رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)

رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار
مدخل اصلی	رشد روحیه هدف‌‌مندی
تعداد پاسخ	۳ پاسخ

رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ جامع اجمالی

* _{پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:}

سبحانی‌نیا	نظری شاری	محمدی	موحدی	پورسیدآقایی

اهمیت هدف

• هدف‌ها در تاریخ زندگی بشری نقشی مهم و تعیین‌کننده ایفا کرده‌ و زیربنای انگیزه هستند. هدف‌ها به زندگی ما استقلال، جهت، معنا و شادی می‌‌بخشند. لذا روحیه هدف‌مندی، به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار، در رشد شخصیت و سلامت روانی فرد و جامعه عصر انتظار تأثیر دارد؛ زیرا از جهت روان‌شناختی،‌ رشد روانی افراد با عمومیت و تعالی اهدافی که دارند سنجش می‌شود. به این معنا که هر چه اهداف زندگی فرد، والا و فراگیر باشد، سطح انگیزش و امید او بالاتر خواهد بود و در نتیجه، چنین فردی از رشد و سلامت روانی بالاتری برخوردار خواهد بود.
• انسان منتظر با امید به ظهور نور و عدالت، در حقیقت اهداف کلان زندگی خود و جامعه را با رویکرد به نصرت الهی، پیروزی و غلبۀ حق بر باطل، گسترش عدالت و فراگیری هدایت، لطف و رحمت مشخص می‌‌کند و از این‌رو، تلاش می‌کند تا به میزان توانایی و مسئولیت خویش، در ساختن چنین جامعه‌ای سهیم باشد. از سوی دیگر، او می‌‌داند برای چه تلاش می‌‌کند و انگیزه‌ای آشکار، منطقی، معقول و قابل دفاع دارد؛ بنابراین تمامی تلاش‌هایش، معطوف به هدفی والا به نام "انتظار ظهور" می‌‌شود و این هدفی معنادار و ارزشمند است که ریشه در فطرت همه انسان‌ها دارد و فرجام حیات انسانی را روشن نموده و فلسفه تاریخ را قابل درک می‌نماید.

اهداف منتظر

• برخی از اهداف بزرگ اندیشۀ مهدوی اشاره می‌کنیم:

1. دانش‌افزایی: یکی از اهداف بزرگ مکتب مهدوی، کسب علم و معرفت و نهادینه شدن فرهنگ تفکر است تا انسان‌ها از بُعد معرفتی به قله‌های تکامل برسند؛ چنانکه امام باقر (ع) می‌فرمایند: «وقتی قائم ما قیام کند، خداوند دست رحمتش را بر سر مردم می‌گذارد و با آن، عقل و اندیشۀ آنان را منسجم و متکامل می‌کند و بر حلم و اخلاق‌شان می‌افزایند».
2. اخلاق‌مداری: امام صادق (ع) فرمودند: «هرکس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید در انتظار او باشد و به نیکویی و پرهیزکاری رفتار کند».
3. تعدیل غرائز: توجه مطلوب و ارزشی به غرائز و گرایش‌های انسانی و تعدیل و هدایت آن خواسته‌ها به سوی اهداف الهی و آرمانی، از اهداف تربیتی مکتب تعلیم و تربیت حضرت مهدی (ع) است.
4. بهبود وضع معیشتی و مادی: رسول مکرم ‌‌اسلام (ص) در این باره می‌فرماید: «امت من در زمان مهدی (ع)، آنچنان به نعمت‌ها (مادی و معنوی) دست می‌‌یابند که در هیچ زمانی این‌گونه نبوده است». قوانینی مثل خمس، زکات‌، عدم‌ احتکار و... رفاه و آسایش عمومی را در جامعۀ منتظر فراگیر خواهند نمود، تا جایی‌که در زمان ظهور، نیازمندی جهت ادای دین یافت نمی‌شود چنانکه‌ امام‌ صادق (ع) فرمودند: «سوگند به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، روزی خواهد رسید که یک نفر از شما نتواند‌ محلی‌ را پیدا کند که دینار یا درهمی از مال خودش را در آنجا به مصرف برساند». بلکه ایمان‌ به‌ وجود‌ حضرت آرامش‌بخش است چنانکه امام زمان (ع) در‌ نامۀ مبارک خود به اسحاق بن یعقوب آورده‌اند: «همانا من مایۀ آرامش و امنیت زمینیانم همان‌گونه که ستارگان آسمان، باعث امنیت‌ آسمانیان‌ هستند»
5. وحدت و هم‌دلی: در میان جامعه‌ای که بزرگ‌ترین آرمانش، ظهور امام عصر (ع) است، نوعی هم‌دلی، هم‌نوایی و هم‌اندیشی پدید می‌‌آید. در روایات درباره ویژگی یاران حضرت مهدی (ع) آمده است: «قلب‌هایشان یکپارچه است».
6. عدالت‌گستری: یکی از اهداف مهم مهدویت، عدالت‌خواهی و ستم‌ستیزی است که یکی از عمده‌ترین اصول مورد توجه تمام انبیا، به ویژه خاتم پیامبران، حضرت محمد (ص) بوده است. در روایات‌ تأکید‌ شده‌ است‌ اگر‌ یک روز هم از عمر دنیا باقی مانده باشد، آن روز چنان طولانی خواهد شد که عدالت بر همۀ جهان سایه افکند.
7. وحدت شخصیت: انتظار از لحاظ فردی، موجب تمرکز افکار و نیروهای آدمی می‌‌شود؛ زیرا ناظر به یک هدف، یعنی انتظار ظهور است.
8. شکوفایی استعدادها: روایات نشان می‌دهد تأکید اصلی مکتب انتظار، شکوفایی استعدادها و نیروها در زمان حال است و باید بدون از دست دادن فرصت، دست به کار شد. در روایتی امام صادق (ع) می‌‌فرماید: «هر صبح و شام منتظر ظهور باشید».
9. امید به آینده: انتظار فرج امید به آینده را در منتظر پدید می‌‌آورد و همین امید، نقش بزرگی در زندگی و شخصیت او دارد. امام علی (ع) می‌‌فرماید: «منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نباشید. همانا دوست‌داشتنی‌ترین کارها در پیشگاه خداوند، انتظار فرج است تا وقتی که مؤمن این حالت خود را حفظ کند».
10. بینش و خلاقیت: امیدواری به انسان منتظر، بینشی عطا می‌کند که در مسیر خود بن‌بستی نمی‌بیند و همواره با خلاقیت و نوآوری، راه‌های تازه‌ای را می‌‌آزماید. امام سجاد (ع) دربارۀ قوت و اندیشه یاران آن حضرت، می‌‌فرمایند: «خداوند آنان را چنان از عقل، فهم و شناخت برخوردار کرده که غیبت امام (ع) برایشان به منزلۀ مشاهده و حضور درآمده است».
11. کار و تلاش: انسان منتظر چون امیدوار است، در راه رسیدن به هدف کار می‌‌کند و تلاش منتظر نه حرکتی عادی، بلکه حرکتی جهادگونه است. پیامبر اسلام (ص) می‌‌فرماید: «برترین جهاد امت من، انتظار فرج است»

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛

محمد سبحانی‌نیا حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد سبحانی‌نیا، در کتاب «مهدویت و آرامش روان» در این‌باره گفته است: «در اندیشه مهدویت، مؤلفه "پویایی" و "معطوف به هدف بودن" وجود دارد؛ زیرا منتظر به جامعه‌ای می‌‌اندیشد که تمامی وعده‌های انبیا و اولیا در آن به وقوع خواهد پیوست و از این‌رو، تلاش می‌کند تا به میزان توانایی و مسئولیت خویش، در ساختن چنین جامعه‌ای سهیم باشد. از سوی دیگر، او می‌‌داند برای چه تلاش می‌‌کند و انگیزه‌ای آشکار، منطقی، معقول و قابل دفاع دارد؛ بنابراین تمامی تلاش‌هایش، معطوف به هدفی والا به نام "انتظار ظهور" می‌‌شود و این هدفی معنادار و ارزشمند است. در اینجا به بخشی از اهداف بزرگ اندیشه مهدوی اشاره می‌کنیم: دانش‌افزایی: یکی از اهداف بزرگ مکتب مهدوی، این است که کسب علم و معرفت و هم‌چنین فرهنگ تفکر و اندیشه در میان مردم جوامع نهادینه شود، انسان‌ها از بُعد شناختی و معرفتی به قله‌های تکامل و پیش‌رفت برسند و حقایق جهان هستی را به خوبی دریابند؛ چنان که امام باقر (ع) می‌فرمایند: "وقتی قائم ما قیام کند، خداوند دست رحمت‌اش را بر سر مردم می‌گذارد و با آن، عقل و اندیشه آنان را منسجم و متکامل می‌کند و بر حلم و اخلاق‌شان می‌افزایند" . اخلاق‌مداری: در فرمایش امام صادق (ع) می‌بینیم: "هرکس دوست دارد از یاران حضرت قائم (ع) باشد، باید در انتظار او باشد و به نیکویی و پرهیزکاری رفتار کند؛ پس اگر به این حال، پیش از قیام او از دنیا برود، پاداش یاران مهدی (ع) را خواهد گرفت؛ بکوشید، جدیث کنید و چشم به راه باشید که بر شما گوارا باد" . تعدیل غرائز: توجه مطلوب و ارزشی به غرائز و گرایش‌های انسانی و تعدیل و هدایت آن خواسته‌ها به سوی اهداف الهی و آرمانی، از اهداف تربیتی مکتب تعلیم و تربیت حضرت مهدی (ع) است. در زمان ظهور آن بزرگوار، به انسان‌ها اجازه داده می‌شود که از امیال و گرایش‌های ذاتی و درونی خود تا جایی که به فساد و تباهی و از بین رفتن حقوق دیگران و هتک موازین شرعی و اخلاقی منجر نشود، بهره ببرند و این خواسته‌ها در خدمت تکامل و سعادت بشری قرار گیرد. امیرالمؤمنین علی (ع)، میانه‌روی و تعدیل در غرایز را از ویژگی‌های اصلی یاران حضرت مهدی (ع) برمی‌شمارد و چنین می‌فرماید:قائم با یارانش پیمان می‌بندد که مسلمانی را دشنام ندهند، حریمی را هتک نکنند، به خانه‌ای هجوم نبرند، کسی را به ناحق نزنند، طلا، نقره، گندم و جو (زیادی) انباشته نسازند، مال یتیمان را نخورند، لباس خز و حریر(اشرافی) نپوشند، کمربند زرین نبندند، گندم و جو، احتکار نکنند و در امور معاش به اندک (متعادل) بسنده کنند" . بهبود وضع معیشتی و مادی: رسول مکرم ‌‌اسلام (ص) درباره بهبود وضع معیشتی و مادی مردم در نظام تربیتی مهدوی می‌فرماید: امت من در زمان مهدی (ع)، آن‌چنان به نعمت‌ها (مادی و معنوی) دست می‌‌یابند که در هیچ زمانی این‌گونه نبوده است". یک‌دلی: یکی از آرزوهای بشر، یک‌دلی و یکپارچگی است که به معنای واقعی در عصر ظهور محقق خواهد شد. در روایات درباره ویژگی یاران حضرت مهدی (ع) آمده است: قلب‌هایشان یکپارچه است". و این نیست، مگر به این سبب که هواها و خودخواهی‌ها از جانشان رخت بربسته و به جای آن، خداخواهی و خداپرستی نشسته است. عدالت‌گستری: یکی از اهداف مهم مهدویت، عدالت‌خواهی و ستم‌ستیزی است که یکی از عمده‌ترین اصول مورد توجه تمام انبیا، به ویژه خاتم پیامبران، حضرت محمد (ص) بوده است. "عدل"، واژه غریبی نیست؛ اما حقیقتی قریب هم نیست. مهدویت و وحدت شخصیت: انتظار از لحاظ فردی، موجب تمرکز افکار و نیروهای آدمی می‌‌شود؛ زیرا ناظر به یک هدف، یعنی انتظار ظهور است و این امر به نوبه خود، موجب وحدت شخصیت فرد می‌‌شود. از بعد اجتماعی نیز، وحدت قابل تأمل است. وجود هدف مشترک دریک ملت یا جامعه، موجب نوعی پیوند، دل‌بستگی و وحدت میان معتقدان به آن هدف می‌‌شود. در میان جامعه‌ای که بزرگ‌ترین آرمانش، ظهور امام عصر (ع) است، نوعی هم‌دلی، هم‌نوایی و هم‌اندیشی پدید می‌‌آید. مهدویت و زمان حال: روایات نشان می‌دهد که تأکید اصلی مکتب انتظار، شکوفایی استعدادها و نیروها در زمان حال است و باید بدون از دست دادن فرصت، دست به کار شد. "سید بن طاووس" دعای عهد را به نقل از امام صادق (ع) چنین آورده است: "بارخدایا، من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانی‌ام عهد، عقد و بیعتی را که از آن حضرت بر گردن دارم، با او تجدید می‌کنم". در روایتی نیز، امام صادق (ع)) می‌‌فرماید: "هر صبح و شام منتظر ظهور باشید". مهدویت و زمان آینده: انتظار فرج از آن جهت مورد تأکید و توصیه اهل بیت (ع) بوده که امید به آینده را در شیعه منتظر پدید می‌‌آورد و همین امید، نقش بزرگی در زندگی و شخصیت او دارد. امام علی (ع) می‌‌فرماید: "منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نباشید. همانا دوست‌داشتنی‌ترین کارها در پیشگاه خداوند، انتظار فرج است تا وقتی که مؤمن این حالت خود را حفظ کند". امید، محرک انسان برای رویارویی با آینده است. برخی آن را انگیزه و برخی دیگر آن را نیاز آدمی می‌‌دانند. "آدمی، پیوسته و در پی انجام هر کاری، دنبال غایت و مقصودی مشخص بوده و قبل از اقدام به آن نیز، نیازمند انگیزه‌ای برای آغاز عمل است. براین اساس، انسان برای تداوم زندگی و تحمل دشواری‌های آن، نیازمند انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده "امید به آینده" تجلی می‌‌یابد؛ آینده‌ای که به مراتب، عالی‌تر، زیباتر و بهتر از امروز باشد". انتظار در مکتب شیعه، علاوه براین‌که نوعی امید به آینده است، چشم به راه یک رویداد بزرگ و تحول عمیق بودن است؛ چراکه امام مهدی (ع)، تبلور همه آرمان‌ها و آرزوهای محقق نشده انسان در طول قرون و اعصار گذشته تاکنون است. مهدویت و بینش و خلاقیت: امیدواری به انسان منتظر، بینشی عطا می‌کند که در مسیر خود بن‌بستی نمی‌بیند و همواره با خلاقیت و نوآوری، راه‌های تازه‌ای را می‌‌آزماید. از ویژگی‌های یاران مهدی (ع)، قرارگرفتن در بالاترین درجه بینش است. این به علت معرفت عمیقی صورت می‌‌پذیرد که خداوند به آنان اعطا کرده است. امام سجاد (ع)) درباره قوت و اندیشه یاران آن حضرت، می‌‌فرمایند: "خداوند - تبارک و تعالی - آنان را چنان از عقل، فهم و شناخت برخوردار کرده که غیبت امام (ع) برایشان به منزله مشاهده و حضور درآمده است". مهدویت و کار و تلاش: انسان منتظر چون امیدوار است، در راه رسیدن به هدف کار می‌‌کند و هرچه امیدش در این راه بیشتر باشد، به یقین تلاشش هم بیشتر خواهد بود. تلاش منتظر نه حرکتی عادی، بلکه حرکتی جهادگونه است. پیامبر اسلام (ص) می‌‌فرماید: "برترین جهاد امت من، انتظار فرج است"».

۲. حجت الاسلام و المسلمین نظری شاری؛

عبدالله نظری شاری حجت الاسلام و المسلمین عبدالله نظری شاری، نویسنده مقاله «نقش انتظار در بهداشت روانی» در این‌باره گفته است: «روحیه هدف‌مندی، به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار، در رشد شخصیت و سلامت روانی فرد و جامعه عصر انتظار تأثیر دارد؛ زیرا از جهت روان‌شناختی‌ رشد روانی افراد با عمومیت و تعالی اهدافی که دارند سنجش می‌شود. به این معنا که هر چه اهداف زندگی فرد، والا و فراگیر باشد، سطح انگیزش و امید او بالاتر خواهد بود و در نتیجه، چنین فردی از رشد و سلامت روانی بالاتری برخوردار خواهد بود. در ادبیات مکتب حیات بخش اسلام، انتظار مفهومی بس ژرف و شور انگیز دارد. گویا انتظار، زیباترین و کامل‌ترین جلوه‏ عینی عمل صالح، و نُمود عمَلی ایمان به خداوند متعال است. چنان‌‌که رسول اعظم می‌فرماید: «أَفضَلُ أَعمالِ اُمَّتِی إنتِظارُ الفَرَجِ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ» امام علی نیز از انتظار چنین تعبیر فرموده است: «أَفضَلُ عِبادَةِ المُؤمِنِ، إِنتِظارُ فَرَجِ اللهِ». انتظار در فرهنگ تشیّع، محتوایی اصلاح گر، تحرّک آفرین و تعهدآور دارد، که منتظران در بستر آن برترین عمل و نیکوترین تلاش و مجاهدت را در راستای ظهور و حاکمیت انسان کامل و ایجاد جامعه آرمانی برای کل بشریت و در نتیجه، عالی‌ترین نوع بندگی خداوند را به نمایش می‌گذارند. انتظار در دین مقدس اسلام، از آن جهت این همه ارزش و فضیلت دارد که والاترین اهداف الهی و توحیدی و اهداف بعثت همه انبیا در کل تاریخ، در تحقق آن نهفته است. در پیوست به امتداد جریان تاریخ زندگی بشر، امروز تفکر به جامعه‏ عدالت محور و فضیلت سالار و انتظار برنامه‌ریزی برای آن، تبدیل به یک دغدغه جهانی و بشری شده است. تفکر انتظار، حداقل به این معناست که جهان و تاریخ از سنگ ساخته نشده‌اند و قابل تغییرند. کم‌‌ترین پیام مهدویت و انتظار این است که می‌شود اوضاع را در گستره‌ جهانی تغییر داد. آسان نیست ولی با اعتقاد، و کوشش فراگیر در جهت تحقق آن، این آرمان قابل دسترسی و امکان‌پذیر است. بر اساس فرهنگ انتظار، باید به تغییر در ابعاد جهانی اندیشید و انسان معاصر نیز کم کم در حال پیدا کردن قدرت درک این خلأ است. تدریجاً ظرفیت فکری و روانی بشر برای این امر مهم آماده می‌شود، و باید کوشید تا به مرحله‏ برسد که عملاً آمادگی پذیرش حجّت و ولی خدا را داشته باشد. بنابراین، تفکر انتظار، جهان شمول و معطوف به همه بشریت است و در صدد ایجاد بیدارگری جهانی و فراهم کردن تمهیداتی است که این باور و فرهنگ در سراسر جهان در دست‌رس تشنه گان حقیقت و عدالت قرار گیرد. مسئله‌ انتظار قیام مصلح جهانی و استقرار حکومت حق، و برپایی دولت عدالت گستر حضرت مهدی (ع)؛ مبتنی بر شناخت مسأله‌ امامت، و ضرورت وجود رهبریِ الهی برای اقامه‌ قسط و گسترش عدل و رساندن انسان به کمال نهایی است. در پر تو ایمان و تفکر به مهدویت، ما به ضرورت طراحی عملیاتی برای طرح اهداف و برنامه‌ریزی دراز مدت (کلان) و کوتاه مدت (خرْد)، در سطح جهان و برای همه بشریت پی می‌بریم، تا بتوانیم از امکانات و سرمایه‌های‌ موجود انسانی در فرهنگ و جامعه انتظار، به نحو بهینه استفاده کنیم و گام به گام به مقصود و آرمان توحیدی انتظار نزدیک شویم. شناخت دقیق به موضوع و فلسفه‏ انتظار، موجب می‌شود که افکار خود را در راستای این اهداف الهی و جهان شمول تمرکز بخشیم و برنامه‌ریزی مطلوب برای رسیدن به آن داشته باشیم. از جهت روان‌شناختی، مسیر حرکت انسان را اهدافش مشخّص می‌کند. امید در زندگی انسان، موجب می‌شد تا بتواند برای خود اهدافی را در نظر بگیرد. انسان منتظر، با امید به ظهور نور و عدالت ـ در حقیقت ـ اهداف کلان زندگی خود و جامعه را، با روی‌‌کرد به نصرت الهی، پیروزی و بهروزی و غلبه حق بر باطل، گسترش عدالت: «یملأُ اللهُ الأَرضَ بِهِ قِسطاً وَ عَدلاً کَما مُلِئَتْ ظُلماً وَ جَوراً» و بالاخره فراگیری هدایت، لطف و رحمت الهی. عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يَرْحَمَكُمْ وَإِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ حَصِيرًا مشخّص می‌کند. اهدافی که مکتب انتظار برای منتظران ارائه می‌کند، مربوط به فرقه مذهبی خاص و معطوف به منطقه جغرافیایی ویژه نیست، بلکه اهداف عالی و جهان شمولی است که متناظر به سرنوشت تمام انسان‌ها و معطوف به اصلاح کل جهان است. این اهداف ریشه در فطرت همه انسان‌ها دارد و فرجام حیات انسانی را روشن نموده و فلسفه تاریخ را قابل درک می‌نماید. این اهداف، سطح امید و انگیزش را در افراد ارتقاء داده و موجب انسجام، تحرّک و پویایی روانی می‌گردد و در نتیجه بهداشت و سلامت روانی افراد را ارتقاء می‌بخشد».

۳. آقای محمدی (کارشناس ارشد ادیان)؛

ناصر محمدی آقایان ناصر محمدی و احمد رضا مفتاح، در مقاله «نقش باور به مهدویت در معنابخشی زندگی فردی» در این‌باره گفته‌اند: «"هدف" یکی از مهم‌ترین معانی است که هم فیلسوفان تحلیلی و هم الاهی‌دانان ادیان ابراهیمی برای "معنای زندگی" برشمرده‌اند و بر‌ اساس‌ آن نظریه‌پردازی کرده‌اند. برای پیروان ادیان الاهی دستیابی‌ به‌ کمال مطلوب مبتنی بر عمل به نسخه الاهی است، که از راه وحی‌ به‌ پیامبران ابلاغ شده است. اما باید‌ توجه داشت که غایت‌های‌ اخلاقی‌ زندگی، گاه دست نیافتنی می‌شود‌. از‌ آنجا که این عدم تحقق غایت‌های اخلاقی ممکن است معنای زندگی را به‌ چالش‌ بکشد، ادیان الاهی فرجام نیک‌ و خرسندی‌ نهایی‌ را به صورت‌های‌ مختلفی‌ مثل: ملکوت آسمان، وصال‌ الاهی‌، رویت سعیده، موعودباوری و مانند آن به ترسیم کشیده‌اند. در واقع، ادیان بزرگ جهان تعلیم‌ می‌دهند‌ که روند جهان رو به خیر‌ است‌، خیر بر شر غلبه‌ خواهد کرد. این اندیشه پیروزی نهایی خیر بر شر به ما قوت خواهد داد تا‌ به‌ جنگ علیه هرگونه بی‌عدالتی و ظلم وجور‌ ادامه‌ دهیم. این روند رو‌ به‌ خیر در دیدگاه شیعه همان باور به مهدویت است. با توجه به روایات رسیده از معصومین‌ "عدالت‌گستری‌" مهم‌ترین‌ هدف مهدویت برای انسان‌هاست. در این روایات‌ تأکید‌ شده‌ است‌ که‌ اگر‌ یک روز هم از عمر دنیا باقی مانده باشد، آن روز چنان طولانی خواهد شد که عدالت بر همه جهان سایه افکند که‌ در آن کارگزاران ظلم و جور، مورد بازخواست قرار خواهند گرفت، قاضیان و حاکمان کج‌رفتار، از مسئولیت خود عزل خواهند شد و زمین از هر نوع خباثت پاک خواهد شد. حال این هدف مهم چگونه محقق خواهد شد. طبیعتاً منتظران حضرت باید خود را برای برپایی این هدف بزرگ آماده کنند که اولاً خود را جامعه تأثیرگذار فرض‌ کرده‌ و سعی در حاکم کردن این عدالت در وجود خود کند و در ثانی خود را در جامعه برای برپایی این عدالت مسئول بداند. اهداف‌ دیگری‌ نیز برای قیام حضرت مهدی (ع) بیان‌ شده که معروف‌ترین آنها "خون‌خواهی امام حسین (ع)" است که در خطبه غدیر پیامبر اکرم (ص) یا در دعای ندبه «...أَيْنَ الطَّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِكَرْبَلَاءَ» یا احادیثی‌ که‌ از معصومین به بعد عدالت‌خواهی انسان اشاره دارد، به وفور یافت می‌شود. برای نشان دادن این‌که مهدویت به همه ساحت‌های انسانی‌ معنی‌ می‌بخشد، ساحت‌های انسانی را‌ می‌توان‌ به سه ساحت تقسیم‌بندی کرد: ساحت مادی که شامل ارزش‌هایی مثل "رفاه و آسایش" و "شادی" می‌شود؛ ارزش‌های ساحت عقلانی که شامل "اخلاق"، "آزادی اراده فردی" و "بعد اجتماعی زندگی افراد" می‌شود و ساحت‌ فراعقلی‌ که عبارت است از "عشق و محبت به خداوند". در مورد ساحت مادی‌ باید بگوییم با توجه به اینکه هر انسانی دارای دو بعد‌ مادی‌ و روحانی‌ است، مهدویت در معنابخشی به زندگی معتقدانش هرچند خود را محصور در بعد مادی ننموده است، ولی ‌‌نسبت‌ به این بعد نیز بی‌توجه نیست. در ویژگی‌های دوره ظهور به "رفاه و آسایش‌" افراد‌ و جامعه‌ مهدوی مستقیماً اشاره شده است. منتظران در دوران انتظار با صبر و امید، در انتظار رفاه‌ و آسایش هستند و با تلاشی که در جهت گسترش دینداری در بین مردم می‌کنند، قوانینی مثل خمس، زکات‌، عدم‌ احتکار و... رفاه و آسایش عمومی را در جامعه منتظر فراگیر خواهند نمود. تا جایی‌که در زمان ظهور، سخن از کثرت مال، وفور نعمت، باران‌های پیاپی، سبکباری و رهایی از بارهای سنگین زندگی، آسودگی از رنج، نیافتن نیازمندی جهت ادای دین، و آبادی همه خرابی‌ها شده است که زمینه‌های آن در دوران انتظار فراهم می‌شود. چنان‌که‌ امام‌ صادق (ع) فرمودند: "صله رحم به جای آورید و با همدیگر مهربان باشید. سوگند به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، روزی خواهد رسید که یک نفر از شما نتواند‌ محلی‌ را پیدا کند که دینار یا درهمی از مال خودش را در آنجا به مصرف برساند". این حدیث بیانگر آن است که منتظران علی رغم مشقات‌ فراوان‌، سعی در فراهم نمودن رفاه و آسایش عمومی می‌نمایند چرا که اولاً فرصتی است برای منتظران تا از این موقعیت در جهت "خودسازی" و اثبات انتظار واقعی خود بکوشند و در ثانی‌ "زمینه‌سازی‌ برای‌ ظهور حضرت" است. پس منتظران‌ هم‌ به‌ تبع از این رفاه حاصل شده، بهره‌مند خواهند شد هرچند رفاه و آسایش آنان منحصر در رفاه و آسایش مادی نیست بلکه ایمان‌ به‌ وجود‌ حضرت برایشان آرامش‌بخش است چنان‌که امام زمان (ع) در‌ نامه‌ مبارک خود به اسحاق بن یعقوب آورده‌اند: "همانا من مایه آرامش و امنیت زمینیانم همان‌گونه که ستارگان آسمان، باعث امنیت‌ آسمانیان‌ هستند"‌».

۴. آقای موحدی (کارشناس ارشد علوم تربیتی)؛

محسن موحدی آقای محسن موحدی، نویسنده مقاله «آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت» در این‌باره گفته است: «هدف‌ها در تاریخ زندگی بشری نقش مهم و تعیین‌کننده ایفا کرده‌اند. فرایند کار همیشه به یک شکل است: رویایی تبدیل به هدف و هدف تبدیل به موفقیت می‌شود. داشتن هدف به روش‌های مختلف می‌تواند زندگی را سرشارتر کند. انگیزه: هدف‌ها زیربنای انگیزه هستند. هدف‌ها به ما دلیلی می‌دهند که حرکت کنیم و به این حرکت ادامه دهیم. استقلال: داشتن هدف به ما کمک می‌کند تا سررشته امور زندگی خود را به دست بگیریم. به جای اینکه دنباله‌رو دیگران شویم، از مسیری که خود انتخاب کرده‌ایم به حرکت در می‌آییم. جهت: هد‌ف‌ها به ما جهت می‌دهند تا به جانب آن حرکت کنیم. معنا: هدف‌ها به ما احساسی از هدف و مقصود می‌دهند. وقتی بدانیم که چه می‌خواهیم زندگی برایمان ارزشمندتر می‌شود. شادی و لذت: هدف‌ها پادزهر بسیاری از بیماری ‌های اجتماعی محسوب می‌شوند. یکی از بدترین بیماری ‌های اجتماعی ملالت و احساس کسالت است. داشتن هدف به زندگی شادی و نشاط می‌بخشد و بر چالش‌های آن می‌‌افزاید. رسیدن به خواسته‌ها: هدف‌ها بیش از هر چیز دیگر سببی هستند تا به توانمندی‌های بالقوه خود دست یابیم. انتظار منجی موعود با تقویت تمامی این مؤلفه‌ها به هدف مندی زندگی فرد منتظر منجر می‌‌گردد».

۵. سرکار خانم پورسیدآقایی؛

زهرا سادات پورسیدآقایی سرکار خانم زهرا سادات پورسیدآقایی، در مقاله «بررسی تطبیقی شخصیت انسان منتظر با شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی کمال» در این‌باره گفته است: «اهداف انسان، مسیر حرکت وی را روشن می‌‌کنند. امید در زندگی موجب می‌‌شود انسان بتواند برای خود اهدافی را در نظر بگیرد. انسان منتظر با امید به ظهور نور و عدالت در حقیقت، اهداف کلان زندگی خود و جامعه را با رویکرد به نصرت الهی، پیروزی و به روزی و غلبه حق بر باطل، گسترش عدالت و بالأخره فراگیری هدایت، لطف و رحمت مشخص می‌‌کند. آلپورت، از صاحب‌نظران علم شخصیت می‌‌گوید: اشخاص برخوردار از سلامت روان، فعالانه در پی هدف‌ها و امیدها و رؤیاهای خویشند و رهنمون زندگی‌شان، معناجویی و ایثار و حسن تعهد است. تعقیب هدف، هیچ‌گاه پایان نمی‌پذیرد. اگر هدفی را باید کنار گذاشت، باید بی‌درنگ انگیزه تازه‌ای آفرید. از نظر آلپورت، جنبه اصلی شخصیت آدمی، مقاصد سنجیده و آگاه، یعنی امیدها و آرزوهای اوست. این هدف‌ها انگیزه شخصیت سالم قرار می‌‌گیرند. او کانون وجود آدمی را داشتن هدف‌های درازمدت می‌‌داند و بشر را از حیوان، سالمند را از کودک و در بسیاری موارد شخصیت سالم را از شخصیت بیمار متمایز می‌‌سازد. فرانکل نیز معتقد است اشخاص سالم همواره در تلاش برای رسیدن به هدف‌هایی هستند که به زندگی‌شان معنا می‌‌بخشد».

پرسش‌های وابسته

1. مثبت‌اندیشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
2. معنا‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
3. ثبات شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت‌ روانی به چه معناست؟ (پرسش)
4. وحدت شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
5. هویت‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
6. احساس نشاط به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
7. آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
8. احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
9. احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
10. احساس امید به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
11. احساس عزت نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
12. احساس خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
13. احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
14. احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
15. رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
16. رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
17. رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
18. رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
19. رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
20. رشد روحیه محبت و عشق‌ورزی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
21. رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
22. رشد روحیه اخلاق‌مداری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
23. رشد روحیه مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
24. اصلاح سبک زندگی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
25. اشتیاق به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
26. محبت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

1. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
   1. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   2. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   3. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
   4. آثار فکری و اعتقادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   5. آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   6. آثار سیاسی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   7. آثار اقتصادی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   8. آثار نظامی و انتظامی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
2. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
3. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
4. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)