مهدویت از دیدگاه اهل سنت با مهدویت از دیدگاه شیعه چه فرقی دارد؟ (پرسش)
مهدویت از دیدگاه اهل سنت با مهدویت از دیدگاه شیعه چه فرقی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
| مهدویت از دیدگاه اهل سنت با مهدویت از دیدگاه شیعه چه فرقی دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / مهدویت در اسلام / مهدویت از دیدگاه مذاهب اسلامی |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رسول رضوی، در کتاب «امام مهدی» در این‌باره گفته است:
«اهل سنت، بالاتفاق، به مهدویت معتقد هستند و به دلیل وجود روایت‌های متواتر، ظهور حضرت مهدی (ع) در آخر الزمان را جزء اعتقادات قطعی خود می‌دانند، برخلاف شیعه امامیه که معتقدند، امام مهدی (ع)، فرزند امام حسن عسکری (ع) است و هم‌اکنون نیز زنده و غائب است. در این زمینه، اهل سنت به چند گروه تقسیم می‌شوند: عده‌ای از اهل سنت، مدعی هستند که مهدی، همان عیسی بن مریم است و در این مورد، به خبری واحد که از انس بن مالک نقل شده است، استناد می‌کنند[۱]. تعداد اندکی نیز مدعی هستند که مهدی، از اولاد عباس ابن عبد المطلب است. آنان به خبر واحدی استناد می‌کنند که در کنز العمال ذکر شده است[۲]. عده‌ای نیز معتقدند، مهدی از اولاد امام حسن مجتبی (ع) است، نه امام حسین (ع)[۳]. گروهی می‌گویند، پدر امام مهدی، هم نام پدر پیامبر اسلام (ص) است و چون نام پدر حضرت محمد (ص) عبد الله بود، پس مهدی بن حسن عسکری (ع) نمی‌تواند مهدی موعود باشد. مستند این احتمال هم خبری است که در کنز العمال ذکر شده است[۴]. جمعی از آنان، همانند امامیه، معتقدند که امام مهدی (ع) از اولاد پیامبر (ص) و فاطمه (س) است و حضرت عیسی نیز به هنگام ظهور امام مهدی (ع) به یاری او خواهد شتافت و در نماز به آن حضرت اقتدا خواهد کرد، چنان‌که در روایت‌های متعدد از ام سلمه نقل شده است که رسول خدا (ص) فرمود: " الْمَهْدِيُ مِنْ عِتْرَتِي مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ "[۵]؛ جابر بن عبد الله از پیامبر (ص) نقل می‌کند که حضرت عیسی (ع) به هنگام ظهور مهدی (ع) نزول خواهد کرد[۶]. عبد الله بن عمر می‌گوید: "مهدی، کسی است که عیسی بن مریم بر او نزول می‌کند و پشت سر او نماز می‌خواند"[۷]. این گروه، حدیث "مهدی، از اولاد عباس ابن عبد المطلب است" را قبول ندارد. ذهبی می‌گوید: "این حدیث را تنها محمد بن ولید، آزاد کرده بنی هاشم گفته است، و او جاعل حدیث بود"[۸]؛ البته این گروه نیز تولد حضرت مهدی (ع) و غیبت او را قبول ندارند. ابن حجر ادعا می‌کند: "همه مسلمانان غیر از امامیه، معتقدند که مهدی غیر از حجت (ع) است؛ چون، غیبت یک شخص، آن‌هم با این مدت طولانی، از خوارق عادات است ..."[۹]. در پاسخ گروه اخیر باید گفت:
- روایات نبوی متعددی وجود دارد که امامان دوازده‌گانه را با نام‌های آنان به‌طور روشن معرفی کرده‌اند، پس سخن او، باطل است. از ابن عباس روایت شده که شخصی یهودی به نام نعثل، نزد رسول خدا (ص) آمد و سؤال‌های بسیاری را مطرح کرد. او، از اوصیا نیز پرسید. حضرت در پاسخ فرمود: "نخستین وصی من علی (ع) و پس از او، حسن (ع) و حسین (ع) و امامان نه‌گانه از فرزندان اویند". نعثل پرسید: "نام آنان چیست؟". حضرت، نام تک‌تک امامان را تا امام دوازدهم (ع) شمردند[۱۰]. هم‌چنین رسول خدا (ص)، در پاسخ جابر بن عبد الله انصاری که در مورد ائمه بعد از علی (ع) سؤال کرده بود، فرمود: "بعد از علی (ع)، حسن (ع) و حسین (ع) سروران اهل بهشت، امام هستند، سپس سید العابدین در زمان خودش، علی بن حسین (ع)، سپس محمد بن علی باقر (ع). تو، او را خواهی دید. وقتی او را دیدی، سلام مرا برسان. سپس جعفر بن محمد صادق (ع)، سپس موسی بن جعفر کاظم (ع)، سپس علی بن موسی رضا (ع)، سپس محمد بن علی جواد (ع)، سپس علی بن محمد نقی (ع)، سپس حسن بن علی زکی (ع)، و پس از او، قائم بالحق مهدی امت من، "م ح م د" بن حسن صاحب زمان (ع) امام است. او، زمین را پر از قسط و عدل می‌کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده است"[۱۱].
- شواهد تاریخی و گزارش‌های بسیاری وجود دارد که ولادت آن حضرت و ایام کودکی او را نقل کرده‌اند. برای نمونه، چند مورد از اقوال اهل سنت نقل می‌شود:
- حافظ سلیمان حنفی می‌گوید: خبر معلوم نزد محققان و موثقان، این است که ولادت قائم (ع) در شب پانزدهم شعبان (۲۵۵. ق) در شهر سامرا واقع شده است[۱۲].
- خواجه محمد پارسا، در کتاب فصل الخطاب گفته است: یکی از اهل بیت ابو محمد بن عسکری است که فرزندی جز ابو القاسم که قائم و حجت و مهدی و صاحب الزمان نامیده می‌شود، باقی نگذاشت. او، در نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری متولد شد. مادرش، نرجس نام دارد. او هنگام شهادت پدرش، پنج سال داشت[۱۳].
- ابن خلکان در "وفیات الأعیان" می‌نویسد: ابو القاسم محمد فرزند حسن عسکری فرزند علی هادی فرزند محمد جواد ... دوازدهمین امام از ائمه دوازده‌گانه شیعه است که به "حجت" معروف است ... ولادت او، روز جمعه، نیمه شعبان سال ۲۵۵ ه ق است[۱۴].
- ذهبی نیز در سه کتاب از کتاب‌هایش، به ولادت امام مهدی (ع) اشاره کرده و در کتاب العبر و در حوادث سال ۲۵۶ ه ق می‌نویسد: در این سال، محمد بن حسن بن علی الهادی فرزند محمد جواد فرزند علی الرضا فرزند موسی الکاظم فرزند جعفر الصادق علوی حسینی، به دنیا آمد. کنیه‌اش، ابو القاسم است و رافضیان، او را الخلف الحجة، مهدی، منتظر و صاحب الزمان می‌نامند. و او، آخرین امام از ائمه دوازده‌گانه است[۱۵].
- خیر الدین زرکلی از علمای معاصر اهل سنت نیز در کتاب أعلام می‌نویسد: او، در سامرا به دنیا آمد و هنگام وفات پدرش، پنج سال داشت و گفته شده که در شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ به دنیا آمده و در سال ۲۶۵ ه ق غایب شده است[۱۶].
آیت الله العظمی لطف‌الله صافی گلپایگانی در کتاب مهدویت، بیش از هفتاد و هفت نفر از علمای اهل سنت را نام می‌برد که هریک، به نحوی، ولادت آن حضرت را بیان کرده‌اند[۱۷]. بنابراین، اگر برخی از اهل سنت می‌گویند: "حضرت مهدی (ع) به دنیا نیامده است."، ادعایی بی‌اساس است که حتی با گفته‌ها و نوشته‌های بزرگان خودشان نیز سازگار نیست. شاید برخی از اهل سنت همانند ابن حجر هیثمی، طولانی بودن عمر را دلیل بر عدم ولادت امام مهدی (ع) بدانند، ولی باید گفت، خدایی که قادر است عیسی بن مریم را زنده نگه دارد تا به مهدی (ع) اقتدا کند و یونس را در شکم ماهی محافظت کند و یا به نوح پیامبر، نهصد و پنجاه سال عمر بدهد، آیا قدرت ندارد به مهدی (ع) عمر طولانی عنایت کند؟[۱۸] خود اهل سنت نیز به زنده بودن عیسی، خضر، صالح، و ... معتقدند.
نتیجه این‌که ولادت حضرت مهدی، امری است مسلم و قطعی و خود اهل سنت هم به آن واقفند و عوامل و انگیزه‌های دیگری وجود دارد که نمی‌گذارد حق را بازگو کنند و حقانیت شیعه و وجود امام زمان (ع) را ثابت کنند»[۱۹].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«در برخی از مباحث مهدویت میان اهل سنت و شیعه و حتی میان دانشمندان اهل سنت اختلاف است. ما در این جا تفاوت میان دو دیدگاه مشهور شیعه و اهل سنت را بیان می‌کنیم. از این رو اختلاف میان این دو منظر بر اساس نظر اکثریت اهل سنت بررسی می‌شود. هر چند برخی از علمای اهل سنت موافق نظر شیعه باشند. در ذیل به برخی از این تفاوت‌ها اشاره می‌شود:
البته تعدادی از اهل سنت، هم ولادت و هم مهدی موعود بودن را پذیرفته‌اند؛[۲۲] اما برخی دیگر فقط ولادت را پذیرفته‌اند، ولی این که او مهدی موعود باشد، انکار کرده‌اند[۲۳]
ابونعیم ۳۱ طریق برای این روایت می‌شمارد که در آن‌ها این عبارت نیست؛[۲۵] اما شیعه نام پدر امام مهدی (ع) را حسن می‌داند و روایات زیادی در حد تواتر بر این امر دلالت دارند[۲۶].
|
پرسش‌های وابسته
- دیدگاه اهل سنت درباره مهدویت چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره مهدویت چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعه مهدویت را نظریه‌ای مرکب از وجود امام دوازدهم و مهدی موعود بودن او می‌داند؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به مهدویت اختصاص به شیعه دارد؟ (پرسش)
- آیا عقیده مهدویت مورد اجماع مسلمین است؟ (پرسش)
- آیا مذاهب اسلامی بر اصل ظهور امام مهدی اتفاق نظر دارند؟ (پرسش)
- آیا مذاهب اسلامی بر وجوب اعتقاد به ظهور مهدی اتفاق نظر دارند؟ (پرسش)
- شیعه و اهل سنت در چه موضوعاتی از مهدویت دیدگاه‌های مشترکی دارند؟ (پرسش)
- دیدگاه مذاهب اسلامی راجع به توسعه حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مذاهب اسلامی درباره لقب منجی چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه فریقین درباره مسأله مهدویت چیست؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به آمدن منجی در آینده مخصوص مسلمانان و به ویژه شیعیان است؟ (پرسش)
- آیا سنیها نیز به آمدن امام مهدی اعتقاد دارند؟ (پرسش)
- آیا نامی از امام مهدی در صحاح سته آمده است؟ (پرسش)
- دیدگاه مذاهب اسلامی درباره حکومت عدل‌گستر امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مهدویت از دیدگاه اهل سنت با مهدویت از دیدگاه شیعه چه فرقی دارد؟ (پرسش)
- اسماعیلیان چه کسانی هستند و در مورد مهدویت چه نظری دارند؟ (پرسش)
- اهل تسنن درباره مهدی چه دیدگاهی دارند و مهدویت در بین آنان از چه جایگاهی برخوردار است؟ (پرسش)
- مهدی در نظر اهل تسنن چه ویژگی‌هایی دارد و مهدی از نسل کیست؟ (پرسش)
- اهل تسنن درباره نزول حضرت عیسی چه نظری دارند؟ آیا این که برخی از آنان مهدی را همان عیسی می‌دانند صحیح است؟ (پرسش)
- آیا در مذاهب دیگر نامی از امام مهدی برده شده است؟ (پرسش)
- فرقه‌ها و مذاهب بزرگ اسلامی در موضوع مهدویت چه نقاط مشترکی دارند؟ (پرسش)
- فرقه‌ها و مذاهب بزرگ اسلامی در موضوع مهدویت در چه مواردی اختلاف دارند؟ (پرسش)
- در اسلام منجی موعود چه کسی معرفی شده است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، ح ۴۰۲۹.
- ↑ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۴، ح ۳۸۶۶۳.
- ↑ ابن قیم جوزی، اطنار المنیف، ص ۱۵۱ (به نقل از میلانی، الامام مهدی، ص ۲۱).
- ↑ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۸، ح ۳۸۶۷۸.
- ↑ مهدی، از عترت من و از فرزندان فاطمه است؛ عثمان بن سعید المقری، السنن الواردة فی الفتن و غوائلها و الساعة و أشراطها، ج ۵، ص ۱۰۵۷.
- ↑ عثمان بن سعید المقری، السنن الواردة فی الفتن و غوائلها و الساعة و أشراطها، ج ۶، ص ۱۲۳۷.
- ↑ " الْمَهْدِيَّ الَّذِي يُنْزَلُ عَلَيْهِ عِيسَى بْنِ مَرْيَمَ، وَ يُصَلِّي خَلْفَهُ عِيسَى "؛ نعیم بن حماد المروزی، الفتن، ج ۱، ص ۳۷۳.
- ↑ " تفرد به محمد بن الولید مولی بنی هاشم و کان یضع الحدیث"؛ ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ج ۲، ص ۴۷۸.
- ↑ ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه، ج ۲، ص ۴۸۲.
- ↑ ثقة الاسلام کلینی، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، ج ۱.
- ↑ احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، تحقیق ابراهیم بهادری، ج ۱، ص ۱۶۸.
- ↑ شیخ سلیمان قندوزی حنفی، ینابیع المودة، ص ۱۷۹.
- ↑ شیخ سلیمان قندوزی حنفی، ینابیع المودة، ص ۱۷۹.
- ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج ۴، ص ۵۶۲.
- ↑ قایماز ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج ۳، ص ۳۱.
- ↑ خیر الدین زرکلی، الاعلام، ج ۶، ص ۸۰.
- ↑ لطف الله صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۵۶- ۲۴۱.
- ↑ ر.ک: بحار الأنوار، ج ۵۱، ص ۹۹- ۱۰۲.
- ↑ رضوی، رسول، امام مهدی، ص ۲۸-۳۳.
- ↑ کافی، ج۱، ص۵۱۴؛ کمال الدین، ص۱۴۳ - ۱۶۱؛ تنزیه الانبیاء، سیدمرتضی، ص۱۸۰؛ الارشاد، شیخ مفید، ج۲، باب آخر
- ↑ در انتظار ققنوس، ص۱۸۸ – ۱۸۹
- ↑ همانند محی الدین عربی، طلحه شافعی، ابن صباغ مالکی، سبط جوزی؛ نک: بررسی تطبیقی مهدویت شیعه واهل سنت، ص۲۱۳
- ↑ مانند ذهبی، هیثمی و ابن خلکان؛ همان
- ↑ سنن ابوداود، ح۴۲۷۶
- ↑ نک: المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ص۷۳
- ↑ منتخب الأثر، فصل۲، باب۲۱، ص۱۴۷، حدیث به این مضمون نقل می‌کند
- ↑ همان، ج۱، باب ۱، ص۱۴۷، حدیث به این مضمون نقل می‌کند؛ صحیح بخاری، باب۵۲، ح۷۲۲۲؛ صحیح مسلم، باب الاماره، ح۷
- ↑ سنن ابوداود، ح۴۲۸۳
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۴۱.