چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ جامع اجمالی
چیستی عزت نفس
- عزت نفس که در علم روانشناسی با عنوان "حرمت خود" از آن یاد میشود به معنای بازتاب ارزیابی یا برآورد یک فرد از ارزشهای خود است، به عبارت دیگر، باور و اعتقادی است که فرد، دربارۀ ارزش و اهمیت خود دارد. عزت نفس یکی از عوامل تعیین کنندۀ رفتار در انسان به شمار میرود. در حقیقت برداشت و قضاوتی که افراد از خود دارند تعیین کنندۀ چگونگی برخورد آنها با مسائل مختلف است؛ بهگونهای که یکی از ملاکهای شخص سالم، داشتن عزت نفس و احترام به خود است و بالابودن آن میتواند از بسیاری ناراحتیها و بیماریهای روانی جلوگیری کند و فردی که عزت نفس پایین دارد و برای خود ارزش و احترامی قایل نیست ممکن است دچار انزوا، گوشهگیری و یا پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی شود. مجموعۀ هزاران برداشت، ارزیابی و تجربهای که فرد از خود دارد، باعث میشود نسبت به خود احساس خوشایند، ارزشمند بودن یا برعکس آن را داشته باشد که در انسان منتظر به دلیل اتصال به انسان کامل یعنی حضرت مهدی (ع) به کامل ترین وجه نمود پیدا میکند و این مطلب خود آثار عمیقی بر بهداشت روانی و سلامت جسم و رفتار اجتماعی انسانها دارد. بنابراین، عزت نفس را میتوان مجموعهای از افکار، احساسات، عواطف و تجربهها تصور کرد که در فرآیند زندگی اجتماعی شکل میگیرند[۱].
- قرآن کریم از نفس به عنوان بزرگترین سرمایۀ آدمی یاد میکند و نفس را آنقدر ارزشمند میداند که اگر معامله ای صورت گیرد جز با پروردگار عالم این معامله نیست[۲]. رسول خدا (ص) درباره عزت و کرامت نفس میفرماید: «درخواستهایتان را همراه با حفظ عزت نفستان مطرح نمایید»[۳]. امام علی (ع) نیز خطاب به فرزندش میفرماید: «نفس خود را از هرگونه پستی بازدار هرچند تو را به اهدافت برساند زیرا نمیتوانی به اندازۀ آبرویی که از دست میدهی به دست آوری برد. دیگری مباش که خداوند تو را از او آفریده است»[۴].
عزت نفس در انتظار
- عزت نفس، یکی از پایههای اساسی شخصیت آدمی و باعث نیل انسان به افتخار و سربلندی است. عزت نفس مایۀ آزادگی و والایی همت است. عزتمندان هرگز به ذلت و بندگی دیگران تن نمیدهند و سرمایۀ شرافت و آزادگی خود را با هیچ قیمتی معامله نمیکنند. عزت نفس از طرفی برای تمام افراد یکی از بزرگترین فضیلتهای اخلاقی است و از طرف دیگر، محرک آدمی در اجرای دیگر برنامههای اخلاقی تلقی میشود. به عبارت دیگر، شرافت نفس افزون بر آن که خود از نظر فردی صفتی نیکوست، میتواند ضامن اجرای دیگر صفات پسندیده در محیط خانواده و اجتماع نیز به شمار آید[۵].
- انتظار عامل امید و حرکت است و هیچ انسانی از آن بینیاز نیست. انتظارها و آرزوهای افراد متفاوت است؛ آرزوهای بلند، متعالی و ارزشمند، حکایت از کمال روح و رشد شخصیت انسانها و بلندای همت آنها میکند. به عکس، آرزوهای خرد، حقیر و بیارزش، نشان از بیهمتی و رشد نیافتگی افراد دارد. آرزوها انسان را به حرکت وا میدارند و به طور طبیعی هر چه همت بلندتر و آرزو، ارزشمندتر باشد حرکت و تلاش نیز از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود و چون انسان منتظر برترین و ارزشمندترین آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی از بهترین و والاترین ارزشها نیز برخوردارست؛ زیرا آرزوی نهایی انسان منتظر، حاکمیت دین خدا و مذهب اهل بیت (ع) بر سراسر جهان، استقرار حکومت صالحان و مستضعفان در سراسر گیتی، کوتاه شدن دست ظالمان و مستکبران از گوشه گوشۀ جهان، برقراری نظام قسط و عدالت بر پهنۀ زمین و گسترش امنیت و رفاه در جای جای کرۀ خاک است. قطعاً چنین آرزوی بلندی از ارزش و فضیلتی وصف ناپذیر برخوردار است. به شرط آنکه "منتظر" به تناسب آرزوی بلند خود از تلاش و کوشش برای تحقق هر چه زودتر این آرزو کوتاهی نکند. این انتظار است که دیدگاه وسیع و افق بلند مسلمانان و مخصوصاً شیعیان را نشان میدهد[۶].
پاسخها ودیدگاههای متفرقه
۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانینیا؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد سبحانینیا، در کتاب «مهدویت و آرامش روان» در اینباره گفته است:
«یکی از ملاکهای شخص سالم، داشتن عزت نفس واحترام به خود است؛ بهگونهای که بالابردن آن، میتواند از بسیاری ناراحتیها و بیماریهای روانی جلوگیری کند. عزت نفس (احساس ارزشمندی)، یعنی مقدار ارزشی که انسان به خود، قائل است یا دیگران برای شخصیت او قائلاند. درواقع، عزت نفس از مجموعه افکار، احساسات، عواطف و تجربههای فرد در فرآیند زندگی اجتماعی ناشی میشود»[۷].
|
۲. حجت الاسلام و المسلمین انصاری؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین رضا انصاری، نویسنده مقاله «پیش درآمدی بر آثار روانشناسی انتظار» در اینباره گفته است:
«در علم روانشناسی بحثی مطرح است با عنوان "حرمت خود" به این معنا که شخص به چه اندازه برای خودش ارزش و احترام قائل است و چه کارهایی را برای حفظ شخصیت و قداست خود انجام میدهد. که این مطلب خود آثار عمیقی بر بهداشت روانی و سلامت جسم و رفتار اجتماعی انسانها دارد.[۸] از حرمت خود در ادبیات دینی به عزت و کرامت نفس یاد میشود. رسول خدا میفرماید «اُطْلُبُوا الْحَوَائِجَ بِعِزَّةِ الْاَنْفُسِ»[۹]. قرآن کریم از نفس به عنوان بزرگترین سرمایه آدمی یاد میکند و نفس را آنقدر ارزشمند میداند که اگر معامله ای صورت گیرد، جز با پروردگار عالم این معامله نیست.[۱۰] عزت نفس، یکی از پایههای اساسی شخصیت آدمی و باعث نیل انسان به افتخار و سربلندی است. عزت نفس مایه آزادگی و والایی همت است. عزتمندان هرگز به ذلت و بندگی دیگران تن نمیدهند و سرمایه شرافت و آزادگی خود را با هیچ قیمتی معامله نمیکنند. عزت نفس از طرفی برای تمام افراد یکی از بزرگترین فضیلتهای اخلاقی است و از طرف دیگر، محرک آدمی در اجرای دیگر برنامههای اخلاقی تلقی میشود. به عبارت دیگر، شرافت نفس افزون بر آن که خود از نظر فردی صفتی نیکوست، میتواند ضامن اجرای دیگر صفات پسندیده در محیط خانواده و اجتماع نیز به شمار آید. علی(ع) خطاب به فرزندش میفرماید: «وَ أَکْرِمْ نَفْسَکَ عَنْ کُلِّ دَنِیَّةٍ وَ إِنْ سَاقَتْکَ إِلَی الرَّغَائِبِ فَإِنَّکَ لَنْ تَعْتَاضَ بِمَا تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِکَ عِوَضاً وَ لَا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّاً»[۱۱]. حال برای حفظ این کرامت و عزت باید خودمان را بهتر بشناسیم چرا که: «نالَ الفَوزَ الأكبَرَ مَن ظَفِرَ بِمَعرِفَةِ النَّفسِ»[۱۲]. یا در روایت دیگری میخوانیم که: «مَعرِفَةُ النَّفسِ أنفَعُ المَعارِفِ»[۱۳] «شناخت نفس برای انسان بالاترین معارف میباشد». انسان با شناخت خود و تواناییهایش میتواند بر همه مشکلات فائقاید و گام در جهت کامیابی خویش بردارد. انسانی که منتظر حکومت صالحان است و انتظار درک آن را دارد باید خود نیز صالح باشد چرا که اَلسِّنْخِیَّةُ عِلَّةُ الْاِنْضِمام[۱۴] پیرو مهدی بودن جز با خودسازی و تقوی ممکن نیست و اصولاً عشق و علاقه و پیوند با چیزی. باعث هسمویی و همرنگی بین عاشق و معشوق میگردد. و محبت و علاقه است که منجر به حرکت بهسوی اهداف محسوب میگردد و انسان عاشق پیوسته دلواپس و مضطرب است که نکند محبوبش از دست او دلگیر گردد و یا فلان کار و حرکت را نپسندد. و باید دانست که محقق خواهد شد وعدۀ الهی مبنی بر حکومت مستضعفان و صالحان است همانطور که خداوند سبحان وعده ان را داده است: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ[۱۵] و در ادامه همین آیه خداوند چند مورد از اعمال و کارهای صالحان را از جمله نماز و زکات و اطاعت رسول را بر میشمرد»[۱۶]. |
۳. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛ |
---|
آقای محسن موحدی، نویسنده مقاله «آثار روانشناختی آموزههای مهدویت» در اینباره گفته است:
«عزت نفس اصطلاحی در روانشناسی است که بازتاب ارزیابی یا برآورد یک فرد از ارزشهای خود میباشد، به عبارت دیگر، باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خود دارد. عزت نفس یکی از عوامل تعیین کننده رفتار در انسان به شمار می¬رود. در حقیقت برداشت و قضاوتی که افراد از خود دارند تعیین کننده چگونگی برخورد آنها با مسائل مختلف است. فردی که عزت نفس پایین دارد و برای خود ارزش و احترامی قایل نیست ممکن است دچار انزوا، گوشه¬گیری و یا پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی شود. عزت نفس را می¬توان مجموعه¬ای از افکار، احساسات، عواطف و تجربه¬ها تصور کرد که در فرآیند زندگی اجتماعی شکل می¬گیرند. مجموعه هزاران برداشت، ارزیابی و تجربه¬ای که فرد از خود دارد، باعث می¬شود که نسبت به خود احساس خوشایند، ارزشمند بودن یا برعکس آن را داشته باشد که در انسان منتظر به دلیل اتصال به انسان کامل یعنی حضرت مهدی (ع) به کامل ترین وجه نمود پیدا میکند»[۱۷].
|
۴. سرکار خانم مرتضوی؛ |
---|
سرکار خانم زهرا سادات مرتضوی، در مقاله «فلسفه انتظار» در اینباره گفته است:
«انتظار در معنای عام آن، عامل امید و حرکت است و هیچ انسانی از آن بینیاز نمیباشد، انتظارها و آرزوهای افراد متفاوت است؛ "آرزوهای بلند، متعالی و ارزشمند، حکایت از کمال روح و رشد شخصیت انسانها و بلندای همت آنها میکند. به عکس، آرزوهای خرد، حقیر و بیارزش، نشان از بیهمتی و رشد نیافتگی افراد دارد". آرزوها انسان را به حرکت وا میدارند و به طور طبیعی هر چه همت بلندتر و آرزو، ارزشمندتر باشد حرکت و تلاش نیز از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود و چون انسان منتظر برترین و ارزشمندترین آرزوهای ممکن را داراست، به طور طبیعی از بهترین و والاترین ارزشها نیز برخوردارست؛ زیرا آرزوی نهایی انسان منتظر، حاکمیت دین خدا و مذهب اهل بیت (ع) بر سراسر جهان، استقرار حکومت صالحان و مستضعفان در سراسر گیتی، کوتاه شدن دست ظالمان و مستکبران از گوشه گوشه جهان، برقراری نظام قسط و عدالت بر پهنه زمین و گسترش امنیت و رفاه در جای جای کره خاک است. قطعا چنین آرزوی بلندی از ارزش و فضیلتی وصف ناپذیر برخوردار است. به شرط آنکه "منتظر" به تناسب آرزوی بلند خود از تلاش و کوشش برای تحقق هر چه زودتر این آرزو کوتاهی نکند. این انتظار است که دیدگاه وسیع و افق بلند مسلمانان و مخصوصاً شیعیان را نشان میدهد»[۱۸].
|
پرسشهای وابسته
- مثبتاندیشی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- معنابخشی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- ثبات شخصیت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- وحدت شخصیت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- هویتبخشی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس نشاط به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- آرامشبخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امید به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس عزت نفس به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روانشناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه هدفمندی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه محبت و عشقورزی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه اخلاقمداری به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه مسئولیتپذیری به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اصلاح سبک زندگی به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اشتیاق به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
- محبت به عنوان یکی از آثار روانشناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فکری و اعتقادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار روانشناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار سیاسی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اقتصادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار نظامی و انتظامی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرجهای مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ ر.ک: سبحانینیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۱۳؛ انصاری، رضا، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت؛ موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۰۷.
- ↑ «اُطْلُبُوا الْحَوَائِجَ بِعِزَّةِ الْاَنْفُسِ»؛ نهجالفصاحه شماره ۳۲۵.
- ↑ «وَ أَکْرِمْ نَفْسَکَ عَنْ کُلِّ دَنِیَّةٍ وَ إِنْ سَاقَتْکَ إِلَی الرَّغَائِبِ فَإِنَّکَ لَنْ تَعْتَاضَ بِمَا تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِکَ عِوَضاً وَ لَا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّاً»؛ سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ص ۳۴۴.
- ↑ ر.ک: انصاری، رضا، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ ر.ک: مرتضوی، زهرا سادات، فلسفه انتظار، ماهنامه شمیم یاس، ص۳۲.
- ↑ سبحانینیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۱۳.
- ↑ روانشناسی اجتماعی بانگرش به منابع دینی
- ↑ «یعنی درخواستهایتان را همراه با حفظ عزت نفستان مطرح نمایید» نهجالفصاحه شماره ۳۲۵
- ↑ بقره ۲۰۷
- ↑ «نفس خود را از هرگونه پستی بازدار هرچند تو را به اهدافت برساند زیرا نمیتوانی به اندازۀ آبرویی که از دست میدهی به دست آوری برد. دیگری مباش که خداوند تو را از او آفریده است» سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ص ۳۴۴، مؤسسه نهج البلاغه، قم - ایران، اول، ۱۴۱۴ه ق
- ↑ «کسی به بالاترین مراحل رستگاری میرسد که بتواند نفس خودش را بشناسد» تمیمی امدی عبد الواحدبن محمد، غرر الحکم و درر الکلم ص ۷۲۰، دارالکتاب الاسلامی ۱۴۱۰
- ↑ همان،ص۷۱۲
- ↑ این یک قائده فلسفی است که در کتب فلسفی مطرح شده است
- ↑ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین میگرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بیگمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار میدارد و (حال) آنان ر» سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ انصاری، رضا، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت
- ↑ مرتضوی، زهرا سادات، فلسفه انتظار، ماهنامه شمیم یاس، ص۳۲.