چرا حکومت امام مهدی باید بر شریعت الهی مبتنی باشد؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
چرا حکومت امام مهدی باید بر شریعت الهی مبتنی باشد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / حکومت جهانی امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

چرا حکومت امام مهدی باید بر شریعت الهی مبتنی باشد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

غلام رضا بهروز لک

حجت الاسلام و المسلمین دکتر غلام رضا بهروز لک، در مقاله «حکومت جهانی حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:

«اعتقاد به حکومت حضرت مهدی (ع) بر پیش فرض عدم کفایت راه حل‌های ارائه شده از سوی مکتب‌های بشری برای تأمین سعادت نهایی بشر مبتنی است. چنین اعتقادی در مقابل جریان فکری سکولار، که به جدایی حوزه‌های خصوصی و عمومی حیات آدمی و تفکیک عرصه دین و سیاست و تقلیل دین به عرصه‌ای خصوصی حیات آدمی معتقد است، قرار دارد. بر این بنیاد، به نظر می‌رسد برای رسیدن به راه حل الهی درباره پایان جهان و تشکیل حکومت فراگیر دینی، پرداختن به سکولاریسم از منظر انسان‌شناسی ضرورت دارد. فرض چنین مباحثی در کلام سنتی ما در مباحث مربوط به "حسن بعثت" و "حسن تکلیف" به نوعی مطرح شده است. پیش فرض بعثت انبیا و ارسال‌های غیبی، نیاز انسان به پیامبر و عدم کفایت عقل بشری برای هدایت بشر است، این نیاز می‌تواند در فردی و اجتماعی مطرح شود. متکلمان اسلامی، با رد شبهه برهمن‌ها در کفایت تا بشر، به اثبات چنین نیازهایی پرداخته‌اند. عمده‌ترین استدلالهای متکلمان مسلمان برای لزوم بعثت، بر ضرورت وجود قانونی الهی در زندگی بشر استوار است. خواجه نصیرالدین برای اثبات ضرورت بعثت انبیا و حسن تکلیف چنین استدلال می‌کند: بقای نوع انسان به بقای اشخاص امری حسن است؛ این هدف جز با همیاری و تعاون حاصل نمی‌شود؛ حیات اجتماعی محل وقوع تنازع است؛ برای رفع تنازع، وضع قانون و سنت مبتنی بر عدل ضرورت دارد؛ اگر همه مردم در وضع قانون شرکت کنند، تنازع پایدار می‌ماند؛ پس ناگزیر قانون باید به وسیله کسی که به سبب کمال قوایش از دیگر انسان‌ها متمایز است، وضع شود؛ شناخت این فرد با معجزه‌ای که بر درستی گفتارش گواهی دهد، محقق می‌شود؛ مردم به دلیل تفاوت مزاج در پذیرش خیر و شر متفاوتند. پس لازم است شریعت تا هنگام از بین رفتن آن بقا یابد. بنابراین، عباداتی که یادآور صاحب شریعت باشد، بر مردم واجب است. این عبادت‌ها سه گونه منافع دارد: ریاضت نفس به تفکر و نظر در أمور الهی و تذکر به خیر و شر اخروی برای حفظ زندگی.[۱]. مهم‌ترین ویژگی استدلال خواجه نصیر آن است که بر نیاز انسان به قانون اجتماعی تکیه دارد و براین اساس، دین را به عرصه سیاسی - اجتماعی وارد می‌سازد. ابن سینا با استناد به عنایت الهی به نظام حسن چنین استدلال می‌کند: بر خداوندی که عنایتش توجه به جزئی‌ترین نیازهای بشری را اقتضا دارد، لازم است برای هدایت انسان نیز اقدام کند. انسان موجودی اجتماعی است و نیازهایش از طریق همکاری و تعاون با دیگران رفع می‌گردد؛ از این رو، سنت و قانون مبتنی بر عدل ضرورت پیدا می‌کند. این سنت گذار عادل، باید بشر باشد. بوعلی سینا در ادامه می‌گوید: پس حاجت به این انسان در بقای نوع انسان و تحصل وجودی‌اش، از حاجت به رویانیدن مو بر پلک و ابروان و گودکردن کف پاها و منافع دیگری که در بقای نوع آدمی ضرورت ندارد، شدیدتر است. پس جایز نیست عنایت برتر خداوند چنین منافعی را اقتضا کند، ولی این نفع سنت‌گذار اجتماعی را که اساس منافع است، اقتضا نکند.[۲] ابن سینا در رساله عیون الحکمه عقل را تنها ملاک امور نظری می‌داند؛ مبادی اقسام سه گانه حکمت نظری را تنها با قوت عقلیه قابل درک می‌خواند و ارشادات شرایع در این باب را صرفا آگاهی بخش می‌شمارد، اما در مسائل عملی و مبادی حکمت عملی معتقد است: مبدأ این علوم سه گانه حکمت مدنی، منزلی و خلقی از شریعت الهی به دست می‌آید و کمالات حدودش با شریعت روشن می‌گردد. بعد از بیان شریعت، قوه نظری بشر به استنباط قوانین عملی می‌پردازد و استعمال آن قوانین در جزئیات را معین می‌سازد.[۳] این دیدگاه، تکالیف شرعی را در امور عملی ضرورت می‌بخشد. چنان که معلوم شد، در کلام اسلامی او، انسان از وحی و شریعت الهی بی‌نیاز نیست؛ ثانیاً، این شریعت لزوما باید ابعاد اجتماعی و سیاسی حیات آدمی را نیز شامل شود. بر اساس این دیدگاه، تنها راه حل مطلوب برای سعادت فردی و اجتماعی انسان، التزام به شرایع الهی در ابعاد فردی و اجتماعی است. این نیاز مطلق می‌نماید و به ماهیت و چیستی انسان باز می‌گردد؛ بدین سبب در تمامی اعصار وجود دارد. بنابراین، حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) که واپسین راه حل سعادت بشر به شمار می‌آید، باید بر شریعت الهی مبتنی باشد. بدین ترتیب، حکومت موعود لزوما دینی است. این نگاه به انسان و پیوند آن با حکومت دینی با نگارش سکولار، تقابل جدی دارد. طبق دیدگاه سکولار که در سنت مسیحی ریشه داشته و در عصر مدرن بر اندیشه غرب سایه افکنده، انسان محور امور است. در این نگرش، حوزه عمومی از حوزه خصوصی جدا می‌شود و دین به عرصه خصوصی محدود می‌گردد. ره آورد این دیدگاه، افزون بر مکاتب فکری غرب، در نظریه فوکویاما درباره پایان تاریخ و حاکمیت نهایی لیبرال دموکراسی قابل مشاهده است. نظریه پایان تاریخ فوکویاما با ایده حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) تقابل مستقیم دارد. باید ریشه این تقابل را در رویارویی نوع انسان شناسی اسلام و غرب جست و جو کرد. برای اثبات لزوم دینی بودن حکومت جهانی موعود می‌توان استدلال مبتنی بر انسان شناسی را از زاویه دیگری نیز مطرح کرد. در این زاویه دید، بر تجربه تأسیس مکاتب سیاسی و فکری مختلف از سوی انسان در طول تاریخ تأکید می‌شود. مبنای آن، تاریخ پرفراز و نشیب و آشفته اندیشه بشر است. در طول تاریخ، مکتب‌های فکری سیاسی بشری بسیار ظهور کرده و برای تنظیم و اداره امور فردی و اجتماعی انسان، برنامه‌های گوناگون ارائه داده اند. همه این مکتب ها به تدریج به گستره عمل راه یافتند و ناکارآمدی خویش را نمایان ساختند. وضعیت آشفته مکتب‌های بشری در دوران پسامدرن[۴] بیشتر آشکار گشته است تفکر پسامدرن، با نفی عقلانیت مدرن غرب و سوژه انسانی، کل اندیشه انسانی را اسیر ساختارهای زبانی و قدرت می داند و معتقد است، هر تفکری بر وضعیتی خاص و تعمیم ناپذیر استوار است؛ از این رو، هرگونه روایت کلان و حکم کلی تفی می‌شود و مدرنیته که در پی ارائه حکم کلان برای کل بشر است، متزلزل می‌گردد. در واقع می توان پست مدرنیسم را بن بست عقل بشری خواند.[۵]. در موقعیتی که حکم کلی و روایت کلان دست نیافتنی می نماید، انسان برای اداره زندگی و نیل به سعادت، جز تمسک بر ریسمان الهی چاره ای نخواهد داشت. بنابراین، آیات قرآنی کاملا معنا می‌یابد: ﴿يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يحْييكُمْ"[۶]. عقلی که با این چشمه زندگی بخش پیوند برقرار می‌سازد، با نخستین حدیث مذکور در آغاز اصول کافی اکرام می‌شود و خداوند به عزت و جلال خویش سوگند می‌خورد که موجودی از آن بهتر نیافریده است.[۷] با توجه به این مباحث، می‌توان نتیجه گرفت که در انسان شناسی برآمده از وحی، واپسین راه حل بشریت لزوم دینی خواهد بود»[۸].

پرسش‌های وابسته

  1. امام مهدی‏ چه مناطقی را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  2. در حکومت امام مهدی که همه مؤمن هستند چه ضرورتی دارد دولت قدرتمند وجود داشته باشد؟ (پرسش)
  3. ضرورت نصب الهی آخرین حاکم جهانی از دیدگاه امامیه چیست؟ (پرسش)
  4. برخورد امام مهدی با کارگزاران حکومتی چگونه است؟ (پرسش)
  5. امام مهدی‏ با کدام دین بر عالم حکومت می‌‏کند؟ (پرسش)
  6. مردم اعم از کودک و نوجوان و جوان (مرد و زن) در حکومت امام مهدی چه نقشی بر عهده دارند؟ (پرسش)
  7. تشکیل حکومت جهانی توسط امام مهدی چه آثاری دارد؟ (پرسش)
  8. اساس حکومت امام مهدی بر چه پایه‌ای استوار است و قدرت امام از چه عواملی نشئت می‌گیرد؟ (پرسش)
  9. اگر دولت امام مهدی کریمه است چرا منافقان در آن دولت ذلیل می‌‏شوند؟ زیرا دولت امام علی منافقان جایگاه یافتند و دورویی نمودند؟ (پرسش)
  10. نقش علما در حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  11. موضع افراد در برابر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  12. موضع امام مهدی در برابر مسائل و نهادهای گوناگون بین‌المللی چیست؟ (پرسش)
  13. حکومت امام مهدی چگونه با سخن حضرت سلیمان: "رَب اغْفِرْ لِی وَ هَبْ لِی مُلْکاً لا ینْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِی..." جمع می‌شود؟ (پرسش)
  14. چرا پیشوایان معصوم با آن قدرتی که خداوند به آنها داده بود حکومت واحد جهانی تشکیل ندادند؟ (پرسش)
  15. چه کسانی صلاحیت مدیریت جهان را دارند؟ (پرسش)
  16. روش‌های تربیتی امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  17. نتایج تربیت اسلامی در دولت امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  18. مراد از خونخواهی امام حسین توسط امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  19. توزیع رایگان اموال میان مردم در حکومت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  20. گردش ایام در دوران امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  21. دین جهانی غالب در زمان امامت امام مهدی چه دینی خواهد بود؟ (پرسش)
  22. وضعیت بازرگانی در حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  23. شیوه حکم کردن و داوری امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  24. امام مهدی چه کشورها و شهرهایی را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  25. در قرآن آمده که در آخر الزمان حضرت عیسی ظهور خواهد کرد و همه باید از او پیروی کنند آیا مسلمانان نیز باید از او پیروی کنند؟ (پرسش)
  26. از آنجاکه حکومت امام مهدی بر اساس قرآن و اسلام است، آیا می‌توان گفت سیاست و دیانت از هم جدا نیستند؟ (پرسش)
  27. در زمان ظهور امام مهدی حاکم اسلامی از کدام گروه مسلمین خواهد بود؟ (پرسش)
  28. چگونه امام مهدی می‌تواند حکومت واحدی تشکیل دهد و همه مکاتب و ادیان را گردهم آورد؟ (پرسش)
  29. سیمای دوران ظهور و دوران حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  30. اصلاحات و قضاوت‌های امام مهدی به چه چیز تعبیر شده است؟ (پرسش)
  31. خداوند متعال چه عنایتی به جهت پیروزی امام مهدی هنگام ظهور انجام خواهد داد؟ (پرسش)
  32. بهره مردم دوره ظهور از اجتهاد چگونه و به چه میزان خواهد بود؟ (پرسش)
  33. در روایات آمده هرکس دعای عهد را چهل صباح بخواند در زمان ظهور حضرت زنده خواهد شد. این زنده شدن چه کیفیتی دارد؟ (پرسش)
  34. آیا منظور از زنده شدن در زمان ظهور، رجعت است یا پیش از رجعت این موضوع محقق خواهد شد؟ (پرسش)
  35. با توجه به جمله «مؤتزرا کفنی شاهرا سیفی» در دعای عهد آیا هنگامی که از قبر بیرون می‏‌آییم کفن پوشیده‌ایم یا لباس؟ (پرسش)
  36. منظور از فراز «شاهرا سیفی» در دعای عهد چیست؟ (پرسش)
  37. معنای این جمله از پیامبر که در خطبه غدیر درباره امام مهدی فرمود ألا انه الغراف من بحر العمیق چیست؟ (پرسش)
  38. آیا با تکمیل عقول و تهذیب نفوس بدون نیاز به امام معصوم به احکام واقعی دسترسی پیدا می‏‌کنند؟ (پرسش)
  39. درباره حکومت جهانی امام مهدی توضیح دهید (پرسش)
  40. حکومت امام مهدی چگونه جهانی می‌شود؟ (پرسش)
  41. علل به وجود آمدن وحشت در دل دشمنان هنگام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  42. نخستین برنامه امام مهدی پس از ظهور چیست؟ (پرسش)
  43. امام مهدی نخستین پرچم مبارزه را به کجا می‌فرستد؟ (پرسش)
  44. امام مهدی پس از فتح عراق به جنگ با چه کسانی می‌رود؟ (پرسش)
  45. موضوع نخستین دادگاهی که امام مهدی پس از ظهور تشکیل می‌دهد چیست؟ (پرسش)
  46. نخستین سپاه امام مهدی به کجا می‌رود؟‌ (پرسش)
  47. آیا حکومت امام مهدی‏ نژادی است؟ (پرسش)
  48. رمز حمله سپاه امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از امت معدوده چیست؟ (پرسش)
  50. چه واکنشی‌هایی نسبت به تشکیل حکومت امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  51. آیا نوع حکومت امام مهدی همانند سایر حکومت‏‌ها است؟ (پرسش)
  52. آیا انقلاب مهدی الزاماً به حکومت واحد جهانی می‌انجامد؟ (پرسش)
  53. آیا در حکومت امام مهدی‏ تمام مردم اصلاح خواهند شد؟ (پرسش)
  54. با توجه به پیشرفت اعجاب‌‏آور تسلیحات نظامی چگونه ممکن است امام مهدی با شمشیر بر دشمنان غلبه کند؟ (پرسش)
  55. چگونه یک فرد می‏تواند سرنوشت بشریت را تغییر دهد؟ (پرسش)
  56. امام با چه زبانی با مردم زمان ظهور صحبت خواهد کرد؟ (پرسش)
  57. در روز موعود به چه روشی تغییر صورت می‏گیرد؟ (پرسش)
  58. آیا یک فرد می‌تواند سرنوشت بشریت را تغییر دهد؟ (پرسش)
  59. آیا حکومت امام مهدی جهانی است؟ (پرسش)
  60. آیا اجرای انقلاب جهانی به وسیله یک فرد (امام مهدی) ممکن است؟ (پرسش)
  61. آیا انقلاب مهدی الزاما به حکومت واحد جهانی می‌‏انجامد؟ (پرسش)
  62. تصویر کلی و اوضاع عمومی جهان در عصر دولت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  63. کارگزاران دولت و فرماندهان لشکری و کشوری امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  64. آیا مهدی در زمان حکومتش از امکانات جنگی و ارتباطی روز استفاده می‌‏کند؟ (پرسش)
  65. حکمت مشارکت حضرت مسیح‏ در تشکیل حکومت جهانی چیست؟ (پرسش)
  66. منجی و رهبر در حکومت عدل توحیدی جهانی کیست؟ (پرسش)
  67. حضرت مهدی از ستمگرانی که از دنیا رفته‌اند چگونه انتقام می‌گیرد؟ (پرسش)
  68. اگر حکومت امام مهدی حکومت عدل جهانی است پس چرا به شهادت می‌‏رسد؟ (پرسش)
  69. حکمت مشارکت حضرت مسیح در حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
  70. امام مهدی با چه طوایفی به نبرد می‌پردازد؟ (پرسش)
  71. امام مهدی چگونه فرقه بتریه را نابود می‌کند؟ (پرسش)
  72. در زمان امام مهدی مجتهدان اجتهاد می‌کنند یا نه؟ (پرسش)
  73. با وجودی که حضرت عیسی‏ پیامبر است چرا ریاست حکومت جهانی برای امام مهدی‏ است؟ (پرسش)
  74. چه ارتباطی میان جامعه مهدوی و مدینه فاضله وجود دارد؟ (پرسش)
  75. آیا پیامبران در حکومت امام مهدی نقشی دارند؟ (پرسش)
  76. سرنوشت اقلیت‌های دینی در حکومت حضرت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
    1. سرنوشت یهود و نصارا در حکومت حضرت مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  77. چه رابطه‌ای میان حکومت جهانی اسلام و غیبت امام مهدی است؟ (پرسش)
  78. مقبولیت عمومی حکومت امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  79. امام مهدی چگونه شهر ارمینیه را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  80. چرا بحث از حکومت امام مهدی جنبه کلامی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  81. چرا حکومت جهانی امام مهدی همه ملت‌ها و اقوام را در بر می‌گیرد؟ (پرسش)
  82. مبانی جامعه‌شناختی و دولت‌شناختی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  83. ویژگی‌های زندگی اجتماعی در حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  84. از منظر فلسفه تاریخ چه ضرورتی بر تشکیل حکومت امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش)
  85. مشخصات کلی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  86. وضعیت سیاسی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  87. وضعیت اجتماعی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  88. وضعیت اقتصادی در زمان حکومت امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  89. مبانی انسان شناختی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  90. وضعیت پیشرفت‌های‏‌ قضایی در عصر حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  91. وضعیت ادیان و اقلیت‌های دینی در حکومت امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  92. ظهور و شکل‌گیری حکومت امام مهدی نیازمند چه شرایطی است؟ (پرسش)
  93. چرا حکومت امام مهدی باید بر شریعت الهی مبتنی باشد؟ (پرسش)
  94. آیا دولت امام مهدی آخرین دولت است؟ (پرسش)
  95. تفاوت ظهور و خروج و قیام چیست؟ (پرسش)
  96. محدوده حکومت و سلطنت امام مهدی کجاست؟ (پرسش)
  97. آیا امام مهدی می‌تواند بدون خونریزی و جنگ به حکومت برسد؟ (پرسش)
  98. امام مهدی ممالک متفاوت را چگونه فتح می‌کند؟ (پرسش)
  99. کیفیت رویارویی سپاه امام مهدی با بنی امیه چگونه است؟ (پرسش)
  100. امام مهدی پس از ظهور چه اصلاحاتی در مدینه انجام می‌دهند؟ (پرسش)
  101. موانع اهداف امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  102. آیا در حکومت امام مهدی تشریفات و اسراف برچیده می‌شود؟ (پرسش)
  103. آیا مردم در زمان حکومت حضرت مهدی از زندگی خشنود و راضی‌اند؟ (پرسش) (پرسش)
  104. آیا امام مهدی با اجبار اسلام را در جهان پیاده می‌کنند؟ (پرسش)
  105. چرا عده‌ای آن حضرت و دینش را انکار می‌کنند؟ (پرسش)

پانویس

  1. علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قسم الالهيات، تعلیق جعفر سبحانی، ص ۹۸
  2. بوعلی سینا، النجاة، ص ۳۰۴
  3. ابن سینا، مجموعه رسائل، ص ۳۰
  4. Postmodernism
  5. سولومون در کتاب خویش می کوشد، مراحل ظهور و افول خود را در فلسفه غرب تبیین کند. ر. ک: رابرت سولومون، فلسفی اروپایی از نیمه دو قرن هیجدهم تا واپسین دهه قرن بیستم طلوع و افول خود، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی
  6. ای کسانی که ایمان آورده اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد؛ سوره انفال، آیه ۲۴.
  7. کافی، ج ۱، ص ۱۰
  8. بهروز لک، غلام رضا؛ حکومت جهانی حضرت مهدی، ص ۳۱۲ تا ۳۱۶.