چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی ظهور نمی‌کنند؟ (پرسش)

چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی ظهور نمی‌کنند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / شرایط ظهور امام مهدی / گسترش ظلم و فساد پیش از ظهور
مدخل اصلی	فراگیر شدن ظلم و فساد
تعداد پاسخ	۶ پاسخ

شرط ظهور، فراگیر شدن ظلم و فساد نیست بلکه آنچه که سبب تحقق ظهور می‌شود آمادگی جهانی و پذیرش عمومی و اشتیاق آنان به حضور امام منجی است. فساد همیشه بوده، در عصرهایی کمتر و در عصرهایی بیشتر. روایت می‌فرماید خداوند به وسیله امام زمان (ع) دنیا را از عدالت پر می‌کند آن چنان که از ظلم پر شده است.

در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به این پرسش و دیدگاه‌های متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصل‌تری قابل بررسی است.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• چگونه امام مهدی در عصری که فساد و تباهی همه عالم را فراگرفته و جز عده کمی بر اصول خود باقی نمانده‌اند ظهور می‌کند؟
• با توجه به فراگیری ظلم و فساد در عالم چرا امام مهدی (ع) ظهور نمی‌کند؟
• آیا اگر فساد تمام جهان را فرا گیرد امام مهدی (ع) ظهور خواهند کرد؟
• چرا اکنون که مردم این همه برای ظهور امام مهدی استغاثه می‌کنند و ظلم و جور و فقر بیداد می‌کند امام مهدی ظهور نمی‌کند؟
• باوجود این همه ستم و فسادی که در دنیا رایج شده و خود امام مهدی هم شاهد آن هستند چرا ظهور نمی‌کنند؟
• نابودی مستکبران عالم توسط امام مهدی وقتی است که جهان پر از ظلم شود آیا پیشگیری بهتر از درمان نیست؟ چرا زودتر ظهور نمی‌کنند؟
• با وجود ظلم در دنیا چه نیازی به آماده کردن شرایط ظهور برای امام مهدی است؟

پاسخ جامع اجمالی

روایات فساد در زمان ظهور و پندار اشتباه مردم

• برخی از روایات در مورد ظهور امام زمان (ع) حکایت از آن دارد، قبل از ظهور، جهان را فساد و تباهی فراخواهد گرفت و به برکت ظهور، سرتاسر جهان از عدالت پر می‌شود. پندار برخی بر این است که در روایات چنین آمده است: "هرگاه دنیا پر از ظلم شد، مهدی خواهد آمد"، در حالی که این تصور غلط است و هرگز روایات چنین چیزی نفرموده، آنچه در روایات آمده این است: «"يَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"»؛ خداوند به ظهور حضرت مهدی (ع)، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آنکه پر از ظلم و جور شده است.
• بنابر حدیث فوق، هرگاه امام مهدی بیاید، زمین را پر از عدل و داد می‌کند، نه اینکه هرگاه پر از ظلم و جور شد، امام زمان خواهد آمد. بهترین دلیل بر اینکه ظهور امام زمان در گرو فراوانی ظلم و فساد نیست، این است که اکنون ظلم و فساد و بی‌عدالتی همه جا را فرا گرفته است. اگر ظهور امام زمان در گرو فراگیر شدن ظلم و فساد در جهان باشد، سال‌ها پیش باید ظهور می‌کرد. پس فساد هدف نیست، بلکه آمادگی هدف است. برخلاف آنچه بعضی تصور می‌کنند.

چیستی فراگیری فساد و منشأ آن

• معنای فراگیر شدن فساد و ظلم و ستم این است که بدی‌‌ها بر خوبی‌ها و ضد ارزش‌ها بر ارزش‌ها غلبه یابد و شعله آتش فتنه، دامن همه را بگیرد و جامعه‌ انسانی در باتلاق فساد فرو رود که یکی از مهم‌ ترین مظاهر این فساد، گسترش حاکمیت استکبار و محرومیت و ضعیف شدن اهل دین است. شهید مطهری می‌نویسند: "فراگیر شدن ظلم و فساد آن است که هر یک از سعید، شقی، گروه حق و باطل، به اوج کار خود می‌رسند، ستم کاران به نهایت ستم کاری و صالحان در نهایت مظلومیت و استضعاف.
• منشأ این ظلم و فساد اعمال و رفتار ناشایست و انتخاب غیر صحیح خود مردم است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ﴾.» فراگیر شدن فساد، و ظلم و ستم از نشانه‌های قبل از ظهور است چنانچه فراگیری عدالت از نشانه‌های اصلی حکومت حضرت مهدی است. این فراگیری ظلم و فساد در حقیقت تشبیه است نه شرطیّت و علیّت، یعنی علت تامّه برای ظهور نیست بلکه نشانۀ قبل از ظهور است که به دنبال آن ظهور صورت می‌گیرد.
• وظیفۀ هر امام، از سوی خداوند با توجه به زمان و محیط و مردم تعیین شده است. امام مهدی (ع) آخرین امام است و وظیفۀ او، فراگیر کردن عدالت و اسلام در سرتاسر جهان است؛ لذا زمان ظهور، وقتی خواهد بود که واقعاً مردم قابلیّت پذیرش را در خود ایجاد کنند و حضرت را بخواهند و تا آخر همراه باشند.

نتیجه‌گیری

• بنابراین آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است، آمادگی جامعۀ انسانی برای پذیرش دولتی کاملاً حق‌گرا و ظلم‌ستیز، براساس فرمان‌های الهی. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، چه اینکه وقتی مردم جهان ثمرۀ تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جستجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی‌دارند. و اینکه هستۀ اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیاست، نه اینکه وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد.

پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه

پاسخ۱. حجت الاسلام و المسلمین قرائتی؛

محسن قرائتی حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی، در کتاب «شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم» در این‌باره گفته است: «باید دقت کرد که در روایات مهدوی، عبارت "ظُلْماً" آمده است و بین ظلم و ظالم فرق است. این احادیث می‌گوید: دنیا پر از ظلم می‌شود، نه پر از ظالم! توجه کنید که بین این دو فرق است، زیرا مثلاً شما یک وقت می‌گویید: وقتی دیوار این جا را سفید می‌کنم که همه سیگاری شوید؛ اما گاهی می‌گویید: وقتی این جا را سفید می‌کنم که این جا پر از دود شود. ممکن است یک نفر، یک تنه درخت را این جا بیاورد و آن را آتش زده و در نتیجۀ آن اتاق پر از دود شود؛ کافی است یک دولت مانند آمریکا دنیا را به لجن بکشد و ممکن است کشوری مثل اسرائیل، یک منطقه را پر از فساد کند. بنابراین، این احادیث می‌گوید که زمانی حضرت می‌آید که دنیا پر از ظلم شود و این پر شدن، لزوماً به این معنا نیست که باید دنیا پر از ظالم شود؛ علاوه بر آن، دنیا همین الآن پر از ظلم شده است، اما امام زمان (ع) هنوز ظهور نکرده اند. معلوم می‌شود که علت ظهور امام عصر (ع) این مطلب نیست، بلکه نبود شرایط ظهور است. نکتۀ آخر این که، فلسفۀ قیام امام زمان (ع) از بین بردن ظلم و فساد است؛ حال چگونه می‌توان ظلم و فسادگری را شرط ظهور ایشان دانست؟!».

پاسخ۲. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛

محمد جواد مروجی طبسی حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است: «بسیاری بر این باورند که پیامبر (ص) فرموده است: هرگاه دنیا پر از ظلم شد، مهدی (ع) خواهد آمد، در حالی که این پندار غلط است و هرگز پیامبر چنین چیزی نفرموده، بلکه آن حضرت فرموده است: «"يَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"»؛ "خداوند به ظهور حضرت مهدی (ع)، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از آنکه پر از ظلم و جور شده است". بنابر حدیث فوق، هرگاه امام مهدی (ع) بیاید، زمین را پر از عدل و داد می‌کند، نه اینکه هرگاه پر از ظلم و جور شد، امام زمان (ع) خواهد آمد. بهترین دلیل بر اینکه ظهور امام زمان (ع) در گرو فراوانی ظلم و فساد نیست، این است که اکنون ظلم و فساد و بی‌عدالتی همه جا را فرا گرفته است. اگر ظهور امام زمان (ع) در گرو فراگیر شدن ظلم و فساد در جهان باشد، سال‌ها پیش باید امام زمان (ع) ظهور می‌کرد. حضرت آیت الله مکارم شیرازی در بحث انگیزه پیدایش مذهب که در شب‌های پنج‌شنبه ایراد می‌فرمود، اظهار داشت: "فساد هدف نیست. آمادگی هدف است. برخلاف آنچه بعضی تصور می‌کنند، آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، چه اینکه وقتی مردم جهان ثمره تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جستجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی‌دارند". در نتیجه، باید گفت: هسته اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیا است، نه این که وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد».

پاسخ۳. حجت الاسلام و المسلمین رضایی اصفهانی؛

محمد علی رضایی اصفهانی حجت الاسلام و المسلمین محمد علی رضایی اصفهانی، در کتاب «مهدویت» در این‌باره گفته است: «حضرت مهدی (ع) تنها فرزند حضرت امام حسن عسکری (ع) در سن پنج سالگی پس از شهادت پدر به مقام امامت رسیدند، ولی به دستور الهی از نظرها پنهان شد و ظهور آن حضرت از وعده‌های الهی است. برخی از روایات در مورد ظهور امام زمان حکایت از آن دارد که قبل از ظهور آن حضرت جهان از فساد و تباهی پر خواهد شد، و به برکت ظهور آن رهبر بزرگ سرتاسر جهان از عدالت پر خواهد شد. "فساد" به معنای تباهی و ضد آن "صلاح" است و به معنای خارج شدن از حد اعتدال نیز معنا کرده‌اند و قرآن کریم بندگان شایسته را این‌گونه معرفی می‌کند: ﴿لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الأَرْضِ وَلا فَسَادًا﴾؛ "آن را براى کسانى قرار مى‌دهیم که هیچ برترى و فسادى در زمین نمى‌خواهند". فساد و تباهی هم در شخص امکان بروز دارد هم در جامعه که فساد شخصی موجب خروج شخص از حد ‌اعتدال می‌شود و فساد اجتماعی خارج شدن جامعه از حد اعتدال را در پی دارد و هرچه از زمان غیبت امام زمان دور می‌شویم این فساد ظهور و بروز بیشتری پیدا می‌کند و در روایات حکایت شده که این فزونی و فراگیری فساد تا جایی خواهد رسید که زمین از فساد پر خواهد شد، چنانچه وقتی حضرت ظهور فرمودند از عدالت پر خواهد شد. از امام باقر (ع) در تفسیر آیه‌ ﴿اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا﴾ حکایت شده: خداوند زمین را به واسطه قائم (ع) زنده می‌کند او با عدالت رفتار می‌کند، آنگاه زمین به واسطه عدالت زنده می‌شود بعد از مردن آن به واسطه‌ ظلم. روایات متعددی با این مضمون که «"يملأ الأرض بعون اللّه عدلا كما ملئت جورا"» از معصومین حکایت شده است و معنای فراگیر شدن فساد و ظلم و ستم این است که بدی‌ها بر خوبی‌ها و ضد ارزش‌ها بر ارزش‌ها غلبه یابد و شعله آتش فتنه، دامن همه را بگیرد و جامعه‌ انسانی را در باتلاق فساد فرو رود که یکی از مهم‌ترین مظاهر این فساد گسترش حاکمیت استکبار، و محرومیت و ضعیف شدن اهل دین می‌باشد. استاد شهید مطهری نیز به استناد روایتی از شیخ صدوق می‌نویسند: فراگیر شدن ظلم و فساد آن است که هر یک از سعید، شقی، گروه حق و باطل، به اوج کار خود می‌رسند، ستمکاران به نهایت ستمکاری و صالحان در نهایت مظلومیت و استضعاف. یادآوری: منشأ این ظلم و فساد اعمال و رفتار ناشایست و انتخاب غیر صحیح خود مردم است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ﴾؛ "بخاطر دستاورد مردم، در خشکى و دریا فساد و تباهی آشکار شد". وقتی مردم بدهی‌ها را بر نیکی‌ها بر می‌گزینند فساد در زمین جاری می‌شود و این فساد علامت آن است که مردم بفهمند در انتخاب و عملکرد خود اشتباه کرده‌اند و به صلاح برگردند از این رو در ادامه‌ آیه می‌فرماید: ﴿لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ﴾؛ "تا (سزاى) بعضى از آنچه انجام داده‌اند را به آنان بچشاند! باشد که آنان بازگردند". نتیجه: فراگیر شدن فساد، و ظلم و ستم از نشانه‌های قبل از ظهور است چنانچه فراگیری عدالت از نشانه‌های اصلی حکومت حضرت مهدی (ع) می‌باشد. اما این فراگیری ظلم و فساد علت ظهور نمی‌باشد بلکه نشانه قبل از ظهور است که بدنبال آن ظهور صورت می‌گیرد بلکه می‌توان گفت محرومیت ما از امام زمان (ع) به علت همین فسادها و انتخاب بدی‌ها بر خوبی‌هاست اگر ما با کردار خوب و شایسته، منتظر اصلاح جامعه توسط حضرت مهدی (ع) باشیم، ظهور زودتر صورت می‌گرفت. آنچه روایات بر آن تأکید دارد پر شدن از "ظلم" است نه پر شدن از "ظالم" پس ممکن است تعداد ظالمین کم باشد ولی تعداد مظلومین بسیار باشد؛ اما همان تعداد اندک زمین را از فساد پر خواهند کرد، بنابراین گمان نشود وظیفه‌ ما آن است که همه‌ مردم را به ظلم سوق دهیم و با افزودن به ظالمین بخواهیم به امر ظهور کمک کنیم بلکه وظیفه‌ ما مقابله با ظلم و ظالم و حمایت از مظلوم است چنانچه انقلاب اسلامی در همین راستا قدم برداشت و با ظلم ظالم به مقابله پرداخت و از مظلومیت مظلوم در جهان دفاع کرد. پس آنچه در آیات و روایات آمده خبر از امری است که حتماً محقق می‌شود و از طرف دیگر همین قرآن و روایات وظیفه فرد فرد مردم را در کمک نکردن به ظالم و حمایت از مظلوم تبیین کرده است و برای ظالم و ایجاد فساد توسط هر کسی مجازات‌های دنیوی و اخروی شدیدی را خبر داده است. به امید اینکه با تلاش و انتظار صحیح و سازنده، شاهد عدالت‌گستری و بر چیدن فساد از روی زمین توسط حضرت مهدی (ع) باشیم. مفاسد آخرالزمان: مفاسدی که در آستانه انقلاب حضرت مهدی (ع) فراگیر می‌شود، بسیار است. از امام صادق (ع) این مفاسد حکایت شده است، نوع مفاسدی که در آخرالزمان رایج می‌شود و بعضی از آن‌ها جنبه اجتماعی و سیاسی، و بعضی جنبه اخلاقی دارد. (...) امام صادق (ع) پس از پیش‌بینی این حوادث خطاب به راوی فرمود: در چنین موقعی مواظب خود باش. نجات خود را از خداوند بخواه (فرج نزدیک است) و بدان که مردم با این نافرمانی‌ها مستحق عذابند. اگر عذاب بر آن‌ها فرود آمد و تو در میان آن‌ها بودی، باید به سوی رحمت حق بشتابی تا از کیفری که آن‌ها به واسطه سرپیچی از فرمان خدا می‌بینند، بیرون بیایی. بدان که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌گرداند ﴿إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ﴾. لازم به یادآوری است که وجود این مفاسد بدان معنا نیست که ما آن‌ها را انجام دهیم تا امام عصر (ع) زودتر ظهور کند، بلکه وظیفه ما پاک ماندن و مبارزه با مفاسد و آماده شدن برای یاری امام عصر (ع) است.».

پاسخ۴. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛

علی اصغر رضوانی آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است: «غالب احادیثی که اشاره به عملکرد حضرت مهدی (ع) بعد از ظهور دارد به این نحو است که خداوند به توسط حضرت، عالم را از عدل و داد پر می‌کند همان طوری که زمین پر از ظلم شده باشد که این در حقیقت تشبیه است نه شرطیّت و علیّت، یعنی ظلم و فساد علت ظهور باشد. به تعبیر دیگر: فساد، هدف نیست، بلکه آمادگی، هدف است. بر خلاف آنچه برخی تصوّر می‌کنند آنچه برای تسریع ظهور مصلح جهانی لازم است، وجود ظلم و فساد در سراسر زمین نیست، بلکه یک آمادگی و تشنگی لازم است. البته نمی‌توان انکار کرد که افزایش ظلم و فساد یکی از علل آمادگی و تشنگی خواهد بود، زیرا هنگامی که مردم جهان ثمره تلخ و شوم تبعیض‌ها و بی عدالتی‌ها را بچشند، ناراحت می‌شوند و در جست وجوی یک طریق اصلاح و یافتن یک مصلح جهانی گام برمی دارند. در نتیجه، باید گفت: هسته اصلی زمینه برای ظهور، آمادگی و آگاهی از عواقب وضع نابسامان امروز دنیا است، نه اینکه وجود ظلم و فساد هدف اصلی باشد. وجود فساد و یا گسترش آن در سطح کلّ جامعه بشری علت تامّه برای ظهور حضرت نیست. یکی از اهداف حضرت گسترش عدل و داد است، ولی برای ظهور حضرت احتیاج به فراهم شدن شرایط و مقدّماتی است که در جای خود به طور اجمال به آن اشاره کرده‌ایم که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: بالا رفتن سطح فکری جامعه. گسترش وسایل و امکانات ارتباط جمعی و تکنیک. فراهم شدن افرادی خاص و انسان‌هایی کامل برای همکاری با حضرت در گسترش عدل و توحید در جامعه».

پاسخ۵. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

آفتاب مهر ج۱ (کتاب) نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «ابتدا به این مطلب اشاره می‌کنیم که سکوت نکردن برابر شکم بارگی ستمگران و فقر محرومان، دارای مراحل و راهکارهای متعدد است که یکی از آن‌ها، قیام و تشکیل حکومت است. حضرت علی (ع) پس از رحلت پیامبر (ص) بیست و پنج سال خانه نشین شد و اقدام ظاهری برای تشکیل حکومت نکرد. امام حسن مجتبی (ع) پس از صلح با معاویه، به مدینه بازگشت و حرکت ظاهری خاصی برابر ظلم‌های معاویه از خود نشان نداد. آیا این دو بزرگوار، کاملاً سکوت کرده بودند یا متناسب با شرایط زمان، عهد و مسؤولیت الهی خود را انجام می‌دادند؟ همچنین باید توجه داشت اگر حضرت علی (ع) هنگام قبول خلافت، آن کلام بلند را فرمود و خلافت را پذیرفت، بدان سبب بود که مردم، آمادگی پذیرش را اعلام کردند و حجت بر امام تمام شد؛ ولی تاریخ نشان داد مردم، واقعاً آمادگی پذیرش را نداشتند؛ لذا حضرت پس از حکومتی حدوداً پنج ساله، در مسجد کوفه به شهادت رسید. شهادت حضرت، ضایعه بسیار بزرگ و غیر قابل جبرانی برای جامعه بشریت بود؛ ولی راه امامت، به وسیله امام حسن (ع) و سایر امامان (ع) ادامه یافت علاوه بر آن، وظیفه حضرت علی (ع) آن نبود که با قیامی‌ جهانی، عدالت را فراگیر کند. وظیفه هر امام، از سوی خداوند با توجه به زمان و محیط و مردم تعیین شده است. امام مهدی (ع) آخرین امام است و وظیفه او، فراگیر کردن عدالت و اسلام در سرتاسر جهان است؛ لذا زمان ظهور، وقتی خواهد بود که واقعاً مردم قابلیّت پذیرش را در خود ایجاد کنند و حضرت را بخواهند و تا آخر همراه باشند».

پاسخ۶. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «پاسخ این مسئله را در بررسی ریشه‌های هر انقلاب می‌توان یافت. انقلاب بزرگ و جهانی حضرت مهدی (ع) نیز یکی از این انقلاب‌ها خواهد بود. با این تفاوت که این انقلاب، جهانی است، از وحی نشئت گرفته و آخرین وصی پیامبر اکرم (ص) آن را بدون خطا و اشتباه برقرار خواهد نمود. دو رشته علل و عوامل برای بروز هر انقلابی لازم است: به ستوه آمدن مستضعفان؛ توان‌مندی رهبر در به هم ریختن وضع موجود و اتحاد امت در ایجاد انقلاب. روایات زیادی به این دو عامل در عصر پیش از ظهور اشاره دارند. گروهی از روایات به ناامنی‌های پیش از ظهور دلالت می‌کنند، مثل جنگ، کشتار، فتنه‌ها، اسیر شدن مسلمانان، مرگ‌های ناگهانی، جنایات هول‌ناک، هرج‌ومرج و...؛ نیز گروهی به وضعیت نابسامان اقتصادی و گسترش فساد و تباهی، مانند کم‌بود باران و یا باریدن باران‌های بی‌موقع، خشک شدن دریاچه‌ها و رودها، گسترش گرانی، گرسنگی، فقر، رکود تجارت، مبادله زنان در مقابل مواد غذایی و... اشاره می‌نمایند؛ گروهی دیگر از روایات به زمینه‌سازان قیام و انقلاب جهانی مهدوی به رهبری عالمان و دانشمندان شیعه به‌خصوص اهل قم، مرکز نشر فرهنگ اسلامی، اشاره می‌کنند. دیگر نشانه‌ها از این شمار است: وجود مؤمنان حقیقی و رهبران نستوه مانند: جوانی خوش‌سیما از بنی‌هاشم به نام سید خراسانی و یا جوانی خوش‌رو از ناحیه دیلم به‌نام سید حسنی و همچنین یمانی و... که اینان پرچم را به صاحب اصلی‌اش حضرت مهدی (ع) تقدیم خواهند نمود. بنابراین، در روایات علاوه بر گسترش ظلم و فساد و تباهی به نکات روشن و روزنه‌های امید نیز اشاره شده است؛ حضور مؤمنان در سراسر گیتی و در تمامی اعصار، حتی در اوضاع سخت پیش از ظهور. انسان‌ها از نظر صفات اخلاقی متفاوت‌اند: کسانی که صالح و قیام‌گر واقعی هستند و در تمامی اعصار با ظلم و فساد مبارزه کرده‌اند، در قیام امام زمان (ع) نیز مشارکت جدی خواهند داشت، اما خیلی از افراد ناصالح نیز بصیرت یافته، آثار سوء و منفی فساد و تباهی و ناهنجاری را در خود و جامعه مشاهده خواهند نمود و به انقلابی‌ها خواهند پیوست. پیامبر اکرم (ص) درباره چگونگی بقا و فنای حکومت‌ها فرموده‌اند: «المُلکَ یَبقَی مَعَ الکُفرِ وَ لا یَبقَی مَعَ الظُّلمِ» بنابراین، ظلم از عوامل زوال حکومت‌هاست. پس کثرت ظلم و فساد نه تنها از عوامل استبعاد قیام نبوده بلکه از عوامل شتاب‌زا برای هر انقلاب اصلاحی به شمار می‌آید. در ضمن کیفیت نیروهایی که وارد عمل می‌شوند، خیلی بالا و زیاد است. امام صادق (ع) فرمودند: به هریک از آنها توان چهل مرد داده شود در روایات به ایمان راسخ، اطاعت محض از امام (ع)، قدرت و توان‌مندی، هوش‌یاری، کاردانی، شجاعت، مقاومت، سخت‌کوشی و سایر صفات حسنه و ممتاز آنان اشاره شده است که به جهت اختصار از ذکر آنها صرف‌نظر کردیم. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: ﴿...كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾ چه بسیار گروه اندک که با خواست و یاری خداوند بر سپاهی بسیار بزرگ غالب آمده‌اند و خداوند یار و مددکار صابران است. اگرچه تعداد فاسدها و منحرفان زیاد هم باشد، اراده خداوند بر پیروزی صالحان و مستضعفان تعلق خواهد گرفت، زیرا: مؤمنان سخت مقاومت خواهند نمود و تسلیم نخواهند شد وجود یاران فداکار و با ایمان؛ سطح آگاهی مردم به‌طوری بالا می‌رود که از وضعیت موجود ناراضی و خواهان ایجاد حکومت عدل الهی هستند آمادگی عمومی برای ظهور و قیام؛ خداوند متعال نیز یاری و امدادهای غیبی مثل وارد کردن رعب و ترس در دل دشمنان خود را می‌رساند. این سه عامل اصلی، باعث پیروزی حضرت و شکست دشمنان است. باید توجه داشت که آنچه موجب ظهور آقا امام زمان (ع) می‌شود، آمادگی مردم برای پذیرش حکومت امام و همچنین وجود یاران مخلص و فداکاری است که دستورهای امام را دقیقاً اجرا کنند و در این راه از هیچ کوششی فروگذاری ننمایند. بنابراین، وجود ستم و پر شدن عالم از آن، باعث ظهور نمی‌شود. آری، در روایات آمده که حضرت زمانی ظهور می‌کند که زمین پر از ستم شود؛ اما معنای این روایت‌ها این نیست که پر شدن جهان از ظلم و ستم، علت ظهور است، بلکه می‌فرماید: هنگام ظهور وضع جهان چنین خواهد بود و حضرت در اوج بیداد و ستم ظهور خواهد کرد. به عبارت دیگر، این احادیث گویای اوضاع جهان در زمان ظهور است، نه بیان‌کننده علت ظهور. پس اگر بخواهیم ظهور هرچه سریع‌تر اتفاق بیفتد، باید زمینه پذیرش حکومت عدل امام مهدی (ع) را در خود و جامعه به وجود آوریم و به جایی برسیم که بدانیم به جز امام زمان (ع)، کسی نمی‌تواند ما را به نیک‌بختی برساند و هرچه امام امر کند، به سود ماست؛ گرچه این عدالت مهدوی، گاه به ضررمان نیز تمام شود. البته پر شدن جهان از ستم نیز انسان را برای هرچه زودتر به نتیجه رسیدن، یاری می‌رساند. نکته بعد اینکه باید دریابیم پیشرفت صنعت و علم، بدون معنویت و انسانیت، به تنهایی نمی‌تواند برای مردم عدالت و سعادت بیاورد؛ بلکه انسانی الهی لازم است تا به کمک علم و هدایت او، نیازهای واقعی بشر پاسخ گفته شود و او راه سعادت را به همه نشان دهد. بنابراین، برای ظهور حضرت مهدی (ع)، آمادگی عمومی جامعه برای حق‌پذیری و ظلم‌ستیزی آنان و فراهم شدن یاران مخلص و فداکار، ضروری‌ترین شرط ظهور است و در غیر این صورت، امام به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ چنانکه ائمه گذشته نتوانستند جامعه را اصلاح کنند. پس مهم، فراهم شدن زمینه ظهور است که در رأس آنها، آمادگی جامعه انسانی برای پذیرش دولتی کاملاً حق‌گرا و ظلم‌ستیز، براساس فرمان‌های الهی قرار دارد؛ وگرنه، هر اندازه هم بیداد زیاد باشد، امام ظهور نخواهد کرد؛ چون زمینه ظهور فراهم نشده است و ایشان نمی‌تواند برنامه الهی خود را اجرا کند. با توجه به مطالب یادشده، روشن شد که برای تسریع در ظهور امام زمان (ع)، باید یاوران مخلص و توان‌مندی تربیت شوند و در فضای جامعه و در سطح بین‌الملل، نام و یاد حضرت گسترش یابد و فرهنگ مهدویت تبلیغ شود تا مردم مشتاق و آماده پذیرش حکومت عدل جهانی امام مهدی (ع) گردند. «باید توجه داشت که آن چه موجب ظهور امام زمان (ع) می‌شود، آمادگی مردم برای پذیرش حکومت امام و همچنین وجود یاران مخلص و فداکاری است که دستورهای امام را دقیقاً اجرا کنند و در این راه از هیچ کوششی فروگذاری ننمایند. بنابراین وجود ستم و پر شدن عالم از آن، باعث ظهور نمی‌شود. آری، در روایات آمده که حضرت زمانی ظهور می‌کند که زمین پر از ستم شود؛ اما معنای این روایت‌ها این نیست که پر شدن جهان از ظلم و ستم، علت ظهور است، بلکه می‌فرماید: هنگام ظهور وضع جهان چنین خواهد بود و حضرت در اوج بیداد و ستم ظهور خواهد کرد. به عبارت دیگر، این احادیث گویای اوضاع جهان در زمان ظهور است، نه بیان کننده علت ظهور. پس اگر بخواهیم ظهور هرچه سریع تر اتفاق بیفتد، باید زمینه پذیرش حکومت عدل امام مهدی (ع) را در خود و جامعه به وجود آوریم و به جایی برسیم که بدانیم به جز امام زمان (ع)، کسی نمی‌تواند ما را به نیکبختی برساند و هرچه امام امر کند، به سود ماست؛ گرچه این عدالت مهدوی، گاه به ضررمان نیز تمام شود. البته پر شدن جهان از ستم نیز انسان را برای هرچه زودتر به نتیجه رسیدن، یاری می‌رساند. نکته بعد این که باید دریابیم پیشرفت صنعت و علم، بدون معنویت وانسانیت، به تنهایی نمی تواند برای مردم عدالت و سعادت بیاورد؛ بلکه انسانی الهی لازم است تا به کمک علم و هدایت او، نیازهای واقعی بشر پاسخ گفته شود و او راه سعادت را به همه نشان دهد. بنابراین برای ظهور حضرت مهدی (ع)، آمادگی عمومی جامعه برای حق پذیری و ظلم ستیزی آنان و فراهم شدن یاران مخلص و فداکار، ضروری‌ترین شرط ظهور است و در غیر این صورت، امام به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ چنان که ائمه گذشته نتوانستند جامعه را اصلاح کنند. پس مهم، فراهم شدن زمینه ظهور است که در رأس آنها، آمادگی جامعه انسانی برای پذیرش دولتی کاملاً حق‌گرا و ظلم ستیز، براساس فرمان‌های الهی قرار دارد؛ وگرنه، هر اندازه هم بیداد زیاد باشد، امام ظهور نخواهد کرد؛ چون زمینه ظهور فراهم نشده است و ایشان نمی‌تواند برنامه الهی خود را اجرا کند. با توجه به مطالب یادشده، روشن شد که برای تسریع در ظهور امام زمان (ع)، باید یاوران مخلص و توان‌مندی تربیت شوند، و در فضای جامعه و در سطح بین الملل، نام و یاد حضرت گسترش یابد و فرهنگ مهدویت تبلیغ شود، تا مردم مشتاق و آماده پذیرش حکومت عدل جهانی امام مهدی (ع) گردند».

1. مراد از گسترش و فراگیر شدن ظلم در آخر الزمان و پیش از ظهور چیست؟ (پرسش)
2. چرا با وجود فساد در جهان امام مهدی ظهور نمی‏‌کنند؟ (پرسش)
3. وظیفه مردم در زمان غیبت نسبت به ظلم و فساد چیست؟ (پرسش)
4. آیا برای ظهور امام مهدی باید به افزودن ظلم و ستم کمک کرد؟ (پرسش)
5. آیا جمله کما ملئت ظلماً و جوراً با صالح بودن مردم منافات دارد؟ (پرسش)
6. امام مهدی زمانی ظهور می‌کند که ظلم فراگیر شده این با دعوت انسان‌ها برای آماده‌سازی ظهور منافاتی ندارد؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.